The Ordinary People Doing Extraordinary Things in Ukraine | Oleksandra Matviichuk | TED

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

I have traveled here from Kyiv,

ကျွန်မက ကိယက်ဗ်ကနေ ဒီကို လာခဲ့တာပါ။

where I am a human rights lawyer.

အဲဒီမှာ  ကျွန်မက လူ့အခွင့်အရေး ရှေ့နေပါ။

I have been applying the law to defend people and human dignity for many years.

လူတွေနဲ့ လူ့ဂုဏ်သိက္ခာကို ကာကွယ်ဖို့ ဥပဒေ ကို ကျင့်သုံးနေခဲ့တာ နှစ်အတော်ကြာပါပြီ။

At present, I am in a situation when the law doesn't work.

လက်ရှိမှာ ကျွန်မဟာ ဥပဒေက အလုပ်မဖြစ်တဲ့ အခြေအနေတစ်ခုထဲမှာ ရောက်နေတယ်။

Russia’s troops are destroying residential buildings, schools, churches,

ရုရှား တပ်တွေက လူနေ အဆောက်အအုံတွေ၊ စာသင်ကျောင်းတွေ၊ ဘုရားကျောင်းတွေ၊

hospitals and museums.

ဆေးရုံတွေနဲ့ ပြတိုက်တွေကို ဖျက်ဆီးနေတယ်။

They’re shooting at the evacuation corridors.

သူတို့ဟာ ဘေးကင်းရာ ပြောင်းရွေ့တဲ့ လမ်းကြောင်းတွေမှာ ပစ်ခတ်နေတယ်။

They're torturing people in filtration camps.

စစ်ကြောရေး စခန်းတွေမှာ လူတွေကို နှိပ်စက်နေတယ်။

They are forcibly taking Ukrainian children to Russia.

ယူကရိန်း ကလေးတွေကို ရုရှားနိုင်ငံကို အတင်းအဓမ္မ ခေါ်ဆောင်နေကြတယ်။ 

They ban Ukrainian language and culture.

သူတို့က ယူကရိန်းဘာသာစကားနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုကို ပိတ်ပင်တယ်။

They are abducting, raping,

သူတို့ သိမ်းပိုက်ထားတဲ့ နယ်မြေတွေမှာ

robbing and killing in the occupied territories.

ပြန်ပေးဆွဲတာ၊ မုဒိမ်းကျင့်တာ၊ လုယက်တာနဲ့ သတ်ဖြတ်တာတွေ လုပ်တယ်။

And the entire UN architecture of international organizations

နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ စာချုပ်တွေရဲ့ ကုလသမဂ္ဂ တည်ဆောက်ပုံတစ်ခုလုံးက

and treaties can't stop it.

ဒါကို မတားဆီးနိုင်ဘူး။

As a human rights lawyer,

လူ့အခွင့်အရေး ရှေ့နေတစ်ယောက်အနေနဲ့၊

I found myself in a weird position.

ကျွန်မဟာ ထူးဆန်းတဲ့ အနေအထားမှာ ရောက်နေခဲ့တယ်။

When someone asks me how to protect people from Russian aggression,

ရုရှားရဲ့ ကျူးကျော်မှုကနေ လူတွေကို ဘယ်လို ကာကွယ်ရမလဲလို့ တစ်ယောက်ယောက်က မေးတဲ့အခါ၊

I answer,

ကျွန်မ ဖြေတာက

"Give Ukraine weapons."

“ယူကရိန်းလက်နက်တွေ ပေးပါ“လို့ပါ။

I have one question.

ကျွန်မမှာ မေးခွန်းတစ်ခု ရှိတယ်။

How we people, in the 21st century,

၂၁ ရာစုမှာ ကျွန်မတို့တွေဟာ

will defend human beings,

လူသားတွေ၊ လူတွေရဲ့ ဘဝတွေ၊

their lives, their freedom and their dignity?

လွတ်လပ်မှုနဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာကို ဘယ်လို ကာကွယ်ကြမလဲ။

Can we rely on the law?

ကျွန်မတို့ ဥပဒေကို အားကိုးလို့ရလား။

Or does only brutal force matter?

ဒါမှမဟုတ် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်တဲ့ အင်အားကသာ အရေးပါတာလား။

It's important to understand this, not just for people in Ukraine, Iran,

ဒါကို နားလည်ဖို့ အရေးကြီးပါတယ်၊ ယူကရိန်း၊ အီရန်၊ တရုတ် ဒါမှမဟုတ် ဆူဒန်က

China or Sudan.

လူတွေအတွက်ပဲ မဟုတ်ပါဘူး။

The answer to this question determines our common future.

ဒီမေးခွန်းအတွက် အဖြေက ကျွန်မတို့ရဲ့ ဘုံအနာဂတ်ကို အဆုံးအဖြတ်ပေးတာပါ။

Because this is not just a war between two states.

ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့၊ ဒါက နိုင်ငံနှစ်ခုကြားက စစ်ပွဲတစ်ခုပဲ မဟုတ်လို့ပါ။

This is a war between two systems:

ဒါက အာဏာရှင်စနစ်နဲ့ ဒီမိုကရေစီ၊

authoritarianism and democracy.

စနစ်  နှစ်ခုကြားက စစ်ပွဲပါ။

Russia wants to convince to the entire world that democracy,

ဒီမိုကရေစီ၊ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးတွေက အတုအယောင်တန်ဖိုးတွေလို့

rule of law and human rights are fake values.

ရုရှားက တစ်ကမ္ဘာလုံးကို လက်ခံယုံကြည်စေချင်တယ်။

Because they couldn’t protect anyone in the war.

ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့၊ သူတို့ဟာ စစ်ပွဲမှာ ဘယ်သူကိုမှ မကာကွယ်နိုင်လို့ပါ။

Russia wants to convince that a state with a powerful military potential,

အားကြီးတဲ့ စစ်ရေးစွမ်းရည်၊ နျူကလီးယားလက်နက်ရှိတဲ့ နိုင်ငံက နိုင်ငံတကာ

a nuclear weapon,

စည်းမျဥ်းကို ချိုးဖျက်နိုင်ပြီး

can break international order,

၎င်းရဲ့အုပ်ချုပ်မှုကို နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းတစ်ခုလုံးကို

can dictate its rule to the entire international community,

ချမှတ်နိုင်ကာ နိုင်ငံတကာ အသိအမှတ်ပြု နယ်နိမိတ်တွေကိုတောင်

and even forcibly change internationally recognized borders.

အတင်းအကျပ် ပြောင်းလဲနိုင်တယ်လို့ ရုရှားက လက်ခံယုံကြည်ချင်တယ်။

And if Russia succeeds,

 ရုရှားသာ အောင်မြင်ရင်၊

it will encourage other authoritarian leaders in the world to do the same.

ဒါက ကမ္ဘာပေါ်က အခြားအာဏာရှင် ခေါင်းဆောင် တွေကို အလားတူ လုပ်ဖို့ တွန်းအားပေးမှာပါ။

The international system of peace and security doesn't work anymore.

နိုင်ငံတကာ ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ လုံခြုံရေးစနစ်က အလုပ်မဖြစ်တော့ဘူး။

And so democratic governments will be forced to invest their money

ဒါကြောင့် ဒီမိုကရေစီအစိုးရတွေဟာ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု၊

not in education, healthcare, culture or business development,

ယဉ်ကျေးမှု၊ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှုမှာ ငွေ အတင်းအကျပ် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံစေမှာပါ။

not in solving global problems

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု ဒါမဟုတ် လူမှုရေး မညီမျှမှုလို

like climate change or social inequality,

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပြဿနာတွေကို ဖြေရှင်းရေးသာမက 

but in weapons.

လက်နက်တွေမှာရောပါ။

We will witness an increase of the number of nuclear states,

နျူကလီးယား နိုင်ငံ အရေအတွက် တိုးလာတာ၊ စက်ရုပ် တပ်တွေ ပေါ်ထွန်းလာတာနဲ့

the emergence of the robotic armies and new weapons of mass destruction.

အစုလိုက် ဖျက်ဆီးတဲ့ လက်နက်သစ်တွေကို ကျွန်မတို့ မြင်တွေ့ရမှာပါ။

If Russia succeeds and this scenario comes true,

ရုရှားက အောင်မြင်ပြီး ဒီစိတ်မှန်းဖြစ်နိုင်ခြေက တကယ်ဖြစ်လာရင်၊

we will find ourselves in a world

လူတိုင်းအတွက် ခြွင်းချက်မရှိ

which will be dangerous for everyone, without any exception.

အန္တရာယ်ရှိမယ့် ကမ္ဘာတစ်ခုထဲမှာ ကျွန်မတို့ ရောက်သွားမှာပါ။

Unpunished evil grows.

ပြစ်ဒဏ်မခံရတဲ့ မကောင်းမှုက ကြီးထွားလာတယ်။

Russian military committed terrible crimes

ရုရှားစစ်တပ်က ချေချင်ညာ၊ မော်လ်ဒိုဗာ၊ ဂျော်ဂျီယာ၊

in Chechnya, Moldova, Georgia, Mali, Syria, Libya,

မာလီ၊ ဆီးရီးယား၊ လစ်ဗျားနဲ့ အခြားနိုင်ငံတွေမှာ ဆိုးရွားတဲ့

other countries of the world.

ရာဇ၀တ်မှုတွေကို ကျူးလွန်ခဲ့တယ်။

They have never been punished.

သူတို့ တစ်ခါမှ ပြစ်ဒဏ်မခံရဘူး။

They believe they can do whatever they want.

သူတို့ လုပ်ချင်တာကို လုပ်နိုင်တယ်လို့ ယုံကြည်နေတယ်။

I've talked to hundreds of people who survived Russian captivity.

ရုရှား သုံ့ပန်းဘဝကနေ လွတ်မြောက်လာသူ ရာပေါင်းများစွာနဲ့ ကျွန်မ စကားပြောဖူးတယ်။

They told me how they were beaten,

သူတိုက ရိုက်နှက်ခံရ၊ မုဒိမ်းကျင့်ခံရ၊

raped, packed into wooden boxes,

သစ်သားသေတ္တာတွေထဲ အထည့်ခံရ၊

electrically shocked through their genitalia,

လိင်အင်္ဂါကို ဓာတ်လိုက်စေကာ

and their fingers were cut,

လက်ချောင်းတွေ အဖြတ်ခံရ၊

their nails were turned away,

လက်သည်းတွေ အလိမ်ခံရ၊

their knees were drilled,

ဒူးခေါင်းတွေ လွန်နဲ့အဖောက်ခံရ၊

they were compelled to write with their own blood.

သွေးနဲ့ စာရေးဖို့အတင်းအကြပ် ခိုင်းခံခဲ့ရတာကို ပြောပြကြတယ်။

One woman told me how her eye was dug out with a spoon.

အမျိုးသမီးတစ်ယောက်က သူ့မျက်လုံးကို ဇွန်းနဲ့ ဖောက်ထုတ်ခံရပုံကို ပြောပြတယ်။

There is no legitimate purpose for doing this.

ဒီလိုလုပ်ဖို့ တရားဝင် အကြောင်းမရှိဘူး။

There is also no military necessity in it.

ဒီအထဲမှာ စစ်ရေး လိုအပ်မှု မရှိဘူး။

Russians did these horrible things only because they could.

ရုရှားတွေက လုပ်ခွင့်ရှိလိုသာ ဒီကြောက်စရာကောင်းတာတွေကို လုပ်ခဲ့ကြတာပါ။

Because for now, the law doesn't work.

ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ လောလောဆယ် ဥပဒေက အလုပ်မဖြစ်ဘူး။

Although, I trust that it’s temporary.

ဒါပေမဲ့၊ ဒါက ယာယီပဲလို့ ကျွန်မ ယုံကြည်တယ်။

The war turned people into numbers.

စစ်ပွဲက လူတွေကို ကိန်းဂဏန်းတွေအဖြစ် ပြောင်းလဲစေခဲ့တယ်။

Because the scale of war crimes grows so large,

စစ်ရာဇ၀တ်မှု အတိုင်းအတာ အလွန်ကြီးမားလာတာကြောင့်၊

that it becomes impossible to recognize all the stories.

ဒီဖြစ်ရပ်တွေအားလုံးကို မှတ်မိဖို့ မဖြစ်နိုင်ဘူး။

But I will tell you one.

ဒါပေမဲ့၊  ကျွန်မ အဖြစ်တစ်ခုကို ပြောပြမယ်။

This is a story of 62-year-old civilian Oleksandr Shelipov.

ဒါက အသက် ၆၂ နှစ်အရွယ်၊ အရပ်သား Oleksandr Shelipov ရဲ့ အဖြစ်ပါ။

He was killed by the Russian military near his own house.

သူ့အိမ်နားက ရုရှားစစ်တပ်က သူ့ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့တယ်။

This tragedy received a huge media coverage

ဒီအဖြစ်ဆိုးက ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ ရက်နောက်ပိုင်း ပထမဆုံး တရားရုံးမှာ

only because it was the first court trial after the February 24.

အမှုစစ်ဆေးမှုတစ်ခုဖြစ်လို့သာမီဒီယာ သတင်းဖော်ပြမှု အများအပြား ရရှိခဲ့တာပါ။

In the court,

တရားရုံးမှာ

his wife Kateryna shared

သူ့ရဲ့ဇနီးဖြစ်သူ ကာတာရီနာက သူ့ခင်ပွန်းဟာ

that her husband was an ordinary farmer.

သာမန်လယ်သမားတစ်ယောက်လို့ ထွက်ဆိုခဲ့တယ်။

But he was her whole universe.

ဒါပေမဲ့ သူကတော့ သူ့ဇနီးရဲ့ စကြဝဠာတစ်ခုလုံးပါ။

And now she lost everything.

အခု ဇနီးသည်ဟာ အရာရာ ဆုံးရှုံးသွားပြီ။

People are not numbers.

လူတွေက နံပါတ်တွေမဟုတ်ဘူး။

We must ensure justice for all,

ကျူးလွန်ခံရသူက ဘယ်သူဖြစ်ဖြစ်၊

regardless who the victims are, their social position,

လူမှုရေး အနေအထား၊ ကြမ်းကြုတ်မှု အမျိုးအစားနဲ့ အဆင့်က ဘာဖြစ်ဖြစ်၊

the type and level of cruelty they endured,

နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်း ဒါမဟုတ် မီဒီယာတွေက

and if international organizations or media are interested in their case.

သူတို့ရဲ့ အမှုကို စိတ်ဝင်စားရင်၊ အားလုံးအတွက် တရားမျှတမှု ရှိစေရမှာပါ။

It's possible.

ဒါက ဖြစ်နိုင်တယ်။

New technologies allow us to document war crimes

နည်းပညာအသစ်မတွေက လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၅ နှစ်က အိပ်မက်တောင်

in a way we couldn't even dream of 15 years ago.

မမက်နိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုနဲ့ စစ်ရာဇ၀တ်မှုတွေကို မှတ်တမ်းတင်နိုင်စေတယ်။

The experience of Bellingcat

Bellingcat နဲ့ အခြားစုံစမ်းစစ်ဆေးသူတွေရဲ့

and other investigators convincingly proved

အတွေ့အကြုံက အခင်းဖြစ်နေရာမှာ ရှိမနေရင်တောင်၊

that we can restore what was happening,

ဖြစ်ပျက်နေတာတွေကို ပြန်လည်ဖော်ထုတ်နိုင်တာကို

even without being on the spot.

စိတ်ချရလောက်အောင် သက်သေပြခဲ့တယ်။

People are not numbers.

လူတွေက နံပါတ်တွေမဟုတ်ဘူး။

We must return people their names.

သူတို့ရဲ့ နာမည်တွေ ပြန်ပေးရမယ်။

Because the life of each person matters.

ဘာလို့လဲဆိုတော့ လူတစ်ယောက်ချင်းစီရဲ့ ဘဝက အရေးပါတာကြောင့်ပါ။

But we still look at the world through the lens of the Nuremberg trials,

ဒါပေမဲ့၊ နာဇီအစိုးရ ပြိုလဲပြီးမှသာ နာဇီ စစ်ရာဇ၀တ်ကောင်တွေကို စစ်ဆေးတဲ့

when Nazi war criminals were tried only after the Nazi regime had collapsed.

နျူရွန်ဘတ် စစ်ဆေးမှုတွေရဲ့ မှန်ဘီလူးက တဆင့် ကမ္ဘာကြီးကို ကြည့်နေတုန်းပါ။

But we are living in a new century.

ဒါပေမဲ့၊ ကျွန်မတို့ဟာ ရာစုသစ်တစ်ခုမှာ နေထိုင်နေတာပါ။

Justice shouldn't be dependent on how and when this war will end.

တရားမျှတမှုက ဒီစစ်ပွဲ ဘယ်လိုနဲ့ ဘယ်အချိန် အဆုံးသတ်မယ်ဆိုတာအပေါ်မှာ မူတည်မနေသင့်ဘူး။

We cannot wait.

ကျွန်မတို့ မစောင့်နိုင်ဘူး။

The global approach to war crime justice needs to be changed.

စစ်ရာဇ၀တ်မှု တရားမျှတမှုဆိုင်ရာ ကမ္ဘာလုံး ဆိုင်ရာချဉ်းကပ်မှုကို ပြောင်းလဲဖို့လိုတယ်။

We must establish a special tribunal now

အခုပဲ အထူးခုံရုံးတစ်ရုံးကို ထူထောင်ပြီး

and hold Putin, Lukashenko and other war criminals accountable.

ပူတင်၊ လူကာရှန်ကိုနဲ့ တခြား စစ်ရာဇ၀တ်ကောင်တွေကို တာဝန်ခံခိုင်းရမယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

Yes, this is a courageous step.

ဟုတ်ပါတယ်၊ ဒါက ရဲရင့်တဲ့ ခြေလှမ်းပါ။

But we must do it

ဒါပေမဲ့ ဒါက

because this is the right thing to do.

လုပ်သင့်လုပ်ထိုက်တာတာကြောင့် လုပ်ရမှာပါ။

I have been working with the law for many years,

ကျွန်မ ဥပဒေနဲ့ အလုပ်လုပ်နေတာ နှစ်အတော်ကြာနေပြီး

and I know for sure

ဥပဒေ ယန္တရားတွေကို အားမကိုးနိုင်တဲ့အခါ၊

when you can't rely on legal mechanisms,

ပြည်တွေကို အမြဲ၊ အားကိုးနိုင်၊

you can still rely, and always rely on people.

အာကိုးနိုင်တုန်းပဲဆိုတာက သေချာပါတယ်။

We are used to thinking in categories of states and interstate organizations,

ကျွန်မတို့ဟာ နိုင်ငံတွေနဲ့ နိုင်ငံစုံအဖွဲ့ အစည်းအမျိုးအစားတွေကို စဉ်းစားလေ့ရှိပေမဲ့၊

but ordinary people have much more impact than they can even imagine.

သာမန်ပြည်သူတွေက သူတို့ စိတ်ကူနိုင်တာထက် အများကြီး ပိုသက်ရောက်မှုရှိတယ်။

Immediately after the invasion,

ကျူးကျော်ပြီးပြီးချင်းမှာပဲ၊

international organizations evacuated their personnel.

နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းတွေက သူတို့ဝန်ထမ်းတွေ ကိုဘေးလွတ်ရာကို ရွှေ့ပြောင်းပေးခဲ့တယ်။

So it was ordinary people who supported those in the combat zone.

ဒီတော့ တိုက်ခိုက်ရေး ဇုန်မှာ ရှိနေသူတွေကို ထောက်ပံ့ခဲ့တာက သာမန်ပြည်သူတွေပါ။

Who took people out from the ruined cities.

ပျက်စီးနေတဲ့ မြို့တွေကနေ လူတွေကို ခေါ်ထုတ်ခဲ့သူတွေပါ။

Who helped to survive under artillery fire.

အမြောက်ပစ်ခတ်မှုအောက်မှာ အသက်ဆက်ရှင်ဖို့ ကူညီခဲ့သူတွေပါ။

Who rescued people trapped under the rubble of residential buildings.

လူနေအဆောက်အအုံ အပျက်အစီးတွေအောက်မှာ  ပိတ်မိနေသူတွေကို ကယ်တင်ခဲ့သူတွေပါ။

Who broke through the encirclement to provide humanitarian aid.

လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီတွေ ထောက်ပံ့ဖို့ ဝန်းရံမှုကို ချိုးဖျက်ခဲ့သူတွေပါ။

Ordinary people started to do extraordinary things.

သာမန်ပြည်သူတွေက ထူးထူးခြားခြားတွေ စလုပ်လာကြတယ်။

And then

ဒီနောက်မှာ

it became obvious that ordinary people fighting for their freedom

သူတို့ရဲ့ လွတ်လပ်မှုအတွက် တိုက်ပွဲဝင်နေတဲ့ သာမန်ပြည်သူတွေက ကမ္ဘာပေါ်က

are stronger than even the second army in the world.

ဒုတိယ စစ်တပ်ထက်တောင် ပိုအားကောင်းလာတာက ထင်ရှားလာတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

That the ordinary people,

သာမာန်ပြည်သူတွေက

at mass mobilization of ordinary people in different countries,

နိုင်ငံအသီးသီးက သာမန်ပြည်သူတွေကို အစုလိုက် ဆော်ဩမှုမှာ

can change the world history quicker than the UN intervention.

ကုလသမဂ္ဂ ကြားဝင်မှုထက် ကမ္ဘာ့သမိုင်းကို ပိုမြန်ဆန်စွာ ပြောင်းလဲနိုင်တယ်။

People in Ukraine survived also because of you.

ရှင်တို့ကြောင့် ယူကရိန်းက ပြည်သူတွေလည်း လွတ်မြောက်ခဲ့တယ်။

When ordinary people in different countries started to support us.

နိုင်ငံအသီးသီးက သာမန်ပြည်သူတွေက ကျွန်မတို့ကို စတင်ထောက်ခံလာကြတယ်။

Someone is collecting donations.

တစ်စုံတစ်ယောက်က အလှူငွေတွေ ကောက်ခံနေတယ်။

Someone is writing about what is happening.

တစ်စုံတစ်ယောက်က ဖြစ်ပျက်နေတာတွေ အကြောင်းကို ရေးသားနေတယ်။

Someone is holding rallies,

တစ်စုံတစ်ယောက်က ယူကရိန်းကို လက်နက်တွေ ထောက်ပံ့ပေးဖို့

demanding their governments to supply Ukraine with weapons.

အစိုးရတွေကို တောင်းဆိုတဲ့ လူထုစည်းဝေးပွဲတွေ လုပ်နေတယ်။

Someone closed its own business in Russia because freedom is worth it.

လွတ်လပ်မှုက တန်ဖိုးရှိတော့ ရုရှားက တစ်ယောက်က သူ့ရဲ့လုပ်ငန်းကို ပိတ်လိုက်တယ်။

Be that someone.

ဒီလိုလူတစ်ယောက် ဖြစ်ကြပါစေ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

Support our struggle.

ကျွန်မတို့ရဲ့ ရုန်းကန်မှုကို ထောက်ခံကြပါ။

Make our voice tangible.

ကျွန်မတို့ရဲ့ အသံကို မြင်သာထင်သာအောင် လုပ်ကြပါ။

Take an active position, not just oppose.

ဆန့်ကျင်ရုံထက်၊ တက်ကြွတဲ့ အနေအထားကို ယူပါ။

There are so many things which have no limitation in state borders.

နိုင်ငံ နယ်နိမိတ်တွေမှာ အကန့်အသတ် မရှိတာတွေ အများကြီးရှိတယ်။

Freedom is one of such things

လွတ်လပ်မှုက လူသားအချင်းချင်း

as well as human solidarity.

စည်းလုံးညီညွတ်မှုလို အရာတွေထဲက တစ်ခုပါ။

When full-scale invasion started,

အပြည့်အ၀ ကျူးကျော်မှု စတင်တဲ့အခါ၊

the democratic countries said, "Let's help Ukraine not to fail."

ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံတွေက “ယူကရိန်း မရှုံးအောင် ကူညီကြပါစို့” လို့ ပြောကြတယ်။

But we must instead think about helping Ukraine to win.

ဒါပေမဲ့၊ ယူကရိန်းကို အနိုင်ရအောင် ကူညီပေးဖို့ ကျွန်မတို့ စဉ်းစားရမှာလေ။

There is a huge difference between "Let's help Ukraine not to fail"

“ယူကရိန်း မရှုံးအောင် ကူညီကြပါစို့”နဲ့ “ယူကရိန်း အမြန် အနိုင်ရအောင်

and "Let's help Ukraine to win fast."

ကူညီကြပါစို့” ဆိုတာကြားမှာ ဧရာမ ခြားနားချက်တစ်ခုရှိတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

Democracies have to win wars

လွတ်လပ်မှု ပြန့်ပွားမှုကသာ ကမ္ဘာကို

because only the spread of freedom makes our world safer.

ပိုလုံခြုံစေတာကြောင့် ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံတွေက စစ်ပွဲတွေကို အနိုင်ယူရမှာပါ။

And this is not about Ukraine laying down its arms.

ဒါက  ယူကရိန်းက လက်နက်ချတဲ့ ကိစ္စ မဟုတ်ဘူး။

People in Ukraine want peace more than anyone else.

ယူကရိန်း ပြည်သူတွေက တခြားသူတိုင်းထက် ငြိမ်းချမ်းရေးကို ပိုလိုချင်ကြတယ်။

But peace doesn't come

ဒါပေမဲ့၊ ကျူးကျော်ထားတဲ့ နိုင်ငံက

when the country which was invaded stops fighting.

တိုက်ပွဲတွေ ရပ်သွားတဲ့အခါ၊ ငြိမ်းချမ်းရေး ရောက်မလားဘူး။

That's not peace.

ဒါက ငြိမ်းချမ်းရေးမဟုတ်ဘူး။

That's occupation.

ဒါက သိမ်းပိုက်မှုပါ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

And occupation, just another form of war.

သိမ်းပိုက်မှုက စစ်ပွဲရဲ့ အခြားပုံစံတစ်ခုသက်သက်ပါ။

Occupation is not about changing one state flag to another.

သိမ်းပိုက်မှုက နိုင်ငံတော်အလံတစ်ခုကနေ အခြားတစ်ခုကို ပြောင်းလိုက်တာမဟုတ်ဘူး။

Occupation means

သိမ်းပိုက်မှုက နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှု၊

torture, sexual violence, enforced disappearances,

လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှု၊ အဓမ္မ ဖျောက်ဖျက်မှု၊

denial of your identity,

ကိုယ်ပိုင် လက္ခဏာကို ငြင်းပယ်မှု၊

forcible adoption of your own children,

ကိုယ်ပိုင် ကလေးတွေကို အတင်းအကျပ် မွေးစားမှု၊

filtration camps and mass graves.

စစ်ကြောရေး စခန်းတွေနဲ့ အစုလိုက် သင်္ချိုင်းတွေကို ဆိုလိုတာပါ။

I would never wish anyone to go through this experience.

ဒီအတွေ့အကြုံကို ကျွန်မ ဘယ်သူ့ကိုမှ မကြုံစေချင်ဘူး။

But these dramatic times

ဒါပေမဲ့၊ ဒီအံ့ဩစရာ အချိန်တွေက

provide us an opportunity to reveal the best in us.

ကျွန်မတို့အတွင်းက အကောင်းဆုံးတွေကို ဖော်ပြဖို့ အခွင့်အရေးတစ်ခု ပေးတာပါ။

To be courageous, to fight for freedom,

သတ္တိရှိဖို့၊ လွတ်လပ်ရေးအတွက် တိုက်ပွဲဝင်ဖို့၊

to take a burden of responsibility.

တာဝန်တွေကို ထမ်းဆောင်ဖို့ပါ။

To make difficult but right choices.

ခက်ခဲပေမဲ့၊ မှန်ကန်တဲ့ ရွေးချယ်မှုတွေ လုပ်ဖို့ပါ။

And to help each other.

အချင်းချင်း ကူညီကြပါ။

Now, like never before,

ကဲ၊ အရင်က မကြုံခဲ့ဘူးသလိုပဲ၊

we are acutely aware of what does it mean to be a human.

လူသားတစ်ယောက်ဖြစ်ရခြင်းရဲ့ အဓိပ္ပါယ်ကို ကျွန်မတို့ ကောင်းကောင်း သိလာပါပြီ။

And we have no time.

ပြီးတော့ ကျွန်မတို့မှာ အချိန်မရှိဘူး။

Time for us [is converted into] death.

ကျွန်မတို့အတွက် အချိန်က သေခြင်းအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားတယ်။

After all,

နောက်ဆုံးတော့၊

you don't need to be Ukrainian to support freedom and Ukraine.

လွတ်လပ်မှုနဲ့ ယူကရိန်းကို ထောက်ခံဖို့ ယူကရိန်းလူမျိုးဖြစ်ဖို့ မလိုဘူး။

You just need to be a human.

လူသားတစ်ယောက်ဖြစ်ဖို့ပဲ လိုတာပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)