The best way to help is often just to listen | Sophie Andrews

Tłumaczenie: Kasia Adamus Korekta: Rysia Wand

After cutting her arm with a broken glass,

Po tym, jak pocięła rękę kawałkiem szkła,

she fell into a fitful, exhausted sleep on the railway station platform.

zapadła w niespokojny sen na peronie stacji kolejowej.

Early in the morning, when the station toilets were opened,

Wcześnie rano, kiedy otwarto stacyjne toalety,

she got painfully to her feet, and made her way over to them.

wstała z trudem i powlokła się do nich.

When she saw her reflection in the mirror,

Na widok swojego odbicia w lustrze

she started to cry.

zaczęła płakać.

Her face was dirty and tearstained;

Miała brudną i załzawioną twarz,

her shirt was ripped and covered in blood.

podartą i zakrwawioną koszulę.

She looked as if she'd been on the streets for three months, not three days.

Wyglądała, jakby błąkała się po ulicach przez trzy miesiące, a nie trzy dni.

She washed herself as best she could.

Umyła się najlepiej, jak mogła.

Her arms and stomach were hurting badly.

Bolały ją ręce i żołądek.

She tried to clean the wounds,

Próbowała oczyścić rany,

but any pressure she applied just started the bleeding again.

ale przy każdym dotknięciu znów zaczynały krwawić.

She needed stitches, but there was no way she would go to a hospital.

Potrzebowała szwów, ale nie było mowy, by iść do szpitala.

They'd have sent her back home again.

Odesłaliby ją do domu.

Back to him.

Z powrotem do niego.

She tightened her jacket --

Okryła się mocniej kurtką

well, fastened her jacket tightly to cover the blood.

i zapięła ją dokładnie, by zakryć ślady krwi.

She looked back at herself in the mirror.

Znów przejrzała się w lustrze.

She looked a little better than before but was past caring.

Wyglądała lepiej niż wcześniej, ale jej to nie obchodziło.

There was only one thing she could think of doing.

Miała tylko jeden pomysł.

She came out of the station and into a phone box nearby.

Weszła do budki telefonicznej obok stacji.

(Telephone rings)

(Dzwonek telefonu)

(Telephone rings)

(Dzwonek telefonu)

Woman: Samaritans, can I help you?

Kobieta: Samarytanie, jak mogę pomóc?

Hello, Samaritans. Can I help you?

Halo, Samarytanie. Czy mogę ci pomóc?

Girl: (Crying) I -- I don't know.

Dziewczyna: (Płacz) Nie wiem.

Woman: What's happened? You sound very upset.

Kobieta: Co się stało? Coś cię zdenerwowało.

(Girl cries)

(Dziewczyna płacze)

Woman: Why not start with your name?

Kobieta: Zacznijmy od imienia.

I'm Pam. What can I call you?

Jestem Pam. Jak ty masz na imię?

Where are you speaking from?

Skąd dzwonisz?

Are you safe?

Czy jesteś bezpieczna?

Girl: It's a phone box in London.

Dz: Z budki telefonicznej w Londynie.

Pam: You sound very young. How old are you?

Pam: Masz bardzo młody głos. Ile masz lat?

Girl: Fourteen.

Dziewczyna: Czternaście.

Pam: And what's happened to make you so upset?

Pam: Co cię tak bardzo zdenerwowało?

Girl: I just want to die. Every day I wake up and wish I was dead.

Dziewczyna: Chcę tylko umrzeć. Codziennie budzę się i chciałabym nie żyć.

If he doesn't kill me, then, I think, I want to do it myself.

Jeśli on mnie nie zabije, to zrobię to sama.

Pam: I'm glad you called.

Pam: Cieszę się, że zadzwoniłaś.

Let's start at the beginning.

Zacznijmy od początku.

Sophie Andrews: Pam continued to gently ask the girl about herself.

Sophie Andrews: Pam łagodnie wypytywała dziewczynę.

She didn't say much; there were lots of silences.

Powiedziała niewiele; dużo milczała.

But she knew she was there,

Ale było wiadomo, że tam jest

and having Pam on the end of the phone felt so comforting.

i kontakt z nią dawał otuchę.

The 14-year-old that made that call was me.

To ja byłam tą 14-latką, która dzwoniła.

To ja byłam w tej budce.

That was me in the phone box.

I was running away from home, sleeping rough on the streets in London.

Uciekłam z domu i spałam na ulicach Londynu.

I was being sexually abused by my father and his friends.

Byłam molestowana seksualnie przez mojego ojca i jego kolegów.

I was self-harming every day. I was suicidal.

Codziennie się okaleczałam. Miałam myśli samobójcze.

The first time I called Samaritans, I was 12 and absolutely desperate.

Pierwszy raz zadzwoniłam do Samarytan, gdy miałam 12 lat i byłam zdesperowana.

It was a few months after my mother had deserted me,

Było to kilka miesięcy po tym, jak opuściła mnie matka,

wyszła, zostawiając mnie w domu rodzinnym.

walked out and left me in the family home.

And the abuse I was suffering at the hands of my father and his friends

Maltretowanie, którego doświadczyłam z rąk ojca i jego znajomych,

had left me a total wreck.

kompletnie mnie zdruzgotało.

I was running away, I was missing school,

Uciekałam z domu, wagarowałam.

I was arriving drunk.

Zjawiałam się pijana.

I was without hope and wanted to die.

Żyłam bez nadziei i chciałam umrzeć.

And that's where Samaritans came in.

Z pomocą przyszli Samarytanie.

Samaritans has been around since 1953.

Samarytanie istnieją już od 1953 roku.

It's a 24/7 confidential helpline in the UK

To brytyjska poufna infolinia, dostępna całą dobę dla każdego,

for anyone who might be feeling desperate or suicidal.

kto jest zrozpaczony lub ma myśli samobójcze.

Which I certainly was.

Ja właśnie taka byłam.

Volunteers answer the phone around the clock every day of the year,

Wolontariusze odbierają telefony całą dobę, każdego dnia w roku,

and calls are confidential.

rozmowy te są poufne.

During my teenage years, when I was most desperate,

Gdy byłam nastolatką i kiedy byłam zdesperowana,

Samaritans became my lifeline.

Samarytanie stali się moim ratunkiem.

They promised me total confidentiality.

Obiecali mi całkowitą poufność.

And that allowed me to trust them.

To mi pozwoliło im zaufać.

Disturbing as they no doubt found my story, they never showed it.

Moja historia była niepokojąca, ale nie dali mi tego odczuć.

They were always there for me and listened without judgment.

Zawsze byli wsparciem i słuchali bez osądzania.

Mostly, they gently encouraged me to get help;

Delikatnie zachęcali mnie do szukania pomocy.

I never felt out of control with them --

Przy nich nie czułam, że tracę kontrolę.

Interesujące porównanie,

an interesting parallel,

as I felt so out of control in every other aspect of my life.

bo inne aspekty życia wymknęły mi się całkowicie.

It felt my self-harm was probably the only area

Moje samookaleczanie było jedynym obszarem,

where I felt I had any control.

gdzie czułam, że mam jakąkolwiek kontrolę.

A few years later, I managed to get some control in my life.

Kilka lat później udało mi się zdobyć kontrolę nad swoim życiem.

And I had appropriate support around me

Miałam odpowiednie wsparcie,

to allow me to live with what had happened.

by móc żyć z tym, co się stało.

I had become a survivor of abuse rather than a victim.

Nie byłam już ofiarą, ocalałam.

And at 21, I contacted Samaritans again.

W wieku 21 lat ponownie skontaktowałam się z Samarytanami.

This time because I wanted to become a volunteer.

Tym razem, by zostać wolontariuszką.

Wanted to pay something back

Chciałam spłacić dług wdzięczności

to the organization that had really saved my life.

organizacji, która uratowała mi życie.

I knew that the simple act of listening in an empathetic way

Wiedziałam, że proste słuchanie w empatyczny sposób

could have a profound effect.

może mieć głęboki wpływ.

I knew that somebody listening to me without judgment

Wiedziałam, że ktoś, kto słucha bez osądu,

would make the biggest difference.

może dużo zmienić.

So I caught up with my education,

Dokończyłam edukację,

found someone I could persuade to give me a job,

przekonałam kogoś, by dał mi pracę,

and I enjoyed my volunteering at Samaritans.

i czerpałam radość z wolontariatu u Samarytan.

And when I say "enjoyed," it's an odd word to use,

Słowo "radość" brzmi nie na miejscu,

because no one would want to think of anyone

bo nikt nie lubi myśli

being in absolute distress or pain.

o czyjejś absolutnej rozpaczy lub bólu.

But I knew that that profound impact of that listening ear

Ale wiedziałam, że uważny słuchacz

and someone being alongside me at that desperate time

i uczucie, że jest ktoś przy mnie w trudnym czasie,

had the biggest impact,

miało największy wpływ.

and I felt a great sense of fulfillment

Sprawiało mi olbrzymią satysfakcję,

that I was able to help people as a Samaritan.

że mogłam pomagać ludziom jako Samarytanka.

In my years volunteering at Samaritans, I was asked to perform many roles.

Jako wolontariuszka u Samarytan wykonywałam wiele zadań.

But I guess the peak came in 2008,

Ale ważny moment przyszedł w 2008 roku,

when I was asked to chair the organization for three years.

kiedy poproszono mnie o trzyletnie prowadzenie organizacji.

So I had actually gone from that vulnerable caller

Z bezradnej osoby

in the phone box, desperate for help,

w budce telefonicznej, szukającej pomocy,

to being the national lead for the organization

stałam się liderem krajowej organizacji,

and responsible for 22,000 volunteers.

odpowiedzialnej za 22 000 wolontariuszy.

Żartowałam wówczas,

I actually used to joke at the time

and say if you really screwed up as a caller,

że jeśli nawalisz jako klient,

you might end up running the place.

mogą cię wrobić w zarządzanie.

(Śmiech)

(Laughter)

I tak się stało.

Which I did.

But I guess in a world which is dominated by professionalizing everything we do,

W świecie zdominowanym przez usprawnianie wszystkiego,

I really understood that that simple act of listening

zrozumiałam, że proste słuchanie

could have such a life-changing effect.

może mieć istotny wpływ na czyjeś życie.

I guess it's a simple concept

Myślę, że to prosty koncept,

that can be applied across all areas of life.

który można zastosować we wszystkich dziedzinach życia.

So in the 1980s, when I called Samaritans,

W latach 80., kiedy dzwoniłam do Samarytan,

child abuse was a subject no one wanted to talk about.

o molestowaniu dzieci nikt nie mówił.

Victims were often blamed, victims were often judged.

Ofiary często obwiniano i osądzano.

And it was a topic of shame, and no one really wanted to talk about it.

Był to temat wstydliwy, o którym nikt nie chciał rozmawiać.

Today, judgment and shame surround a different issue.

Dzisiaj osąd i wstyd dotyczą innego aspektu.

There's a different stigma that's out there.

Istnieje inne piętno w obecnym świecie.

And the stigma that's there today is to talk about loneliness.

Dziś piętnuje się mówienie o samotności.

Loneliness and isolation have profound health impacts.

Samotność i izolacja mają głęboki wpływ na zdrowie.

Being lonely can have a significant impact on your own well-being.

Osamotnienie znacząco wpływa na nasze samopoczucie.

Recent systematic review of research

Ostatnie badania pokazały,

actually said that it increased the mortality rates,

że zwiększył się wskaźnik umieralności

or premature death rates,

czy przedwczesnych zgonów

by up to 30 percent.

nawet o 30 procent.

It can lead to higher blood pressure, higher levels of depression,

Może podwyższać ciśnienie krwi, zwiększać poziomy depresji

and actually aligned to mortality rates

i dorównywać współczynnikom umieralności

that might be more associated with alcohol abuse or smoking cigarettes.

łączonym z piciem alkoholu lub paleniem papierosów.

Loneliness is actually more harmful that smoking 15 cigarettes.

Samotność jest bardziej szkodliwa niż palenie 15 papierosów.

A day.

Dziennie.

Not in your life, in your day.

Nie przez całe życie, ale dziennie.

It's also associated with higher levels of dementia.

Wiąże się też z większym zaawansowaniem demencji.

So a recent study also found

Niedawno odkryto,

that lonely people are twice at risk of Alzheimer's disease.

że samotni ludzie dwa razy częściej zapadają na Alzheimera.

Of course, there's many people that live alone who are not lonely.

Wiele osób mieszkających samotnie nie jest samotnych.

But being a caregiver for a partner that maybe has dementia

Ale opieka nad partnerem, który choruje na demencję,

can be a very lonely place.

może być samotnym doświadczeniem.

And a recent landmark study gave us a very good, clear definition

Ostatnie przełomowe badania

dały dobrą i jasną definicję samotności.

of what loneliness is.

And it said it's a subjective, unwelcome feeling

Jest to subiektywne, niemile widziane uczucie

of a lack or loss of companionship.

braku lub utraty towarzystwa.

And it happens when there's a mismatch

Występuje, gdy zachodzi niezgodność

between the quality and the quantity of relationships that we have

między jakością i ilością

posiadanych a pożądanych relacji.

and those that we want.

Now in my life, the best help I've ever received

W moim doświadczeniu najlepsza pomoc

has been from those personal connections

pochodziła z bliskich kontaktów

and being listened to in an empathetic way.

i od osób słuchających z empatią.

Professionals, and I'm conscious I'm speaking to a room of professionals,

Wiem, że jesteście profesjonalistami,

a profesjonaliści mają wielkie znaczenie.

have a very important place.

But for me, a volunteer giving up their time

Ale w moim przypadku wolontariuszka poświęcająca czas

and listening to me without judgment in a confidential way,

i słuchająca mnie bez osądu, z zachowaniem poufności,

had such a huge, life-changing effect for me.

miała przełomowy wpływ na moje życie.

And that was something that really stayed with me.

I to naprawdę zapamiętałam.

So as you will have gathered, in my teenage years,

Jak się pewnie domyślacie, jako nastolatka byłam wykolejona

I was off the rails, I was going every day wondering if I'd even live the next day.

i niepewna, czy dożyję jutra.

But that profound impact of the volunteer listening to me stayed with me.

Ale głęboki wpływ słuchającej mnie wolontariuszki pozostał ze mną.

When I finally got to a point in my life

Kiedy z czasem poczułam,

where I felt I could live with what had happened,

że potrafię już żyć z tym, co się stało,

I wanted to pay something back.

chciałam spłacić dług wdzięczności.

And in my experience,

Moje doświadczenie mówi,

people who have been helped in a transforming way

że ludzie, którzy otrzymali znamienną pomoc,

always want to pay something back.

zawsze chcą się odwdzięczyć.

So I started paying back by my 25 years volunteering with Samaritans.

Zaczęłam spłacać dług, pracując ochotniczo przez 25 lat.

And then, in 2013,

Następnie od 2013 roku

picking up on that whole issue and the new stigma of loneliness,

zajęłam się nowym problemem, stygmatem samotności.

I launched a new national helpline in the UK for older people,

Założyłam w Wielkiej Brytanii infolinię dla osób starszych,

called The Silver Line,

o nazwie The Silver Line.

which is there to support lonely and isolated older people.

Jej zadaniem jest wspierać samotnych starszych ludzi.

In our short history, we've taken 1.5 million calls.

W ciągu naszej krótkiej historii odebraliśmy 1,5 miliona połączeń.

And I know we're having a big impact, based on the feedback we get every day.

O tym, że mamy duży wpływ, wiem z otrzymywanych opinii.

Some people might be calling up for a friendly chat,

Niektórzy dzwonią, by pogawędzić

maybe some information about local services.

lub uzyskać informację o lokalnych usługach.

Some might be calling because they're suicidal.

Niektórzy dzwonią, bo mają myśli samobójcze.

Some might be calling up because they're reporting abuse.

Niektórzy dzwonią, zgłaszając maltretowanie.

And some quite simply, as I was, may have simply just given up on life.

A niektórzy, tak jak ja, bo wpadli w apatię.

I guess it's a really simple idea, setting up a helpline.

Myślę, że założenie infolinii to naprawdę prosty pomysł.

And I look back to those early days

Wspominam wczesne dni,

when I had the lofty title, I still have, of chief exec, but in the early days,

kiedy miałam wzniosły tytuł prezesa, zresztą wciąż go mam,

choć wtedy prezesowałam samej sobie.

I was chief exec of myself.

Which, I have to say, I had the best meetings ever in my career --

Muszę przyznać, że miałam wtedy najlepsze narady w karierze...

(Śmiech)

(Laughter)

as chief exec of myself.

jako własna szefowa.

But things have moved on, and now in 2017,

Ale rzeczy się zmieniły, a teraz w 2017 roku

we have over 200 staff listening to older people

mamy ponad 200 pracowników, którzy wysłuchują starszych ludzi

every day of the year, 24/7.

przez okrągły rok, 24 godziny na dobę.

We also have over 3,000 volunteers making weekly friendship calls

Mamy też ponad 3000 wolontariuszy, którzy dzwonią z przyjacielską pogawędką

from their own home.

z własnych domów.

We also, for people that like the written word,

Ludziom, którzy preferują słowo pisane,

offer Silver Letters, and we write pen-pal letters

oferujemy Srebrne Listy, czyli tradycyjne listy

to older people who still enjoy receiving a letter.

do starszych osób, które nadal lubią je otrzymywać.

And we also have introduced something called Silver Circles --

Zaczęliśmy także coś o nazwie Silver Circles.

Widzicie, że zawłaszczyłam słowo "silver".

you notice I'm owning the word "silver" here --

Wystarczy dodać "silver" i wszystko jest nasze.

put "silver" in front of it and it's ours.

Silver Circles are group conference calls

Silver Circle to grupowe rozmowy wideo,

where people actually talk about shared interests.

gdzie można dzielić się zainteresowaniami.

My favorite group is the music group,

Najbardziej lubię grupę muzyczną,

where people, every week, play musical instruments

gdzie co tydzień ludzie grają na instrumentach

down the phone to each other.

przez telefon,

Not always the same tune at the same time.

Nie zawsze tę samą melodię w tym samym czasie.

(Laughter)

(Śmiech)

But they do have fun.

Ale dobrze się bawią.

And "fun" is an interesting word,

"Zabawa" jest ciekawym słowem,

because I've talked very much about desperation, loneliness and isolation.

gdy mówi się o desperacji, samotności i izolacji.

But if you came to our helpline in the UK, you would also hear laughter.

Ale gdy przyjdziesz do naszej infolinii, to usłyszysz także śmiech.

Because at the Silver Line,

Ponieważ w Silver Line

we do want to cherish the wonderful lives of older people

doceniamy cudowne życie starszych ludzi

and all the experiences that they bring.

i ich wszelkie doświadczenia.

So here's an example, just a snippet of one of our calls.

Oto mały fragment jednego z połączeń.

(Audio) Good morning, you're through to the Silver Line.

(Audio) Dzień dobry, jesteś na Silver Line.

Nazywam się Alan, w czym mogę pomóc?

My name's Alan, how can I help?

Kobieta: Cześć, Alan. Dzień dobry.

Woman: Hello, Alan. Good morning.

Alan: Hello.

Alan: Witam!

Woman: (Chipper) Hello!

Kobieta: (Wesoło) Witaj!

Alan: Jak się dzisiaj masz?

Alan: Oh, how are you this morning?

Woman: I'm alright, thank you.

Kobieta: W porządku, dziękuję.

Alan: Miło mi to słyszeć.

Alan: I'm pleased to hear it.

Woman: What a wonderful thing the telephone is, you know?

Kobieta: Telefon to wspaniała rzecz.

Alan: It's a remarkable invention, isn't it?

Alan: To niezwykły wynalazek, prawda?

Woman: I remember when I was a little girl,

Kobieta: Pamiętam, gdy byłam mała,

donkey's years ago,

wiele lat temu,

if you wanted to make a phone call to somebody,

jeśli chciało się do kogoś zadzwonić,

you had to go to a shop

trzeba było iść do sklepu

and use the telephone of the shop

i skorzystać z telefonu w sklepie

and pay the shop for using the telephone and have your phone call.

oraz zapłacić za użycie telefonu i połączenie.

So you didn't make phone calls just whenever you fancied.

Więc nie dzwoniło się dla kaprysu.

Alan: Oh, no.

Alan: No nie.

Woman: (Coughs) Oh, sorry.

Kobieta: (Kaszle) Przepraszam.

(Coughs)

(Kaszel)

Excuse me about that.

Przepraszam.

You had to, you know,

Trzeba było ograniczyć

confine your phone calls to the absolute essentials.

połączenia telefoniczne do minimum,

And now, here I am, sitting in my own home in my dressing gown still,

A teraz proszę, siedzę w domu we własnym szlafroku

and using the telephone, isn't it wonderful?

i korzystam z telefonu, czy to nie jest cudowne?

Alan: It is. (Laughter)

Alan: Tak jest. (Śmiech)

SA: And that's not untypical of a call we might receive at our helpline.

SA: Takie rozmowy nie są u nas rzadkością.

Dla tej osoby stanowimy część rodziny.

That's someone who really sees us as part of the family.

So Silver Line, I guess, are now helping older people

Silver Line, jak sądzę, pomaga osobom starszym

in the same way that Samaritans has helped me.

tak samo, jak mi pomogli Samarytanie.

They're there 24/7, they're listening confidentially

Przez całą dobę słuchają poufnie,

and quite often not giving any advice.

często bez udzielania żadnych porad.

How often do we really ever listen without giving advice?

Jak często słuchamy bez udzielania rad?

It's actually quite hard.

To naprawdę jest trudne.

Quite often on the phone calls, an older person would say,

Często podczas rozmowy starsza osoba mówi:

"Could you give me some advice, please?"

"Czy możesz mi doradzić?".

And 20 minutes later, they say, "Thank you for your advice,"

A 20 minut później: "Dziękuję za radę",

and we realize we haven't given any.

choć żadnej nie daliśmy.

(Laughter)

(Śmiech)

We've listened and listened, and we haven't interrupted.

Słuchaliśmy tylko, nie przerywając.

But to that person, maybe we have given advice.

Ale tej osobie wydawało się, że udzieliliśmy porady.

We recently conducted a survey at The Silver Line

Niedawno przeprowadziliśmy ankietę na Silver Line

to 3,000 older people, to ask them what they thought of the service.

wśród 3000 starszych osób aby zbadać, co myślą o usłudze.

And one person quite simply came back and said,

Jedna osoba powiedziała,

for the first time in her life,

że po raz pierwszy w życiu,

she had what we would call in the sport cricket a wicketkeeper,

miała kogoś, kto w krykiecie nazywa się łapaczem,

and what you would call in baseball, a catcher.

i kogo wy w baseballu tak nazywacie.

I've been here 48 hours, and I'm talking American.

Jestem tu od 48 godzin, i już mówię po amerykańsku.

They will not recognize me when I get home.

Nie rozpoznają mnie, gdy wrócę do domu.

(Laughter)

(Śmiech)

But for the first time in her life, she had that catcher,

Ale po raz pierwszy w życiu, miała tego łapacza,

which is really, really important.

co jest naprawdę ważne.

And now it's come full circle, because actually,

A teraz zatoczyła koło, bo osoby

people that are calling Silver Line and needing a catcher

które dzwonią na Silver Line szukając łapacza,

are now becoming catchers themselves by putting something back

teraz same stają się łapaczami, dając coś z powrotem.

and becoming volunteers and becoming part of our family.

Zostają wolontariuszami i stają się częścią naszej rodziny.

So I end my talk, really, where I started, talking about my own personal experience.

Kończę prelekcję tam, gdzie zaczęłam, mówiąc o osobistym doświadczeniu.

Because when I talk about my life, I often say that I've been lucky.

Kiedy mówię o moim życiu, często mówię, że miałam szczęście.

And people generally ask me why.

Ludzie zazwyczaj pytają mnie, dlaczego?

And it's because, at every stage of my life,

A to dlatego, że na każdym etapie życia,

I have been lucky enough to have someone alongside me at the right time

udało mi się znaleźć kogoś we właściwym czasie,

who maybe has believed in me,

kto wierzył we mnie,

which in turn has helped me

co z kolei pomogło mi

just to believe a little bit more in myself, which has been so important.

po prostu uwierzyć w siebie, a to ważne.

And everyone needs a catcher at some point in their lives.

Każdy potrzebuje łapacza w pewnym momencie życia.

This is my catcher.

To jest mój łapacz.

So that's Pam.

To jest Pam.

And she answered the call to me

Ona odpowiedziała na moje wołanie,

when I was that 14-year-old in the phone box, over 30 years ago.

kiedy miałam 14 lat, w budce telefonicznej, ponad 30 lat temu.

So never, ever underestimate the power of a simple human connection.

Nigdy nie lekceważ mocy prostej ludzkiej bliskości.

Because it can be and so often is the power to save a life.

Ponieważ może być, i często jest, to moc, która ratuje życie.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)