Dee Boersma: Pay attention to penguins

Tłumaczenie: Joanna Stefanska Korekta: Michal Lasota

I want to talk about penguins today.

Chciałabym dzisiaj pomówić o pingwinach,

But first, I want to start by saying that

ale najpierw, chciałabym zacząć od stwierdzenia,

we need a new operating system,

że potrzebujemy nowego systemu operacyjnego

for the oceans and for the Earth.

dla oceanów i Ziemi.

When I came to the Galapagos 40 years ago,

Gdy 40 lat temu przybyłam na Galapagos,

there were 3,000 people

mieszkało tam

that lived in the Galapagos.

3 000 ludzi.

Now there are over 30,000.

Obecnie jest ich ponad 30 000.

There were two Jeeps on Santa Cruz.

Na Santa Cruz były dwa Jeepy.

Now, there are around a thousand trucks

Teraz jest tam około tysiąca ciężarówek,

and buses and cars there.

autobusów i samochodów.

So the fundamental problems that we face

Podstawowymi problemami, które napotykamy

are overconsumption and too many people.

to nadmierna konsumpcja i zbyt duża liczba ludzi.

It's the same problems in the Galapagos,

Te same problemy są na Galapagos,

except, obviously,

oczywiście oprócz tego,

it's worse here, in some ways, than other places.

że tutaj jest pod wieloma względami gorzej niż w innych miejscach.

Because we've only doubled the population of the Earth

Populacja na Ziemi podwoiła się

since the 1960s -- a little more than doubled --

od lat sześćdziesiątych -- nawet trochę więcej.

but we have 6.7 billion people in the world,

Na świecie jest 6,7 miliarda ludzi.

and we all like to consume.

Wszyscy lubimy konsumować.

And one of the major problems that we have

Jednym z naszych największych problemów

is our operating system

jest nasz system operacyjny,

is not giving us the proper feedback.

który nie daje nam informacji zwrotnych.

We're not paying the true

Nie płacimy prawdziwej środowiskowej ceny

environmental costs of our actions.

naszych działań.

And when I came at age 22 to live on Fernandina,

Zanim w wieku 22 lat przybyłam zamieszkać na Fernandinie,

let me just say, that I had never

nie miałam okazji

camped before.

pojechania na biwak.

I had never lived alone

Nigdy nie mieszkałam sama

for any period of time,

nawet przez jakiś czas.

and I'd never slept with sea lions

Nigdy też nie spałam z lwami morskimi

snoring next to me all night.

przez całą noc chrapiącymi obok mnie.

But moreover, I'd never lived on an uninhabited island.

A co najważniejsze, nigdy nie mieszkałam na bezludnej wyspie.

Punta Espinosa is where I lived for over a year,

Przez ponad rok mieszkałam na wyspie Punta Espinosa.

and we call it uninhabited

Jest bezludną wyspą,

because there are no people there.

ponieważ nie ma tam żadnych ludzi.

But it's alive with life;

Ale wyspa tętni życiem.

it's hardly uninhabited.

Na pewno nie jest niezamieszkana.

So a lot has happened in the last 40 years,

Wiele wydarzyło się w ciągu ostatnich 40 lat.

and what I learned when I came to the Galapagos

Po dotarciu na Galapagos nauczyłam się

is the importance of wild places, wild things,

jak niezwykle ważne jest, by przetrwały dzikie miejsca,

certainly wildlife,

dzika przyroda

and the amazing qualities that penguins have.

i nadzwyczajne zdolności jakie posiadają pingwiny.

Penguins are real athletes:

Pingwiny są prawdziwymi sportowcami

They can swim 173 kilometers in a day.

Potrafią dziennie przepłynąć 173 km.

They can swim at the same speed day and night --

Potrafią pływać z tą samą prędkością w dzień i w nocy.

that's faster than any Olympic swimmer.

Pływają szybciej niż pływacy olimpijscy.

I mean, they can do like seven kilometers an hour

Około 7km/h

and sustain it.

i potrafią tę prędkość utrzymać.

But what is really amazing, because of this deepness here,

Naprawdę zadziwiające jest to, że w lokalnej głębinie

Emperor penguins can go down

pingwiny cesarskie mogą zanurkować na głębokość

more than 500 meters

ponad 500 metrów.

and they can hold their breath for 23 minutes.

Wstrzymują oddech przez 23 minuty.

Magellanic penguins, the ones that I work on,

Pingwiny magellańskie, te nad którymi pracuję,

they can dive to about 90 meters

potrafią nurkować na głębokość 90 metrów

and they can stay down for

i pozostać tam przez

about 4.6 minutes.

4,6 minuty.

Humans, without fins: 90 meters, 3.5 minutes.

Człowiek, bez płetw, 90 metrów, 3,5 minuty.

And I doubt anybody in this room

Naprawdę wątpię, by ktokolwiek na tej sali

could really hold their breath for 3.5 minutes.

potrafił wstrzymać oddech na 3,5 minuty.

You have to train to be able to do that.

By móc coś takiego zrobić, potrzeba treningów.

So penguins are amazing athletes.

Więc pingwiny są wspaniałymi sportowcami.

The other thing is, I've never met anybody

Co więcej, jeszcze nie spotkałam osoby,

that really doesn't say that they like penguins.

która nie lubiłaby pingwinów.

They're comical, they walk upright,

Są zabawne, chodzą wyprostowane

and, of course, they're diligent.

i oczywiście pracowite.

And, more importantly, they're well-dressed.

A co najważniejsze, są elegancko ubrane.

So they have all the criteria

Posiadają więc cechy

that people normally like.

lubiane przez ludzi.

But scientifically, they're amazing because they're sentinels.

Z naukowego punktu widzenia są niesamowite, ponieważ są strażnikami.

They tell us about our world in a lot of different ways,

Opowiadają nam o świecie na wiele różnych sposobów,

and particularly the ocean.

a w szczególności o oceanie.

This is a picture of a Galapagos penguin

To zdjęcie pingwina z Galapagos

that's on the front of a little zodiac here in the Galapagos.

na dziobie małego pontonu.

And that's what I came to study.

To właśnie obiekt moich badań.

I thought I was going to study the social behavior of Galapagos penguins,

Myślałam, że będę badać zachowania społeczne wśród pingwinów z Galapagos,

but you already know

ale jak już wiecie,

penguins are rare.

pingwiny te są rzadko spotykane.

These are the rarest penguins in the world.

To najrzadziej występujące pingwiny na świecie.

Why I thought I was going to be able to do that, I don't know.

Dlaczego sądziłam, że uda mi się to zrobić, nie mam pojęcia.

But the population has changed

Populacja zmieniła się dramatycznie

dramatically since I was first here.

od czasu, gdy byłam tu po raz pierwszy.

When I counted penguins for the first time

Gdy po raz pierwszy liczyłam pingwiny

and tried to do a census,

próbując zrobić spis,

we just counted all the individual beaks that we could

liczyliśmy wszystkie dzioby jakie mogliśmy

around all these islands.

na wszystkich tych wyspach.

We counted around 2,000, so I don't know how many penguins there really are,

Doliczyliśmy się około 2 000, więc nie wiem ile jest ich tam dokładnie,

but I know I can count 2,000.

ale co najmniej 2 000.

If you go and do it now, the national parks

Jeśli policzylibyśmy je dzisiaj, rachunki parków narodowych

count about 500.

wskazują na 500 sztuk.

So we have a quarter of the penguins

Mamy więc jedną-czwartą tego,

that we did 40 years ago.

co mieliśmy 40 lat temu.

And this is true of most of our living systems.

Dotyczy to większości naszych ekosystemów.

We have less than we had before,

Mamy mniej niż było kiedyś,

and most of them are in fairly steep decline.

a większość z nich gwałtownie zanika.

And I want to just show you a little bit about why.

Chcę wam pokazać dlaczego tak się dzieje.

(Braying)

(Ryk)

That's a penguin braying

Ten ryczący pingwin,

to tell you that

mówi wam

it's important to pay attention to penguins.

by zwrócić uwagę na pingwiny.

Most important of all,

I najważniejsze,

I didn't know what that was the first time I heard it.

nie wiedziałam, co to jest, gdy to po raz pierwszy usłyszałam.

And you can imagine sleeping on Fernandina your first night there

Możecie sobie wyobrazić nocowanie na Fernandinie po raz pierwszy,

and you hear this lonesome, plaintful call.

i słuchanie tego samotnego, zawodzącego wołania.

I fell in love with penguins,

Zakochałam się w pingwinach,

and it certainly has changed the rest of my life.

co z pewnością zmieniło całe moje życie.

What I found out I was studying

Zorientowałam się, że tak naprawdę

is really the difference in how the Galapagos changes,

badam jak zmienia się Galapagos,

the most extreme variation.

a mowa tu o ekstremalnej zmienności.

You've heard about these El Ninos,

Słyszeliście o El Niño,

but this is the extreme that penguins all over the world

ale to coś ekstremalnego, do czego pingwiny na całym świecie

have to adapt to.

muszą się przystosować.

This is a cold-water event

Zimna woda, zjawisko

called La Nina.

zwane La Niña.

Where it's blue and it's green, it means the water is really cold.

Niebieski i zielony oznacza, że woda jest bardzo zimna.

And so you can see this current coming up --

Widać, jak ten prąd płynie w górę --

in this case, the Humboldt Current --

w tym przypadku, Prąd Humboldta --

that comes all the way out to the Galapagos Islands,

który dociera aż do Wysp Galapagos,

and this deep undersea current, the Cromwell Current,

i ten prąd głębinowy, Prąd Cromwella,

that upwells around the Galapagos.

wypływający na powierzchnię przy Galapagos

That brings all the nutrients:

i przynoszący pokarm.

When this is cold in the Galapagos,

Gdy na Galapagos jest zimno,

it's rich, and there's plenty of food for everyone.

jest dużo pokarmu dla każdego.

When we have extreme El Nino events,

Gdy pojawia się El Niño,

you see all this red,

to wszystko staje się czerwone,

and you see no green

i brak zielonego

out here around the Galapagos.

wokół Galapagos.

That means that there's no upwelling,

Nie ma pionowego ruchu wody

and there's basically no food.

więc nie ma jedzenia.

So it's a real desert

Przypomina to pustynię,

for not only for the penguins and the sea lions and the marine iguanas ...

dla pingwinów, lwów morskich i iguan morskich.

things die when there's no food.

Zwierzęta giną, gdy brakuje żywności.

But we didn't even know that that

Nie mieliśmy nawet o tym pojęcia,

affected the Galapagos when I went to study penguins.

ża ma to taki wpływ na Galapagos, gdy jechałam badać pingwiny.

And you can imagine being on an island hoping you're going to see penguins,

Możecie sobie wyobrazić pobyt na wyspie i nadzieję na spotkanie pingwinów,

and you're in the middle of an El Nino event

w środku trwania El Niño,

and there are no penguins.

kiedy to nie ma ani jednego pingwina.

They're not breeding; they're not even around.

Nie rozmnażają się; nie ma ich nawet w pobliżu.

I studied marine iguanas at that point.

Wtedy badałam iguany.

But this is a global phenomenon, we know that.

Ale jest to zjawisko globalne, to wiemy na pewno.

And if you look along the coast of Argentina, where I work now,

Jeśli przyjrzycie się wybrzeżom Argentyny, gdzie obecnie pracuję,

at a place called Punta Tombo --

w miejscu zwanym Punta Tombo,

the largest Magellanic penguin colony in the world

największej na świecie kolonii pingwinów magellańskich,

down here about 44 degrees south latitude --

tu na 44 stopniu szerokości południowej,

you see that there's great variation here.

zauważycie, że występuje tu duża zmienność.

Some years, the cold water

W niektóre lata zimna woda

goes all the way up to Brazil,

dociera aż do Brazylii,

and other years, in these La Nina years, it doesn't.

a w inne, gdy pojawia się La Niña, nie dociera.

So the oceans don't always act together; they act differently,

Oceany nie zawsze współgrają; zachowują się różnie,

but that is the kind of variation

ale z tą różnorodnością

that penguins have to live with,

pingwiny muszą sobie radzić,

and it's not easy.

a nie jest to proste.

So when I went to study the Magellanic penguins,

Więc gdy wyjechałam badać pingwiny magellańskie,

I didn't have any problems.

nie miałam żadnych kłopotów.

There were plenty of them.

Było ich pełno.

This is a picture at Punta Tombo in February

To zdjęcie Punta Tombo zrobione w lutym,

showing all the penguins along the beach.

przedstawia pingwiny na plaży.

I went there because the Japanese wanted to start harvesting them

Pojechałam tam, ponieważ Japończycy chcieli na nie polować

and turning them into high fashion golf gloves,

i robić z nich modne rękawiczki do golfa,

protein and oil.

proteiny i olej.

Fortunately, nobody has harvested any penguins

Na szczęście, nikt nie upolował żadnego pingwina,

and we're getting over 100,000 tourists a year to see them.

a co roku przyjeżdżało 100 000 turystów żeby je zobaczyć.

But the population is declining

Lecz populacja się zmniejsza,

and it's declined fairly substantially, about 21 percent

i już zmniejszyła się znacząco o ok. 21%

since 1987, when I started these surveys,

od roku 1987, kiedy to zaczęłam badania

in terms of number of active nests.

dotyczące liczby czynnych gniazd.

Here, you can see where Punta Tombo is,

Tu widzicie gdzie znajduje się Punta Tombo.

and they breed in incredibly dense colonies.

Rozmnażają się w bardzo licznych koloniach.

We know this because of long-term science,

Wiemy o tym dzięki badaniom długoterminowym,

because we have long-term studies there.

które tu prowadzimy.

And science is important in informing decision makers,

Nauka jest ważnym czynnikiem w przekazywaniu informacji decydentom,

and also in changing how we do

a także w zmianie podejścia

and knowing the direction of change that we're going in.

i wiedzy dotyczącej zmian, które przechodzimy.

And so we have this penguin project. The Wildlife Conservation Society

Mamy więc projekt, sponsorowany przez Wildlife Conservation Society

has funded me along with a lot of individuals

oraz osoby indywidualne

over the last 27 years

od 27 lat,

to be able to produce these kinds of maps.

byśmy mogli stworzyć podobne mapy.

And also, we know that it's not only

Zdajemy sobie sprawę, że nie tylko

Galapagos penguins that are in trouble,

pingwiny z Galapagos są w tarapatach,

but Magellanics and many other species of penguins.

ale również magellańskie i wiele innych gatunków pingwinów.

And so we have started a global penguin society

Stworzyliśmy globalną społeczność,

to try to focus on the real plight of penguins.

by móc zająć się prawdziwymi problemami pingwinów.

This is one of the plights of penguins: oil pollution.

Jednym z nich jest skażenie ropą.

Penguins don't like oil

Pingwiny nie lubią ropy,

and they don't like to swim through oil.

nie lubią w niej pływać.

The nice thing is, if you look down here in Argentina,

Plusem jest, że jeśli przyjrzycie się Argentynie,

there's no surface oil pollution from this composite map.

na mapie nie ma powierzchniowych skażeń ropą.

But, in fact, when we went to Argentina,

Ale w praktyce, kiedy pojechaliśmy do Argentyny,

penguins were often found

znajdowaliśmy pingwiny

totally covered in oil.

całkowicie pokryte ropą.

So they were just minding their own business.

Dbali tylko o swój interes.

They ended up swimming through ballast water that had oil in it.

Pingwiny pływały w wodzie balastowej skażonej ropą.

Because when tankers carry oil

Kiedy tankowce transportuję ropę,

they have to have ballast at some point,

w pewnym momencie potrzebują balastu,

so when they're empty, they have the ballast water in there.

gdy nie mają ropy na pokładzie, są napełniane wodą balastową.

When they come back, they actually dump

Wracając, pozbywają się tej oleistej wody balastowej

this oily ballast water into the ocean.

spuszczając ją do oceanu.

Why do they do that? Because it's cheaper,

Dlaczego to robią? Bo jest taniej,

because they don't pay the real environmental costs.

bo nie płacą realnych kosztów zanieczyszczenia środowiska.

We usually don't, and we want to start

Chcielibyśmy stworzyć

getting the accounting system right

odpowiedni system ekonomiczny,

so we can pay the real cost.

tak, byśmy płacili prawdziwe koszty.

At first, the Argentine government said, "No, there's no way.

Najpierw argentyński rząd powiedział: "To niemożliwe.

You can't find oiled penguins in Argentina.

W Argentynie nie ma skażonych ropą pingwinów.

We have laws,

Mamy przepisy.

and we can't have illegal dumping; it's against the law."

Nie możemy mieć nielegalnych odpadów; to wbrew prawu."

So we ended up spending nine years

Skończyło się na dziewięcioletnim

convincing the government that there were lots of oiled penguins.

przekonywaniu rządu, że było pełno skażonych ropą pingwinów.

In some years, like this year, we found

W niektórych latach, np. w tym roku, stwierdziliśmy,

more than 80 percent

że ponad 80%

of the adult penguins dead on the beach

martwych dorosłych pingwinów znalezionych na plażach

were covered in oil.

było pokrytych ropą.

These little blue dots are the fledglings --

Te małe niebieskie kropki to młode --

we do this survey every March --

robimy to badanie co roku w marcu,

which means that they're only in the environment

małe są wtedy na świecie

from January until March,

od stycznia do marca,

so maybe three months at the most

czyli w ciągu trzech miesięcy

that they could get covered in oil.

zostały pokryte ropą.

And you can see, in some years over 60 percent

W niektórych latach ponad 60%

of the fledglings were oiled.

młodych zostało pokrytych ropą.

Eventually, the government listened

W końcu rząd posłuchał,

and, amazingly, they changed their laws.

i co zaskakujące, zmienił prawo.

They moved the tanker lanes

Przesunięto korytarze tankowców

40 kilometers farther off shore,

40 km dalej od brzegu,

and people are not doing as much illegal dumping.

a ludzie spuszczają mniej zanieczyszczeń do wody.

So what we're seeing now

To co możemy teraz zauważyć

is very few penguins are oiled.

to bardzo mało wysmarowanych ropą pingwinów.

Why are there even these penguins oiled?

Ale czemu te pingwiny są wysmarowane ropą?

Because we've solved the problem in Chubut province,

Ponieważ rozwiązaliśmy problem w prowincji Chubut,

which is like a state in Argentina

coś jak stan w Argentynie,

where Punta Tombo is --

gdzie jest Punta Tombo --

so that's about 1,000 kilometers of coastline --

to ok. 1000 km wybrzeża --

but we haven't solved the problem

ale nie rozwiązaliśmy problemu

in northern Argentina, Uruguay and Brazil.

w północnej Argentynie, Urugwaju i Brazylii.

So now I want to show you that penguins are affected.

Opowiem wam teraz o problemach pingwinów.

I'm just going to talk about two things.

Opowiem o dwóch rzeczach.

This is climate change. Now this has really been a fun study

To zmiana klimatu. To były naprawdę interesujące badania,

because I put satellite tags on the back

ponieważ umieszczałam tagi satelitarne na plecach

of these Magellanic penguins.

pingwinów magellańskich.

Try to convince donors to give you a couple thousand dollars

Spróbujcie przekonać sponsorów, by dali kilka tysięcy dolarów,

to glue a satellite tag on the back of penguins.

by przykleić tagi na plecach pingwinów.

But we've been doing this now for more than a decade to learn where they go.

Ale robimy to już od ponad 10 lat, by dowiedzieć się gdzie wędrują.

We thought we needed a marine protected area

Sądziliśmy, że wystarczy chroniony obszar morski

of about 30 kilometers,

o szerokości ok 30 km,

and then we put a satellite tag on the back of a penguin.

i przyczepiliśmy pingwinom tagi satelitarne.

And what the penguins show us --

I co nam pingwiny pokazały --

and these are all the little dots

to te wszystkie małe punkciki

from where the penguins' positions were

pokazujące gdzie pingwiny przebywały

for penguins in incubation in 2003 --

w okresie wysiadywania jaj w 2003 roku.

and what you see is some of these individuals

Widzimy, że niektóre osobniki

are going 800 kilometers away from their nests.

wędrują na odległość 800 km od swoich gniazd.

So that means as their mate

Oznacza to, że gdy jeden osobnik

is sitting on the nest incubating the eggs,

siedzi w gnieździe wysiadując jaja,

the other one is out there foraging,

drugi poszukuje jedzenia.

and the longer they have to stay gone,

Im dłużej ich nie ma,

the worse condition the mate is in when the mate comes back.

w tym gorszym stanie jest osobnik, który pozostał w gnieździe.

And, of course, all of this then leads to a vicious cycle

Prowadzi to do błędnego koła,

and you can't raise a lot of chicks.

niemożliwe jest wychowanie wielu piskląt.

Here you see in 2003 --

Tu widzicie rok 2003 --

these are all the dots of where the penguins are --

te punkty wskazują miejsca gdzie znajdują się pingwiny --

they were raising a little over

wychowały średnio

a half of a chick.

nieco ponad połowę pisklęcia.

Here, you can see in 2006,

A to rok 2006,

they raised almost three quarters

kiedy to wychowały prawie trzy-czwarte

of a chick per nest,

pisklęcia na gniazdo.

and you can see that they're closer to Punta Tombo;

Możecie też zauważyć, że są bliżej Punta Tombo;

they're not going as far away.

nie oddalają się tak bardzo.

This past year, in 2009,

Zeszłego roku, w 2009,

you can see that they're now raising

możecie zobaczyć, że wychowały

about a fourth of a chick,

ok. jednej-czwartej pisklęcia.

and some of these individuals are going

Niektóre z osobników wędrują

more than 900 kilometers away from their nests.

ponad 900 km od swoich gniazd.

So it's kind of like you having a job in Chicago,

To tak, jak byście pracowali w Chicago

and then you get transferred

i dostali przeniesienie

to St. Louis,

do St. Louis,

and your mate is not happy about this

a wasze drugie połowy nie są z tego zadowolone,

because you've got to pay airfare,

ponieważ musicie zapłacić za przelot

because you're gone longer.

i nie będzie was dłużej.

The same thing's true for penguins as well.

To samo odnosi się do pingwinów.

And they're going about, on average now,

Wędrują średnio

40 kilometers farther than they did a decade ago.

40 km dalej niż dziesięć lat temu.

We need to be able to get information out to the general public.

Musimy mieć możliwość przekazania danych do opinii publicznej.

And so we started a publication

Rozpoczęliśmy publikację

with the Society for Conservation

z organizacją Society for Conservation,

that we think presents cutting-edge science

która przedstawia najnowsze osiągnięcia nauki

in a new, novel way,

w zupełnie nowatorski sposób

because we have reporters that are good writers

dzięki reporterom, którzy są świetnymi pisarzami,

that actually can distill the information

potrafiącymi selekcjonować informacje

and make it accessible to the general public.

i przystosowywać je dla odbiorców.

So if you're interested in cutting-edge science

Jeśli interesują was najnowsze osiągnięcia nauki

and smarter conservation,

oraz inteligentna ochrona przyrody,

you should join with our 11 partners --

powinniście dołączyć do naszych 11 partnerów,

some of them here in this room, like the Nature Conservancy --

niektórzy są na tej sali, np. organizacja Nature Conservancy

and look at this magazine

i przyjrzeć się temu magazynowi,

because we need to get information out about conservation

ponieważ musimy informować o ochronie przyrody

to the general public.

opinię publiczną.

Lastly I want to say that

Na koniec chciałabym powiedzieć,

all of you, probably,

że prawdopodobnie my wszyscy

have had some relationship at some time in your life

mieliśmy kiedyś do czynienia

with a dog, a cat, some sort of pet,

z psem, kotem lub innym zwierzakiem

and you recognized that those are individuals.

i wiemy, że każde z tych zwierząt jest inne.

And some of you consider them almost part of your family.

Niektórzy z was traktują je jak członków rodziny.

If you had a relationship with a penguin,

Jeśli mielibyście do czynienia z pingwinem,

you'd see it in the same sort of way.

mielibyście takie samo podejście.

They're amazing creatures

Są zadziwiającymi stworzeniami,

that really change how you view the world

które mają ogromny wpływ na to jak postrzegamy świat,

because they're not that different from us:

ponieważ wcale się tak od nas nie różnią.

They're trying to make a living,

Próbują żyć.

they're trying to raise their offspring,

Próbują wychowywać potomstwo.

they're trying to get on and survive in the world.

Próbują jakoś przetrwać.

This is Turbo the Penguin.

A to jest pingwin Turbo.

Turbo's never been fed.

Nigdy nie był karmiony.

He met us and got his name

Spotkał nas i otrzymał takie imię,

because he started standing under

ponieważ stał pod moją

my diesel truck: a turbo truck,

dieslowską ciężarówką, ciężarówką turbo,

so we named him Turbo.

więc nazwaliśmy go Turbo.

Turbo has taken to knocking on the door with his beak,

Turbo zapukał dziobem do drzwi.

we let him in and he comes in here.

Wpuściliśmy go, a on wszedł.

And I just wanted to show you

Chciałam wam pokazać

what happened one day

co wydarzyło się pewnego dnia,

when Turbo brought in a friend.

kiedy Turbo przyprowadził kolegę.

So this is Turbo.

Więc to jest Turbo.

He's coming up to one of my graduate students and flipper patting,

podchodzi do mojej studentki i klaszcze płetwami,

which he would do to a female penguin.

co normalnie robiłby w obecności samicy.

And you can see, he's not trying to bite.

Jak widzicie, nie próbuję dziobnąć.

This guy has never been in before

Ten koleś nigdy wcześniej nie był w środku

and he's trying to figure out, "What is going on?

więc próbuje się zorientować, "Co tu się dzieje?

What is this guy doing?

Co on robi?

This is really pretty weird."

To naprawdę bardzo dziwne."

And you'll see soon

I za chwilę zobaczycie,

that my graduate student ...

że moja studentka --

and you see, Turbo's pretty intent

i zobaczcie, Turbo bardzo pilnie

on his flipper patting.

klaszcze płetwami.

And now he's looking at the other guy,

Patrzy na tego drugiego,

saying, "You are really weird."

jakby chciał powiedzieć "Jesteś naprawdę dziwny."

And now look at this: not friendly.

Spójrzcie, to nie było miłe.

So penguins really differ in their personalities

Pingwiny różnią się osobowością,

just like our dogs and our cats.

tak jak nasze psy i koty.

We're also trying to collect our information

My również staramy się zbierać informacje

and become more technologically literate.

stosować lepsze technologie.

So we're trying to put that

Próbujemy stosować komputery

in computers in the field.

w terenie.

And penguins are always involved in helping us

Pingwiny zawsze nam pomagają

or not helping us in one way or another.

lub nie, w taki czy inny sposób.

This is a radio frequency ID system.

To jest system identyfikacji częstotliwości radiowych.

You put a little piece of rice in the foot of a penguin

Umieszczamy w stopie pingwina drobinę ryżu,

that has a barcode, so it tells you who it is.

który ma kod paskowy pozwalający na identyfikację.

It walks over the pad, and you know who it is.

Przechodzi przez podkładkę i wiadomo, kto to jest.

Okay, so here are a few penguins coming in.

O, przechodzi kilka pingwinów.

See, this one's coming back to its nest.

Ten idzie z powrotem do gniazda.

They're all coming in at this time,

Wszystkie pojawiają się o tej porze,

walking across there, just kind of leisurely coming in.

przechodząc po prostu wpadają dla przyjemności.

Here's a female that's in a hurry. She's got food.

Tu jest samica, która się spieszy.

She's really rushing back, because it's hot,

Spieszy się z powrotem, bo jest gorąco,

to try to feed her chicks.

a ona będzie karmić pisklęta.

And then there's another fellow that will leisurely come by.

A tu inny kolega, który spokojnie się przechadza.

Look how fat he is. He's walking back to feed his chicks.

Patrzcie, jaki gruby. Wraca nakarmić pisklęta.

Then I realize that they're playing

Zorientowałam się, że bawią się

king of the box.

we władcę pudełka.

This is my box up here, and this is the system that works.

To moje pudło, a to działający system.

You can see this penguin, he goes over, he looks at those wires,

Widać jak pingwin tam podchodzi, patrzy na kable

does not like that wire.

i nie podoba mu się ten kabel.

He unplugs the wire; we have no data.

Więc go odłącza i nie mamy danych.

(Laughter)

(Śmiech)

So, they really are pretty amazing creatures.

Naprawdę są niezwykłymi stworzeniami.

OK.

No dobrze.

Most important thing is:

Rzecz w tym,

Only you can change yourself,

że tylko Ty możesz zmienić siebie.

and only you can change the world

Tylko wy możecie zmienić świat

and make it better, for people

na lepszy, tak dla ludzi

as well as penguins.

jak i pingwinów.

So, thank you very much. (Applause)

Dziękuję bardzo.