How you can make a fruit fly eat veggies | DIY Neuroscience, a TED series

Translator: Joseph Geni Reviewer: Krystian Aparta

Translator: evan bashdar Reviewer: Daban Q. Jaff

Greg Gage: It's an age-old pursuit of all parents,

گریگ گریگ: تەمەنێکی کۆنە بۆ ھەموودایک و باوکەکان،

getting their kids to eat their vegetables.

والە منداڵەکانیان دەکەن سەوزەواتەکان بخۆن.

But getting them to eat cookies or ice cream

بەڵام ئەوان پسکیت و ئایس کرێم دەخۆن

is relatively easy,

تا ڕادەیەک ئاسانە،

and that's because our brains prefer sweetness.

بە ھۆی ئەوەی کە مێشکمان شیرینی پەسەند دەکات.

Now, there's a new technology called optogenetics

ئیستا،تەکنەلۆجیایەکی نوێ ھەیە پێی دەڵێن بۆ ماوەیی

which may be able to trick our taste buds,

کە لەوانەیە بتوانێ فێڵ بکات لە تامەکانمان،

for instance preferring vegetables over sweets.

بۆ نموونە حەزکردن بە سەوزە لە دوای شیرینی.

We're going to try this today using fruit flies.

ئێمە ئەمرۆ بە بەکارھێنانی مێشی میوە تاقی دەکەین.

[DIY Neuroscience]

[دی ئای وای نیۆرۆساینس ]

The reason why we experiment with fruit flies

ھۆکارەکەی کەتاقیمان کردۆتەوە لەگەڵ مێشی میوە

is they have a small enough nervous system

ئایا ئەوان کۆئەندامی بچوکی دەماریان ھەیە

that gives us a fighting chance to really understand what's going on.

کە چانسی خراپمان پێدەدات بۆ ئەوەی تێبگەین کە چ ڕوودەدات.

And believe it or not, their taste buds are very similar to ours.

بڕوا بکەن یان نا،ئەم تامکردنە بۆ ھەموومان زۆر لەیەک دەچن.

But before we try to manipulate their taste preferences,

بەڵام پێش ئەوەی ھەوڵی دەستکاریکردنی چێژی ئەوان بدەین،

we need to establish: What is the baseline of the fruit fly?

پێویستە بزانین: کە میوەی سەرەکی مێش چییە؟

What does it prefer?

چی پێ باشترە؟

We call this a control experiment.

پێی دەڵێین تاقیکردنەوەیەکی کۆنتڕۆڵ.

Spencer's been hard at work doing this.

سپێنسەرس:زۆر بە زەحمەت کاردەکات بۆ کردنی ئەمە.

OK, Spencer, let's do our first experiment.

سپێنسەر،با یەکەم تاقیکردنەوەئەنجام بدەین.

We want to test to see if fruit flies prefer bananas or broccoli.

دەمانەوێت تاقی بکەینەوە بزانین مێشی میوە مۆز یان بڕۆکلی پێ باشترە.

So what do we need?

کەواتە پێویستمان بە چییە؟

Spencer Brown: So we need the fly pad, which is basically an iPad for flies.

سپێنسەر بڕاون:پێویستمان بە بۆردی فڕینە، بەشێوەیەکی سەرەکی لەسەرئایپادبۆ مێش.

It measures the touch.

بەرد لێدانەکە دەپێوێت.

GG: You put a fly in each chamber?

مێشێکت لە ھەر ژورێک دانا؟

SB: Yeah. Inside, we'll offer them banana and broccoli

بەڵێ،لە ژوورەوە مۆزو بڕۆکلیان پێشکەش دەکەین

to see which one they prefer.

تا بزانین کامیان باشترە.

GG: In order to count how many times

GG:بۆ ئەوەی چەند جارێک بژمێرین

the fruit fly eats a banana versus the broccoli,

مێشی میوە مۆزێک دەخوات بەرامبەر بڕۆکلی،

these chambers have been outfitted with a small electrode

ئەم ژوورانە لە گەڵ پێویستیە ئەلیکتڕۆنیەکان گونجاون

that sends data to a computer.

کە داتا دەنێرێت بۆ کۆمپیوتەر.

And so what were your findings on banana versus broccoli?

کەواتە دۆزینەوەکانت چی بوون لەمۆز بەرامبەر بڕۆکلی؟

SB: I found that the flies visited banana the most.

SB:بۆم دەرکەوت کە مێشەکان زۆر سەردانی مۆزیان کردووە.

GG: Both were there, but like most kids,

GG:ھەردووکیان لە وێ بوون، وەک منداڵەکان،

they choose not to eat the broccoli, and they go switch to something sweeter.

ئەوان بڕۆکلیەکە ناخۆن، دەیگۆڕن بۆ شتێکی شیرنتر

GG: Now a quick background on how taste works.

‏GG:ئێستاباکگڕاوەندێکی خێرابۆچۆنیەتی تامکردن.

Taste buds are made up of specialized neurons

تامی خونچەلە دەمارەی تایبەت درووست کراوە

called taste receptors.

پێی دەڵێن وەرگری تام.

When we eat something that triggers a particular taste,

کاتێک شتێک دەخۆیت تامێکی تایبەتی لێ دروست دەکات،

those taste neurons will fire a signal to the brain.

ئەم تامی دەمارە تەنھا یەک دانە لە مێشک دەتەقێتەوە.

This allows our brain to know what's sweet and what's bitter.

ئەمە ڕێگە بە مێشکمان دەدات کە بزانێت چی شیرینەو چی تاڵە.

So when a fruit fly eats a banana, its sweet taste neurons will fire.

کاتێک مێشەکە مۆزێک دەخوات، ئەوە تامێکی شیرنی ئیزعاجی ھەیە.

But when it eats broccoli, those same neurons stay pretty quiet.

بەلام کاتێک بڕۆکلی دەخوات، ھەمان ئەو دەمارنە زۆر بێدەنگ دەمێننەوە.

But what if we could force those sweet-tasting neurons to fire

بەلام چی دەبێت ئەگەر توانیبامان ئەو دەمارە شیرنانە بتەقێنین

every time the fruit fly eats broccoli?

ھەموو جارێک مێشی میوە بڕۆکلی دەخوات؟

We may be able to get the fruit fly

دەتوانین میوەی شیرن بە دەست بێنین

to like broccoli as much as banana.

تاکوحەز لە بڕۆکلی بکات ئەوەندەی مۆز.

Enter optogenetics.

داخلکردنی بۆ ماوەیی.

This is the revolutionary new tool that's taking neuroscience by storm,

ئەمە ئامرازێکی نوێی شۆڕشگێڕیە کە بە ڕەشەبا دەمارەکان دەبات،

and in this case, "opto" means light

لەم حاڵەتەدا (بۆماوەیی) بە مانای ڕووناکی دێت

and "genetic" refers to the fact that these fruit flies have been modified

بۆ ماوەیش ئاماژە بەم ڕاستیە دەکات کە ئەم میوانە دەستکاری کراون

to contain a special gene that makes only certain neurons respond to light.

بۆ لەخۆگرتنی چینێکی تایبەت وا لە ھەندێک دەمار دەکات بتەقێتەوە.

In our case, we've added the special gene to the sweet taste receptors.

لەم حاڵەتەدا،چینی تایبەتمان بۆ وەرگرە تامییە شیرینیەکان زیاد کردووە.

Now here's the fun part.

ئێستا ئەمە بەشی خۆشییە.

Optogenetics means that we can control these special neurons

بۆماوەیی مانای ئەوەیە دەتوانین کۆنتڕۆڵی دەمارە تایبەتەکان بکەین

whenever they're exposed to a bright-colored light,

ھەر کاتێک دەکەونە بەر ڕووناکیەکی گەشی ڕەنگاو ڕەنگ،

causing them to send messages to the brain.

دەبێتە ھۆی ئەوەی کە پەیام بۆ مێشک بنێرن.

In this experiment, we're going to have these modified fruit flies

لەم تاقیکردنەوەیەدائەم میوە چاکراوەی مێشە

choose between banana and broccoli again,

دووبارە لە نێوان مۆزو بڕۆکلی ھەڵبژێرە،

only this time, every time the fruit fly eats the broccoli,

تەنھا ئەمجارە،ھەموو جارێک مێشی میوە بڕۆکلی دەخوات،

we're going to trigger a big bright red light.

ئێمە دەڕۆین بۆ ھەڵکردنی گڵۆپێکی سووری گەورە.

And when the channels see that red light, they're going to open up,

کاتێک کەناڵەکان ئەم ڕووناکیە، سوورە دەبینین،ئەوان ھەڵدەکەن،

and they're going to cause that neuron to fire,

وە ئەوان وادەکەن کەئەودەمارە ئاگر ھەڵبکات،

and the sweet taste message will be sent to the brain.

ھەروەھا تامی شیرن دەنێردرێ بۆ مێشک.

How do you get them out?

چۆن دەریان دەھێنینەدەرەوە؟

SB: So we're going to be using a mouth aspirator,

SB:بۆیە لەمەو دوا دەممان بەکار دەھێنین،

so it's just two straws put together.

کەواتە تەنھا دوو پوش پێکەوە دائەنێین.

GG: So it's a fancy name for a straw.

GG:کەواتە ئەمە ناوێکی خەیاڵییەبۆ پووش.

SB: Basically.

SB:لە بنەڕەتدا.

GG: So you're going to suck those out.

کەواتە تۆ ئەمانە ھەڵئەمژیت.

Have you ever sucked up a fly before?

ئایا تۆ ھەرگیز مێشێکت ھەڵمژیوە؟

SB: Once or twice.

SB:جارێک یان دووجار.

GG: There we go. You got all four.

GG:ئەوەتا، ھەر چوارت ھەیە.

OK, perfect.

باشە،نایابە.

So you're going to turn on your OptoStimmers here.

کەواتە تۆ ڕادەکەت کاتی کارەکەت لێرەیە.

You're going to park the light right on top of the chambers.

تۆ ڕووناکیەکە لەسەرەوەی ژورەکان پێئەکەیت.

So now we sit here and we wait for them to eat broccoli,

بۆیە ئیستا لێرە دایدەنێین و چاوەڕێدەکەین بڕۆکلی بخۆن،

and then when the light fires,

دواتر کە ڕووناکیەکە ئاگر دەگرێت،

they're going to think it's tasting something sweet.

ئەوان وا بیر دەکەنەوە کە تامی شتێکی شیرن دەکەن.

Come on. Oh, he's getting closer.

ئۆھ،دەی.ئەو نزیکتر دەبێتەوە.

Come on. It tastes good now.

دەی.ئیستا تامی خۆشە.

SB: It's about to.

وە بە تەما دەبێت.

GG: Oh, he's back. All right!

GG:ئۆھ،ئەو گەڕایەوە.زۆر باشە!

All right, so now we see that some of these flies

باشە،ئێستا دەبینی کە ھەندێک لەو مێشانە

are switching over from the banana to the broccoli.

لە مۆزەوە بۆ بڕۆکلی دەیگۆڕن.

SB: Exactly, yeah.

SB:ڕێک ،بەڵێ.

GG: Every time this light goes off,

‏GG:ھەمووکات ئەم ڕوناکیەدەکوژێتەوە،

that means that they think they're tasting something sweet.

واتا وا بیردەکەنەوە کە ئەوان شتێکی شیرن تام دەکەن.

SB: Yeah. So this guy's really going after it.

‏SB:بەڵێ،کەواتە ئەم پیاوانە بە دوای دا دەڕۆن.

GG: So we saw that we were able to rescue broccoli

‏GG:بینیمان کەئێمەتوانیمان بڕۆکلی ڕزگار بکەین

and make it just as appealing as banana to our fruit flies.

ھەروەھا بیکە وەک سەرنج ڕاکێشێک وەک مۆز بۆ مێشی میوەکان.

And we're able to replicate these same results

ھەروەھا دەتوانین ھەمان ئەنجام دووبارە بکەینەوە

in all of our experiments.

ھەموو تاقیکردنەوەکانمان.

So the question is: Can we do the same thing in humans?

پرسیارەکە ئەمەیە دەتوانین ھەمان شت لەمرۆڤەکاندابکەین؟

Well, that depends on a number of items.

باشە،ئەمە پشت بە چەند بڕگەیەک دەبەستێت.

First, do optogenetic tools even work in humans?

سەرەتا،ئایا ئامرازە بۆماوەییەکان لە مرۆڤەکانیشدا کار دەکەن؟

And that looks like the answer is yes,

وادیارە وەڵامەکە بەڵێیە،

and in fact, clinical trials are already being planned

لەڕاستیدا،تاقیکردنەوەپزیشکیەکان پێشترپلانیان بۆدانراوە

that will treat chronic pain and blindness using optogenetics.

کە چارەسەری ئازاری درێژ خایەن و کوێری دەکات بە بە کارھێنانی بۆ ماوەیی.

And the next question is, can we easily trigger a light source

پرسیاری داھاتووئەوەیە،دەتوانین بەئاسانی سەرچاوەی ڕووناکی لێبدا

so that every time we eat vegetables, it will go off?

بۆیە ھەر کاتێک سەوزە دەخۆین،دەڕۆین؟

For that, I'm afraid at least at this time, the answer is still no.

بۆ ئەمەش دەترسم وەڵامەکە ھێشتا نەخێر بێت.

But today, we got to witness just a taste of optogenetics

بەڵام ئەمرۆ،ئێمە شایەتی ئەوە دەدەین کە تەنھا تامێکی بۆماوەییمان ھەیە

and its amazing potential.

و ئەمە شاراوەی سەرسوڕھێنەرە.

(Music)

(موزیک)