Mammoths resurrected and other thoughts from a futurist | Stewart Brand and Chris Anderson

Vertaald door: Rik Delaet Nagekeken door: Axel Saffran

Chris Anderson: OK, Stewart,

Chris Anderson: Oké, Stewart,

in the '60s, you -- I think it was '68 -- you founded this magazine.

in de jaren 60 -- ik denk '68 – heb je dit magazine opgericht.

Stewart Brand: Bravo! It's the original one.

Stewart Brand: Bravo! Het eerste nummer.

That's hard to find.

Moeilijk te vinden.

CA: Right. Issue One, right?

CA: Juist. Nummer 1, toch?

SB: Mm hmm.

SB: Mm hmm.

CA: Why did that make so much impact?

CA: Waarom had dat zoveel impact?

SB: Counterculture was the main event that I was part of at the time,

SB: Tegencultuur was mijn belangrijkste bezigheid in die tijd,

and it was made up of hippies and New Left.

je vond er hippies en Nieuw Links.

That was sort of my contemporaries,

Dat waren zowat mijn tijdgenoten,

the people I was just slightly older than.

mensen een beetje jonger dan ik.

And my mode is to look at where the interesting flow is

Ik zoek altijd de interessante stroming op

and then look in the other direction.

en kijk vervolgens in de andere richting.

CA: (Laughs)

CA: (Lacht)

SB: Partly, I was trained to do that as an army officer,

SB: Deels kwam dat door mijn officiersopleiding,

but partly, it's just a cheap heuristic to find originalities:

maar het is ook een goedkoop ezelsbruggetje naar iets nieuws:

don't look where everybody else is looking,

kijk niet naar waar iedereen op zoek is,

look the opposite way.

kijk de andere kant op.

So the deal with counterculture is, the hippies were very romantic

Wat de tegencultuur aangaat: de hippies waren erg romantisch

and kind of against technology,

en nogal tegen technologie,

except very good LSD from Sandoz,

behalve dan de zeer goede LSD van Sandoz.

and the New Left was against technology

en Nieuw Links was tegen technologie

because they thought it was a power device.

omdat ze dachten dat het een machtsapparaat was.

Computers were: do not spindle, fold, or mutilate.

Computers waren: niet oprollen, vouwen, of verminken.

Fight that.

Bevecht dat.

And so, the Whole Earth Catalog was kind of a counter-counterculture thing

En ja, de Whole Earth Catalog was een beetje een tegen-tegencultuur ding

in the sense that I bought Buckminster Fuller's idea

in de zin dat ik nogal weg was van Buckminster Fuller's idee

that tools of are of the essence.

dat werktuigen van groot belang zijn.

Science and engineers basically define the world in interesting ways.

Wetenschap en ingenieurs bepalen de wereld op interessante manieren.

If all the politicians disappeared one week,

Als alle politici in een week verdwenen,

it would be ... a nuisance.

dan zou dat... lastig zijn.

But if all the scientists and engineers disappeared one week,

Maar neem alle wetenschappers en ingenieurs in één week weg,

it would be way more than a nuisance.

dan zou dat veel meer dan een beetje lastig zijn.

CA: We still believe that, I think.

CA: Wij geloven dat nog steeds, denk ik.

SB: So focus on that.

SB: Dus richten we ons daarop.

And then the New Left was talking about power to the people.

En toen had Nieuw Links het over 'macht aan het volk'.

And people like Steve Jobs and Steve Wozniak

En mensen als Steve Jobs en Steve Wozniak

cut that and just said, power to people,

pikten dat op en zeiden: macht aan mensen

met werktuigen die echt werken.

tools that actually work.

And so, where Fuller was saying don't try to change human nature,

Fuller zei dat je niet moest proberen om de menselijke natuur te veranderen,

people have been trying for a long time and it does not even bend,

want dat proberen we al lang en we kunnen hem niet eens een beetje buigen,

maar gereedschap kan je heel gemakkelijk veranderen.

but you can change tools very easily.

So the efficient thing to do if you want to make the world better

Dus als je de wereld effectief beter wil maken,

is not try to make people behave differently like the New Left was,

moet je niet zoals Nieuw Links proberen om mensen zich anders te laten gedragen,

but just give them tools that go in the right direction.

maar geef ze gereedschappen die in de goede richting gaan.

That was the Whole Earth Catalog.

Dat was de Whole Earth Catalog.

CA: And Stewart, the central image -- this is one of the first images,

CA: Stewart, het centrale beeld -- dit is een van de eerste beelden,

the first time people had seen Earth from outer space.

de eerste keer dat mensen de Aarde zagen vanuit de ruimte.

That had an impact, too.

Dat had ook een impact.

SB: It was kind of a chance that in the spring of '66,

SB: Het was een beetje toeval dat ik in de lente van '66

thanks to an LSD experience on a rooftop in San Francisco,

dankzij een LSD-ervaring op een dak in San Francisco,

I got thinking about, again, something that Fuller talked about,

ging nadenken over weer eens iets waarover Fuller had gesproken,

that a lot of people assume that the Earth is flat

dat veel mensen ervan uitgaan dat de aarde plat is

and kind of infinite in terms of its resources,

en vrijwel oneindig qua middelen,

but once you really grasp that it's a sphere

maar als je eenmaal begrijpt dat het een bol is

and that there's only so much of it,

en dat die erg eindig is,

then you start husbanding your resources

dan moet je beginnen je middelen te beheren

en haar zien als een eindig systeem.

and thinking about it as a finite system.

"Spaceship Earth" was his metaphor.

'Ruimteschip Aarde' was zijn metafoor.

And I wanted that to be the case,

En ik wilde dat dat het geval was,

but on LSD I was getting higher and higher on my hundred micrograms

maar mijn honderd microgram LSD hadden steeds meer effect

on the roof of San Francisco,

daar op dat dak in San Francisco,

and noticed that the downtown buildings which were right in front of me

en ik merkte op dat de gebouwen van de binnenstad recht tegenover mij

were not all parallel, they were sort of fanned out like this.

niet allemaal parallel waren, maar een beetje uitwaaierend als dit.

And that's because they are on a curved surface.

Omdat ze op een gebogen oppervlak staan.

And if I were even higher, I would see that even more clearly,

En als ik nog hoger was, zou ik dat nog duidelijker zien,

higher than that, more clearly still,

en nog hoger, nog duidelijker.

higher enough, and it would close,

Ga hoog genoeg en je krijgt

and you would get the circle of Earth from space.

de aardbol vanuit de ruimte te zien.

And I thought, you know, we've been in space for 10 years --

Ik dacht, weet je, we gaan nu al 10 jaar de ruimte in --

at that time, this is '66 --

het was in '66 --

and the cameras had never looked back.

en de camera's keken nooit achterom.

They'd always been looking out or looking at just parts of the Earth.

Ze keken altijd naar buiten of naar slechts delen van de Aarde.

And so I said, why haven't we seen a photograph of the whole Earth yet?

En dus zei ik: waarom kregen we nog nooit een foto van de hele Aarde te zien?

And it went around and NASA got it and senators, secretaries got it,

Het ging rond en NASA en de senatoren en de secretarissen snapten het,

and various people in the Politburo got it,

maar ook een aantal mensen van het Politburo.

and it went around and around.

Het deed de ronde.

And within two and a half years,

Binnen twee en een half jaar

about the time the Whole Earth Catalog came out,

toen de Whole Earth Catalog uitkwam,

these images started to appear,

kregen we deze beelden,

and indeed, they did transform everything.

en ze transformeerden inderdaad alles.

And my idea of hacking civilization

Mijn idee van beschaving hacken

is that you try to do something lazy and ingenious

is iets proberen te doen dat lui en ingenieus is,

and just sort of trick the situation.

en zo de situatie te manipuleren.

So all of these photographs that you see --

Dus al die foto's die je ziet --

and then the march for science last week,

en dan de mars voor de wetenschap vorige week,

they were carrying these Whole Earth banners and so on --

met van die Hele-Aardevlaggen --

I did that with no work.

Ik deed dat zonder een vinger uit te steken.

I sold those buttons for 25 cents apiece.

Ik verkocht die buttons voor 25 cent per stuk.

So, you know, tweaking the system

Het systeem wat bijstellen is, denk ik,

is, I think, not only the most efficient way to make the system go

niet alleen de meest efficiënte manier om het systeem

te laten veranderen in goede zin,

in interesting ways,

but in some ways, the safest way,

maar is soms ook de veiligste,

because when you try to horse the whole system around in a big way,

want als je probeert het hele systeem vooruit te forceren,

you can get into big horsing-around problems,

kan dat grote problemen veroorzaken,

but if you tweak it, it will adjust to the tweak.

maar als je het wat bijstelt, zal het zich wel aanpassen.

CA: So since then, among many other things,

CA: Sindsdien, naast vele andere dingen,

you've been regarded as a leading voice in the environmental movement,

word je beschouwd als een belangrijke stem in de milieubeweging,

but you are also a counterculturalist,

maar je stamt ook uit de 'tegencultuur',

and recently, you've been taking on a lot of,

en recentelijk heb je een hoop dingen geproclameerd

well, you've been declaring

die veel milieuactivisten zien als ketterij.

what a lot of environmentalists almost believe are heresies.

Ik wil er een paar wat nader bekijken.

I kind of want to explore a couple of those.

I mean, tell me about this image here.

Vertel eens wat over deze afbeelding.

SB: Ha-ha!

SB: Haha!

That's a National Geographic image

Dat is een beeld van National Geographic

of what is called the mammoth steppe,

van wat de mammoetsteppe wordt genoemd,

what the far north, the sub-Arctic and Arctic region, used to look like.

hoe het verre noorden, de subarctische en arctische regio er vroeger uitzagen.

In fact, the whole world used to look like that.

In feite zag het er overal zo uit.

What we find in South Africa and the Serengeti now,

Wat we nu zien in Zuid-Afrika en de Serengeti,

lots of big animals,

veel grote dieren,

was the case in this part of Canada,

was ook het geval in dit deel van Canada,

throughout the US, throughout Eurasia, throughout the world.

in de VS, heel Eurazië, over de hele wereld.

This was the norm

Dit was de norm

and can be again.

en dat kan het opnieuw worden.

So in a sense,

Dus in zekere zin

my long-term goal at this point is to not only bring back those animals

is mijn doel op lange termijn om niet alleen die dieren terug te brengen

and the grassland they made,

en het grasland dat ze maakten,

which could be a climate stabilization system over the long run,

wat op de lange termijn het klimaat zou kunnen stabiliseren,

but even the mammoths there in the background

maar zelfs de mammoeten daar op de achtergrond

that are part of the story.

die deel uitmaken van het verhaal.

And I think that's probably a 200-year goal.

Ik denk dat je het dan hebt over 200 jaar tijd.

Maybe in 100, by the end of this century,

Misschien kunnen we na 100 jaar, eind deze eeuw,

we should be able to dial down the extinction rate

de uitstervingssnelheid terugbrengen tot het oude achtergrondniveau.

to sort of what it's been in the background.

Het terugbrengen van deze bio-overvloed

Bringing back this amount of bio-abundance will take longer,

zal langer duren, maar is de moeite waard.

but it's worth doing.

CA: We'll come back to the mammoths,

CA: We komen terug op de mammoeten,

but explain how we should think of extinctions.

maar leg eens uit hoe we moeten aankijken tegen het uitsterven.

Obviously, one of the huge concerns right now

Het is duidelijk dat een van de grote problemen op dit moment

is that extinction is happening at a faster rate than ever in history.

is dat het uitsterven nu sneller gaat dan ooit tevoren in de geschiedenis.

That's the meme that's out there.

Dat is de huidige perceptie.

How should we think of it?

Hoe moeten we daarover denken?

SB: The story that's out there

SB: Het verhaal gaat dat we middenin de zesde uitstervingsgolf zitten

is that we're in the middle of the Sixth Extinction

or maybe in the beginning of the Sixth Extinction.

of misschien in het begin van de zesde uitstervingsgolf.

Because we're in the de-extinction business,

Omdat we met de-extinctie bezig zijn,

the preventing-extinction business with Revive & Restore,

het voorkomen van uitsterven met Revive & Restore,

gingen we uitvissen wat er eigenlijk aan de hand is qua uitsterven.

we started looking at what's actually going on with extinction.

And it turns out, there's a very confused set of data out there

Het blijkt dat de gegevens zeer verwarrend zijn,

which gets oversimplified

waardoor de zaken overgesimplificeerd worden

into the narrative of we're becoming ...

tot het huidige verhaal van dat we steeds ...

Here are five mass extinctions that are indicated by the yellow triangles,

Hier zijn vijf massale extincties aangegeven door de gele driehoeken,

and we're now next.

en wij zijn de volgende.

The last one there on the far right

De laatste daar rechts

was the meteor that struck 66 million years ago

was de meteoor die 66 miljoen jaar geleden

and did in the dinosaurs.

de dinosauriërs de das omdeed.

And the story is, we're the next meteor.

Het verhaal gaat dat wij de volgende meteoor zijn.

Well, here's the deal.

Nou, het zit zo.

I wound up researching this for a paper I wrote,

Ik onderzocht dit voor een paper die ik schreef.

that a mass extinction is when 75 percent of all the species

Een massa-extinctie is wanneer 75 procent van alle soorten

in de wereld uitsterven.

in the world go extinct.

Well, there's on the order of five-and-a-half-million species,

Nu bestaan er zo’n vijf-en-een-half miljoen soorten,

of which we've identified one and a half million.

waarvan we er anderhalf miljoen hebben geïdentificeerd.

Another 14,000 are being identified every year.

Jaarlijks vinden we er 14.000 bij.

There's a lot of biology going on out there.

Dat is een hoop biologie.

Since 1500,

Sinds 1500 zijn er

about 500 species have gone extinct,

ongeveer 500 soorten uitgestorven.

and you'll see the term "mass extinction" kind of used in strange ways.

Je ziet dat de term ‘massa-extinctie’ op rare manieren wordt gebruikt.

So there was, about a year and a half ago,

Zo was er ongeveer anderhalf jaar geleden

a front-page story by Carl Zimmer in the New York Times,

een voorpaginaverhaal van Carl Zimmer in de New York Times,

"Mass Extinction in the Oceans, Broad Studies Show."

"Uitgebreide studies tonen massaal uitsterven aan in de oceanen"

And then you read into the article, and it mentions that since 1500,

Dan lees je in het artikel dat sinds 1500

15 species -- one, five -- have gone extinct in the oceans,

15 soorten -- één, vijf -- zijn uitgestorven in de oceanen,

and, oh, by the way, none in the last 50 years.

en overigens geen in de afgelopen 50 jaar.

And you read further into the story, and it's saying,

Als je verder leest, staat er dat het gruwelijke is dat

the horrifying thing that's going on

is that the fisheries are so overfishing the wild fishes,

de visserij de wilde vissen zo overbevist

that it is taking down the fish populations in the oceans

dat de vispopulaties in de oceanen met 38 procent zijn gedaald.

by 38 percent.

That's the serious thing.

Dat is erg.

None of those species are probably going to go extinct.

Geen van die soorten gaat waarschijnlijk uitsterven.

So you've just put, that headline writer

Je zei terecht dat de schrijver

put a panic button

een paniekknop plaatste

on the top of the story.

aan het begin van het verhaal.

It's clickbait kind of stuff,

Het is klikaas,

but it's basically saying, "Oh my God, start panicking,

maar in feite zegt het: "Oh mijn God, begin te panikeren,

we're going to lose all the species in the oceans."

we gaan alle soorten in de oceanen kwijtraken."

Nothing like that is in prospect.

Dat zit er helemaal niet aan te komen.

And in fact, what I then started looking into in a little more detail,

En in feite, als ik het een beetje meer in detail bekijk,

the Red List shows about 23,000 species that are considered threatened

beschouwt de Rode Lijst ongeveer 23.000 soorten als bedreigd

at one level or another,

op één of ander niveau,

coming from the International Union for the Conservation of Nature, the IUCN.

volgens de Internationale Unie voor het behoud van de Natuur, de IUCN.

And Nature Magazine had a piece surveying the loss of wildlife,

Nature Magazine gaf een overzicht van het verlies van wilde dieren,

and it said,

dat luidde: "Als al die 23.000

"If all of those 23,000 went extinct

in de volgende eeuw of zo zouden uitsterven,

in the next century or so,

and that rate of extinction carried on for more centuries and millennia,

en dit gedurende eeuwen en millennia zou blijven doorgaan aan dat tempo

then we might be at the beginning of a sixth extinction.

dan zouden we misschien aan het begin van een zesde uitstervingsgolf staan.

So the exaggeration is way out of hand.

Het is dus allemaal nogal overdreven.

But environmentalists always exaggerate.

Maar milieuactivisten overdrijven altijd.

That's a problem.

Dat is een probleem.

CA: I mean, they probably feel a moral responsibility to,

CA: Waarschijnlijk voelen ze een morele verantwoordelijkheid

because they care so much about the thing that they are looking at,

omdat ze zich zo veel zorgen maken over waar ze naar kijken,

and unless you bang the drum for it, maybe no one listens.

en als je geen lawaai maakt, luistert misschien niemand.

SB: Every time somebody says moral this or moral that --

SB: Telkens iemand met 'moreel' komt aandragen --

"moral hazard," "precautionary principle" --

‘Moreel gevaar’, ‘voorzorgsbeginsel’ --

these are terms that are used to basically say no to things.

dient dat om ergens ‘nee’ tegen te zeggen.

CA: So the problem isn't so much fish extinction, animal extinction,

CA: Het gaat dus niet zozeer om het uitsterven van dieren,

it's fish flourishing, animal flourishing,

maar om het welzijn ervan,

that we're crowding them to some extent?

dat we ze nu een beetje in het nauw drijven?

SB: Yeah, and I think we are crowding, and there is losses going on.

SB: Ja, en ik denk ook dat we ze verdringen en er verlies is.

The major losses are caused by agriculture,

De grote verliezen worden veroorzaakt door de landbouw,

and so anything that improves agriculture and basically makes it more condensed,

en dus alles wat de landbouw verbetert

en hem intensiever en productiever maakt,

more highly productive,

including GMOs, please,

met inbegrip van ggo's, alsjeblieft,

but even if you want to do vertical farms in town,

maar zelfs verticale boerderijen in de stad,

including inside farms,

ook ‘binnenboerderijen’,

all the things that have been learned about how to grow pot in basements,

allemaal dingen die zijn geleerd met hoe je wiet kweekt in kelders,

is now being applied to growing vegetables inside containers --

worden nu toegepast op het kweken van groenten in containers --

that's great, that's all good stuff,

dat is geweldig, dat is prima,

because land sparing is the main thing we can do for nature.

omdat land besparen het belangrijkste is dat we voor de natuur kunnen doen.

People moving to cities is good.

Mensen die verhuizen naar steden is goed.

Making agriculture less of a destruction of the landscape is good.

De landbouw het landschap minder laten vernietigen is goed.

CA: There people talking about bringing back species, rewilding ...

CA: Mensen praten over het terugbrengen van soorten, ‘rewilding’ ...

Well, first of all, rewilding species: What's the story with these guys?

Nou, rewilding: wat houdt dat in?

SB: Ha-ha! Wolves.

SB: Haha! Wolven.

Europe, connecting to the previous point,

Europa, in verband met het vorige punt --

we're now at probably peak farmland,

we zitten nu waarschijnlijk aan een maximum qua landbouwgrond,

and, by the way, in terms of population,

en in termen van bevolking,

we are already at peak children being alive.

aan een maximum kinderen in leven.

Henceforth, there will be fewer and fewer children.

Voortaan gaan er steeds minder kinderen komen.

We are in the last doubling of human population,

We zijn toe aan de laatste verdubbeling van de menselijke bevolking.

and it will get to nine, maybe nine and a half billion,

Het zal naar negen, misschien negen en een half miljard, gaan

and then start not just leveling off, but probably going down.

en dan niet alleen gaan afvlakken, maar waarschijnlijk gaan dalen.

Likewise, farmland has now peaked,

Ook landbouwgrond heeft nu een hoogtepunt bereikt,

and one of the ways that plays out in Europe

en wat ook speelt in Europa

is there's a lot of abandoned farmland now,

is dat er nu een heleboel verlaten landbouwgrond is,

which immediately reforests.

waarop meteen bossen herrijzen.

They don't do wildlife corridors in Europe.

Ze hebben geen wildcorridors in Europa.

They don't need to, because so many of these farms are connected

Ze hoeven ze niet, omdat zoveel van deze bedrijven zo aaneengesloten zijn

that they've made reforested wildlife corridors,

dat er herbeboste, ecologische verbindingszones ontstonden,

that the wolves are coming back, in this case, to Spain.

zodat de wolven terugkomen, bijvoorbeeld in Spanje.

They've gotten all the way to the Netherlands.

Ze zitten al terug in Nederland.

There's bears coming back. There's lynx coming back.

Beren komen terug. Lynxen komen terug.

There's the European jackal. I had no idea such a thing existed.

Er is een Europese jakhals. Ik had geen idee dat die bestond.

They're coming back from Italy to the rest of Europe.

Ze komen terug uit Italië naar de rest van Europa.

And unlike here, these are all predators, which is kind of interesting.

En in tegenstelling tot hier, zijn het allemaal roofdieren, wat interessant is.

They are being welcomed by Europeans. They've been missed.

Ze worden verwelkomd door de Europeanen. Ze hebben ze gemist.

CA: Anders dan je zou denken, als je de roofdieren terugbrengt,

CA: And counterintuitively, when you bring back the predators,

it actually increases rather than reduces

verlaag je niet, maar verhoog je

the diversity of the underlying ecosystem often.

de diversiteit van het ecosysteem.

SB: Yeah, generally predators and large animals --

SB: Ja, in het algemeen blijken roofdieren en grote dieren --

large animals and large animals with sharp teeth and claws --

grote dieren met scherpe tanden en klauwen --

are turning out to be highly important for a really rich ecosystem.

uiterst belangrijk voor een echt rijk ecosysteem.

CA: Which maybe brings us to this rather more dramatic rewilding project

CA: Wat ons misschien brengt bij dit nogal dramatische Rewilding project

that you've got yourself involved in.

waar jij mee bezig bent.

Why would someone want to bring back these terrifying woolly mammoths?

Waarom zou iemand deze angstaanjagende wolharige mammoets willen terugbrengen?

SB: Hmm. Asian elephants are the closest relative

SB: Hmm. Aziatische olifanten zijn de nauwste verwanten

to the woolly mammoth,

van de wolharige mammoet,

and they're about the same size, genetically very close.

en ze zijn ongeveer even groot, genetisch heel dichtbij.

They diverged quite recently in evolutionary history.

Ze divergeerden vrij recent in de evolutionaire geschiedenis.

De Aziatische olifanten staan ​​ dichter bij de wolharige mammoet

The Asian elephants are closer to woolly mammoths

than they are to African elephants,

dan bij de Afrikaanse olifanten,

but they're close enough to African elephants

maar ze zijn dicht genoeg bij de Afrikaanse olifanten

that they have successfully hybridized.

om met succes te hybridiseren.

So we're working with George Church at Harvard,

Dus werken we samen met George Church in Harvard,

who has already moved the genes for four major traits

die de genen voor vier belangrijke kenmerken al heeft overgebracht

from the now well-preserved, well-studied genome of the woolly mammoth,

van het goed bewaarde en goed bestudeerde genoom van de wolharige mammoet,

thanks to so-called "ancient DNA analysis."

dankzij zogenaamde ‘oude DNA-analyse’.

And in the lab, he has moved those genes into living Asian elephant cell lines,

In het lab bracht hij die genen over naar cellijnen van Aziatische olifanten,

where they're taking up their proper place thanks to CRISPR.

waar ze dankzij CRISP op hun juiste plaats terechtkwamen.

I mean, they're not shooting the genes in like you did with genetic engineering.

Ik bedoel ze schieten er de genen niet in zoals je bij genetische manipulatie.

Now with CRISPR you're editing, basically, one allele,

Met CRISPR vervang je één allel

and replacing it in the place of another allele.

door een ander allel op de juiste plaats.

So you're now getting basically Asian elephant germline cells

Zo krijg je kiembaancellen van de Aziatische olifant

that are effectively in terms of the traits that you're going for

die effectief zijn voor de eigenschappen die je wil

to be comfortable in the Arctic,

om aangepast te zijn aan het noordpoolgebied,

you're getting them in there.

je krijgt ze precies daar.

So we go through the process

We doen dat via een draagmoeder, een Aziatische moederolifant.

of getting that through a surrogate mother,

an Asian elephant mother.

You can get a proxy, as it's being called by conservation biologists,

Je krijgt een ‘proxy’, zoals behoudsbiologen dat noemen,

of the woolly mammoth,

van de wolharige mammoet.

that is effectively a hairy, curly-trunked, Asian elephant

Het is in feite een harige, Aziatische olifant met een gekrulde tromp

that is perfectly comfortable in the sub-Arctic.

die zich perfect comfortabel voelt in subarctische gebieden.

Now, it's the case, so many people say,

Nu vragen veel mensen:

"Well, how are you going to get them there?

"Hoe krijg je ze daar?

And Asian elephants, they don't like snow, right?"

Aziatische olifanten houden toch niet van sneeuw?"

Well, it turns out, they do like snow.

Maar ze houden wel van sneeuw.

There's some in an Ontario zoo

In een dierentuin in Ontario zijn er

that have made snowballs bigger than people.

die mensengrote sneeuwballen maakten.

They just love -- you know, with a trunk, you can start a little thing,

Ze houden van -- tja, met je tromp begin je met iets kleins,

roll it and make it bigger.

en je rolt het tot iets groters.

And then people say,

Maar mensen zeggen:

"Yeah, but it's 22 months of gestation.

"Maar ze hebben een dracht van 22 maanden.

Tussen soorten klonen is hoe dan ook een lastige zaak.

This kind of cross-species cloning is tricky business, anyway.

Ga je geen draagmoeders van Aziatische olifanten verliezen?"

Are you going to lose some of the surrogate Asian elephant mothers?"

And then George Church says, "That's all right.

Dan zegt George Church: "Komt in orde,

We'll do an artificial uterus and grow them that way."

we kweken ze in een kunstbaarmoeder."

De mensen: "Ja, volgende eeuw misschien".

Then people say, "Yeah, next century, maybe,"

except the news came out this week in Nature

Maar deze week stond in Nature

that there's now an artificial uterus in which they've grown a lamb

dat ze een lam in een kunstbaarmoeder

to four weeks.

tot vier weken hebben laten groeien.

That's halfway through its gestation period.

Dat is halverwege de dracht.

So this stuff is moving right along.

Dit gaat de goeie kant uit.

CA: But why should we want a world where --

CA: Maar waarom zouden we een wereld willen waarin --

Picture a world where there are thousands of these things

stel je voor dat er duizenden

thundering across Siberia.

exemplaren over Siberië gaan denderen.

Is that a better world?

Is dat een betere wereld?

SB: Potentially. It's --

SB: Potentieel. Het is --

(Laughter)

(Gelach)

There's three groups, basically, working on the woolly mammoth seriously:

Drie groepen werken serieus aan de wolharige mammoet:

Revive & Restore, we're kind of in the middle;

Revive & Restore, wij zitten ergens in het midden;

George Church and the group at Harvard that are doing the genetics in the lab;

dan George Church en de groep in Harvard met genetica in het lab;

and then there's an amazing old scientist named Zimov

en dan is er de prachtige oude wetenschapper Zimov

who works in northern Siberia,

die in het noorden van Siberië werkt,

and his son Nikita, who has bought into the system,

samen met zijn zoon Nikita, die ervoor gaan.

and they are, Sergey and Nikita Zimov have been, for 25 years,

Sergey en Nikita Zimov zijn al 25 jaar bezig met

het creëren van wat zij "Pleistoceen Park" noemen,

creating what they call "Pleistocene Park,"

which is a place in a really tough part of Siberia that is pure tundra.

een plaats in een echt bar deel van Siberië, dat pure toendra is.

And the research that's been done shows

Het onderzoek toont aan

that there's probably one one-hundredth of the animals on the landscape there

dat er waarschijnlijk slechts één-honderdste aan dieren rondloopt

that there used to be.

van wat er vroeger was.

Net als op dat beeld daarstraks waarop we veel dieren zagen.

Like that earlier image, we saw lots of animals.

Now there's almost none.

Nu zijn er bijna geen.

The tundra is mostly moss, and then there's the boreal forest.

De toendra is vooral mos en ook nog wat boreaal bos.

And that's the way it is, folks. There's just a few animals there.

Zo is het, mensen. Er zijn daar slechts een paar dieren.

So they brought in a lot of grazing animals:

Dus voerden ze veel grazers in:

musk ox, Yakutian horses, they're bringing in some bison,

muskusossen, jakoeten, een aantal bizons,

they're bringing in some more now,

momenteel nog wat meer,

and put them in at the density that they used to be.

en wel in de vroegere dichtheid.

And grasslands are made by grazers.

Graslanden worden gemaakt door grazers.

So these animals are there, grazing away,

Deze dieren zijn er nu, ze grazen

and they're doing a couple of things.

en ze doen een aantal dingen.

First of all, they're turning the tundra, the moss, back into grassland.

In de eerste plaats veranderen ze de toendra, het mos, terug in grasland.

Grassland fixes carbon.

Grasland legt koolstof vast.

Tundra, in a warming world, is thawing and releasing a lot of carbon dioxide

Toendra ontdooit in een opwarmende wereld

waarbij veel kooldioxide en methaan vrijkomt.

and also methane.

So already in their little 25 square miles,

Dus op hun kleine 65 vierkante km

they're doing a climate stabilization thing.

doen ze al aan klimaatstabilisatie.

Part of that story, though,

Een deel van dat verhaal is echter

is that the boreal forest is very absorbent to sunlight,

dat boreaal bos zeer veel zonlicht absorbeert,

even in the winter when snow is on the ground.

zelfs in de winter met sneeuw op de grond.

Maar de mammoetsteppe,

And the way the mammoth steppe,

which used to wrap all the way around the North Pole --

die heel de Noordpool omgaf --

there's a lot of landmass around the North Pole --

er is veel landmassa rond de Noordpool --

that was all this grassland.

was allemaal grasland.

And the steppe was magnificent,

Die steppe was prachtig,

probably one of the most productive biomes in the world,

waarschijnlijk een van de meest productieve biomen in de wereld,

the biggest biome in the world.

het grootste bioom in de wereld.

The forest part of it, right now, Sergey Zimov and Nikita

In het bosgedeelte zijn Sergey en Nikita Zimov

go out with this old military tank they got for nothing,

met een oude militaire tank die ze voor niets kregen,

and they knock down the trees.

de bomen aan het omstoten.

And that's a bore, and it's tiresome,

Een vervelend en vermoeiend karwei,

and as Sergey says, "... and they make no dung!"

en zoals Sergey zegt: "... en ze maken geen mest!"

which, by the way, these big animals do, including mammoths.

Maar dat doen die grote dieren, waaronder mammoeten, nu juist wel.

So mammoths become what conservation biologists call

Dus worden mammoeten door de instandhoudingsbiologen

an umbrella species.

een paraplu-soort genoemd.

It's an exciting animal -- pandas in China or wherever --

Het is een boeiend dier -- panda's in China of waar dan ook --

that the excitement that goes on of making life good for that animal

Het interessante om het leven voor zo’n dier goed te maken,

ligt in het maken van een habitat, een ecosysteem,

is making a habitat, an ecosystem,

which is good for a whole lot of creatures and plants,

dat goed is voor een heleboel dieren en planten,

and it ideally gets to the point of being self-managing,

en in het ideale geval wordt het zelfbesturend,

zodat instandhoudingsbiologen hun handen er van af kunnen trekken en zeggen:

where the conservation biologists can back off and say,

"All we have to do is keep out the destructive invasives,

"Nu enkel nog de destructieve invasieve soorten tegenhouden

and this thing can just cook."

en niet meer aankomen."

CA: So there's many other species that you're dreaming of de-extincting

CA: Er zijn vele andere soorten die je wil laten ‘on-uitsterven’

at some point,

op enig moment,

but I think what I'd actually like to move on to

maar waar ik eigenlijk naartoe wil,

is this idea you talked about how mammoths might help

is dat idee waarover je sprak, over hoe mammoeten kunnen helpen

green Siberia in a sense,

om Siberië in zekere zin terug groen te maken,

or at least, I'm not talking about tropical rainforest,

of in ieder geval, ik heb het niet over tropisch regenwoud,

but this question of greening the planet you've thought about a lot.

maar de vraag naar een groenere planeet waarover je zoveel hebt nagedacht.

And the traditional story is

Volgens het traditionele verhaal

that deforestation is one of the most awful curses

is ontbossing een van de meest vreselijke vloeken

of modern times,

van de moderne tijd,

and that it's a huge contributor to climate change.

en levert ze een enorme bijdrage aan de klimaatverandering.

And then you went and sent me this graph here, or this map.

En dan stuurde je me deze grafiek of kaart hier.

What is this map?

Wat is deze kaart?

SB: Global greening.

SB: Mondiale vergroening.

The thing to do with any narrative that you get from headlines

Wat je moet doen met een verhaal dat je krijgt van de krantenkoppen

and from short news stories

en van korte nieuwsberichten

is to look for what else is going on,

is kijken naar wat er nog meer aan de hand is,

and look for what Marc Andreessen calls "narrative violation."

en zoeken naar wat Marc Andreessen ‘verhaalfouten’ noemt.

So the narrative -- and Al Gore is master of putting it out there --

Dus het verhaal is -- en Al Gore is er een meester in --

is that there's this civilization-threatening

is dat deze beschavingsbedreigende

climate change coming on very rapidly.

klimaatverandering er zeer snel aan komt.

We have to cease all extra production of greenhouse gases, especially CO2,

We moeten ophouden met de extra productie van broeikasgassen, met name CO2,

en wel zo spoedig mogelijk,

as soon as possible,

otherwise, we're in deep, deep trouble.

anders komen we in grote, grote problemen.

All of that is true, but it's not the whole story,

Allemaal waar, maar het is niet het hele verhaal,

and the whole story is more interesting than these fragmentary stories.

en het hele verhaal is interessanter dan deze fragmentarische verhalen.

Plants love CO2.

Planten houden van CO2.

What plants are made of is CO2 plus water via sunshine.

Planten zijn gemaakt van CO2 plus water door zonneschijn.

And so in many greenhouses, industrialized greenhouses,

In veel kassen, geïndustrialiseerde kassen,

they add CO2 because the plants turn that into plant matter.

voegen ze CO2 toe omdat planten dat omzetten in plantenmateriaal.

So the studies have been done with satellites and other things,

Er zijn studies gedaan met satellieten en zo

and what you're seeing here is a graph of, over the last 33 years or so,

en hier zie je een grafiek van de afgelopen 33 jaar of zo:

there's 14 percent more leaf action going on.

er is 14 procent meer bladactiviteit.

There's that much more biomass.

Er is zo veel meer biomassa.

There's that much more what ecologists call "primary production."

Er is zo veel meer van wat ecologen ‘primaire productie’ noemen.

There's that much more life happening,

Er is zo veel meer leven

thanks to climate change,

dankzij de klimaatverandering,

thanks to all of our goddam coal plants.

dankzij al onze verdomde kolencentrales.

So -- whoa, what's going on here?

Dus -- hola, wat is hier aan de hand?

By the way, crop production goes up with this.

Overigens gaat de plantaardige productie hiermee omhoog.

This is a partial counter

Dit gaat gedeeltelijk in tegen

to the increase of CO2,

de toename van CO2,

because there's that much more plant that is sucking it down

want er zijn zo veel meer planten die het opzuigen

into plant matter.

tot plantaardig materiaal.

Some of that then decays and goes right back up,

Een deel vergaat en gaat dan weer de lucht in,

but some of it is going down into roots

maar een deel ervan gaat naar de wortels

and going into the soil and staying there.

in de grond en blijft daar.

So these counter things are part of what you need to bear in mind,

Deze tegendingen moet je ook in gedachten houden,

and the deeper story is

en het diepere verhaal is

that thinking about and dealing with and engineering climate

dat denken over, omgaan met en het klimaat beheersen

is a pretty complex process.

een vrij complex proces is.

It's like medicine.

Het is net als geneeskunde.

You're always, again, tweaking around with the system

Je bent altijd weer bezig met morrelen aan het systeem

to see what makes an improvement.

om te zien wat het beter maakt.

Then you do more of that, see it's still getting better,

Doe daar wat meer van en kijk of het weer verbetert,

then -- oop! -- that's enough, back off half a turn.

en dan -- oeps! -- het is genoeg, minder een beetje.

CA: But might some people say, "Not all green is created equal."

CA: Maar misschien zeggen sommige mensen: "Niet alle groen is gelijk geschapen."

Possibly what we're doing is trading off the magnificence of the rainforest

Misschien ruilen we de pracht en diversiteit van het regenwoud in

and all that diversity

for, I don't know, green pond scum or grass or something like that.

voor wat groen vijverschuim, gras of iets dergelijks.

SB: In this particular study, it turns out every form of plant is increasing.

SB: In dit specifieke onderzoek blijkt dat elke plantenvorm toeneemt.

Now, what's interestingly left out of this study

Interessant is dat uit deze studie weggelaten werd

is what the hell is going on in the oceans.

wat er gaande is in de oceanen.

Primary production in the oceans,

Primaire productie in de oceanen,

the biota of the oceans, mostly microbial,

de biota van de oceanen, meestal microbiële,

what they're up to is probably the most important thing.

wat daar gaande is, is waarschijnlijk het belangrijkste.

They're the ones that create the atmosphere

Zij zijn het die de atmosfeer maken

that we're happily breathing,

die wij mogen inademen,

and they're not part of this study.

en ze zijn geen onderdeel van deze studie.

This is one of the things James Lovelock has been insisting;

Daarop heeft James Lovelock ons attent gemaakt:

basically, our knowledge of the oceans, especially of ocean life,

onze kennis van de oceanen, vooral van het leven in de oceaan,

is fundamentally vapor, in this sense.

is eigenlijk 'lucht', om het zo te zeggen.

So we're in the process of finding out

Dus zijn we bezig met uitzoeken

by inadvertent bad geoengineering of too much CO2 in the atmosphere,

door onbedoeld slecht ‘geo-engineeren’ door te veel CO2 in de atmosfeer,

finding out, what is the ocean doing with that?

wat de oceaan daarmee doet.

Well, the ocean, with the extra heat,

Nou is de oceaan door de extra warmte,

is swelling up.

aan het opzwellen.

That's most of where we're getting the sea level rise,

Dat is de voornaamste oorzaak van de stijging van de zeespiegel,

and there's a lot more coming with more global warming.

en er komt nog veel meer door verhoogde opwarming.

We're getting terrible harm to some of the coral reefs,

We krijgen verschrikkelijk veel schade aan koraalriffen,

like off of Australia.

zoals bij Australië.

The great reef there is just a lot of bleaching from overheating.

Het grote rif verbleekt door de oververhitting.

And this is why I and Danny Hillis, in our previous session on the main stage,

Daarom zeiden ik en Danny Hillis in onze vorige sessie op het hoofdpodium:

was saying, "Look, geoengineering is worth experimenting with enough

"Geo-engineering is de moeite waard om mee experimenteren

to see that it works,

om te zien of het werkt,

to see if we can buy time in the warming aspect of all of this,

om te zien of we tijd kunnen winnen tegen de opwarming,

tweak the system with small but usable research,

morrelen aan het systeem met klein maar nuttig onderzoek

and then see if we should do more than tweak.

en dan zien of we meer moeten doen dan morrelen.

CA: OK, so this is what we're going to talk about

CA: Oké, daar gaan we het over hebben

for the last few minutes here

in de laatste paar minuten,

because it's such an important discussion.

want het is zo'n belangrijke discussie.

First of all, this book was just published by Yuval Harari.

Allereerst, dit boek is zojuist gepubliceerd door Yuval Harari.

He's basically saying the next evolution of humans is to become as gods.

Hij zegt eigenlijk dat de mens gaat evolutioneren tot een soort god.

I think he --

Ik denk dat hij --

SB: Now, you've talked to him. And you've probably finished the book.

SB: Nu, je hebt met hem gepraat en je hebt zijn boek waarschijnlijk al uit.

I haven't finished it yet.

Ik nog niet.

Where does he come out on --

Waar komt hij op uit --

CA: I mean, it's a pretty radical view.

CA: Ik bedoel, het is een vrij radicaal idee.

He thinks that we will completely remake ourselves

Hij denkt dat we ons volledig zullen heruitvinden,

using data, using bioengineering,

met behulp van gegevens, door bio-engineering,

to become completely new creatures

geheel nieuwe wezens worden

that have, kind of, superpowers,

met een soort van superkrachten,

and that there will be huge inequality.

en dat er een enorme ongelijkheid zit aan te komen.

But we're about to write a very radical, brand-new chapter of history.

Maar we staan op het punt om een ​​zeer radicaal,

gloednieuw hoofdstuk van de geschiedenis te schrijven.

That's what he believes.

Dat is wat hij gelooft.

SB: Is he nervous about that? I forget.

SB: Is hij daar bezorgd over? Ik weet het niet meer.

CA: He's nervous about it,

CA: Dat is hij,

but I think he also likes provoking people.

maar hij provoceert ook graag.

SB: Are you nervous about that?

SB: Zit jij erover in?

CA: I'm nervous about that.

CA: Ja, ik zit erover in.

But, you know, with so much at TED, I'm excited and nervous.

Maar, weet je, over zo veel op TED raak ik opgewonden en bezorgd.

And the optimist in me is trying hard to lean towards

De optimist in mij probeert over te hellen naar

"This is awesome and really exciting,"

"Dit is geweldig en echt spannend,"

while the sort of responsible part of me is saying,

terwijl mijn verantwoorde deel zegt:

"Maar, eh, misschien moeten we toch wat voorzichtig zijn

"But, uh, maybe we should be a little bit careful

as to how we think of it."

over hoe we daaraan denken."

SB: That's your secret sauce, isn't it, for TED?

SB: Dat is jullie geheime saus bij TED, niet?

Staying nervous and excited.

Tegelijkertijd zorgelijk en opgewonden.

CA: It's also the recipe for being a little bit schizophrenic.

CA: Het is ook het recept om een beetje schizofreen te zijn.

But he didn't quote you.

Maar hij citeerde jou niet.

What I thought was an astonishing statement that you made

Ik dacht aan een verbazingwekkende verklaring die je aflegde

right back in the original Whole Earth Catalog,

in de originele Whole Earth Catalog.

you ended it with this powerful phrase:

Je eindigde met deze krachtige zin:

"We are as gods, and might as well get good at it."

"We zijn als goden, en we kunnen er maar beter goed in worden."

And then more recently, you've upgraded that statement.

Meer recent heb je die verklaring opgewaardeerd.

I want you talk about this philosophy.

Ik wil dat je praat over deze filosofie.

SB: Well, one of the things I'm learning is that documentation

SB: Nou, een van de dingen die ik leer is dat documentatie

is better than memory -- by far.

beter is dan geheugen -- veruit.

And one of the things I've learned from somebody --

Een van de dingen die ik van iemand leerde --

I actually got on Twitter.

eigenlijk had ik het van Twitter.

It changed my life -- it hasn't forgiven me yet!

Het veranderde mijn leven -- en dat heeft het me nog niet vergeven!

And I took ownership of this phrase when somebody quoted it,

Ik eigende me deze zin toe toen iemand ze citeerde,

and somebody else said,

en iemand anders zei,

"Oh by the way, that isn't what you originally wrote

"Dat is niet wat je oorspronkelijk schreef

in that first 1968 Whole Earth Catalog.

in die eerste Whole Earth Catalog van 1968.

You wrote, 'We are as gods and might as well get used to it.'"

Je schreef: “Wij zijn als goden en je kan er maar beter aan wennen.”

I'd forgotten that entirely.

Ik was dat volledig vergeten.

The stories -- these goddam stories -- the stories we tell ourselves

De verhalen -- die dekselse verhalen -- die we onszelf vertellen,

become lies over time.

worden na verloop van tijd leugens.

So, documentation helps cut through that.

Dus stelt documentatie dat bij.

It did move on to "We are as gods and might as well get good at it,"

Het werd "Wij zijn als goden en we kunnen er maar beter goed in worden."

and that was the Whole Earth Catalog.

en dat was de Whole Earth Catalog.

Ik was toen bezig met een boek:

By the time I was doing a book called "Whole Earth Discipline:

"Whole Earth Discipline: An Ecopragmatist Manifesto".

An Ecopragmatist Manifesto,"

Het zegt: tegenover klimaatverandering zijn we in feite als goden

and in light of climate change, basically saying that we are as gods

and have to get good at it.

en we móeten er goed in worden.

CA: We are as gods and have to get good at it.

CA: Wij zijn als goden en moeten er goed in worden.

So talk about that, because the psychological reaction

Praat daar maar over want de psychologische reactie

from so many people as soon as you talk about geoengineering

van zoveel mensen zodra je praat over geo-engineering

is that the last thing they believe is that humans should be gods --

is het laatste waar ze in geloven is dat mensen als goden zouden moeten zijn --

some of them for religious reasons,

een aantal van hen om religieuze redenen,

but most just for humility reasons,

maar de meesten alleen maar uit nederigheid,

that the systems are too complex,

omdat de systemen te complex zijn,

we should not be dabbling that way.

moeten we er niet aan rommelen.

SB: Well, this is the Greek narrative about hubris.

SB: Nou, dat is het Griekse verhaal over overmoed.

And once you start getting really sure of yourself,

Als je eenmaal begint met echt zeker te zijn van jezelf,

you wind up sleeping with your mother.

eindig je bij je moeder in bed.

(Laughter)

(Gelach)

CA: Ik had niet verwacht dat je dat zou zeggen.

CA: I did not expect you would say that.

(Laughter)

(Gelach)

SB: Dat is het Oedipusverhaal.

SB: That's the Oedipus story.

Overmoed is een waarschuwingsverhaal om altijd bij de hand te hebben.

Hubris is a really important cautionary tale to always have at hand.

One of the guidelines I've kept for myself is:

Een van de richtlijnen die ik mezelf voorhield, is:

every day I ask myself how many things I am dead wrong about.

elke dag vraag ik me af in hoeveel dingen ik helemaal fout zit.

And I'm a scientist by training

Ik ben wetenschapper van opleiding

and getting to work with scientists these days,

en dezer dagen is werken met wetenschappers pure vreugde.

which is pure joy.

Science is organized skepticism.

Wetenschap is georganiseerde scepsis.

So you're always insisting

Daarom dring je er altijd op aan om,

that even when something looks pretty good,

zelfs wanneer iets er goed uitziet,

you maintain a full set of not only suspicions

een volledige set van niet alleen twijfels

over de vraag of het zo goed is als het eruit ziet,

about whether it's as good as it looks,

but: What else is going on?

maar over wat er nog meer gaande is?

So this "What else is going?" on query,

Deze "Wat is er nog aan de hand?"-vraag

I think, is how you get away from fake news.

behoedt je, denk ik, tegen nepnieuws.

It's not necessarily real news,

Het is niet per se echt nieuws,

but it's welcomely more complex news

maar het is in welkome mate complexer nieuws

that you're trying to take on.

dat je probeert te vatten.

CA: But coming back to the application of this just for the environment:

CA: Maar om terug te komen op wat dit betekent voor het milieu.

it seems like the philosophy of this is that, whether we like it or not,

De filosofie hiervan is: of we het leuk vinden of niet,

we are already dominating so many aspects of what happens on planets,

we domineren al zoveel aspecten van wat er gebeurt op planeten,

and we're doing it unintentionally,

en we doen het onbedoeld.

so we really should start doing it intentionally.

We moeten echt beginnen het met opzet te doen.

What would it look like to start getting good at being a god?

Hoe zou dat eruitzien: goed worden in het god-zijn?

How should we start doing that?

Hoe moeten we ermee beginnen?

Are there small-scale experiments or systems we can nudge and play with?

Zijn er kleinschalige experimenten of systemen waaraan we wat kunnen morrelen?

How on earth do we think about it?

Hoe moeten we daarover denken?

SB: The mentor that sort of freed me

SB: De mentor die me 'bevrijd' heeft

from total allegiance to Buckminster Fuller

van totale trouw aan Buckminster Fuller

was Gregory Bateson.

was Gregory Bateson.

And Gregory Bateson was an epistemologist and anthropologist and biologist

Gregory Bateson was epistemoloog, antropoloog, bioloog,

and psychologist and many other things,

psycholoog en nog vele andere dingen.

and he looked at how systems basically look at themselves.

Hij keek hoe systemen naar zichzelf kijken.

And that is, I think, part of how you want to always be looking at things.

Dat maakt deel uit van hoe je altijd naar dingen wil kijken.

And what I like about David Keith's approach to geoengineering

Wat ik leuk vind aan Keith's benadering van geo-engineering

is you don't just haul off and do it.

is dat je er niet zomaar aan begint.

David Keith's approach --

David Keith's aanpak --

and this is what Danny Hillis was talking about earlier --

dit is waar Danny Hillis het eerder over had --

is that you do it really, really incrementally,

is dat je het echt, echt stapsgewijs doet,

you do some stuff to tweak the system, see how it responds,

je verandert wat kleine dingen aan het systeem en ziet hoe het reageert.

that tells you something about the system.

Dat zegt dan iets over het systeem.

That's responding to the fact that people say, quite rightly,

Dat is een antwoord op de vraag die mensen terecht stellen:

"Waar hebben we het hier over?

"What are we talking about here?

We don't understand how the climate system works.

Wij begrijpen niet hoe het klimaatsysteem werkt.

Je kunt niet sleutelen aan een systeem dat je niet begrijpt."

You can't engineer a system you don't understand."

And David says, "Well, that certainly applies to the human body,

En David zegt: "Nou, dat geldt zeker voor het menselijk lichaam,

and yet medicine goes ahead, and we're kind of glad that it has."

en toch gaat de geneeskunde ermee door en zijn we er wat blij mee."

The way you engineer a system that is so large and complex

De manier om een systeem te beheren dat zo groot en complex is

that you can't completely understand it

dat je het niet volledig kan begrijpen

is you tweak it,

is door eraan te morrelen.

and this is kind of an anti-hubristic approach.

Dat is een anti-overmoedige aanpak:

This is: try a little bit here,

probeer een beetje hier,

back the hell off if it's an issue,

neem gas terug als het problemen geeft,

expand it if it seems to go OK,

en ga door als het werkt.

meanwhile, have other paths going forward.

Bewandel ondertussen ook andere paden.

This is the whole argument for diversity and dialogue and all these other things

Dit is het hele argument voor diversiteit en dialoog en al die andere dingen

and the things we were hearing about earlier with Sebastian [Thrun].

en de dingen die we eerder hoorden van Sebastian [Thrun].

So the non-hubristic approach is looking for social license,

De niet-overmoedige aanpak is op zoek naar sociale goedkeuring --

which is a terminology that I think is a good one,

volgens mij een goede terminologie --

door de maatschappij voldoende te betrekken

of including society enough

in these interesting, problematic, deep issues

bij deze interessante, problematische, diepe zaken

that they get to have a pretty good idea

zodat men een ​​vrij goed idee krijgt

and have people that they trust paying close attention

en ziet dat mensen die men vertrouwt met veel aandacht bezig zijn

to the sequence of experiments as it's going forward,

met de voortschrijdende reeks experimenten

the public dialogue as it's going forward --

en de voortschrijdende publieke dialoog --

which is more public than ever, which is fantastic --

die is meer publiek dan ooit, wat fantastisch is --

and you feel your way,

en je gaat op de tast vooruit,

you just ooze your way along,

je kabbelt voorwaarts.

and this is the muddle-through approach that has worked pretty well so far.

Dat is de aanmodderende benadering die tot nu toe vrij goed heeft gewerkt.

The reason that Sebastian and I are optimistic is we read

De reden dat Sebastian en ik zo optimistisch zijn, komt door het lezen

people like Steven Pinker, "The Better Angels of Our Nature,"

van mensen als Steven Pinker met 'The Better Angels of Our Nature'.

and so far, so good.

Tot zover is alles goed.

Now, that can always change,

Nu kan dat altijd veranderen,

but you can build a lot on that sense of: things are capable of getting better,

maar je kunt een hoop bouwen op dat gevoel van:

dingen zijn in staat om steeds beter te worden,

figure out the tools that made that happen and apply those further.

achterhaal waardoor dat kwam en gebruik dat om door te gaan.

That's the story.

Dat is het verhaal.

CA: Stewart, I think on that optimistic note,

CA: Stewart, ik denk dat we op die optimistische noot kunnen eindigen.

we're actually going to wrap up.

I am in awe of how you always are willing to challenge yourself

Ik ben onder de indruk van de manier waarop je altijd bereid bent om jezelf

and other people.

en andere mensen weer uit te dagen.

I feel like this recipe for never allowing yourself to be too certain

Ik voel dat dit recept om nooit te zeker van jezelf te zijn zo krachtig is.

is so powerful.

I want to learn it more for myself,

Ik wil het meer op mezelf gaan toepassen.

and it's been very insightful and inspiring, actually,

Het was zeer inzichtelijk en inspirerend ook,

om vandaag naar je te luisteren.

listening to you today.

Stewart Brand, thank you so much.

Stewart Brand, dank je wel.

SB: Thank you.

SB: Dank je wel.

(Applause)

(Applaus)