How to revive your belief in democracy | Eric Liu

Prevodilac: Ivana Krivokuća Lektor: Kristina Radosavljević

I bring you greetings

Donosim vam pozdrave

from the 52nd-freest nation on earth.

iz 52. najslobodnije nacije na svetu.

As an American, it irritates me that my nation keeps sinking

Kao Amerikanca, nervira me što moja nacija uporno tone

in the annual rankings published by Freedom House.

na godišnjoj rang-listi koju objavljuje „Freedom House".

I'm the son of immigrants.

Ja sam sin imigranata.

My parents were born in China during war and revolution,

Moji roditelji su rođeni u Kini za vreme rata i revolucije,

went to Taiwan and then came to the United States,

otišli su na Tajvan i zatim došli u Sjedinjene Države,

which means all my life,

što znači da sam čitavog života

I've been acutely aware just how fragile an inheritance freedom truly is.

bio veoma svestan koliko je zaista sloboda krhko nasleđe.

That's why I spend my time teaching, preaching and practicing democracy.

Zato provodim vreme podučavajući, držeći govore i baveći se demokratijom.

I have no illusions.

Ne gajim iluzije.

All around the world now,

Danas širom sveta

people are doubting whether democracy can deliver.

ljudi sumnjaju u to da demokratija može ispuniti očekivanja.

Autocrats and demagogues seem emboldened,

Autokrate i demagozi deluju ohrabreno,

even cocky.

čak i arogantno.

The free world feels leaderless.

Slobodan svet oseća kao da mu nedostaje vođa.

And yet, I remain hopeful.

A ipak, i dalje se nadam.

I don't mean optimistic.

Ne mislim to u smislu da sam optimističan.

Optimism is for spectators.

Optimizam je za posmatrače.

Hope implies agency.

Nada podrazumeva delovanje.

It says I have a hand in the outcome.

Znači to da imam udela u krajnjem ishodu.

Democratic hope requires faith

Demokratska nada zahteva veru

not in a strongman or a charismatic savior

ne u nekog moćnika ili harizmatičnog spasitelja,

but in each other,

već veru koju imamo jedni u druge,

and it forces us to ask: How can we become worthy of such faith?

i tera nas da se zapitamo kako možemo postati dostojni takve vere?

I believe we are at a moment of moral awakening,

Verujem da je ovo trenutak moralnog buđenja,

the kind that comes when old certainties collapse.

kakvo nastaje kada se uruše stare izvesne stvari.

At the heart of that awakening is what I call "civic religion."

U srcu tog buđenja je ono što ja zovem „građanska religija“.

And today, I want to talk about what civic religion is,

Danas želim da govorim o tome šta je građanska religija,

how we practice it,

kako je upražnjavamo

and why it matters now more than ever.

i zašto je sada bitna više nego ikada.

Let me start with the what.

Počeću od „šta“.

I define civic religion as a system of shared beliefs and collective practices

Definišem građansku religiju kao sistem zajedničkih verovanja i kolektivnih praksi

by which the members of a self-governing community

po kojima pripadnici samoupravne zajednice

choose to live like citizens.

biraju da žive kao građani.

Now, when I say "citizen" here, I'm not referring to papers or passports.

Kada kažem „građanin“, ne mislim na dokumenta ili pasoše.

I'm talking about a deeper, broader, ethical conception

Govorim o dubljem, širem, etičkom konceptu

of being a contributor to community, a member of the body.

o pružanju doprinosa zajednici, o članstvu u društvu.

To speak of civic religion as religion is not poetic license.

Govoriti o građanskoj religiji kao religiji nije poetska sloboda,

That's because democracy

jer je demokratija

is one of the most faith-fueled human activities there is.

jedna od ljudskih aktivnosti koju najviše pokreće vera.

Democracy works only when enough of us believe democracy works.

Demokratija funkcioniše samo kada dovoljno nas veruje da demokratija funkcioniše.

It is at once a gamble and a miracle.

Istovremeno je i kockanje i čudo.

Its legitimacy comes not from the outer frame of constitutional rules,

Njen legitimitet ne potiče iz spoljašnjeg okvira ustavnih pravila,

but from the inner workings of civic spirit.

već unutrašnjeg funkcionisanja građanskog duha.

Civic religion, like any religion,

Građanska religija, kao i svaka religija,

contains a sacred creed, sacred deeds and sacred rituals.

sadrži svetu veru, sveta dela i svete rituale.

My creed includes words like "equal protection of the laws"

Moja verovanja obuhvataju reči kao što su „podjednaka zaštita zakona“

and "we the people."

i „mi, narod“.

My roll call of hallowed deeds includes abolition, women's suffrage,

Na mom spisku svetih dela nalaze se ukidanje ropstva,

uvođenja prava žena da glasaju, pokret građanskih prava,

the civil rights movement,

the Allied landing at Normandy,

savezničko iskrcavanje u Normandiji,

the fall of the Berlin Wall.

pad Berlinskog zida.

And I have a new civic ritual that I'll tell you about in a moment.

Imam i novi građanski ritual o kome ću vam ubrzo pričati.

Wherever on earth you're from,

Sa kog god kraja planete da ste,

you can find or make your own set of creed, deed and ritual.

možete pronaći ili stvoriti svoj skup verovanja, dela i rituala.

The practice of civic religion is not about worship of the state

Praksa građanske religije ne odnosi se na obožavanje države

or obedience to a ruling party.

niti poslušnost vladajućoj stranci.

It is about commitment to one another

Odnosi se na posvećenost jednih drugima

and our common ideals.

i našim zajedničkim idealima.

And the sacredness of civic religion is not about divinity or the supernatural.

A svetost građanske religije se ne odnosi na božanstvo ili na nešto natprirodno.

It is about a group of unlike people

Radi se o grupi različitih ljudi

speaking into being our alikeness,

koji govore o življenju naše sličnosti,

our groupness.

naše grupnosti.

Perhaps now you're getting a little worried

Možda sad počinjete da malo brinete

da pokušavam da vas uvedem u kult.

that I'm trying to sell you on a cult.

Relax, I'm not.

Opustite se, ne radim to.

I don't need to sell you.

Ne moram da vam prodajem te priče.

As a human, you are always in the market for a cult,

Kao ljudi se uvek nalazite na tržištu kultova,

for some variety of religious experience.

nekih vrsta religijskih iskustava.

We are wired to seek cosmological explanations,

U prirodi nam je da tražimo kosmološka objašnjenja,

to sacralize beliefs that unite us in transcendent purpose.

da sakralizujemo verovanja koja nas spajaju u transcendentnoj svrsi.

Humans make religion because humans make groups.

Ljudi stvaraju religije jer ljudi stvaraju grupe.

The only choice we have is whether to activate that groupness for good.

Jedini izbor koji imamo

je da li da aktiviramo tu grupnost zarad dobra.

If you are a devout person, you know this.

Ako ste pobožna osoba, to znate.

If you are not,

Ako niste,

if you no longer go to prayer services

ako više ne idete na molitvene obrede

or never did,

ili nikada niste ni išli,

then perhaps you'll say that yoga is your religion,

možda ćete u tom slučaju reći da je joga vaša religija,

or Premier League football,

ili fudbalska Premijer liga,

or knitting, or coding or TED Talks.

pletenje, kodiranje ili TED Talks.

But whether you believe in a God or in the absence of gods,

Ali bilo da verujete u boga ili u odsustvo bogova,

civic religion does not require you to renounce your beliefs.

građanska religija ne zahteva da se odreknete svojih verovanja.

It requires you only to show up as a citizen.

Samo zahteva da se pojavite kao građanin.

And that brings me to my second topic:

A to me navodi na moju drugu temu:

how we can practice civic religion productively.

kako da građansku religiju ispovedamo produktivno.

Let me tell you now about that new civic ritual.

Sada ću vam pričati o novom građanskom ritualu.

It's called "Civic Saturday,"

Zove se „Građanska subota“

and it follows the arc of a faith gathering.

i sledi princip verskih okupljanja.

We sing together,

Pevamo zajedno,

we turn to the strangers next to us to discuss a common question,

okrenemo se ka nepoznatoj osobi kraj sebe da bismo razmotrili neku zajedničku temu,

we hear poetry and scripture,

slušamo poeziju i svete spise,

there's a sermon that ties those texts

postoji propoved koja povezuje te tekstove

to the ethical choices and controversies of our time,

sa etičkim odlukama i kontroverzama našeg vremena,

but the song and scripture and the sermon

ali pesma, sveti tekst i propoved

are not from church or synagogue or mosque.

nisu iz crkve, sinagoge ili džamije.

They are civic,

Oni su građanski,

drawn from our shared civic ideals

stvoreni na osnovu zajedničkih građanskih ideala

and a shared history of claiming and contesting those ideals.

i zajedničke istorije polaganja prava na te ideale i njihovog osporavanja.

Afterwards, we form up in circles to organize rallies, register voters,

Nakon toga se okupimo u krugove da bismo organizovali skupove,

registrovali birače, priključili se novim klubovima,

join new clubs, make new friends.

sklopili nova prijateljstva.

My colleagues and I started organizing Civic Saturdays

Moje kolege i ja smo počeli da organizujemo Građanske subote

in Seattle in 2016.

u Sijetlu 2016. godine.

Since then, they have spread across the continent.

Od tada su se proširile po kontinentu.

Sometimes hundreds attend, sometimes dozens.

Ponekad ih pohađaju stotine, ponekad desetine ljudi.

They happen in libraries and community centers

Odvijaju se u bibliotekama, mesnim zajednicama

and coworking spaces,

i radnim prostorima,

under festive tents and inside great halls.

pod prazničnim šatorima i u velikim halama.

There's nothing high-tech about this social technology.

Nema nikakve visoke tehnologije u ovoj socijalnoj tehnologiji.

It speaks to a basic human yearning for face-to-face fellowship.

Ona se odnosi na osnovnu ljudsku žudnju za druženjem lice u lice.

It draws young and old, left and right,

Privlači mlade i stare, levicu i desnicu,

poor and rich, churched and unchurched,

siromašne i bogate, one koji pripadaju i koji ne pripadaju crkvi, svih rasa.

of all races.

When you come to a Civic Saturday and are invited to discuss a question

Kada dođete na Građansku subotu, pozvani ste da razmotrite pitanje

like "Who are you responsible for?"

kao što je „Za koga ste odgovorni?“

or "What are you willing to risk or to give up for your community?"

ili „Šta ste spremni da rizikujete

ili čega biste se odrekli za svoju zajednicu?“

When that happens, something moves.

Kada se to dogodi, nešto se pokrene.

You are moved.

Vi se pokrenete.

You start telling your story.

Počnete da iznosite svoju priču.

We start actually seeing one another.

Počemo da zaista vidimo jedni druge.

You realize that homelessness, gun violence, gentrification,

Shvatate da beskućništvo, oružano nasilje, stvaranje bogataških naselja,

terrible traffic, mistrust of newcomers, fake news --

užasan saobraćaj, nepoverenje pridošlica, lažne vesti -

these things aren't someone else's problem,

te stvari nisu tuđ problem,

they are the aggregation of your own habits and omissions.

već su zbir vaših navika i propusta.

Society becomes how you behave.

Društvo postaje ono što radite.

We are never asked to reflect on the content of our citizenship.

Od nas se nikada ne traži da razmislimo o sadržaju našeg građanstva.

Most of us are never invited to do more or to be more,

Većina nas nikad ne bude pozvana da uradimo više ili da budemo više,

and most of us have no idea how much we crave that invitation.

i većina nas nema pojma koliko žudimo za tim pozivom.

We've since created a civic seminary

U međuvremenu smo stvorili građansku bogosloviju

to start training people from all over to lead Civic Saturday gatherings

da bismo počeli da obučavamo ljude sa svih strana

da samostalno vode okupljanja Građanske subote u svojim gradovima.

on their own, in their own towns.

In the community of Athens, Tennessee,

U zajednici Atine u Tenesiju,

a feisty leader named Whitney Kimball Coe

borbeni vođa Vitni Kimbal Ko

leads hers in an art and framing shop

vodi okupljanja u prodavnici umetničkih radova i ramova

with a youth choir and lots of little flags.

sa omladinskim horom i mnogo zastavica.

A young activist named Berto Aguayo

Mladi aktivista po imenu Berto Agvajo

led his Civic Saturday on a street corner

predvodio je svoju Građansku subotu na uličnom ćošku

in the Back of the Yards neighborhood of Chicago.

u naselju Iza Jardsa u Čikagu.

Berto was once involved with gangs.

Berto je nekada učestvovao u bandama.

Now, he's keeping the peace

Sada održava mir

and organizing political campaigns.

i organizuje političke kampanje.

In Honolulu, Rafael Bergstrom,

U Honoluluu, Rafael Bergstrom,

a former pro baseball player turned photographer and conservationist,

bivši profesionalni igrač bejzbola koji je postao fotograf i konzervator,

leads his under the banner "Civics IS Sexy."

vodi pod sloganom „Građanska nauka je seksi“.

It is.

I jeste.

(Laughter)

(Smeh)

Sometimes I'm asked, even by our seminarians:

Ponekad me pitaju čak i naši bogoslovi:

"Isn't it dangerous to use religious language?

„Zar nije opasno koristiti religijski jezik?

Won't that just make our politics even more dogmatic and self-righteous?"

Zar to neće samo učiniti našu politiku još više dogmatskom i nadobudnom?“

But this view assumes that all religion is fanatical fundamentalism.

Ali ovo gledište pretpostavlja

da je svaka religija fanatični fundamentalizam.

It is not.

A nije.

Religion is also moral discernment,

Religija je takođe moralno rasuđivanje,

an embrace of doubt,

prihvatanje sumnje,

a commitment to detach from self and serve others,

obavezivanje da se odvojimo od sebe i služimo drugima,

a challenge to repair the world.

izazov da se popravi svet.

In this sense, politics could stand to be a little more like religion,

U tom smislu, politika bi mogla da podnese da bude malo više kao religija,

not less.

a ne manje.

Thus, my final topic today:

Stoga je moja poslednja tema danas

why civic religion matters now.

zašto je građanska religija danas važna.

I want to offer two reasons.

Hteo bih da iznesem dva razloga.

One is to counter the culture of hyperindividualism.

Jedan je suprotstavljanje kulturi hiperindividualizma.

Every message we get from every screen and surface

Svaka poruka koju dobijemo sa svakog ekrana i površine

of the modern marketplace

savremenog tržišta

is that each of us is on our own,

je da je svako od nas sam na svome,

a free agent,

slobodni činilac,

free to manage our own brands,

slobodan da upravlja vlastitim brendovima,

free to live under bridges,

slobodan da živi pod mostom,

free to have side hustles,

slobodan da ima poslove sa strane,

free to die alone without insurance.

slobodan da umre sam bez osiguranja.

Tržišni liberalizam nam kaže

Market liberalism tells us we are masters beholden to none,

da smo gospodari koji nikome ništa ne duguju,

but then it enslaves us

ali nas zatim porobljava

in the awful isolation of consumerism and status anxiety.

u groznoj izolaciji konzumerizma i statusne anksioznosti.

(Audience) Yeah!

(Publika) Tako je!

Millions of us are on to the con now.

Milioni nas su shvatili tu prevaru.

We are realizing now

Sada shvatamo

that a free-for-all is not the same as freedom for all.

da „slobodno za sve“ nije isto što i sloboda za sve.

(Applause)

(Aplauz)

What truly makes us free is being bound to others

Ono što nas zaista oslobađa je vezanost za druge

in mutual aid and obligation,

u uzajamnoj pomoći i obavezi,

having to work things out the best we can in our neighborhoods and towns,

to što moramo da radimo što bolje možemo u svojim naseljima i gradovima,

as if our fates were entwined --

kao da su naše sudbine međusobno povezane -

because they are --

jer i jesu -

as if we could not secede from one another,

kao da ne možemo da se otcepimo jedni od drugih,

because, in the end, we cannot.

jer, na kraju krajeva, i ne možemo.

Binding ourselves this way actually liberates us.

Vezivanje na ovaj način nas zapravo oslobađa.

It reveals that we are equal in dignity.

Otkriva da smo jednaki u dostojanstvu.

It reminds us that rights come with responsibilities.

Podseća nas da uz prava idu i obaveze.

It reminds us, in fact,

Podseća nas, u stvari,

that rights properly understood are responsibilities.

da ispravno shvaćena prava jesu odgovornosti.

The second reason why civic religion matters now

Drugi razlog zašto je građanska religija sada važna

is that it offers the healthiest possible story of us and them.

je taj što nudi najzdraviju moguću priču o nama i njima.

We talk about identity politics today as if it were something new,

Govorimo o politici identiteta kao da je nešto novo,

but it's not.

ali nije.

All politics is identity politics,

Svaka politika je politika identiteta,

a never-ending struggle to define who truly belongs.

beskrajna borba da se definiše ko zaista pripada.

Instead of noxious myths of blood and soil that mark some as forever outsiders,

Umesto štetnih mitova o krvi i zemlji

koji označavaju pojedine ljude kao večne strance,

civic religion offers everyone a path to belonging

građanska religija svima nudi stazu ka pripadanju,

based only a universal creed of contribution, participation,

isključivo zasnovanu na univerzalnom verovanju

o doprisnosu, učešću i uključivanju.

inclusion.

In civic religion, the "us" is those who wish to serve,

U građanskoj religiji, „mi“ smo oni koji žele da služe,

volunteer, vote, listen, learn, empathize, argue better,

dobrovoljno rade, glasaju, slušaju, uče, saosećaju, bolje raspravljaju,

circulate power rather than hoard it.

prenose moć na druge umesto da je gomilaju.

The "them" is those who don't.

„Oni“ su ljudi koji to ne žele.

It is possible to judge the them harshly,

Može se o njima oštro suditi,

but it isn't necessary,

ali to nije potrebno,

for at any time, one of them can become one of us,

jer u bilo kom trenutku neko od njih može postati jedan od nas,

simply by choosing to live like a citizen.

jednostavno tako što će odabrati da živi kao građanin.

So let's welcome them in.

Poželimo im dobrodošlicu.

Whitney and Berto and Rafael are gifted welcomers.

Vitni, Berto i Rafael imaju dara za dobrodošlicu.

Each has a distinctive, locally rooted way

Svaki ima karakterističan, lokalno ustanovljen način

to make faith in democracy relatable to others.

da poverenje u demokratiju približi drugima.

Their slang might be Appalachian or South Side or Hawaiian.

Mogu imati sleng sa Apalača ili iz Južnog Čikaga ili sa Havaja.

Their message is the same:

Njihova poruka je ista:

civic love, civic spirit, civic responsibility.

građanska ljubav, građanski duh, građanska odgovornost.

Now you might think that all this civic religion stuff

Možda sada mislite da je sve ovo sa građanskom religijom

is just for overzealous second-generation Americans like me.

samo za preterano zanetu drugu generaciju Amerikanaca poput mene.

But actually, it is for anyone, anywhere,

Ali zapravo je za svakoga, bilo gde,

who wants to kindle the bonds of trust,

ko želi da rasplamsa veze poverenja,

affection and joint action

ljubav i zajedničke akcije

needed to govern ourselves in freedom.

koje su potrebne da bismo vladali sobom u slobodi.

Now maybe Civic Saturdays aren't for you.

Možda Građanske subote nisu za vas.

That's OK.

To je u redu.

Find your own ways to foster civic habits of the heart.

Pronađite sopstvene načine da podstaknete građanske navike srca.

Many forms of beloved civic community are thriving now,

Sada cvetaju mnogi oblici voljene građanske zajednice,

in this age of awakening.

u ovo doba buđenja.

Groups like Community Organizing Japan,

Grupe poput Organizovanja zajednica Japana,

which uses creative performative rituals of storytelling

koja koristi kreativne performativne rituale pripovedanja

to promote equality for women.

da bi promovisala ravnopravnost žena.

In Iceland, civil confirmations,

Na Islandu postoje građanske potvrde,

where young people are led by an elder

gde mlade predvodi starešina

to learn the history and civic traditions of their society,

da bi naučili istoriju i građanske tradicije svog društva,

culminating in a rite-of-passage ceremony

što kulminira ceremonijom obreda prelaska

akin to church confirmation.

sličnom crkvenoj potvrdi.

Ben Franklin Circles in the United States,

Krugovi Bena Frenklina u Sjedinjenim Državama,

where friends meet monthly

gde se prijatelji sastaju svakog meseca

to discuss and reflect upon the virtues that Franklin codified

da raspravljaju i razmišljaju o vrlinama koje je Franklin kodifikovao

in his autobiography,

u svojoj autobiografiji,

like justice and gratitude and forgiveness.

kao što su pravičnost, zahvalnost i opraštanje.

I know civic religion is not enough

Znam da građanska religija nije dovoljna

to remedy the radical inequities of our age.

da bi se otklonile radikalne nejednakosti našeg doba.

We need power for that.

Za to nam je potrebna moć.

But power without character is a cure worse than the disease.

Ali moć bez karaktera je gori lek od bolesti.

I know civic religion alone can't fix corrupt institutions,

Znam da sama građanska religija ne može popraviti korumpirane institucije,

but institutional reforms without new norms will not last.

ali institucionalne reforme bez novih normi neće potrajati.

Culture is upstream of law.

Kultura je uzvodno od zakona.

Spirit is upstream of policy.

Duh je uzvodno od politike.

The soul is upstream of the state.

Duša je uzvodno od države.

We cannot unpollute our politics if we clean only downstream.

Ne možemo da uklonimo zagađenja u politici ako čistimo samo nizvodno.

We must get to the source.

Moramo doći do izvora.

The source is our values,

Izvor su naše vrednosti,

and on the topic of values, my advice is simple: have some.

a kada se radi o vrednostima, moj savet je jednostavan: imajte ih.

(Laughter)

(Smeh)

(Applause)

(Aplauz)

Make sure those values are prosocial.

Postarajte se da te vrednosti budu prosocijalne.

Put them into practice,

Primenite ih u praksi

and do so in the company of others,

i činite to u društvu drugih ljudi,

with a structure of creed, deed and joyful ritual

sa strukturom vere, dela i radosnog rituala

that'll keep all of you coming back.

kojoj ćete se uvek vraćati.

Those of us who believe in democracy and believe it is still possible,

Oni od nas koji veruju u demokratiju i veruju da je još uvek moguća,

we have the burden of proving it.

mi nosimo teret da to dokažemo.

But remember, it is no burden at all

Ali upamtite, uopšte nije teret

to be in a community where you are seen as fully human,

biti u zajednici u kojoj vas vide kao nekog ko je u celosti čovek,

where you have a say in the things that affect you,

gde imate pravo glasa u stvarima koje utiču na vas,

where you don't need to be connected to be respected.

gde ne morate biti povezani da biste bili poštovani.

That is called a blessing,

To se zove blagoslov

and it is available to all who believe.

i dostupan je svima koji veruju.

Thank you.

Hvala.

(Applause)

(Aplauz)