The Ordinary People Doing Extraordinary Things in Ukraine | Oleksandra Matviichuk | TED

Çeviri: Gamze YAKUT Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

I have traveled here from Kyiv,

Buraya insan hakları avukatı olduğum

where I am a human rights lawyer.

Kiev’den seyahat ettim.

I have been applying the law to defend people and human dignity for many years.

Uzun yıllardır insanları ve insan onurunu savunmak için yasayı uyguluyorum.

At present, I am in a situation when the law doesn't work.

Şu anda yasaların işe yaramadığı bir durumdayım.

Russia’s troops are destroying residential buildings, schools, churches,

Rusya birlikleri konut binalarını, okulları, kiliseleri,

hospitals and museums.

hastaneleri ve müzeleri yok ediyor.

They’re shooting at the evacuation corridors.

Tahliye koridorlarına ateş ediyorlar.

They're torturing people in filtration camps.

Filtrasyon kamplarında insanlara işkence ediyorlar.

They are forcibly taking Ukrainian children to Russia.

Ukraynalı çocukları zorla Rusya'ya götürüyorlar.

They ban Ukrainian language and culture.

Ukrayna dili ve kültürünü yasakladılar.

They are abducting, raping,

İşgal altındaki topraklarda kaçırıyorlar,

robbing and killing in the occupied territories.

tecavüz ediyorlar, soyuyorlar ve öldürüyorlar.

And the entire UN architecture of international organizations

Ve uluslararası örgütlerin

and treaties can't stop it.

ve anlaşmaların tüm BM mimarisi bunu durduramaz.

As a human rights lawyer,

Bir insan hakları avukatı olarak

I found myself in a weird position.

kendimi garip bir durumda buldum.

When someone asks me how to protect people from Russian aggression,

Birisi bana insanları Rus saldırganlığında nasıl koruyacağımı sorduğunda,

I answer,

“Ukrayna’ya silah ver” diye

"Give Ukraine weapons."

cevap veriyorum.

I have one question.

Bir sorum var.

How we people, in the 21st century,

Biz insanlar, 21. yüzyılda insanları,

will defend human beings,

yaşamlarını,

their lives, their freedom and their dignity?

özgürlüklerini ve onurlarını nasıl savunacağız?

Can we rely on the law?

Yasaya güvenebilir miyiz?

Or does only brutal force matter?

Yoksa sadece acımasız güç önemli mi?

It's important to understand this, not just for people in Ukraine, Iran,

Bunu anlamak önemlidir, sadece Ukrayna, İran,

China or Sudan.

Çin veya Sudan'daki insanlar için değil.

The answer to this question determines our common future.

Bu sorunun cevabı ortak geleceğimizi belirler.

Because this is not just a war between two states.

Çünkü bu sadece iki devlet arasındaki bir savaş değil.

This is a war between two systems:

Bu iki sistem arasındaki bir savaştır:

authoritarianism and democracy.

otoriterlik ve demokrasi.

Russia wants to convince to the entire world that democracy,

Rusya tüm dünyayı demokrasinin hukukun üstünlüğünün

rule of law and human rights are fake values.

ve insan haklarının sahte değerler olduğuna ikna etmek istiyor.

Because they couldn’t protect anyone in the war.

Çünkü savaşta kimseyi koruyamadılar.

Russia wants to convince that a state with a powerful military potential,

Rusya, güçlü bir askeri potansiyele,

a nuclear weapon,

nükleer silaha sahip bir devletin

can break international order,

uluslararası düzeni bozabileceğini

can dictate its rule to the entire international community,

yönetimini tüm uluslararası topluma dikte edebileceğine ve hatta

and even forcibly change internationally recognized borders.

uluslararası kabul görmüş sınırları zorla değiştirebileceğine ikna etmek istiyor.

And if Russia succeeds,

Ve eğer Rusya başarılı olursa,

it will encourage other authoritarian leaders in the world to do the same.

dünyadaki diğer otoriter liderleri de aynısını yapmaya teşvik edecektir.

The international system of peace and security doesn't work anymore.

Uluslararası barış ve güvenlik sistemi artık çalışmıyor.

And so democratic governments will be forced to invest their money

Ve böylece demokratik hükümetler paralarını

not in education, healthcare, culture or business development,

eğitime, sağlık hizmetlerine, kültüre veya iş gelişimine değil,

not in solving global problems

iklim değişikliği veya sosyal eşitsizlik gibi

like climate change or social inequality,

küresel sorunları çözmek için değil,

but in weapons.

silahlara yatırmak zorunda kalacaklar.

We will witness an increase of the number of nuclear states,

Nükleer devletlerin sayısının artmasına, robotik orduların ortaya çıkmasına

the emergence of the robotic armies and new weapons of mass destruction.

ve yeni kitle imha silahlarının ortaya çıkmasına tanık olacağız.

If Russia succeeds and this scenario comes true,

Rusya başarılı olursa ve bu senaryo gerçekleşirse,

we will find ourselves in a world

kendimizi istisnasız

which will be dangerous for everyone, without any exception.

herkes için tehlikeli olacak bir dünyada bulacağız.

Unpunished evil grows.

Cezasız kalan kötülük artar.

Russian military committed terrible crimes

Rus ordusu

in Chechnya, Moldova, Georgia, Mali, Syria, Libya,

Çeçenya, Moldova, Gürcistan, Mali, Suriye, Libya ve dünyanın

other countries of the world.

diğer ülkelerinde korkunç suçlar işledi.

They have never been punished.

Hiç cezalandırılmadılar.

They believe they can do whatever they want.

İstedikleri her şeyi yapabileceklerine inanıyorlar.

I've talked to hundreds of people who survived Russian captivity.

Rus esaretinden kurtulan yüzlerce insanla konuştum.

They told me how they were beaten,

Bana nasıl dövüldüklerini,

raped, packed into wooden boxes,

tecavüze uğradıklarını, tahta kutulara paketlendiklerini,

electrically shocked through their genitalia,

cinsel organlarına elektrik çarpıldıklarını,

and their fingers were cut,

parmaklarının kesildiğini,

their nails were turned away,

tırnaklarının ters çevrildiği,

their knees were drilled,

dizlerinin delindiğini,

they were compelled to write with their own blood.

kendi kanlarıyla yazmaya zorlandıklarını anlattılar.

One woman told me how her eye was dug out with a spoon.

Bir kadın bana gözünün bir kaşıkla nasıl çıkarıldığını söyledi.

There is no legitimate purpose for doing this.

Bunu yapmanın meşru bir amacı yoktur.

There is also no military necessity in it.

Bunun içinde askeri bir gereklilik de yok.

Russians did these horrible things only because they could.

Ruslar bu korkunç şeyleri sadece yapabildikleri için yaptılar.

Because for now, the law doesn't work.

Çünkü şimdilik kanun işe yaramıyor.

Although, I trust that it’s temporary.

Yine de, bunun geçici olduğuna inanıyorum.

The war turned people into numbers.

Savaş insanları sayılara dönüştürdü.

Because the scale of war crimes grows so large,

Çünkü savaş suçlarının ölçeği o kadar büyüyor ki,

that it becomes impossible to recognize all the stories.

tüm hikayeleri tanımak imkansız hale geliyor.

But I will tell you one.

Ama sana bir tane söyleyeceğim.

This is a story of 62-year-old civilian Oleksandr Shelipov.

Bu 62 yaşındaki sivil Oleksandr Shelipov'un hikayesi.

He was killed by the Russian military near his own house.

Rus ordusu tarafından kendi evinin yakınında öldürüldü.

This tragedy received a huge media coverage

Bu trajedi, yalnızca 24 Şubat’tan sonraki

only because it was the first court trial after the February 24.

ilk mahkeme davası olduğu için medyada büyük bir yer aldı.

In the court,

Mahkemede

his wife Kateryna shared

karısı Kateryna,

that her husband was an ordinary farmer.

kocasının sıradan bir çiftçi olduğunu paylaştı.

But he was her whole universe.

Ama o onun tüm evreniydi.

And now she lost everything.

Ve şimdi her şeyini kaybetti.

People are not numbers.

İnsanlar sayı değildir.

We must ensure justice for all,

Mağdurların kim olduğu,

regardless who the victims are, their social position,

sosyal konumları, katlandıkları zulüm türü ve düzeyi

the type and level of cruelty they endured,

ve uluslararası kuruluşlar veya medyanın davalarıyla

and if international organizations or media are interested in their case.

ilgilenip ilgilenmediğine bakılmaksızın herkes için adaleti sağlamalıyız.

It's possible.

Bu mümkün.

New technologies allow us to document war crimes

Yeni teknolojiler, savaş suçlarını

in a way we couldn't even dream of 15 years ago.

15 yıl önce hayal bile edemediğimiz bir şekilde belgelememizi sağlıyor.

The experience of Bellingcat

Bellingcat

and other investigators convincingly proved

ve diğer araştırmacıların deneyimi, olay yerinde olmadan bile

that we can restore what was happening,

olanları geri yükleyebileceğimizi

even without being on the spot.

ikna edici bir şekilde kanıtladı.

People are not numbers.

İnsanlar sayı değildir.

We must return people their names.

İnsanlara isimlerini vermeliyiz.

Because the life of each person matters.

Çünkü her insanın hayatı önemlidir.

But we still look at the world through the lens of the Nuremberg trials,

Ama yine de dünyaya Nürnberg duruş malarının merceğinden bakıyoruz,

when Nazi war criminals were tried only after the Nazi regime had collapsed.

Nazi savaş suçluları ancak Nazi rejimi çöktükten sonra yargılanırken.

But we are living in a new century.

Ama yeni bir yüzyılda yaşıyoruz.

Justice shouldn't be dependent on how and when this war will end.

Adalet, bu savaşın nasıl ve ne zaman sona ereceğine bağlı olmamalı.

We cannot wait.

Bekleyemeyiz.

The global approach to war crime justice needs to be changed.

Savaş suçu adaletine yönelik küresel yaklaşımın değiştirilmesi gerekiyor.

We must establish a special tribunal now

Şimdi özel bir mahkeme kurmalı

and hold Putin, Lukashenko and other war criminals accountable.

ve Putin, Lukashenko ve diğer savaş suçlularını sorumlu tutmalıyız.

(Applause)

(Alkış)

Yes, this is a courageous step.

Evet, bu cesur bir adım.

But we must do it

Ama bunu yapmalıyız

because this is the right thing to do.

çünkü yapılacak doğru şey bu.

I have been working with the law for many years,

Uzun yıllardır yasalarla çalışıyorum

and I know for sure

ve yasal mekanizmalara

when you can't rely on legal mechanisms,

güvenemediğinizde, hala güvenebileceğinizi

you can still rely, and always rely on people.

ve her zaman insanlara güvenebileceğinizi kesin olarak biliyorum.

We are used to thinking in categories of states and interstate organizations,

Eyaletler ve eyaletler arası örgütler kategorilerinde düşünmeye alışkınız,

but ordinary people have much more impact than they can even imagine.

ancak sıradan insanların hayal edebileceğinden çok daha fazla etkisi var.

Immediately after the invasion,

İşgalden hemen sonra

international organizations evacuated their personnel.

uluslararası kuruluşlar personelini tahliye etti.

So it was ordinary people who supported those in the combat zone.

Yani savaş bölgesindekileri destekleyen sıradan insanlardı.

Who took people out from the ruined cities.

İnsanları yıkık şehirlerden çıkaran.

Who helped to survive under artillery fire.

Topçu ateşi altında hayatta kalmaya kim yardım etti.

Who rescued people trapped under the rubble of residential buildings.

Konut binalarının molozlarının altında mahsur kalan insanları kim kurtardı.

Who broke through the encirclement to provide humanitarian aid.

İnsani yardım sağlamak için kuşatmayı kıran.

Ordinary people started to do extraordinary things.

Sıradan insanlar olağanüstü şeyler yapmaya başladı.

And then

Ve sonra

it became obvious that ordinary people fighting for their freedom

özgürlükleri için savaşan sıradan insanların

are stronger than even the second army in the world.

dünyadaki ikinci ordudan bile daha güçlü olduğu ortaya çıktı.

(Applause)

(Alkışlar)

That the ordinary people,

Sıradan insanların,

at mass mobilization of ordinary people in different countries,

farklı ülkelerdeki sıradan insanların kitlesel seferberliği üzerine,

can change the world history quicker than the UN intervention.

dünya tarihini BM müdahalesinden daha hızlı değiştirebilecekleri.

People in Ukraine survived also because of you.

Ukrayna'daki insanlar da senin sayende hayatta kaldı.

When ordinary people in different countries started to support us.

Farklı ülkelerdeki sıradan insanlar bizi desteklemeye başladığında.

Someone is collecting donations.

Birileri bağış topluyor.

Someone is writing about what is happening.

Birisi neler olup bittiğini yazıyor.

Someone is holding rallies,

Birisi mitingler düzenliyor ve hükümetlerinden

demanding their governments to supply Ukraine with weapons.

Ukrayna ’ya silah tedarik etmelerini istiyor.

Someone closed its own business in Russia because freedom is worth it.

Birisi Rusya’da kendi işini kapattı çünkü özgürlük buna değer.

Be that someone.

O biri ol.

(Applause)

(Alkışlar)

Support our struggle.

Mücadelemizi destekleyin.

Make our voice tangible.

Sesimizi somut hale getirin.

Take an active position, not just oppose.

Aktif bir pozisyon alın, sadece karşı çıkmayın.

There are so many things which have no limitation in state borders.

Devlet sınırlarında sınırlaması olmayan pek çok şey var.

Freedom is one of such things

Özgürlük, insan dayanışmasının

as well as human solidarity.

dayanışmasının yanı sıra bunlardan biridir.

When full-scale invasion started,

Tam ölçekli işgal başladığında,

the democratic countries said, "Let's help Ukraine not to fail."

demokratik ülkeler “Ukrayna’nın başarısız olmamasına yardım edelim” dediler.

But we must instead think about helping Ukraine to win.

Ancak bunun yerine Ukrayna'nın kazanmasına yardım etmeyi düşünmeliyiz.

There is a huge difference between "Let's help Ukraine not to fail"

“Ukrayna’nın başarısız olmamasına yardım edelim”

and "Let's help Ukraine to win fast."

ile “Ukrayna’nın hızlı kazanmasına yardım edelim”arasında büyük bir fark var.

(Applause)

(Alkışlar)

Democracies have to win wars

Demokrasiler savaşları kazanmak zorundadır

because only the spread of freedom makes our world safer.

çünkü yalnızca özgürlüğün yayılması dünyamızı daha güvenli kılar.

And this is not about Ukraine laying down its arms.

Ve bu Ukrayna’nın silahlarını bırakmasıyla ilgili değil.

People in Ukraine want peace more than anyone else.

Ukrayna'daki insanlar barışı herkesten daha çok istiyor.

But peace doesn't come

Ancak işgal edilen ülke

when the country which was invaded stops fighting.

savaşmayı bıraktığında barış gelmez.

That's not peace.

Bu barış değil.

That's occupation.

Meslek bu.

(Applause)

(Alkışlar)

And occupation, just another form of war.

Ve işgal, sadece başka bir savaş biçimi.

Occupation is not about changing one state flag to another.

Meslek, bir devlet bayrağını diğerine değiştirmekle ilgili değildir.

Occupation means

İşgal

torture, sexual violence, enforced disappearances,

işkence, cinsel şiddet, zorla kaybolmalar,

denial of your identity,

kimliğinizin reddedilmesi,

forcible adoption of your own children,

kendi çocuklarınızın zorla evlat edinilmesi,

filtration camps and mass graves.

filtrasyon kampları ve toplu mezarlar anlamına gelir.

I would never wish anyone to go through this experience.

Kimsenin bu deneyimi yaşamasını asla istemem.

But these dramatic times

Ancak bu dramatik zamanlar bize

provide us an opportunity to reveal the best in us.

içimizdeki en iyiyi ortaya çıkarmak için bir fırsat sunuyor.

To be courageous, to fight for freedom,

Cesur olmak, özgürlük için savaşmak

to take a burden of responsibility.

sorumluluk yükü almak.

To make difficult but right choices.

Zor ama doğru seçimler yapmak.

And to help each other.

Ve birbirlerine yardım etmek için.

Now, like never before,

Şimdi, daha önce hiç olmadığı gibi,

we are acutely aware of what does it mean to be a human.

insan olmanın ne anlama geldiğini keskin bir şekilde farkındayız.

And we have no time.

Ve zamanımız yok.

Time for us [is converted into] death.

Bizim için zaman ölüme dönüşmüştür.

After all,

Sonuçta,

you don't need to be Ukrainian to support freedom and Ukraine.

özgürlüğü ve Ukrayna’yı desteklemek için Ukraynalı olmanıza gerek yok.

You just need to be a human.

Sadece bir insan olmalısın.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)