R.A. Mashelkar: Breakthrough designs for ultra-low-cost products

Translator: Chidanand Pathak Reviewer: Anuradha Pathak

The big residual

दीर्घकाळ टिकणारे

is always value for money.

असते नेहमीच वस्तूचे मोल.

All the time we are trying to get value for money.

आपण नेहमीच पैशाचे मूल्य मिळविण्याच्या प्रयत्नात असतो.

What we don't look for

पण लक्ष देत नाही

is value for many,

अधिकांसाठीच्या मूल्याकडे,

while we are generating value for money.

पैशाचे मूल्य निर्माण करताना.

Do we care about those four billion people

आपण पर्वा करतो का चारशे कोटी लोकांची?

whose income levels are less than two dollars a day,

ज्यांची रोजची मिळकत दोन डॉलर पेक्षा कमी आहे?

the so-called bottom of the pyramid?

ज्याना तळागाळाचे अशी सम्भावना केली जाते ?

What are the challenges in getting value for money

आव्हाने तरी काय आहेत पैशाचे मूल्य मिळविण्याबाबत ,

as well as value for many?

तसेच सर्वांसाठीचे मूल्य ?

We have described here

इथे आपण विवेचन केले आहे

in terms of the performance

कृती च्या संबंधात

and the price.

तसेच पैशाच्या.

If you have money, of course, you can get the value.

तुमच्याजवळ पैसे असतील तर अर्थातच त्याचे मूल्य मिळते .

You can get a Mercedes

तुम्ही एक मर्सिडीज गाडी मिळवू शकता

for a very high price,

खूप जास्त किमतीची .

very high performance.

खूप जास्त क्षमतेची .

But if you don't have money, what happens?

पण पैसे नसतील तर काय होते?

Well, you are to ride a bicycle,

तुम्ही एक दुचाकी चालवता .

carrying your own weight and also some other weight,

स्वताचे आणि आणखी दुसरे वजन बाळगत .

so that you can earn the bread for the day.

तुम्हाला रोजी रोटी मिळावी यासाठी.

Well, poor do not remain poor;

गरीब हे गरीबच राहत नाहीत

they become lower-middle-class.

ते मध्यमवर्गीय बनतात.

And if they do so,

आणि तसे झाले तर,

then, of course, the conditions improve,

अर्थातच त्यांच्या परिस्थितीत फरक पडतो,

and they start riding on scooters.

ते स्कूटर चालवितात .

But the challenge is, again, they don't get much value,

पण आव्हान असे आहे की त्याना त्याचे मूल्य मिळत नाही,

because they can't afford anything more than the scooter.

कारण त्याना स्कूटर पेक्षा काही परवडत नाही.

The issue is, at that price,

मुद्दा असा आहे की त्याच पैशात,

can you give them some extra value?

आपण त्यांना अधिक मूल्य देवू शकतो का ?

A super value,

उत्तम मूल्य,

in terms of their ability to ride in a car,

मोटार गाडी चालविण्याच्या संबंधात,

to get that dignity, to get that safety,

सुरक्षा आणि प्रतिष्ठा मिळविण्यासाठी,

looks practically impossible, isn't it.

प्रत्यक्षात अशक्य वाटते, नाही का ?

Now, this is something

आता हे पहा

that we see on Indian streets

जे आपण भारतातील रस्त्यांवर पाहतो

all the time.

नेहमीच .

But many people see the same thing

सर्वजण तेच पाहतात

and think things differently,

पण निरनिराळ्या तर्हेने विचार करतात .

and one of them is here, Ratan Tata.

त्यातले एक आहेत रतन टाटा.

The great thing about our leaders

आपल्या पुढार्यांचे मोठेपण असे आहे की

is that, should they not only have passion in their belly,

त्यांच्या अंतःकरणात केवळ उत्कटता असायला पाहिजे असे नाही तर,

which practically all of them have,

जी बहुतेकांच्यात असते,

they're also very innovative.

पण त्याच बरोबर ते बदल घडवणारे सुद्धा असतात .

An innovator is one who does not know it cannot be done.

नवसाम्प्रदायी प्रवर्तकाला काही करता न येणे माहित नसते .

They believe that things can be done.

गोष्टी करता येतात यावर त्याचा विश्वास असतो .

But great leaders like Ratan

पण रतन टाटा सारख्या श्रेष्ठ पुढार्यापाशी

have compassion.

अनुकंपा असते

And what you said, Lakshmi, is absolutely true:

लक्ष्मी तू म्हणालीस ते पूर्णपणे बरोबर आहे:

it's not just Ratan Tata,

फक्त रतन टाटा बद्दलच नाही

it's the house of Tatas over time.

तर टाटा उद्योग समुहाबद्दल ते खरे आहे .

Let me confirm what she said.

ती जे म्हणाली ते मी सिद्ध करतो.

Yes, I went barefoot

होय ; मी शाळेत अनवाणी जात असे

until I was 12.

१२ वर्षाचा होई पर्यंत .

I struggled to [unclear] day

मी कष्ट घेतले (अस्पष्ट)

was a huge issue.

फार मोठा प्रश्न होता.

And when I finished my SSC, the eleventh standard,

आणि मी शालांत , अकरावी उत्तीर्ण झालो,

I stood eleventh among 125,000 students.

एक लाख पंचवीस विद्यार्थ्या मध्ये ११ वा येऊन .

But I was about to leave the school,

पण मी शाळा सोडण्याच्या विचारात होतो,

because my poor mother couldn't afford schooling.

कारण माझ्या गरीब आईला माझे शिक्षण परवडणारे नव्हते.

And it was [unclear] Tata Trust, which gave me six rupees per month,

त्यावेळी सर दोराबजी टाटा ट्रस्ट ने मला दिले दरमहा सहा रुपये

almost a dollar per month for six years.

सुमारे एक डॉलर , अशी सहा वर्षे.

That's how I'm standing before you.

म्हणून मी तुमच्या पुढे उभा आहे.

So that is the House of Tata.

तर असा हा टाटा उद्योग समुह.

(Applause)

(टाळ्या)

Innovation, compassion and passion.

नव निर्मिती , अनुकंपा आणि उत्कटता.

They combine all that.

यांचा संयोग.

And it was that compassion which bothered them,

आणि ही अनुकंपा त्याना चिंताजनक झाली,

because when he saw -- in fact, he told me about eight or nine years ago

कारण त्यांनी जेव्हा पाहिले ...खरे तर मला आठ , नऊ वर्षापूर्वी सांगितले

how he was driving his own car --

स्वतःची गाडी चालविताना ---

he drives his own car by the way --

तसे स्वतःची गाडी तेच चालवितात--

and he saw in the rain,

आणि पावसात त्यांनी पाहिले,

a family like the one that I showed to you

एक कुटुंब , जे मी तुम्हाला दाखवले.

getting drenched with an infant.

चिंब भिजलेले, एका तान्ह्या बाळासह.

And then he said, "Well, I must give them a car that they can afford,

आणि मग ते म्हणाले ” मी त्याना परवडणारी मोटारगाडी द्यायला पाहिजे,

one lakh car, $2,000 car."

एक लाख रुपये --दोन हजार डॉलर -- किमतीची."

Of course, as soon as you say something like this

अर्थातच तुम्ही जेव्हा असे म्हणता

people say it is impossible,

तेव्हा लोक म्हणतात हे अशक्य आहे.

and that's what was said by Suzuki.

सुझुकीही तेच म्हणाले.

He said, oh, probably he is going to build a three-wheeler

ते म्हणाले ” फार तर ते एक तीन चाकी रिक्षा बनवतील

with stepney.

स्टेपनी सह "

And you can see the cartoon here.

तुम्ही हे व्यंग चित्र पहा .

Well they didn't build that. They built a proper car. Nano.

टाटांनी हे नाही बनविले. एक खरी गाडी बनवली --नानो

And mind you, I'm six feet half an inch,

लक्षात घ्या , माझी उंची सहा फूट अर्धा इंच आहे.

Ratan is taller than me,

रतन माझ्यापेक्षा उंच आहेत .

and we have ample space in the front

आणि आम्हाला बसायला पुढे पुरेशी जागा आहे

and ample space in the back in this particular car.

तशीच या (नानो )गाडीत मागेही आहे .

And incredible car.

एक अविश्वसनीय गाडी .

And of course, nothing succeeds like success;

आणि यशासारखे दुसरे यश नाही;

the cynics then turned around,

काही आधीचे शंकेखोर नंतर बदलले,

and one after the other

एकामागून एक

they also started saying, "Yes, we also want to make a car in the Nano Segment.

आणि म्हणू लागले ” आम्हालाही याच प्रकारची गाडी बनवायची आहे,

We'll manufacture a car in the Nano Segment."

आणि आम्ही नानो प्रकारची गाडी बनविणार ".

How did this great story unfold,

ही मोठी गोष्ट कशी घडली,

the making of Nano?

नानो बनविण्याची ?

Let me tell you a bit about it.

मी त्याबाबत थोडे सांगतो .

For example, how we started:

उदाहरणार्थ , त्यांनी कशी सुरुवात केली

Ratan just began with a five-engineer team,

रतनने अवघ्या पाच इन्जीनियरांच्या चमुबरोबर सुरुवात केली,

young people in their mid-twenties.

तरुण मुले , विशीतली.

And he said,

आणि ते म्हणाले

"Well, I won't define the vehicle for you,

मी गाडीचा आराखडा नाही सांगणार

but I will define the cost for you.

पण किंमत काय असावी ते मात्र सांगणार आहे .

It is one lakh, 100,000 rupees,

ती आहे एक लाख रुपये

and you are to make it within that."

आणि तुम्ही ती तेवढ्या रकमेत करायची आहे"

And he told them,

आणि त्यांनी सांगितले,

"Question the unquestionable.

“उत्तरे माहित नसलेले प्रश्न विचारा .

Stretch the envelope."

(बुद्धीला ) ताण द्या ”

And at a point in time,

आणि एका योग्य क्षणी,

he got so engrossed in the whole challenge,

ते या संपूर्ण आव्हानात इतके गर्क झाले,

that he himself became a member of the team.

कि त्या चमूचा एक भाग बनले .

Can you believe it?

तुमचा विश्वास बसतो आहे ?

I still am told about this story

मला एक गोष्ट अजून सांगितली जाते आहे,

of that single wiper design in which he participated.

वायपरची. ज्याचा आराखडा बनविण्यात त्यांचा सहभाग होता .

Until midnight, he'd be thinking.

मध्य रात्री पर्यंत ते विचार करीत.

Early morning he'll be coming back with sort of solutions.

आणि भल्या सकाळी काहीतरी तोडगा घेऊन येत.

But who was the team leader?

पण चमूचा मुख्य कोण होता ?

The team leader was Girish Wagh,

त्याचे नाव गिरीश वाघ .

a 34 year-old boy in [unclear].

एक ३५ वर्षाचा मुलगा

And the Nano team average age

आणि या नानो चमूचे सर्व साधारण वय

was just 27 years.

होते फक्त सत्तावीस वर्षे .

And they did innovation in design and beyond.

आणि त्यांनी आराखड्यात नवीन बदल करण्यापलीकडे जाऊन

Broke many norms of the standard conventions for the first time.

पारंपारिक संकेताची प्रमाणे प्रथमच मोडली.

For example, that a two-cylinder gas engine

उदाहरणार्थ , दोन सिलिंडरचे gas इंजिन

was used in a car with a single balancer shaft.

जे ‘ सिंगल सिलिंडर बलन्सर शाफ्ट (Single cylinder balancer shaft ) च्या गाडीत वापरले जात होते .

Adhesives were replacing the rivets.

त्यात ‘रिवेट ’च्या ऐवजी चिकट पदार्थ वापरला जात होता.

There was a co-creation, a huge co-creation,

ही सह निर्मिती होती , फार मोठी सह निर्मिती ,

with vendors and suppliers.

विक्रेते आणि पुरवठादार यांच्या बरोबर .

All ideas on board were welcome.

सर्व संबंधित कल्पनांचे इथे स्वागत असायचे .

100 vendors were co-located adjacent to the plant,

१०० पुरवठा दारांचे कारखान्याच्या जवळपास पुनर्वसन झाले

and innovative business models for automobile dealerships were developed.

आणि मोटारीच्या व्यवसायातील विक्रेत्यांच्या नवीन प्रतिकृती निर्माण केल्या .

Imagine that a fellow

कल्पना करा एक व्यापारी

who sells cloth, for example, will be selling Nano.

जो कपडे विकतो , तो नानो विकणार होता .

I mean, it was incredible innovation.

मला वाटते , हे अविश्वसनीय परिवर्तन होते .

Seeking solutions for non-auto sectors.

ऑटो क्षेत्राच्या बाहेर असलेल्यांसाठी वाटा शोधणे .

It was an open innovation,

ते एक उघड परिवर्तन होते .

ideas from all over were welcome.

मुक्त कल्पनांचे तिथे स्वागत होते .

The mechanism of helicopters seats and windows was used, by the way,

हेलीकोप्टर मधील बैठका व खिडक्यांच्या रचनेचा वापर केला होता .

as well as a dashboard

तसेच दाश बोर्ड (dash board) चाही

that was inspired by two-wheelers.

स्वयंचलित दुचाकी तून प्रेरणा घेऊन .

The fuel lines and lamps

इंधन वाहण्याच्या नळ्या आणि दिवे

were as in two-wheelers.

हे दुचाकी मधल्या सारखे होते .

And the crux of the matter was, however,

आणि मेख मात्र अशी होती

getting more from less.

किमानातून अधिक मिळविणे .

All the time, you have been given an envelope.

सर्वकाळ तुम्हाला एक चौकट (अट) होती

You can't cross that envelope,

तुम्ही त्याचे उल्लंघन करायचे नव्हते .

which is 100,000 rupees, 2,000 dollars.

ते म्हणजे एक लाख रुपये किंवा दोन हजार डॉलर .

And therefore, each component

म्हणून प्रत्येक घटकाचे .

had to have a dual functionality.

दुहेरी कार्य असणे आवश्यक होते .

And the seat riser, for example,

उदाहरणार्थ , बैठक उंचावणारे उपकरण

serving as a mounting for the seat

बैठक उंचावताना

as well as a structural part

मूळ आराखड्यातील

of the functional rigidity.

कणखर पणाही जपते .

Half the number of parts

सुमारे निम्मे भाग

are contained in Nano

नानो मध्ये तेच आहेत .

in comparison to a typical passenger car.

सर्व साधारण गाड्यांच्या तुलनेत.

The length is smaller by eight percent by the way.

लांबी ८ % कमी आहे .

But the current entry-level cars

पण सध्या सुरुवातीच्या गाडया

in comparison to that is eight percent less,

तुलनेत आठ टक्के कमी असल्या तरी

but 21 percent more inside space.

आतली जागा २१ टक्के जास्त आहे .

And what happened

आणि हे झाले होते ----

was that -- more from less --

कमी मधून अधिक

you can see how much more for how much less.

तुम्हीच पहा , किती जास्त कमीतून.

When the Model T was launched --

जेव्हा मोडेल T (बाजारात ) आले

and this is, by the way, all the figures

आणि हे सर्व आकडे

that are adjusted to 2007 dollar prices --

२००७ च्या डॉलरच्या भावा नुसार जुळवून घेतले आहेत .

Model T was 19,700 by Ford.

फोर्ड चे मोडेल T 19700 डॉलर होते

Volkswagon was 11,333.

वोक्सवागन 11333

And British Motor was around 11,000.

आणि ब्रिटीश मोटार 11,000

And Nano was, bang, 2,000 dollars.

आणि नानो चक्क २००० डॉलर .

This is why

आणि म्हणूनच

you started

सुरुवात झाली

actually a new paradigm shift,

एका खरोखरीच्या नव्या प्रारूप बदलाला ,

where the same people

जिथे तेच लोक ,

who could not dream of sitting in a car,

जे गाडीत बसण्याचे स्वप्नही पाहू शकत नव्हते

who were carrying their entire family in a scooter,

जे त्यांचे सर्व कुटुंब स्कूटर वर नेत होते ,

started dreaming of being in a car.

ते गाडीत बसण्याची स्वप्ने पाहू लागले

And those dreams are getting fulfilled.

आणि ती स्वप्ने आता खरी होत आहेत .

This is a photograph

हे छायाचित्र पहा

of a house and a driver and a car

एक घर , वाहन चालक आणि गाडी यांचे

near my own home.

माझ्या घराजवळ

The driver's name is Naran.

चालकाचे नाव नारायण आहे.

He has bought his own Nano.

त्याने स्वतःची नानो गाडी विकत घेतली आहे .

And you can see, there is a physical space

आणि तुम्हाला दिसत असेल , एक जागा

that has been created for him,

निर्माण झाली आहे त्याच्यासाठी,

parking that car, along with the owner's car,

मालकाबरोबरच त्याची गाडी पार्क करायला .

but more importantly, they've created

पण त्याहून महत्वाचे की त्यांनी निर्माण केली आहे

a space in their mind that

एक जागा त्यांच्या मनात.

"Yes, my chauffeur is going to come in his own car and park it."

“होय , माझा वाहन चालक स्वतःच्या गाडीतून येऊन इथे गाडी पार्क करणार आहे"

And that's why I call it a transformational innovation.

आणि म्हणूनच त्याला मी परिवर्तनशील नाविण्यपूर्ण बदल म्हणतो

It is not just technological,

केवळ यांत्रिक नव्हे

it is social innovation that we talk about.

हे आपण बोलतो ते सामाजिक परिवर्तन आहे.

And that is where, ladies and gentlemen,

आणि तिथेच असलेली , सभ्य स्त्री , पुरुषहो,

this famous theme

ही प्रसिद्ध संकल्पना

of getting more from less for more

जास्तींसाठी कमीतून जास्त

becomes important.

ही महत्वाची ठरते .

I remember talking about this for the first time in Australia,

मला आठवते आहे , याबद्दल मी प्रथम ऑस्ट्रेलियात बोललो ,

about one and a half years ago,

सुमारे दीड वर्षापूर्वी

when their academy honored me with a fellowship.

ज्यावेळी त्यांनी मला दिले सन्मान्य सभासदत्व .

And unbelievably, in 40 years,

आणि आश्चर्य म्हणजे ४० वर्षातील

I was the first Indian to be honored.

हा मान मिळालेला मी पहिला भारतीय होतो .

And the title of my talk

आणि माझ्या भाषणाचा विषय

was therefore "Indian innovation

होता अर्थातच “भारतातील नवीन बदल

from Gandhi to Gandhian engineering."

गांधींपासून गांधीप्रणीत अभियांत्रिकी पर्यंत"

And I titled this more from less for more and more people

आणि मी हे नामकरण ’जास्तींसाठी कमीतून जास्त '

as Gandhian engineering.

गांधीप्रणीत अभियांत्रिकी असे केले .

And Gandhian engineering, in my judgment,

आणि माझ्या मते गांधी प्रणीत अभियांत्रिकी,

is the one which is going to take the world forward,

हेच जगाला पुढे नेणार आहे ,.

is going to make a difference,

आणि बदल घडवणार आहे ,

not just for a few, but for everyone.

काही मोजक्यांसाठी नाही , तर सर्वांसाठी .

Let me move from mobility in a car to individual mobility

गाडीच्या गतीशीलतेतून व्यक्तिगत चलनशीलतेकडे आता वळतो ,

for those unfortunates

त्या दुर्दैवी लोकांसाठी

who have lost their legs.

ज्यांनी आपले पाय गमावले आहेत .

Here is an American citizen and his son

हा आहे एक अमेरिकन नागरिक आणि त्याचा मुलगा ,

having an artificial foot.

ज्याचा पाय कृत्रिम आहे .

What is its price? 20,000 dollars.

त्याची किंमत काय आहे ? २० ,००० डॉलर

And of course, these feet are so designed

आणि अर्थातच हे पाय असे बनविले आहेत

that they can walk only on

कि जे चालू शकतात फक्त

such perfect pavement or roads.

परिपूर्ण पदपथ किंवा रस्त्यावर .

Unfortunately, that's not the case in India.

दुर्दैवाने भारतात तशी परिस्थिती नाही .

You can see him walk barefoot

हा पहा , अनवाणी चालतो आहे .

on an awkward land, sometimes in a marshy land,

खडबडीत पृष्ठभागावरून , कधी कधी दलदलीतून ,

and so on and so forth.

इत्यादी इत्यादी .

More importantly,

आणि जास्त महत्वाचे की,

they not only walk far to work,

ते कामावर जाण्यासाठी लांबवर चालत तर जातातच

and not only do they cycle to work,

आणि सायकल वरून कामाला जातात इतकेच नाही

but they cycle for work, as you can see here.

पण ते कामासाठी सायकल वापरतात , जसे तुम्ही इथे बघताय .

And they climb up for their work.

आणि त्यासाठी त्याना वर चढावे लागते .

You have to design an artificial foot for such conditions.

ही परिस्थिती लक्षात घेवून कृत्रिम पायाचा आराखडा बनवावा लागतो

A challenge, of course.

अर्थातच हे एक आव्हान आहे .

Four billion people, their incomes are less then two dollars a day.

४०० कोटी लोक , ज्यांचा रोजगार दोन डॉलर आहे .

And if you talk about a 20,000-dollar shoe,

आणि तुम्ही २० ,००० डॉलरच्या पायाबद्दल जर बोलत असाल,

you're talking about 10,000 days of income.

तर तुम्ही १० ,००० दिवसांच्या रोजगाराबद्दल बोलत आहात .

You just don't have it.

हे अजिबात शक्य नाही

And therefore, you ought to look at alternatives.

आणि म्हणून तुम्हाला पर्यायांकडे पहावे लागते

And that is how Jaipur Foot was created in India.

आणि त्यामुळेच जयपूर फूटची निर्मिती झाली .

It had a revolutionary prosthetic fitment and delivery system,

त्यात उपभाग जोडणी आणि हालचालीची क्रांतिकारी यंत्रणा होती ,

a quick molding and modular components,

संचातून जलद आकार घेणारे प्रमाणित स्वतंत्र भाग

enabling custom-made, on-the-spot limb fitments.

जागेवरच बेतशीर मापात अवयवांवर अचूक बसतील असे .

You could feel it actually in an hour, by the way,

तुम्हाला एका तासातच त्याची सवय होते ,

whereas the equivalent other feet

जेव्हा तशा तर्हेच्या दुसऱ्या पायांना

took something like a day, as so on.

एक दिवस सुद्धा लागतो .

Outer socket made by using heated high-density polyethylene pipes,

बाहेरची खाच उच्च घनता असलेल्या गरम पोलीथिन नळ्यापासून केली

rather than using heated sheets.

तापविलेल्या पत्र्याची न करता

And unique high-ankle design and human-like looks,

आणि विशिष्ठ घोट्या पर्यंतची मानवसदृश रचना

[unclear] and functions.

(असंदिग्ध ) कार्य .

And I like to show how it looks

आणि ते कसे दिसते मी दाखवतो

and how it works.

आणि ते कसे कार्य करते .

(Music)

(संगीत )

See, he jumps. You can see what stress it must have.

पहा , हा उड्या मारतो आहे . किती कष्ट होत असतील

(Text: ... any person with a below the knee limb could do this.

गुढग्याच्या खाली अवयव असलेला कुणीही हे करेल .

... above the limb, yes, it would be difficult ...

पण त्यावर ? होय , अवघड आहे .

"Did it hurt?"

“दुखले का ?”

"No ... not at all."

“ नाही --, बिलकुल नाही ”

... he can run a kilometer in four minutes and 30 seconds ...)

तो ४ मिनिटे आणि तीस सेकंदात एक किलो मीटर धावतो

One kilometer in four minutes and 30 seconds.

एक किलो मीटर ४ मिनिटे आणि तीस सेकंदात

(Applause)

टाळ्या

So that's what it is all about.

तर हे सर्व असे आहे

And therefore Time took notice

म्हणून ‘Time’ ने त्याची दखल घेतली .

of this 28-dollar foot, basically.

या २८ डॉलर किमत असलेल्या पायाची .

(Applause)

टाळ्या

An incredible story.

अविश्वसनीय गोष्ट खरीच .

Let's move on to something else.

जरा दुसरीकडे वळू या .

I've been talking about getting more from less for more.

मी बोलतोय कमीतून जास्त, जास्त लोकांसाठी

Let's move to health.

आपण आरोग्याकडे वळू या .

We've talked about mobility and the rest of it, let's talk about health.

आपण चलन वळण वगैरे बद्दल बोललो . आता आरोग्याबद्दल बोलू या .

What's happening in the area of health?

काय घडतंय आरोग्य क्षेत्रात ?

You know, you have new diseases that require new drugs.

तुम्हाला माहित आहेच , नवीन रोगासाठी नवीन औषधे लागतात .

And if you look at the drug development 10 years ago and now,

आणि तुम्ही औषधी द्रव्याचा १० वर्षा पूर्वीचा आणि आताचा विकास पहा

what has happened?

काय घडले ?

10 years ago, it used to cost about a quarter billion.

१० वर्षापूर्वी ज्याला २५ कोटी रुपये लागायचे

Today it costs 1.5 billion dollars.

त्याला आता दीडशे कोटी लागतात .

Time taken for moving a molecule to marketplace,

पदार्थातील रेणू बाजारात यायला वेळ लागतो ,

after all the human and animal testing,

मानवावर आणि प्राण्यावरच्या चाचण्या झाल्यावर

was 10 years, now it is 15 years.

१० वर्षे लागायची , आता १५ लागतात .

Are you getting more drugs because you are spending more time and more money?

जास्त पैसे आणि जास्त वेळ खर्च केल्याने , तुम्हाला जास्त औषधे मिळतात का ?

No, I'm sorry.

नाही , मला खेद आहे .

We used to have 40, now they have come down to 30.

पूर्वी ४० मिळायची , आता ३० मिळतात

So actually we are getting less from more

म्हणजे प्रत्यक्षात ज्यास्तीतून कमी .

for less and less people.

कमी कमी लोकांसाठी.

Why less and less people? Because it is so expensive,

कमी कमी लोकांसाठी का ? तर ती महाग आहेत म्हणून .

so very few will be able to basically afford that.

खूप कमी लोकाना ती परवडतील .

Let us just take an example.

एक उदाहरण घेऊया .

Psoriasis is very dreadful

सोरायसिस फारच भयंकर असा

disease of the skin.

त्वचेचा रोग आहे .

The cost of treatment, 20,000 dollars.

उपाययोजनेचा खर्च २०,००० डॉलर आहे .

1,000-dollar antibody injections under the skin, by the way,

त्वचेखालील एक प्रतिद्रव्य इंजेक्शन १००० डॉलरचे

and 20 of them.

आणि अशी २०.

Time for development -- it took around 10 years

विकसित करायला लागली १० वर्षे

and 700 million dollars.

आणि ७० कोटी डॉलर.

Let's start in the spirit

आपण या विचाराने सुरुवात करू या .

of more from less and more for more

कमीतून जास्त आणि जास्तींसाठी

and start putting some targets.

आणि समोर काही उद्दिष्ट ठेवून.

For example, we don't want 20,000 dollars; we don't have it.

उदाहरणार्थ आपल्याला २०, ००० डॉलर नकोत ; आपल्याकडे ते नाहीत .

Can we do it [for] 100 dollars?

आपण १०० डॉलरमध्ये करू शकतो का ?

Time for development, not 10 years.

विकसनासाठी काल ? १० वर्षे नकोत .

We are in a hurry. Five years.

आपल्याला घाई आहे ; ५ वर्षे

Cost of development -- 300 million dollars.

विकसनाचा खर्च --- ३० कोटी डॉलर .

Sorry. I can't spend more than 10 million dollars.

माफ करा ; मी १ कोटी पेक्षा ज्यास्त खर्च करू शकत नाही

Looks absolutely audacious.

अगदीच धाडसी वाटते .

Looks absolutely ridiculous.

काहीच्या बाहीच वाटते .

You know something? This has been achieved in India.

पण माहिती आहे ? हे भारतात साध्य झाले आहे .

These targets have been achieved in India.

ही उद्दिष्टे भारतात साध्य झाली आहेत .

And how they have been achieved ...

आणि कशी साध्य झालीत?

Sir Francis Bacon once said,

सर फ्रान्सिस बेकन एकदा म्हणाले होते ,

"When you wish to achieve results

“जेव्हा तुम्हाला परिणाम साधण्याची इच्छा असते ,

that have not been achieved before,

जे पूर्वी साधलेले नाहीत,

it is an unwise fancy to think

तेंव्हा असा असंभाव्य विचार करणे शहाणपणाचे नसते

that they can be achieved by using methods

कि ते अशा पद्धतीनी वापरून साध्यं होतील

that have been used before."

ज्या पूर्वी वापरलेल्या आहेत .”

And therefore, the standard process,

आणि म्हणुन , प्रमाणभूत प्रक्रिया ,

where you develop a molecule, put it into mice, into men,

ज्यात तुम्ही रेणू विकसित करून उन्दरामध्ये, माणसामध्ये घालता ,

are not yielding those results --

काही हवे ते परिणाम साधत नाही

the billions of dollars that have been spent.

कोट्यावधी रुपये खर्च झालेले असतात .

The Indian cleverness

भारतीय हुशारी

was using its traditional knowledge,

त्यांचे पारंपारिक ज्ञान वापरत होती ,

however, scientifically validating it

तरीही , शास्त्रीय पद्धतीने ते सिद्ध करत

and making that journey from men to mice to men,

आणि मानव ते उंदीर ते मानव अशी प्रक्रिया करत,

not molecule to mice to men, you know.

रेणू ते उंदीर ते मानव अशी नाही , बर का .

And that is how this difference has come.

आणि म्हणुन असा फरक पडला आहे .

And you can see this blending

आणि तुम्हाला हे मिश्रण दिसेल

of traditional medicine, modern medicine, modern science.

पारंपारिक औषधे , आधुनिक औषधे , आधुनिक शास्त्र यांचे .

I launched a big program

मी एका मोठा कार्यक्रम हाती घेतला

[unclear] CSIR about nine years ago.

(अस्पष्ट ) CSIR मध्ये नऊ वर्षापूर्वी .

He is giving us not just for Psoriasis,

ते आपल्याला देत आहेत केवळ सोरायसिस नव्हे तर,

for cancer and a whole range of things, changing the whole paradigm.

कॅन्सर आणि तत्सम विविध गोष्टी , प्रतिकृती बदलणार्या .

And you can see this Indian Psoriasis breakthrough

आणि तुम्ही बघू शकाल या भारतीय सोरायसीसची घुसखोरी

obtained by this reverse form of [unclear]

(अस्पष्ट ) च्या उलट पद्धतीने मिळवलेली

by doing things differently.

वेगळ्या पद्धतीने गोष्टी करून .

You can see before treatment and after treatment.

उपचारापूर्वी आणि नंतर तुम्ही पाहू शकता .

This is really getting more from less for more and more people,

खरोखर , हे म्हणजे कमीतून जास्त आणि जास्त लोकांसाठी आहे .

because these are all affordable treatments now.

कारण हे उपचार परवडण्या सारखे आहेत .

Let me just remind you

तुम्हाला आठवण करून देतो

of what Mahatma Gandhi had said.

महात्मा गांधी काय म्हणाले त्याची .

He had said, "Earth provides enough

ते म्हणाले “पृथ्वी पुरेसे पुरवते

to satisfy every man's need, but not every man's greed."

माणसाची गरज भागविण्या पुरते , पण प्रत्येकाची हाव नाही .”

So the message he was giving us

तर ते संदेश हा देत होते की

was you must get more from less and less and less

तुम्ही कमीतून जास्त आणि जास्तीत जास्त लोकांसाठी निर्माण केले पाहिजे

so that you can share it for more and more people,

जेणे करून तुम्ही जास्त लोकां बरोबर वाटणी करू शकाल ,

not only the current generation,

फक्त चालू पिढीतीलच नाही

but the future generations.

तर पुढील पिढ्यांसाठी सुद्धा .

And he also said, "I would prize every invention of science

आणि ते असेही म्हणाले , “ मी सर्वच शास्त्रीय संशोधनाला बक्षीस देईन

made for the benefit for all."

जी सर्वांसाठी फायदेशीर असतात .”

So he was giving you the message that you must have it for more and more people,

तर ते संदेश देत होते की जास्त लोकांसाठी तुम्ही केले पाहिजे ,

not just a few people.

केवळ थोडयांसाठी नाही.

And therefore, ladies and gentlemen,

आणि म्हणून स्त्री पुरुष हो,

this is the theme, getting more

हा विषय आहे , जास्त मिळविणे

from less for more.

कमीतून अधिकांसाठी.

And mind you,

आणि लक्षात असू द्या ,

it is not getting just a little more for just a little less.

हे केवळ थोडया जास्त, थोडया कमीतून इतकेच नाही ,

It's not about low cost.

कमी किमतीबद्दल नाही ,

It's about ultra-low cost.

हे आहे खूपच कमी किमती बद्दल .

You cannot say it's a mere treatment 10,000 dollars,

तुम्ही असे म्हणू शकत नाही की १० ,००० डॉलर चा उपचार,

but because you are poor I'll give it for 9,000.

तुम्ही गरीब आहात म्हणून मी तुम्हाला ९ ,००० डॉलर मध्ये देईन .

Sorry, it doesn't work. You have to give it for 100 dollars, 200 dollars.

माफ करा , हे चालणार नाही . तुम्हाला ते १०० , २०० डॉलरमध्ये द्यायला लागेल .

Is it possible? It has been made possible, by the way,

हे शक्य आहे ? हे शक्य करून दाखवले आहे,

for certain other different reasons.

काही वेगळ्या कारणांनी.

So you are not talking about low cost, you are talking about ultra-low cost.

तेव्हा तुम्ही कमी नाही तर खूपच कमी किमती बद्दल बोलत आहात .

You are not talking about affordability,

तुम्ही परवडणार्या बद्दल बोलत नाही,

you are talking about extreme affordability.

तर तुम्ही सहज परवडणार्या बद्दल बोलत आहात .

Because of the four billion people whose income is under two dollars a day.

अशा ४०० कोटी लोकांबद्दल ज्यांचे वार्षिक उत्पन्न दर डोई २ डॉलरपेक्षा कमी आहे .

You're not talking exclusive innovation.

तुम्ही केवळ निवडक बदलाबद्दल बोलत नाही.

You're talking about inclusive innovation.

तर सर्व समावेशक बदला बद्दल बोलत आहात .

And therefore, you're not talking about incremental innovation,

आणि म्हणून तुम्ही वाढीव बदलाबद्दल बोलत नाही ,

you're talking about disruptive innovation.

तुम्ही विस्कळीत करणारया , खीळ घालणार्या बदला बद्दल बोलत आहात .

The ideas have to be such

कल्पना अशा पाहिजेत

that you think in completely different terms.

की ज्यावर तुम्ही अगदी वेगळ्या पद्धतीने विचार करू शकता .

And I would also add,

आणि मी पुढे असेही म्हणेन ,

it is not only getting more from less for more

हे फक्त कमीतून जास्त आणि जास्तींसाठी मिळवणे नाही .

by more and more people, the whole world working for it.

जास्तीत जास्त लोकांनी , तर संपूर्ण जगाने .त्यावर काम केले पाहिजे .

I was very touched when I saw a breakthrough the other day.

एक दिवस पाहिलेल्या बदलाने मला खूप हेलावले .

You know, incubators for infants, for example.

नवजात अर्भकाना उब देणारी साधने , उदाहरणार्थ ,

They're not available in Africa.

ते आफ्रिकेत मिळत नाहीत .

They're not available in Indian villages.

भारतातील खेड्यांमध्ये सुद्धा मिळत नाहीत.

And infants die.

आणि अर्भके मरतात .

And incubator costs 2,000 dollars.

उबवणी उपकरणाची किमत आहे २ ,००० डॉलर .

And there's a 25-dollar incubator

आणि हे आहे २५ डॉलरला मिळणारे साधन .

giving that performance that had been created.

तोच परिणाम साधणारे.

And by whom?

आणि कुणी बनविले ?

By young students from Standford University

स्टेनफोर्ड युनिवर्सिटी च्या विद्यार्थ्यांनी ,

on an extreme affordability project that they had, basically.

मूलतः अतिशय परवडणार्या प्रकल्पांतर्गत .

Their heart is in the right place, like Ratan Tata.

त्यांचे अंतःकरण योग्य जागी होते , रतन टाटा सारखे.

It's not just innovation, compassion and passion --

हा केवळ बदल , अनुकंपा किंवा उत्कटता नाही ---

compassion in the heart and passion in the belly.

हृदयात अनुकंपा आणि पोटात उत्कटता .

That's the new world that we want to create.

असे नवे जग आपणास निर्माण करायचे आहे.

And that is why the message is that of Gandhian engineering.

आणि म्हणूनच गांधीवादी अभियांत्रिकीचा संदेश .

Ladies and gentlemen, I'd like to end before time.

सभ्य स्त्री पुरुषहो , मी वेळेपूर्वीच संपवतो आहे .

I was also afraid of those 18 minutes.

मला त्या १८ मिनिटांची धास्ती होती .

I've still one and a half to go.

अजून दीड मिनिट आहे .

The message, the final message, is this:

संदेश , अखेरचा संदेश हा आहे :

India gave a great gift to the world.

भारताने जगाला एक मोठी देणगी दिली .

What was that?

काय होती ती ?

[In the] 20th century, we gave Gandhi to the world.

२० व्या शतकात आम्ही जगाला गांधी दिले .

The 21st century gift,

२१ व्या शतकाची भेट ,

which is very, very important for the whole world,

जगासाठी खूप , खूप महत्वाची आहे .

whether it is global economic meltdown,

जागतिक आर्थिक पडझड असो ,

whether it is climate change --

कि हवामानातील बदल असो --

any problem that you talk about

कुठल्याही समस्येबद्दल तुम्ही बोलत असाल

is gaining more from less for more and more --

तर ती आहे कमीतून जास्त आणि जास्तींसाठी मिळविण्याची --

not only the current generations,

केवळ सध्याच्या पिढी साठीच नाही,

for the future generations.

तर पुढल्या पिढ्यांसाठी.

And that can come only from Gandhian engineering.

आणि ते मिळते फक्त गांधी प्रणीत अभियांत्रिकी मधून .

So ladies and gentlemen, I'm very happy to announce,

तेंव्हा सभ्य स्त्री पुरुषहो , मला आनंद होतो आहे जाहीर करायला,

this gift of the 21st century

ही एकविसाव्या शतकाची भेट

to the world from India,

जगाला भारता कडून ,

Gandhian engineering.

गांधी प्रणीत अभियांत्रिकी .

(Applause)

टाळ्या .

Lakshmi Pratury: Thank you, Dr. Mashelkar. (R.A. Mashelkar: Thank you very much.)

लक्ष्मी : धन्यवाद डॉक्टर माशेलकर .( डॉक्टर माशेलकर : खूप धन्यवाद .)

LP: A quick question for you.

लक्ष्मी : धन्यवाद डॉक्टर माशेलकर .( डॉक्टर माशेलकर : खूप धन्यवाद .) तुमच्यासाठी एक झटपट प्रश्न .

Now, when you were a young boy in this school,

तुम्ही जेव्हा शाळेत एक बालक होतात,

what were your thoughts, like what did you think you could become?

तेव्हा तुमचे विचार काय होते , काय व्हायचे होते ?

What do you think that drove you?

प्रेरणा कशामुळे मिळाली असे वाटते?

Was there a vision you had? What is it that drove you?

काही दूर दृष्टी होती ? कशामुळे प्रेरणा मिळाली ?

RAM: I'll tell you a story that drove me, that transformed my life.

डॉक्टर मा .: मी एक कथा सांगतो , जिच्यामुळे प्रेरणा मिळाली , माझे आयुष्य बदलले .

I remember, I went to a poor school,

मला आठवते मी एका गरीब शाळेत गेलो ,

because my mother could not gather the 21 rupees,

कारण माझी आई २१ रुपये जमा करू शकली नाही .

that half a dollar that was required

अर्धा डॉलर हवा होता

within the stipulated time.

ठराविक वेळेत .

It was [unclear] high school.

ती (अस्पष्ट ) माध्यमिक शाळा होती .

But it was a poor school with rich teachers, honestly.

शाळा गरीब होती , पण शिक्षक श्रीमंत होते , खरच .

And one of them was [unclear] who taught us physics.

आणि त्यातले एक पिन्सिपाल भावे होते , ज्यांनी आम्हाला पदार्थ विज्ञान शिकविले .

One day he took us out into the sun

एक दिवशी ते आम्हाला उन्हात घेवून गेले

and tried to show us how to find

आणि शिकवायचा प्रयत्न केला

the focal length of a convex lens.

बहिर्गोल भिंगाचे केंद्र बिंदू पर्यंतचे अंतर.

The lens was here. The piece of paper was there. He moved it up and down.

इथे भिंग होते . कागद तिकडे होता . त्यांनी तो वर खाली केला .

And there was a bright spot up there.

आणि तिथे एक तळपणारा ठिपका होता.

And then he said, "This is the focal length."

आणि ते म्हणाले हेच ते केंद्र बिंदू पासूनचे अंतर .

But then he held it for a little while, Lakshmi.

पण लक्ष्मी , त्यांनी थोडा वेळ तसेच धरून ठेवले .

And then the paper burned.

आणि तो कागद जळाला.

When the paper burned, for some reason he turned to me,

जेव्हा तो कागद जळाला तेंव्हा काही कारणास्तव ते माझ्याकडे वळले ,

and he said, "Mashelkar, like this,

आणि म्हणाले ” माशेलकर , या सारखी,

if you do not diffuse your energies,

तुम्ही जर उर्जा विखुरली नाही ,

if you focus your energies,

तुम्ही जर उर्जा केंद्रित केली,

you can achieve anything in the world."

तर जगात हवे ते साध्य करू शकता."

That gave me a great message: focus and you can achieve.

तो मला एक फार मोठा संदेश मिळाला : केंद्रित करा आणि साध्य करा .

I said, "Whoa, science is so wonderful,

मी म्हटले ” व्वा , शास्त्र किती आश्चर्यकारक आहे ,

I have to become a scientist."

मला शास्त्रज्ञ व्हायचे आहे."

But more importantly, focus and you can achieve.

पण जास्त महत्वाचे हे की केंद्रित करा आणि मिळवा.

And that message, very frankly,

आणि खरच , तो संदेश,

is valuable for society today.

आज समाजासाठी मौल्यवान आहे .

What does that focal length do?

ते केंद्र बिंदूचे अंतर काय करते ?

It has parallel lines, which are sun rays.

त्याला समांतर रेषा आहेत . सूर्य किरणाच्या .

And the property of parallel lines

आणि त्या समांतर रेषांचा गुणधर्म

is that they never meet.

आहे की त्या कधीच भेटत नाहीत.

What does that convex lens do?

ते बहिर्गोल भिंग काय करते ?

It makes them meet.

ते त्यांची गाठ घालून देते .

This is convex lens leadership.

हे त्या बहिर्गोल भिंगाचे नेतेपण आहे.

You know what today's leadership is doing? Concave length.

अलीकडील नेतेपण काय करते आहे ? अंतर्गोलाचे अंतर .

They divide them farther.

ते त्याना अधिकच दूर नेते .

So I learned the lesson

म्हणून मी धडा शिकलो

of convex lens leadership from that.

बहिर्गोलाच्या नेते पणाचा.

And when I was at National Chemical Laboratory [unclear].

आणि म्हणून मी जेव्हा NCL(राष्ट्रीय रासायनिक प्रयोगशाळा ) मध्ये होतो ( अस्पष्ट ).

When I was at Council of Scientific Industry Research --

जेव्हा मी CSIR मध्ये होतो ---

40 laboratories -- when two laboratories were not talking to each other,

४० प्रयोग शाळा --- एकमेकींशी संवाद नसलेल्या ,

I would [unclear].

मी ---( अस्पष्ट )

And currently I'm president of Global Research Alliance,

आणि सध्या मी जागतिक संशोधन केंद्राचा अध्यक्ष आहे ,

60,000 scientists in nine counties, right from India to the U.S.

६० ,००० शास्त्रज्ञ , ९ देशात , भारतापासून अमेरिकेपर्यंत.

I'm trying to build a global team,

मी एक जागतिक गट बनवितो आहे ,

which will look at the global grand challenges that the world is facing.

जो जगापुढील मोठ्या आव्हानांना तोंड देईल.

That was the lesson. That was the inspirational moment.

हा तो धडा . हाच तो प्रेरणादायी क्षण .

LP: Thank you very much. (RAM: Thank you.)

लक्ष्मी : खूप धन्यवाद . ( डॉक्टर माशेलकर : धन्यवाद .)

(Applause)

(टाळ्या) ......