What we learned from 5 million books

Translator: ALEKSANDAR MITEVSKI Reviewer: Biljana Dijanisieva

Erez Lieberman Aiden: Everyone knows

Ерез Либерман Ејден: Сите знаат

that a picture is worth a thousand words.

дека една слика вреди илјада зборови.

But we at Harvard

Но, ние од Харвард

were wondering if this was really true.

се прашувавме дали ова навистина е така.

(Laughter)

(смеа)

So we assembled a team of experts,

Па, составивме тим од експерти

spanning Harvard, MIT,

од Харвард, МИТ,

The American Heritage Dictionary, The Encyclopedia Britannica

Американскиот речник на зборови, Енциклопедија Британика,

and even our proud sponsors,

па дури и од нашиот горд спонзор

the Google.

Гугл.

And we cogitated about this

Внимателно работевме на ова

for about four years.

околу четири години.

And we came to a startling conclusion.

И дојдовме до неверојатен заклучок.

Ladies and gentlemen, a picture is not worth a thousand words.

Дами и господа, сликата не вреди илјада зборови.

In fact, we found some pictures

Всушност, најдовме некои слики

that are worth 500 billion words.

кои вредат 500 милијарди зборови.

Jean-Baptiste Michel: So how did we get to this conclusion?

Жан-Батист Мишел: Како дојдовме до овој заклучок?

So Erez and I were thinking about ways

Јас и Ерез размислувавме како

to get a big picture of human culture

да добиеме голема слика за човечката култура

and human history: change over time.

и човечката историја, за промените низ времето.

So many books actually have been written over the years.

Досега се напишани многу книги

So we were thinking, well the best way to learn from them

и си рековме дека најдобриот начин да учиме од нив

is to read all of these millions of books.

е да ги прочитаме сите тие милиони книги.

Now of course, if there's a scale for how awesome that is,

Се разбира, доколку постои скала на луди нешта,

that has to rank extremely, extremely high.

ова мора да се рангира екстремно високо.

Now the problem is there's an X-axis for that,

Проблемот е што истовремено постои и Х оска,

which is the practical axis.

која е многу практична оска.

This is very, very low.

На неа сме многу ниско.

(Applause)

(аплауз)

Now people tend to use an alternative approach,

Луѓето често користат алтернативен пристап,

which is to take a few sources and read them very carefully.

т.е. земаат неколку извори и ги читаат многу внимателно.

This is extremely practical, but not so awesome.

Ова е многу практично, но не и многу луда работа.

What you really want to do

Она што навистина сакате да го направите

is to get to the awesome yet practical part of this space.

е да дојдете до лудиот, но и практичен дел од овој простор.

So it turns out there was a company across the river called Google

Излезе дека има една компанија преку реката што се вика Гугл,

who had started a digitization project a few years back

која неколку години претходно започнала проект за дигитализација,

that might just enable this approach.

кој би можел да го овозможи овој пристап.

They have digitized millions of books.

Тие имаат дигитализирано милиони книги.

So what that means is, one could use computational methods

Тоа значи дека можат да се користат методи за пресметка

to read all of the books in a click of a button.

кои ќе овозможат читање на сите книги со еден клик.

That's very practical and extremely awesome.

Тоа е многу практично и ептен лудо.

ELA: Let me tell you a little bit about where books come from.

Да ви кажам малку за тоа од каде доаѓаат книгите.

Since time immemorial, there have been authors.

Уште од памтивек постоеле автори,

These authors have been striving to write books.

кои настојувале да пишуваат книги,

And this became considerably easier

што станало значително полесно

with the development of the printing press some centuries ago.

со развојот на машината за печатење пред неколку века.

Since then, the authors have won

Оттогаш, авторите успеале

on 129 million distinct occasions,

во 129 милиони поединечни случаи

publishing books.

да објават книги.

Now if those books are not lost to history,

Доколку овие книги не се изгубени,

then they are somewhere in a library,

тогаш се наоѓаат некаде во некоја библиотека.

and many of those books have been getting retrieved from the libraries

Многу од овие книги

and digitized by Google,

се дигитализирани од страна на Гугл,

which has scanned 15 million books to date.

кој досега има скенирано 15 милиони книги.

Now when Google digitizes a book, they put it into a really nice format.

Кога Гугл дигитализира книга, ја става во навистина убав формат.

Now we've got the data, plus we have metadata.

Сега ги имаме податоците, плус имаме и метаподатоци,

We have information about things like where was it published,

т.е. каде била објавена книгата,

who was the author, when was it published.

кој е авторот, кога била објавена.

And what we do is go through all of those records

Потоа, ги прегледавме сите овие податоци

and exclude everything that's not the highest quality data.

и елиминиравме сè што не е со највисок квалитет.

What we're left with

Она што ни останува

is a collection of five million books,

е колекција од пет милиони книги.

500 billion words,

500 милијарди зборови.

a string of characters a thousand times longer

Низа од знаци илјада пати подолга

than the human genome --

од човечкиот геном -

a text which, when written out,

текст кој, кога би бил испишан,

would stretch from here to the Moon and back

би се протегал од овде до Месечината и назад

10 times over --

10 пати последователно -

a veritable shard of our cultural genome.

вистински сведок на нашиот културолошки геном.

Of course what we did

Се разбира, она што тогаш го направивме,

when faced with such outrageous hyperbole ...

соочени со една ваква безгранична хипербола...

(Laughter)

(смеа)

was what any self-respecting researchers

е она што секои истражувачи со самопочит

would have done.

би го направиле.

We took a page out of XKCD,

Како и во XKCD стриповите,

and we said, "Stand back.

рековме „Настрана, ве молиме.

We're going to try science."

Одиме со наука.“

(Laughter)

(смеа)

JM: Now of course, we were thinking,

Се разбира, си рековме

well let's just first put the data out there

„Ајде, прво да ги објавиме податоците,

for people to do science to it.

за луѓето да можат научно да ги обработат“.

Now we're thinking, what data can we release?

Се прашавме кои податоци да ги објавиме.

Well of course, you want to take the books

Секако, би сакале

and release the full text of these five million books.

да го објавите целиот текст од овие пет милиони книги.

Now Google, and Jon Orwant in particular,

Гугл, а особено Џон Орвант,

told us a little equation that we should learn.

ни кажа една мала равенка што требаше да ја научиме.

So you have five million, that is, five million authors

Значи, имате пет милиони. Тоа се пет милиони автори.

and five million plaintiffs is a massive lawsuit.

А, тоа се пет милиони тужители.

So, although that would be really, really awesome,

И макар што тоа би било навистина супер,

again, that's extremely, extremely impractical.

сепак е многу непрактично.

(Laughter)

(смеа)

Now again, we kind of caved in,

Повторно се предомисливме

and we did the very practical approach, which was a bit less awesome.

и се насочивме кон попрактичниот пристап, кој не е толку луд.

We said, well instead of releasing the full text,

Па, наместо да го објавиме целиот текст,

we're going to release statistics about the books.

решивме да ја објавиме статистиката за книгите.

So take for instance "A gleam of happiness."

Земете, на пример, „Блесок на среќа“.

It's four words; we call that a four-gram.

Тоа се три збора. Ние го викаме три-грам.

We're going to tell you how many times a particular four-gram

Ќе ви покажеме колку пати одреден три-грам

appeared in books in 1801, 1802, 1803,

се појавил во книгите од 1801, 1802, 1803,

all the way up to 2008.

сè до 2008 година.

That gives us a time series

Тоа ни дава временска низа

of how frequently this particular sentence was used over time.

за тоа колку често оваа реченица била користена низ времето.

We do that for all the words and phrases that appear in those books,

Тоа го повторивме со сите зборови и фрази што се појавуваат во овие книги,

and that gives us a big table of two billion lines

и така добивме голема табела од две милијарди низи

that tell us about the way culture has been changing.

кои ни кажуваат како се менувала културата низ времето.

ELA: So those two billion lines,

Значи, имаме две милијарди низи,

we call them two billion n-grams.

или, како што ние ги викаме, два милијарди ен-грами.

What do they tell us?

Што ни кажуваат тие?

Well the individual n-grams measure cultural trends.

Поединечните ен-грами ги мерат културолошките трендови.

Let me give you an example.

Да ви дадам еден пример.

Let's suppose that I am thriving,

Да претпоставиме дека просперирам

then tomorrow I want to tell you about how well I did.

и утре сакам да ви кажам колку добро ми одело.

And so I might say, "Yesterday, I throve."

Можам да речам „Вчера, напредував“.

Alternatively, I could say, "Yesterday, I thrived."

Или, можам да кажам „Вчера, просперирав“.

Well which one should I use?

Кој збор да го употребам?

How to know?

Од каде да знам?

As of about six months ago,

Од пред околу шест месеци,

the state of the art in this field

со најмодерните алатки можете,

is that you would, for instance,

на пример,

go up to the following psychologist with fabulous hair,

да му се обратите на овој психолог со неверојатна фризура

and you'd say,

и да го прашате

"Steve, you're an expert on the irregular verbs.

„Стив, ти си експерт за неправилни глаголи.

What should I do?"

Што да правам?“.

And he'd tell you, "Well most people say thrived,

А, тој ќе ви рече „Па, повеќето луѓе велат просперирав,

but some people say throve."

но некои луѓе велат напредував.“

And you also knew, more or less,

Исто така знаете, повеќе или помалку,

that if you were to go back in time 200 years

дека ако се вратите за 200 години назад во времето

and ask the following statesman with equally fabulous hair,

и го прашате овој државник со еднакво неверојатна фризура...

(Laughter)

(смеа)

"Tom, what should I say?"

„Том, што да правам?“,

He'd say, "Well, in my day, most people throve,

тој ќе ви каже „Па, во мое време, повеќето луѓе напредуваа,

but some thrived."

но некои просперираа“.

So now what I'm just going to show you is raw data.

Сега ќе ви ги покажам необработените податоци.

Two rows from this table of two billion entries.

Два реда од оваа табела со две милијарди записи.

What you're seeing is year by year frequency

Ја гледате фреквенцијата по години

of "thrived" and "throve" over time.

на „просперира“ и „напредува“ низ времето.

Now this is just two

Ова се само два реда

out of two billion rows.

од две милијарди редови.

So the entire data set

Значи, вкупниот сет на податоци

is a billion times more awesome than this slide.

е милијарди пати поневеројатен од овој слајд.

(Laughter)

(смеа)

(Applause)

(аплауз)

JM: Now there are many other pictures that are worth 500 billion words.

Постојат многу други слики кои вредат 500 милијарди зборови.

For instance, this one.

На пример, оваа.

If you just take influenza,

Да го земеме грипот.

you will see peaks at the time where you knew

Ќе видите скокови во времето кога знаете дека

big flu epidemics were killing people around the globe.

големи епидемии на грип убивале многу луѓе низ светот.

ELA: If you were not yet convinced,

Ако сè уште не сте убедени,

sea levels are rising,

нивото на морињата расте,

so is atmospheric CO2 and global temperature.

како и атмосферскиот јаглерод диоксид и глобалната температура.

JM: You might also want to have a look at this particular n-gram,

Можеби ќе сакате да го погледнете и овој ен-грам,

and that's to tell Nietzsche that God is not dead,

за да му кажете на Ниче дека Бог не е мртов,

although you might agree that he might need a better publicist.

иако можеби ќе се согласите дека му треба подобра реклама.

(Laughter)

(смеа)

ELA: You can get at some pretty abstract concepts with this sort of thing.

Можете да налетате на некои прилично апстрактни концепти.

For instance, let me tell you the history

На пример, да ви ја кажам историјата

of the year 1950.

за 1950-тата година.

Pretty much for the vast majority of history,

Претежно во минатото

no one gave a damn about 1950.

на никого не му било гајле за 1950.

In 1700, in 1800, in 1900,

Во 1700, во 1800, во 1900...

no one cared.

на никого не му било гајле.

Through the 30s and 40s,

Низ 30-тите и 40-тите

no one cared.

на никого не му било гајле.

Suddenly, in the mid-40s,

Наеднаш, во средината на 40-тите,

there started to be a buzz.

почнало нешто да се шушка.

People realized that 1950 was going to happen,

Луѓето сфатиле дека ќе се случи 1950 година

and it could be big.

и дека тоа може да биде доста важно.

(Laughter)

(смеа)

But nothing got people interested in 1950

Но, ништо не ги заинтересирало луѓето за 1950 година

like the year 1950.

како годината 1950.

(Laughter)

(смеа)

People were walking around obsessed.

Луѓето шетале наоколу преокупирани.

They couldn't stop talking

Не можеле да престанат да зборуваат

about all the things they did in 1950,

за сите работи кои ги направиле во 1950,

all the things they were planning to do in 1950,

за сите работи што планирале да ги направат во 1950,

all the dreams of what they wanted to accomplish in 1950.

сите соништа за она што сакале да го постигнат во 1950.

In fact, 1950 was so fascinating

Всушност, 1950 била толку фасцинантна

that for years thereafter,

што со години подоцна

people just kept talking about all the amazing things that happened,

луѓето продолжиле да зборуваат за сите неверојатни нешта што се случиле тогаш.

in '51, '52, '53.

Во '51, '52, '53...

Finally in 1954,

Конечно во 1954,

someone woke up and realized

некој се разбудил и сфатил

that 1950 had gotten somewhat passé.

дека 1950 одамна поминала.

(Laughter)

(смеа)

And just like that, the bubble burst.

И така, одеднаш, целата работа спласнала.

(Laughter)

(смеа)

And the story of 1950

Приказната за 1950 година

is the story of every year that we have on record,

е приказната за секоја година што ја имаме евидентирано,

with a little twist, because now we've got these nice charts.

со мала промена, бидејќи сега ги имаме овие убави табели.

And because we have these nice charts, we can measure things.

Па, така, можеме да ги мериме нештата.

We can say, "Well how fast does the bubble burst?"

Може да речеме „Колку брзо спласнала работата?“.

And it turns out that we can measure that very precisely.

Излезе дека многу прецизно можеме да го измериме тоа.

Equations were derived, graphs were produced,

Беа изведени равенки, беа направени графикони,

and the net result

и крајниот резултат

is that we find that the bubble bursts faster and faster

ни говори дека работите спласнуваат сè побрзо и побрзо

with each passing year.

со секоја измината година.

We are losing interest in the past more rapidly.

Сега побрзо губиме интерес за минатото.

JM: Now a little piece of career advice.

Еден мал професионален совет.

So for those of you who seek to be famous,

Оние од вас кои сакаат да бидат славни

we can learn from the 25 most famous political figures,

може да учат од 25-те најславни политички фигури,

authors, actors and so on.

автори, актери и така натаму.

So if you want to become famous early on, you should be an actor,

Ако сакате да станете славни кога сте помлади, треба да бидете актер,

because then fame starts rising by the end of your 20s --

бидејќи кај нив славата врвот го достигнува кон крајот на 20-тите години од животот.

you're still young, it's really great.

Сè уште сте млади, баш супер.

Now if you can wait a little bit, you should be an author,

Ако можете да почекате малку, тогаш треба да бидете автор,

because then you rise to very great heights,

бидејќи тогаш ќе ги достигнете најголемите височини,

like Mark Twain, for instance: extremely famous.

како Марк Твен, на пример. Тој е екстремно славен.

But if you want to reach the very top,

Но, ако сакате да дојдете до самиот врв,

you should delay gratification

тогаш треба да го одложите задоволството

and, of course, become a politician.

и, се разбира, да станете политичар.

So here you will become famous by the end of your 50s,

Тогаш ќе станете славни кон крајот од вашите 50-ти,

and become very, very famous afterward.

а потоа ќе станувате уште пославни.

So scientists also tend to get famous when they're much older.

Научниците, исто така, стануваат славни кога се многу постари.

Like for instance, biologists and physics

Како на пример, биолозите и физичарите

tend to be almost as famous as actors.

можат да бидат славни речиси како актерите.

One mistake you should not do is become a mathematician.

Но, никако не смеете да станете математичар.

(Laughter)

(смеа)

If you do that,

Ако го направите тоа,

you might think, "Oh great. I'm going to do my best work when I'm in my 20s."

ќе си мислите „Супер. Најголемите резултати ќе ги постигнам во моите 20-ти.“

But guess what, nobody will really care.

Но, никому нема да му е гајле.

(Laughter)

(смеа)

ELA: There are more sobering notes

Има и потрезвени податоци

among the n-grams.

помеѓу ен-грамите.

For instance, here's the trajectory of Marc Chagall,

На пример, еве ја траекторијата за Марк Шагал,

an artist born in 1887.

уметник роден во 1887.

And this looks like the normal trajectory of a famous person.

Ова изгледа како нормална траекторија за една славна личност.

He gets more and more and more famous,

Тој станува сè пославен.

except if you look in German.

Но, не ако барате на германски.

If you look in German, you see something completely bizarre,

Ако барате на германски, ќе видите нешто сосема бизарно,

something you pretty much never see,

нешто што ретко се гледа.

which is he becomes extremely famous

Тој станува екстремно славен,

and then all of a sudden plummets,

потоа наеднаш славата му паѓа,

going through a nadir between 1933 and 1945,

достигнувајќи најниска точка од 1933 до 1945,

before rebounding afterward.

пред пак да се врати.

And of course, what we're seeing

Се разбира, од ова гледаме

is the fact Marc Chagall was a Jewish artist

дека Марк Шагал бил еврејски уметник

in Nazi Germany.

во нацистичка Германија.

Now these signals

Овие показатели

are actually so strong

се толку силни,

that we don't need to know that someone was censored.

што не мора да знаеме дали некој бил цензуриран.

We can actually figure it out

Самите може да го откриеме тоа

using really basic signal processing.

преку просто анализирање на показателот.

Here's a simple way to do it.

Еве едноставен начин како да се направи тоа.

Well, a reasonable expectation

Разумно очекување

is that somebody's fame in a given period of time

е дека нечија слава во еден даден временски период

should be roughly the average of their fame before

треба да биде приближно колку и просекот од нивната слава

and their fame after.

пред и по тој период.

So that's sort of what we expect.

Тоа би го очекувале.

And we compare that to the fame that we observe.

Тоа ќе го споредиме со фактичката слава.

And we just divide one by the other

Едното го делиме со другото

to produce something we call a suppression index.

и добиваме т.н. индекс на супресија (потиснување).

If the suppression index is very, very, very small,

Доколку овој индекс е многу, многу мал,

then you very well might be being suppressed.

тогаш веројатно сте биле потиснати.

If it's very large, maybe you're benefiting from propaganda.

Доколку е многу голем, тогаш можеби користите пропаганда.

JM: Now you can actually look at

Можете да ја погледнете

the distribution of suppression indexes over whole populations.

дистрибуцијата на индексите на супресија низ цели популации.

So for instance, here --

На пример, овде...

this suppression index is for 5,000 people

ова е индекс на супресија за 5.000 луѓе

picked in English books where there's no known suppression --

добиен од англиските книги за кои нема супресија.

it would be like this, basically tightly centered on one.

Тој изгледа вака. Во основа, цврсто е центриран на еден.

What you expect is basically what you observe.

Го гледате тоа и што би го очекувале.

This is distribution as seen in Germany --

Оваа дистрибуција е од Германија.

very different, it's shifted to the left.

Многу е различна. Поместена е на лево.

People talked about it twice less as it should have been.

Луѓето за нив зборувале два пати помалку отколку што би требало.

But much more importantly, the distribution is much wider.

Но, што е уште поважно, дистрибуцијата е многу поширока.

There are many people who end up on the far left on this distribution

Има многу луѓе на самиот лев крај од дистрибуцијата,

who are talked about 10 times fewer than they should have been.

за кои е зборувано десет пати помалку одошто е нормално.

But then also many people on the far right

Но, има и многу луѓе на десниот крај,

who seem to benefit from propaganda.

на кои изгледа им помогнала пропаганда.

This picture is the hallmark of censorship in the book record.

Оваа слика е показател за цензурата на книгите.

ELA: So culturomics

Овој метод

is what we call this method.

го нарекуваме културомика.

It's kind of like genomics.

Сличен е на геномиката,

Except genomics is a lens on biology

со таа разлика што со геномиката ја разбираме билогијата,

through the window of the sequence of bases in the human genome.

преку базните секвенци во човечкиот геном.

Culturomics is similar.

Културомиката е слична.

It's the application of massive-scale data collection analysis

Тоа е применета анализа врз податоци од голем размер

to the study of human culture.

со цел да се проучи човечката култура.

Here, instead of through the lens of a genome,

Наместо да гледаме низ призмата на геномот,

through the lens of digitized pieces of the historical record.

овде гледаме низ призмата на дигитализираните историски податоци.

The great thing about culturomics

Она што е супер кај културомиката

is that everyone can do it.

е што секој може да ја примени.

Why can everyone do it?

Зошто?

Everyone can do it because three guys,

Затоа што тројца момци,

Jon Orwant, Matt Gray and Will Brockman over at Google,

Џон Орвант, Мет Греј и Вил Брокман од Гугл,

saw the prototype of the Ngram Viewer,

го видоа прототипот за „Ngram Viewer“

and they said, "This is so fun.

и рекоа „Ова е баш забавно.

We have to make this available for people."

Мора да го направиме достапно за луѓето.“

So in two weeks flat -- the two weeks before our paper came out --

Во период од две недели, пред да излезе нашата статија,

they coded up a version of the Ngram Viewer for the general public.

тие направија верзија на „Ngram Viewer“ наменета за широката јавност.

And so you too can type in any word or phrase that you're interested in

Па, така и вие може да напишете збор или фраза што ве интересираат

and see its n-gram immediately --

и веднаш да го видите ен-грамот за нив.

also browse examples of all the various books

Исто така, можете да ги пребарате и книгите

in which your n-gram appears.

во кои се појавува вашиот ен-грам.

JM: Now this was used over a million times on the first day,

Во само првиот ден оваа алатка беше искористена преку милион пати.

and this is really the best of all the queries.

Тоа е најдоброто од сите пребарувања.

So people want to be their best, put their best foot forward.

Луѓето сакаат да бидат најдобри што можат, да дадат сè од себе.

But it turns out in the 18th century, people didn't really care about that at all.

Но, изгледа дека во 18-тиот век на луѓето воопшто не им било гајле за тоа.

They didn't want to be their best, they wanted to be their beft.

Не сакале да бидат најдобри (beSt), туку најдобли (beFt).

So what happened is, of course, this is just a mistake.

Се разбира ова е само грешка.

It's not that strove for mediocrity,

Не се работи за стремеж кон медиокритет,

it's just that the S used to be written differently, kind of like an F.

туку тогаш буквата S се пишувала поинаку, слично на F.

Now of course, Google didn't pick this up at the time,

Гугл го немаше забележано ова

so we reported this in the science article that we wrote.

и затоа ние го спомнавме во трудот што го објавивме.

But it turns out this is just a reminder

Ова треба да биде само потсетник

that, although this is a lot of fun,

дека, иако ова е многу забавно,

when you interpret these graphs, you have to be very careful,

кога ги интерпретирате графконите мора да бидете многу внимателни

and you have to adopt the base standards in the sciences.

и мора да ги примените основните стандарди на науката.

ELA: People have been using this for all kinds of fun purposes.

Луѓето го користат ова за разни забавни цели.

(Laughter)

(смеа)

Actually, we're not going to have to talk,

Нема потреба да зборуваме.

we're just going to show you all the slides and remain silent.

Само ќе ви ги покажеме слајдовите и ќе молчиме.

This person was interested in the history of frustration.

Овде некој бил заинтересиран за историјата на фрустрацијата.

There's various types of frustration.

Има разни видови на фрустрација.

If you stub your toe, that's a one A "argh."

Ако си го удрите палецот, тоа е „уф“ со едно у.

If the planet Earth is annihilated by the Vogons

Доколку Земјата е уништена од страна на Вогоните

to make room for an interstellar bypass,

за да се изгради меѓуѕвездена обиколница,

that's an eight A "aaaaaaaargh."

тоа е „уф“ со осум у.

This person studies all the "arghs,"

Оваа личност ги проучувала сите видови на „уф“,

from one through eight A's.

со од една до осум букви у.

And it turns out

Се покажало дека

that the less-frequent "arghs"

поретко се користат оние „уф“

are, of course, the ones that correspond to things that are more frustrating --

кои кореспондираат на нештата што се пофрустрирачки,

except, oddly, in the early 80s.

освен, за чудо, во раните 80-ти.

We think that might have something to do with Reagan.

Мислиме дека тоа некако е поврзано со Реган.

(Laughter)

(смеа)

JM: There are many usages of this data,

Овие податоци може да се користат на разни начини,

but the bottom line is that the historical record is being digitized.

но она што е најважно е дека историските записи се дигитализираат.

Google has started to digitize 15 million books.

Гугл започна со дигитализација на 15 милиони книги.

That's 12 percent of all the books that have ever been published.

Тоа се 12 проценти од сите книги што некогаш биле објавени,

It's a sizable chunk of human culture.

што е значаен дел од човечката култура.

There's much more in culture: there's manuscripts, there newspapers,

Но, културата е многу повеќе: имаме ракописи, весници,

there's things that are not text, like art and paintings.

податоци кои не се текстуални, како уметноста и сликите.

These all happen to be on our computers,

Сите тие треба да се најдат на нашите компјутери,

on computers across the world.

на компјутерите низ целиот свет.

And when that happens, that will transform the way we have

Тоа ќе го смени начинот на кој

to understand our past, our present and human culture.

ги разбираме нашето минато, нашата сегашност и човечката култура.

Thank you very much.

Ви благодарам многу.

(Applause)

(аплауз)