Jim Chuchu: Why are stolen African artifacts still in Western museums? | TED

Çeviri: Nil Çelik Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

If you live in New York or London or some other so-called cultural capital,

Eğer New York,

Londra veya sözde kültürel bir şehirde yaşıyorsanız,

it’s likely that you visited an art museum

Afrika sanat koleksiyonlarını barındıran

that features a collection of African art.

bir müze gezmiş olma ihtimaliniz çok yüksek.

These collections usually consist of masks and sculptures,

Bu koleksiyonlar, genellikle maskeler

ve oyma heykellerden oluşuyor,

but also include weapons and ceremonial dress,

ama aynı zamanda

silahlar ve seremoni kıyafetleri,

bıçak takımları, mücevher ve hatta

cutlery, jewelry, and even toys.

oyuncakları da barındırıyor.

These objects are markers of traditions and cultural beliefs,

Bu eserler geleneksel ve

kültürel inançların işaretleridir,

but also of adaptation and ingenuity, science and spirituality.

Ama bunun yanı sıra ayrıca,

ustalığın, becerinin ve maneviyatın aktarımıdır.

Cultural objects are the way that human beings say, “We were here.”

Kültürel eseler insanların, “Biz buradaydık.” deme şeklidir.

Have you ever wondered how these African objects ended up in museums?

Daha önce hiç, bu Afrika eserlerinin

müzelere nasıl geldiğini merak ettiniz mi?

Some were bought by traders and tourists,

Bazı eserler tüccarlar ve turistlerle,

some gifts exchanged in acts of friendship

bazıları dostluk eylemiyle değiş tokuş edilen hediyelerle ve

and some were excavated in archaeological digs.

bazıları ise, arkeolojik kazılar sonucu müzelere getirilmiştir.

Aynı zamanda da, işgaller sırasında yağmalanan,

But then there are many others that were looted during raids,

koloni kuvvetleri tarafından silah zoruyla el konulan ve çalınanlar da var.

confiscated by colonial forces and stolen at gunpoint.

I’m an artist and I tell stories for a living.

Ben bir sanatkârım,

ve işim hikaye anlatmak.

To tell stories you need imagination and memory.

Hikaye anlatmak için hayal gücüne ve anılara ihtiyacınız var.

And in Kenya, we have a gap in our memory.

Ve Kenya’da anılarınızda bir boşluk var.

So much of what happened in between the late 1800s

1800′lü yılların sonundan 1963′teki bağımsızlığımıza kadar

until our independence in 1963 is missing

yaşanan onca şey eksik.

Çünkü o dönemden hikayeleri anlatabilecek eserlerin çoğu kayboldu.

because too many of the objects that tell the stories from that period are gone.

According to a 2018 report on African cultural heritage,

2018′de bir Afrika kültür mirası haberine göre,

90 percent of sub-Saharan Africa’s material cultural legacy

Sahra Altı Afrika’nın maddi kültür mirasının yüzde 90′ı

is housed outside the African continent.

Afrika Kıtası’nın dışında bulunuyor.

What does it mean for a society to lose so many objects?

Bir toplumun,

çoğu kültürel nesnesini kaybetmesi ne anlama gelmekte?

It means that we forget our religions and our spiritual practices.

Bu, dinlerimizi ve manevi eylemlerimizi unuttuğumuz anlamına geliyor.

Bu, krallıklarımızın ve kahramanlarımızın adını unutmakta olduğumuzu gösteriyor.

It means that we forget the names of our kingdoms and heroes.

It means that we forget our music, our crafts and our languages.

Müziğimizi, yeteneklerimiz ve dillerimiz unutmakta olduğumuz anlamına geliyor.

We forget our stories.

Hikayelerimizi unutuyoruz.

And as a result, we adopt other people’s religions

En nihayetinde, başka insanların dinlerini benimsiyoruz

ve kendi dinimize “cadı işi” diyoruz.

We start to eat burgers and pasta and look down on our indigenous foods

Hamburger ve makarna yiyor, kendi yerli yemeklerimizi hor görüyoruz.

Ve kendi çocuklarımız kalplerinde,

and our children begin to believe in their hearts

diğer toplumların daha zengin bir kültüre sahip olduklarına inanmaya başlıyorlar.

that other societies have richer cultures.

Where do you begin to fix something like this?

Böyle bir şeyi düzeltmeye nereden başlanmalı?

One place to start is to find out exactly

Başlanabilecek ilk nokta,

tam olarak hangi eserlerin kayıp olduğunu ve nerede olduklarını bulmak.

which objects are missing and where they are.

In 2018, as a member of The Nest Collective

2018′de bir The Nest Collective üyesi olarak

and together the coalition of Kenyan and European museums,

ve beraberinde, Kenya ve Avrupa müzeleri birleşmesiyle

artists and researchers,

sanatkar ve araştırmacılar

we co-founded the International Inventories Programme,

Ülkemizin dışında bulunan,

Kenya’ya ait kültürel eserlerin veri tabanını oluşturan

which began creating a database of Kenyan cultural objects

that are held outside our country.

Uluslararası Envanter Programı’nı kurduk.

We called and e-mailed museums across North America and Europe,

Kuzey Amerika ve Avrupa’ya kadar uzanan müzelerle iletişime geçip

asking them if they had any Kenyan cultural objects in their collections.

koleksiyonlarında Kenya kültürüne ait kültürel eserlerin olup olmadığını sorduk.

We hosted public debates about object restitution

Eser iadesine yönelik halka açık bir veri tabanı sunduk ve

and created exhibitions to bring the debate into the public sphere.

veri tabanını kamusallaştırmak için sergiler düzenledik.

And that was the easy part.

Ve bu sadece işin kolay kısmıydı.

The more difficult part for us Kenyans

Biz Kenyalılar için işin en zor kısmı,

was having to read through the most troubling historical texts and records

Afrikalıların sömürgeci güce,

şiddete ve ırkçılığa

from a time in history

maruz kaldığı bir dönemden kalma

when Africans were on the receiving end of colonial force,

en rahatsız edici tarihi metinleri ve

kayıtları okumak zorunda olmaktı.

Those texts are still difficult to read even today.

Bu yazıtları okumak günümüzde bile hala güç.

In two years, we collected data

İki yıl içerisinde,

on more than 32,000 objects held by these institutions,

bu kuruluşlarda bulundurulan 32.000′den fazla eser verisi topladık,

and that might seem like a huge number,

Bu büyük bir sayı gibi görünse de

but there are many other institutions that haven’t yet replied to our requests.

taleplerimize henüz geri dönüş yapmayan çok fazla kuruluş daha bulunmakta.

And that’s just Kenya.

Ve bunlar sadece Kenya’ya ait eserler

They are 46 other countries in sub-Saharan Africa

Sahra Altı Afrika’nda bulunan 46 ülkede de

that have experienced a similar extraction of objects.

buna benzer bir eser kaybı yaşanmakta.

Our next step is to publish this database online,

Diğer bir aşamamız ise,

so the data is accessible to community leaders

hem bu çevrimiçi veri tabanını

kutsal eserlerin geri dönmesi için kampanya yapan topluluk liderleri için

who have been campaigning for the return of sacred objects,

but also for every teacher, researcher and citizen

hem de neyi kaçırdığımızı ve

nerede bulabileceğimizi öğrenmek isteyen,

who wants to find out what we are missing

öğretmen, araştırmacı ve halk için ulaşılabilir hale getirmek.

and where it can be found.

We are not the only initiative of our kind.

Sadece kendi soyumuzdan bahsetmiyoruz.

Across Africa and Asia, there are other projects

Afrika ve Asya boyunca kültürel miraslarıyla ilgili

asking similar questions about their cultural heritage.

benzer sorular soran çeşitli projeler bulunmakta.

Our hope is that we can provoke institutions in North America and Europe

Umudumuz, Kuzey Amerika ve Avrupa’daki kuruluşların üstüne vararak

to rethink the morality of their collections.

koleksiyonlarının ahlaki değerini yeniden düşündürmek.

We are asking them to account for the violent histories

Koleksiyonlarındaki bazı eserlerin

şiddet dolu geçmişlerini daha gerçekçi bir şekilde

of some of the objects in their collections

by labeling their collections more truthfully.

ifade ederek açıklamalarını istiyoruz.

Onlardan, uygunsuz şekilde elde ettikleri eserleri onlara ihtiyaç duyan topluluklara

We are asking them to return objects that were improperly acquired

back to the communities that need them.

iade etmelerini talep ediyoruz.

We are asking them to trust African museums

Onlardan, Afrika insanlarının adına eserleri

to store objects on behalf of the people of Africa.

muhafaza edecek Afrika müzelerine güvenmelerini istiyoruz.

There can be no collective identity without collective memory.

Toplu hafıza olmadan, hiç bir toplu kimlik var olamaz.

So we are asking for our objects to help us remember who we are.

Kim olduğumuzu hatırlamamıza yardımcı olacak eserlerimizi istiyoruz.

Thank you.

Teşekkürler.