Jim Chuchu: Why are stolen African artifacts still in Western museums? | TED

64,486 views ・ 2021-08-25

TED


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Kaung Htet Thaw Reviewer: Sanntint Tint
00:04
If you live in New York or London or some other so-called cultural capital,
0
4584
4672
သင်ဟာ နယူးယောက်၊ လန်ဒန်စတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုမြို့တော်ဆိုတဲ့နေရာတွေမှာ နေရင်၊
00:09
it’s likely that you visited an art museum
1
9297
2294
အာဖရိကအနုပညာတွေကို စုစည်းပြသထားတဲ့
00:11
that features a collection of African art.
2
11633
2127
အနုပညာပြတိုက်တစ်ခုကိုတော့ ရောက်ဖူးမှာပါ။
00:14
These collections usually consist of masks and sculptures,
3
14761
3170
အဲဒီအနုပညာပစ္စည်းတွေထဲမှာ မျက်နှာဖုံးတွေ၊ ပန်းပုရုပ်တွေ၊ လက်နက်တွေ၊
00:17
but also include weapons and ceremonial dress,
4
17973
3086
ပွဲတက်ဝတ်စုံတွေ၊ ဇွန်း၊ ခက်ရင်းတွေ၊ လက်ဝတ်ရတနာတွေ၊
00:21
cutlery, jewelry, and even toys.
5
21101
2335
အရုပ်တွေ ပါဝင်ပါတယ်။
00:24
These objects are markers of traditions and cultural beliefs,
6
24563
3420
ဒီပစ္စည်းတွေဟာ ဓလေ့တွေ၊ ယုံကြည်မှုတွေ၊ အလိုက်သင့်ပြောင်းလဲမှု၊
00:28
but also of adaptation and ingenuity, science and spirituality.
7
28024
4922
တီထွင်နိုင်စွမ်း၊ သိပ္ပံနဲ့ ယုံကြည်သက်ဝင်မှုတို့ရဲ့ သင်္ကေတပါ။
00:33
Cultural objects are the way that human beings say, “We were here.”
8
33989
3253
ယဉ်ကျေးမှုပစ္စည်းတွေဟာ ဒီလူတွေ ဒီမှာနေခဲ့တယ်ဆိုတာ ပြတာပါပဲ။
00:38
Have you ever wondered how these African objects ended up in museums?
9
38493
4213
ဒီအာဖရိကကပစ္စည်းတွေ ပြတိုက်တွေထဲ ဘယ်လို ရောက်သွားသလဲဆိုတာ တွေးကြည့်ဖူးပါသလား။
00:43
Some were bought by traders and tourists,
10
43415
2669
တချို့ကို ကုန်သည်တွေ၊ ခရီးသွားတွေက ဝယ်သွားတယ်။
00:46
some gifts exchanged in acts of friendship
11
46126
3336
တချို့ကို ချစ်ကြည်ရေးသဘော လက်ဆောင်အဖြစ် လဲလှယ်ခဲ့တယ်။
00:49
and some were excavated in archaeological digs.
12
49504
2878
တချို့ကို ရှေးဟောင်းသုတေသနတူးဖော်မှုတွေကနေ ရှာတွေ့ခဲ့တယ်။
00:53
But then there are many others that were looted during raids,
13
53133
3587
ဒါပေမဲ့ စီးနင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေအတွင်း အခိုးခံလိုက်ရတာတွေ၊ နယ်ချဲ့တပ်ဖွဲ့တွေ
00:56
confiscated by colonial forces and stolen at gunpoint.
14
56761
3879
သိမ်းသွားတာတွေ၊ သေနတ်ထောက်ပြီး ယူသွားတာတွေလည်း ရှိပါတယ်။
01:02
I’m an artist and I tell stories for a living.
15
62350
3504
ကျွန်တော်က အနုပညာရှင်တစ်ယောက်ဖြစ်ပြီး ဇာတ်လမ်းတွေပြောပြီး အသက်မွေးပါတယ်။
01:05
To tell stories you need imagination and memory.
16
65895
2670
ဇာတ်လမ်းတွေပြောဖို့ဆို စိတ်ကူးဉာဏ်နဲ့ မှတ်ဉာဏ်လိုပါတယ်။
01:09
And in Kenya, we have a gap in our memory.
17
69566
2753
ကင်ညာကလူတွေရဲ့ မှတ်ဉာဏ်မှာ အဟတစ်ခု ရှိနေပါတယ်။
01:12
So much of what happened in between the late 1800s
18
72360
3128
၁၈၀၀ ပြည့်နှစ်တွေနှောင်းပိုင်းကနေ လွတ်လပ်ရေးရတဲ့ ၁၉၆၃ ထိ
01:15
until our independence in 1963 is missing
19
75530
3212
ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာအများစုက ပျောက်နေပါတယ်။
01:18
because too many of the objects that tell the stories from that period are gone.
20
78783
4088
ဘာလို့လဲဆိုတော့ အဲဒီအချိန်ကအကြောင်းတွေကို ပြောပြနိုင်မယ့်ပစ္စည်းတွေ ပျောက်နေလို့ပါ။
01:23
According to a 2018 report on African cultural heritage,
21
83997
3086
၂၀၁၈ အာဖရိကယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ် အစီရင်ခံစာတစ်ခုအရ
01:27
90 percent of sub-Saharan Africa’s material cultural legacy
22
87125
3921
ဆပ်ဆာဟာရ အာဖရိက​ဒေသရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်ပစ္စည်းတွေထဲက ၉၀% ကို
01:31
is housed outside the African continent.
23
91087
2503
အာဖရိကတိုက်အပြင်မှာ သိမ်းဆည်းထားပါတယ်။
01:34
What does it mean for a society to lose so many objects?
24
94758
3962
လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ပစ္စည်းတွေအများကြီး ဆုံးရှုံးသွားတယ်ဆိုတာ ဘာကိုဆိုလိုပါသလဲ။
01:39
It means that we forget our religions and our spiritual practices.
25
99763
3712
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဘာသာတရား၊ သက်ဝင်ယုံကြည်မှုတွေကို မေ့သွားတာပါ။
01:44
It means that we forget the names of our kingdoms and heroes.
26
104017
3337
ဘုရင့်နိုင်ငံတော်တွေနဲ့ သူရဲကောင်းတွေရဲ့နာမည်တွေကို မေ့သွားတာပါ။
01:48
It means that we forget our music, our crafts and our languages.
27
108104
3879
ဂီတ၊ အနုပညာလက်ရာတွေနဲ့ ဘာသာစကားတွေကို မေ့သွားတာပါ။
01:52
We forget our stories.
28
112025
2002
ကျွန်တော်တို့အကြောင်းကို မေ့သွားတာပါ။
01:54
And as a result, we adopt other people’s religions
29
114694
3087
ဒီလိုမေ့သွားတဲ့အခါ သူများတွေရဲ့ ဘာသာတရားကို ကိုးကွယ်ကြပြီး
01:57
30
117822
2378
ကိုယ်ပိုင်ဘာသာတရားကို စုန်းအတတ်လို့ ထင်လာကြတယ်။
02:01
We start to eat burgers and pasta and look down on our indigenous foods
31
121910
5130
ဘာဂါတွေ၊ ပါစတာတွေ စားလာကြပြီး ကိုယ့်ရိုးရာအစားအစာကို အထင်အမြင်သေးလာတယ်။
02:07
and our children begin to believe in their hearts
32
127082
2335
ကလေးတွေကလည်း တခြားလူ့အဖွဲ့အစည်းတွေဟာ
02:09
that other societies have richer cultures.
33
129459
2544
ယဉ်ကျေးမှုပိုမြင့်တယ်လို့ ယုံကြည်လာကြတယ်။
02:13
Where do you begin to fix something like this?
34
133171
2503
ဒါကို ဘယ်လိုစပြင်ကြမလဲ။
02:16
One place to start is to find out exactly
35
136466
1960
စလုပ်နိုင်တာတစ်ခုကတော့ ပျောက်ဆုံးနေတဲ့
02:18
which objects are missing and where they are.
36
138468
2711
ပစ္စည်းတွေကဘာတွေလဲနဲ့ ဘယ်ရောက်နေလဲ သိအောင်လုပ်ဖို့ပါ။
02:21
In 2018, as a member of The Nest Collective
37
141221
2544
၂၀၁၈ မှာ The Nest Collective အဖွဲ့ဝင်တစ်ယောက်အနေနဲ့
02:23
and together the coalition of Kenyan and European museums,
38
143807
3169
ကင်ညာနဲ့ ဥရောပက ပြတိုက်တွေ၊ အနုပညာရှင်တွေ၊
02:27
artists and researchers,
39
147018
1752
သုတေသီတွေနဲ့ ပေါင်းပြီး
02:28
we co-founded the International Inventories Programme,
40
148812
3837
တိုင်းပြည်ပြင်ပရောက်နေတဲ့ ကင်ညာယဉ်ကျေးမှု ပစ္စည်းတွေကို မှတ်တမ်းပြုစုတဲ့
02:32
which began creating a database of Kenyan cultural objects
41
152691
3169
နိင်ငံတကာစာရင်းပြုစုရေးအစီအစဉ်ကို
02:35
that are held outside our country.
42
155902
2127
ပူးပေါင်းတည်ထောင်ခဲ့ပါတယ်။
02:38
We called and e-mailed museums across North America and Europe,
43
158071
3337
မြောက်အမေရိကနဲ့ဥရောပတစ်ခွင်က ပြတိုက်တွေကို ဖုန်းခေါ်၊ အီးမေးလ်ပို့ပြီး
02:41
asking them if they had any Kenyan cultural objects in their collections.
44
161449
3963
သူတို့စုဆောင်းထားတဲ့အထဲမှာ ကင်ညာယဉ်ကျေးမှု ပစ္စည်းတွေ ပါ မပါ မေးပါတယ်။
02:46
We hosted public debates about object restitution
45
166371
2919
ပစ္စည်းတွေ ပြန်ထားနိုင်ရေးအကြောင်း အများပြည်သူဆွေးနွေးပွဲတွေ
02:49
and created exhibitions to bring the debate into the public sphere.
46
169332
3545
လုပ်တယ်။ ဒီအကြောင်းအများသိလာအောင် ပြပွဲတွေ စီစဉ်ပါတယ်။
02:53
And that was the easy part.
47
173503
1627
ဒီအပိုင်းက လွယ်ကူပါတယ်။
02:55
The more difficult part for us Kenyans
48
175171
3420
ကျွန်တော်တို့ကင်ညာတွေအတွက် အခက်ဆုံးအပိုင်းကတော့
02:58
was having to read through the most troubling historical texts and records
49
178633
4379
နယ်ချဲ့တပ်ဖွဲ့တွေရဲ့ အကြမ်းဖက်မှုနဲ့ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုတွေကို အာဖရိကသားတွေ
03:03
from a time in history
50
183054
1210
ခံစားနေရချိန်က
03:04
when Africans were on the receiving end of colonial force,
51
184305
3629
စိတ်သောကရောက်စရာစာတွေ၊ မှတ်တမ်းတွေကို
03:07
52
187976
1668
ဖတ်ရတာပါပဲ။
03:10
Those texts are still difficult to read even today.
53
190645
2961
ဒီနေ့အထိလည်း ဒီစာတွေကိုဖတ်ဖို့ ခက်နေဆဲပါ။
03:15
In two years, we collected data
54
195275
1543
၂ နှစ်အတွင်း ဒီပြတိုက်တွေမှာ
03:16
on more than 32,000 objects held by these institutions,
55
196860
3295
ရှိတဲ့ပစ္စည်းပေါင်း ၃၂၀၀၀ ကျော်ရဲ့ အချက်အလက်တွေ စုဆောင်းနိုင်ခဲ့ပါတယ်။
03:20
and that might seem like a huge number,
56
200196
2336
ဒီအရေအတွက်က သိပ်များတယ်လို့ထင်စရာရှိပေမဲ့
03:22
but there are many other institutions that haven’t yet replied to our requests.
57
202574
3920
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ တောင်းဆိုချက်တွေကို အကြောင်းမပြန်တဲ့ပြတိုက်အများအပြားရှိပါတယ်။
03:26
And that’s just Kenya.
58
206536
1877
ပြီးတော့ ကင်ညာတစ်နိုင်ငံတည်းမဟုတ်ပါဘူး။
03:28
They are 46 other countries in sub-Saharan Africa
59
208455
2585
ဆပ်ဆာဟာရ အာဖရိကဒေသမှာ အလားတူ ပစ္စည်းတွေ ယူသွားခံခဲ့ရတဲ့
03:31
that have experienced a similar extraction of objects.
60
211082
2878
နောက်ထပ် နိုင်ငံပေါင်း ၄၆ နိုင်ငံ ရှိပါသေးတယ်။
03:34
Our next step is to publish this database online,
61
214836
2961
အထွတ်အမြတ်ထားရတဲ့ပစ္စည်းတွေ ပြန်ယူနိုင်ရေး ကြိုးပမ်းနေကြတဲ့
03:37
so the data is accessible to community leaders
62
217839
2169
အသိုင်းအဝိုင်းခေါင်းဆောင်တွေနဲ့
03:40
who have been campaigning for the return of sacred objects,
63
220049
2962
ဘာတွေ ပျောက်ဆုံးနေတယ်၊ ဘယ်ရောက်နေတယ်ဆိုတာ သိချင်ကြတဲ့
03:43
but also for every teacher, researcher and citizen
64
223052
2753
ဆရာတွေ၊ သုတေသီတွေ၊ ပြည်သူတွေ ကြည့်ရှုနိုင်စေဖို့
03:45
who wants to find out what we are missing
65
225847
1919
ဒီမှတ်တမ်းတွေကို အွန်လိုင်းပေါ်တင်ဖို့က
03:47
and where it can be found.
66
227807
1543
နောက်လုပ်မယ့် အစီအစဉ်ပါ။
03:50
We are not the only initiative of our kind.
67
230393
2169
ဒီအလုပ်လုပ်နေတာ ကျွန်တော်တို့ပဲမဟုတ်ပါဘူး။
03:52
Across Africa and Asia, there are other projects
68
232604
2586
အာဖရိကနဲ့အာရှတစ်လွှား ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်နဲ့ပတ်သက်လို့
03:55
asking similar questions about their cultural heritage.
69
235231
2753
အလားတူမေးခွန်းတွေထုတ်နေကြတဲ့ အစီအစဉ်တွေ ရှိပါတယ်။
03:58
Our hope is that we can provoke institutions in North America and Europe
70
238651
4463
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ မျှော်လင့်ချက်ကတော့ မြောက်အမေရိကနဲ့ ဥရောပက ပြတိုက်တွေ
04:03
to rethink the morality of their collections.
71
243156
3128
သူတို့စုဆောင်းထားတာတွေဟာ ကျင့်ဝတ်နဲ့ညီ မညီ ပြန်တွေးကြည့်ဖို့ပါ။
04:06
We are asking them to account for the violent histories
72
246326
2627
သူတို့စုဆောင်းထားတာတွေအကြောင်း မှန်မှန်ကန်ကန်ဖော်ပြပြီး
04:08
of some of the objects in their collections
73
248995
2169
ပစ္စည်းတချို့နောက်ကွယ်က ကြမ်းတမ်းတဲ့
04:11
by labeling their collections more truthfully.
74
251206
2377
ဇာတ်လမ်းတွေအကြောင်း ရှင်းပြပေးဖို့ပါ။
04:15
We are asking them to return objects that were improperly acquired
75
255043
3253
သူတို့မလျော်မကန်ရထားတဲ့ ပစ္စည်းတွေကို
04:18
back to the communities that need them.
76
258338
2335
လိုအပ်တဲ့အသိုင်းအဝိုင်းတွေဆီ ပြန်ပေးဖို့ပါ။
04:22
We are asking them to trust African museums
77
262175
2419
အာဖရိကသားတွေကိုယ်စား ပစ္စည်းတွေကို
04:24
to store objects on behalf of the people of Africa.
78
264636
2794
အာဖရိကကပြတိုက်တွေ သိမ်းဆည်းနိုင်တယ်ဆိုတာ ယုံကြည်ဖို့ပါ။
04:29
There can be no collective identity without collective memory.
79
269098
3212
စုပေါင်းမှတ်ဉာဏ်မရှိဘဲ စုပေါင်းဖြစ်တည်မှုလည်းမရှိနိုင်ပါဘူး။
04:33
So we are asking for our objects to help us remember who we are.
80
273311
4004
ဒါကြောင့် ကိုယ်ဘယ်သူလဲဆိုတာမှတ်မိနိုင်ဖို့ ကျွန်တော်တို့ပစ္စည်းတွေကို တောင်းခံနေတာပါ။
04:48
Thank you.
81
288576
1043
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7