Gordon Brown on global ethic vs. national interest

Translator: Tunzala ABİL Reviewer: Gulchin Taghiyeva

Chris Anderson: Thank you so much, Prime Minister,

Chris Anderson: Cənab Baş Nazir, çox sağ olun.

that was both fascinating and quite inspiring.

nitqiniz çox təsirli və ilham verici idi.

So, you're calling for a global ethic.

Yəni, qlobal əxlaq haqda danışırdınız.

Would you describe that as global citizenship?

Bunu dünya vətəndaşlığı kimi təsvir edə bilərikmi?

Is that an idea that you believe in, and how would you define that?

Bu fikrə inanırsınızmı və necə xarakterizə edirsiniz?

Gordon Brown: It is about global citizenship

Gordon Brown: Bəli, düşünürəm ki, bu dünya vətəndaşlığıdır. Bu bizim başqalarına

and recognizing our responsibilities to others.

qarşı olan məsuliyyətimizi dərk etməyimizlə əlaqəlidir.

There is so much to do over the next few years

Növbəti bir neçə ildə daha yaxşı bir dünya qurmaq üçün

that is obvious to so many of us

edilməsi lazım gələn

to build a better world.

çox şeyin olduğu hamımıza məlumdur .

And there is so much shared sense of what we need to do,

Və nə etmək lazım olduğu ilə əlaqədar

bir çox ortaq düşüncələr var,

that it is vital that we all come together.

buna görə birləşmək həyati əhəmiyyət daşıyır.

But we don't necessarily have the means to do so.

Lakin bunları edəcək imkanlara sahib deyilik.

So there are challenges to be met.

Qarşıda həll edilməli olan problemlər var.

I believe the concept of global citizenship

Dünya vətəndaşlığı anlayışının qitələr arasında insanların

will simply grow out of people talking to each other across continents.

bir-birləri ilə sadəcə danışması sayəsində inkişaf edəcəyinə inanıram.

But of course the task is to create the institutions

Əlbəttə ki, bizim vəzifəmiz bu qlobal cəmiyyətin işləməsinə

that make that global society work.

səbəb olan təsisatlar yaratmaqdır.

But I don't think we should underestimate

Lakin biz bütün dünyada insanların bir-biri ilə əlaqə yaratmasına

the extent to which massive changes in technology

yol açan texnoloji inkişafı

make possible the linking up of people across the world.

lazimi qədər qiymətləndirməliyik.

CA: But people get excited about this idea of global citizenship,

CA: Amma insanlar bu dünya vətəndaşlığı fikrini öncə həyəcanla

but then they get confused a bit again

qarşılayır, sonra vətənpərvərlik barədə

when they start thinking about patriotism,

düşündükdə fikirləri qarışır, bu ikisini

and how to combine these two.

necə bir araya gətirəcəklərini bilmirlər.

I mean, you're elected as Prime Minister

Demək istədiyim, siz İngiltərənin maraqlarını

with a brief to bat for Britain.

qorumaq üçün Baş Nazir seçilmisiniz.

How do you reconcile the two things?

Bu ikisini necə uzlaşdırırsınız?

GB: Well, of course national identity remains important.

GB: Əlbəttə milli kimliyimiz hər zaman önəmlidir.

But it's not at the expense of people accepting their global responsibilities.

Lakin bu qlobal öhdəliklərini qəbul etmək bütün insanlardan asılı olmamalıdır.

And I think one of the problems of recession

İndiki böhranın problemlərindən biri də məncə insanların

is that people become more protectionist,

çox mühafizəkar hala gəlib

they look in on themselves,

özlərini düşünmələri,

they try to protect their own nation,

öz millətlərini qorumağa çalışmaları

perhaps at the expense of other nations.

və bunu başqa millətlərin hesabına etmələridir.

When you actually look at the motor of the world economy,

Dünya iqtisadiyyatının inkişafına baxdıqda

it cannot move forward

ölkələr arasında alış-veriş olmadan

unless there is trade between the different countries.

onun irəliləyə bilməyəcəyini görə bilərsiniz.

And any nation that would become protectionist over the next few years

Önümüzdəki bir neçə il ərzində həddindən çox mühafizəkar davranan hər millət

would deprive itself of the chance of getting the benefits

dünya iqtisadiyyatındakı böyümə imkanlarından özünü

of growth in the world economy.

məhrum etmiş olacaq.

So, you've got to have a healthy sense of patriotism;

Yəni, sağlam bir vətənpərvərlik duyğusuna sahib olmanız

that's absolutely important.

həqiqətən də çox önəmlidir.

But you've got to realize that this world has changed fundamentally,

Lakin, dünyanın artıq çox dəyişdiyini və mövcud problemlərimizin

and the problems we have cannot be solved by one nation and one nation alone.

yalnız və yalnız bir millət tərəfindən həll olunmasının

mümkün olmadığını anlamalıyıq.

CA: Well, indeed.

CA: Bəli, doğrudur. Amma bu ikisinin

But what do you do when the two come into conflict

münaqişəsi və sizin də bir seçim etməli olduğunuz halda nə edərsiniz

and you're forced to make a decision

that either is in Britain's interest, or the interest of Britons,

Yəni Britaniyanın və

britaniyalıların maraqları yaxud da

or citizens elsewhere in the world?

dünyanın digər yerinin sakinlərinin maraqları?

GB: Well I think we can persuade people

GB: Düşünürəm ki, insanları Britaniyanın uzun

that what is necessary for Britain's long-term interests,

müddətli maraqları üçün, Amerikanın uzun müddətli

what is necessary for America's long-term interests,

maraqları üçün dünyanın qalan hissəsi ilə düzgün münasibətlərin

is proper engagement with the rest of the world,

qurulmasının vacib olduğuna inandıra bilər və

lazımi tədbirləri görə bilərik.

and taking the action that is necessary.

Riçard Nikson ilə əlaqəli bir hadisə var.

There is a great story, again, told about Richard Nixon.

1958, Ghana becomes independent,

1958-ci il Qana müstəqillik əldə edir,

so it is just over 50 years ago.

yəni, bu 50 il öncə baş verib.

Richard Nixon goes to represent the United States government

Riçard Nikson da Qanada keçirilən

at the celebrations for independence in Ghana.

müstəqillik bayramlarında ABŞ-ı təmsil edir.

And it's one of his first outings as Vice President to an African country.

Bu onun Vitse Prezident olaraq Afrika ölkələrindən birinə etdiyi ilk səfərlərdən biridir.

He doesn't quite know what to do,

Tam olaraq nə edəcəyini də bilmir, insanların arasında gəzməyə və

so he starts going around the crowd

and starts talking to people

insanlarla söhbət etməyə başlayır.

and he says to people in this rather unique way,

İnsanlardan

"How does it feel to be free?"

"Azad olmaq necə bir hissdir? " deyə soruşur

And he's going around, "How does it feel to be free?"

Bu sualı insanlara ünvanlayaraq gəzişir

"How does it feel to be free?"

"Azad olmaq necə hissdir?"

And then someone says,

Biri belə cavab verir ki: "Mən hardan bilim? Mən ki Alabamadan gəlmişəm"

"How should I know? I come from Alabama."

(Laughter)

(gülüş)

And that was the 1950s.

Bu 1950-ci illər idi.

Now, what is remarkable

Burada çox önəmli məqam

Amerikada vətəndaş haqqlarına 1960-cı illərdə nail olunmasıdır.

is that civil rights in America were achieved in the 1960s.

But what is equally remarkable

Digər önəmli məsələ isə

is socioeconomic rights in Africa have not moved forward very fast

müstəmləkə zamanından bəri Afrikanın da

sosial-iqtisadi haqqlarında ciddi

even since the age of colonialism.

irəliləyişin olmamasıdır.

And yet, America and Africa have got a common interest.

Lakin yenə də Amerika və Afrika

ortaq bir maraq dairəsinə sahibdirlər.

And we have got to realize that if we don't link up

Afrikanın demokrat insanları ilə bir araya gələrək

with those people who are sensible voices and democratic voices in Africa,

ortaq məqsədlər üçün birlikdə çalışmasaq

to work together for common causes,

Əl-Qaidə və oxşar qrupların

then the danger of Al Qaeda and related groups

Afrikada ciddi nüfuz qazanacaqlarının

making progress in Africa is very big.

fərqinə varmalıyıq.

So, I would say that what seems sometimes

Yəni Afrika və digər inkişaf etməkdə olan ölkələrlə

to be altruism, in relation to Africa, or in relation to developing countries,

əlaqədar fədakarlıq kimi gördüklərimiz

əslində bundan daha çox,

is more than that.

digər ölkələrlə birlikdə işləmək üçün

It is enlightened self-interest for us to work with other countries.

şəxsi maraqlarımızın təkmilləşməsidir.

And I would say that national interest

Qlobal maraqlarımız üçün yoxsulluqla

and, if you like, what is the global interest

və iqlim dəyişikliyi ilə mübarizənin

to tackle poverty and climate change

uzun müddətdə milli maraqlarımız ilə

do, in the long run, come together.

üst-üstə düşəcəyini deyə bilərəm.

And whatever the short-run price for taking action on climate change

Yaxın gələcəkdə iqlim dəyişikliyinə müdaxilə, təhlükəsizliyin təmin olunması,

or on security, or taking action to provide opportunities

insanlara təhsil imkanlarının yaradılması kimi mövzularda fəaliyyətə

başlayarkən ödəyəcəklərimiz,

for people for education,

these are prices that are worth paying

daha güclü dünya iqtisadiyyatı yaradaraq

so that you build a stronger global society

insanların bir-biri ilə rahat və asan əlaqə

where people feel able to feel comfortable with each other

qurmasına imkan yaradıb, ölkələr arasındakı bağların da

and are able to communicate with each other in such a way

daha güclü hala gəlməsi üçün

that you can actually build stronger links between different countries.

ödəməyə dəyər.

CA: I still just want to draw out on this issue.

CA: Oxforddayıq, bura fəlsəfi düşüncələrin

təcrübəyə çevrilməsi ilə tanınır.

So, you're on vacation at a nice beach,

Məsələn bunlardan biri --

and word comes through that there's been a massive earthquake

Sadəcə bu mövzunu daha da aydınlaşdırmaq istərdim.

and that there is a tsunami advancing on the beach.

Gözəl dəniz kənarında istirahətdəsiniz,

One end of the beach, there is a house containing a family of five Nigerians.

böyük bir zəlzələ olduğuna dair məlumat alırsınız

And at the other end of the beach there is a single Brit.

və çimərliyə yaxınlaşmaqda olan bir tsunami var.

Sahilin bir tərəfindəki evdə isə beş nəfərlik

You have time to --

(Laughter)

nigeriyalı bir ailə var.

you have time to alert one house.

Sahilin digər tərəfində isə

What do you do?

sadəcə bir nəfər ingilis.

(Laughter)

Vaxtınız--

GB: Modern communications.

(gülüş)

(Applause)

Sadəcə bir evə xəbərdarlıq edə bilərdiniz. Ne edərdiniz?

Alert both.

(gülüş)

(Applause)

GB: Müasir texnologiyalar.

(Alqışlar.)

I do agree that my responsibility

İkisini də xəbərdar edərdim.

is first of all to make sure that people in our country are safe.

(Alqışlar)

And I wouldn't like anything that is said today to suggest

Əsas məsuliyyətim ölkəmdəki

that I am diminishing the importance of the responsibility

insanların təhlükəsizlikdə olduğuna əmin olmaqdır.

that each leader has for their own country.

Bugün dediyim liderlərin ölkələrinə qarşı

But I'm trying to suggest that there is a huge opportunity

məsuliyyətlərinin önəmini azaldan şeylər olduğunun

open to us that was never open to us before.

iddia edilməsini də istəmirəm.

But the power to communicate across borders

allows us to organize the world in a different way.

Lakin indiyədək qarşımıza çıxmayan bir fürsətin

çıxmış olduğu görüntüsünü yaratmaq istəyirəm.

And I think, look at the tsunami, it's a classic example.

Amma sərhədaşırı ünsiyyətin gücü bizə

Where was the early warning systems?

dünyanı fəqrli şəkildə qurmaq imkanı yaradır.

Where was the world acting together

Məsələn sunamiyə baxın, klassik bir misal.

to deal with the problems that they knew arose

from the potential for earthquakes,

Öncədən xəbərvermə sistemləri haradaydı?

as well as the potential for climate change?

Bilirsiniz. Potensial zəlzələlərdə olduğu kimi

And when the world starts to work together,

potensial iqlim dəyişikliyində də ortaya çıxacağı

with better early-warning systems,

you can deal with some of these problems in a better way.

bilinən problemlərə qarşı birlikdə çalışan

bir dünya haradaydı?

I just think we're not seeing, at the moment,

Dünya daha yaxşı xəbərdarlıq sistemləri ilə

the huge opportunities open to us by the ability of people to cooperate

birlikdə çalışmağa başladığı zaman

bu məsələlərin bəzilərini çox daha asan yollarla həll etmək mümkündür.

in a world where either there was isolationism before

Daha öncədən abstrakt siyasət və ya bəzi

or there was limited alliances based on convenience

mərkəzi problemlərin həllində rolu

olmamış uyğun limitli birləşmələr ehtiva edən

which never actually took you to deal with some of the central problems.

bu dünyada, hal-hazırda insanların əməkdaşlıq edə bilmək gücü

CA: But I think this is the frustration

sayəsində qarşımıza çıxan bəzi

that perhaps a lot of people have, like people in the audience here,

fürsətlərin fərqində deyilik.

where we love the kind of language that you're talking about.

It is inspiring.

CA: Mən bir çox insanın, yəni buradakılar

A lot of us believe that that has to be the world's future.

kimi danışıq tərzinizi bəyənən bir çox insanın

məyus olmaq səbəbinin bu olduğuna inanıram.

And yet, when the situation changes,

Bu ilham vericidir. Bir çoxlarımız bugün

you suddenly hear politicians talking as if,

dünyanın gələcəyi olmasının gərəkli olduğuna inanırıq.

you know, for example, the life of one American soldier

Lakin yenə də vəziyyət dəyişdikdə

is worth countless numbers of Iraqi civilians.

qəfildən siyasətçilərin belə dediklərini

When the pedal hits the metal,

eşidirik; məsələn, bir amerikalı əsgərin həyatı

the idealism can get moved away.

sonsuz sayda İraq vətəndaşının həyatına bərabərdir.

I'm just wondering whether you can see that changing over time,

Pedal metalla toqquşduğu zaman

idealizm anidən yox ola bilir.

whether you see in Britain

that there are changing attitudes,

Məni maraqlandıran budur -

and that people are actually more supportive

Zaman içərisində baş verən dəyişikliyi görürsünüzmü,

of the kind of global ethic that you talk about.

İngiltərədə də bunun kimi

GB: I think every religion, every faith,

dəyişən bəzi mövqelər varmı və insanlar həqiqətən də sizin

and I'm not just talking here to people of faith or religion --

danışdığınız tərzdəki qlobal etika mövzusunu dəstəkləyirmi?

it has this global ethic at the center of its credo.

GB: Məncə hər din və hər inanc sistemi

And whether it's Jewish or whether it's Muslim

və sadəcə dindar və inanclı insanlara da xitab etmirəm -

or whether it's Hindu, or whether it's Sikh,

öz mərkəzinə qlobal etikanı

the same global ethic is at the heart of each of these religions.

almışdır.

Yəhudilik olsun, Müsəlmanlıq olsun

və ya Hindu olsun və ya Sikh olsun,

So, I think you're dealing with something

that people instinctively see as part of their moral sense.

bu dinlərin hər birinin qəlbində də

eyni qlobal etika yer alır.

So you're building on something that is not pure self-interest.

Yəni can atdığımız şeyi əslində insanlar

daxilən əxlaqi

You're building on people's ideas and values --

dəyərlərin bir hissəsi olaraq görürlər.

that perhaps they're candles that burn very dimly on certain occasions.

Yəni qurmağa çalışdığımız şey tamamilə şəxsi maraqlarla əlaqəli deyil.

İnsanların fikir və dəyərləri üzərində inşa edirik -

But it is a set of values that cannot, in my view, be extinguished.

və bəlkə də onlar bəzi məqamlarda

çox sönük yanan şamlardır.

Then the question is,

how do you make that change happen?

Lakin bu dəyərlərin, mənim fikrimcə, söndürülmə ehtimalı yoxdur.

How do you persuade people that it is in their interest

O zaman sual yaranır,

to build strong --

bu dəyişikliyi necə təmin edirsiniz?

After the Second World War,

we built institutions, the United Nations,

İnsanları əslində öz mənfəətləri

the IMF, the World Bank,

üçün daha güclü bir...

the World Trade Organization, the Marshall Plan.

...İkinci dünya müharibəsindən sonra

There was a period in which people talked about an act of creation,

Birləşmiş Millətlər Təşkilatı kimi qurumları qurduq,

because these institutions were so new.

BVF, Dünya Bankı,

Dünya Ticarət Təşkilatı, Marshall Planı.

But they are now out of date. They don't deal with the problems.

Bir müddət insanlar bir yaratma prosesindən söz etdilər,

You can't deal with the environmental problem

through existing institutions.

çünki qurumlar çox yeni idi.

You can't deal with the security problem in the way that you need to.

Lakin indi istifadə müddətləri keçdi. Probləmlərlə maraqlanmırlar.

Dediyim kimi, mövcud bu qurumlarla ətraf mühit problemi kimi

You can't deal with the economic and financial problem.

məsələləri həll edə bilməzsiniz.

So we have got to rebuild our global institutions,

Təhlükəsizlik məsələsini etməniz lazım olan şəkildə həll edə bilməzsiniz.

build them in a way that is suitable to the challenges of this time.

İqtisadi və maliyyə problemlərini həll edə bilməzsiniz.

And I believe that if you look at the biggest challenge we face,

Yeni Qlobal Qurumlar yaratmalıyıq,

it is to persuade people to have the confidence

bugünün çətinlikləri və şərtlərinə uyğun şəkildə qurulmalıdır.

that we can build a truly global society

Əgər qarşılaşdığımız ən böyük problemə baxsaq, bunun

with the institutions that are founded on these rules.

insanları bu şərtlərdə formalaşdırılacaq yeni qurumların

So, I come back to my initial point.

həqiqətən də dünya birliyi yarada biləcəyinə

Sometimes you think things are impossible.

Nobody would have said 50 years ago

inandıra bilmək məsələsi olduğu ilə üzləşirik.

that apartheid would have gone in 1990,

Yəni başlanğıc nöqtəsinə qayıdıram.

or that the Berlin wall would have fallen at the turn of the '80s and '90s,

Bəzən bəzi şeylərin qeyri-mümkün olduğunu düşünürük.

50 il öncə heç kəs irqçiliyin

or that polio could be eradicated,

1990-cı ildə yox olacağını

or perhaps 60 years ago,

və ya Berlin divarlarının 80 və 90-cı illərin

nobody would have said a man could gone to the Moon.

sonlarında dağılacağını,

All these things have happened.

By tackling the impossible, you make the impossible possible.

və ya uşaq iflicinin yox edilə biləcəyini deməzdi və ya bəlkə də

CA: And we have had a speaker who said that very thing,

60 il öncə bir insanın aya gedə biləcəyindən bəhs edilməmişdi.

Bütün bunlar oldu.

and swallowed a sword right after that, which was quite dramatic.

Qeyri-mümkünə yönələrək, qeyri-mümkünü mümkün etmiş olarsınız.

(Laughter)

CA: Spikerlərdən biri də eynən bunu demişdi,

GB: Followed my sword and swallow.

CA: But, surely a true global ethic is for someone to say,

və ardından qılınc uddu. Bu kifayət qədər dramatik idi.

(Gülüş)

GB: Qılıncımı təqib edənlər udacaq.

"I believe that the life of every human on the planet

CA: Lakin aydındır ki, həqiqi qlobal etika

is worth the same, equal consideration,

"Dünyada mövcud olan

regardless of nationality and religion."

hər insanın milliyəti və ya dini nəzərə alınmadan

And you have politicians who have --

bərabər olduğuna, bərabər əhəmiyyət daşıdığına

you're elected.

In a way, you can't say that.

inanıram" deyə bilən insanlar üçündür.

Even if, as a human being, you believe that,

you can't say that.

Siz siyasətçilər, sizdə-

You're elected for Britain's interests.

Siz seçilirsiniz. Yəni bunu deyə bilməzsiniz.

GB: We have a responsibility to protect.

Hətta bir insan olaraq buna inansanız da,

I mean look, 1918, the Treaty of Versailles,

siz İngiltərənin maraqları üçün seçilmisiniz.

and all the treaties before that,

GB: Qorumaq məsuliyyətini daşıyırıq.

the Treaty of Westphalia and everything else,

were about protecting the sovereign right of countries

Yəni baxın, 1918-ci il, Versal Müqaviləsi

to do what they want.

Since then, the world has moved forward,

və ondan qabaqkı bütün razılaşmalar, Westphalia və digər hamısı,

partly as a result of what happened with the Holocaust,

fərdi ölkələrin müstəqillik haqqlarını qoruyaraq istədiklərini

and people's concern about the rights of individuals

edə bilmək üçündür.

within territories where they need protection,

O zamandan bəri dünya bir mərhələni keçdi,

qismən Nazi soyqırımı vaxtı olanların nəticəsi olaraq

partly because of what we saw in Rwanda,

və insanların fərdi haqqlarının qorumaq istədikləri

partly because of what we saw in Bosnia.

sahələr içində qalması gərəkli olduğu düşüncəsiylə,

The idea of the responsibility to protect

all individuals who are in situations where they are at humanitarian risk

qismən Ruandada gördüklərimizdən,

qismən da Bosniyada gördüklərimizdən dolayı.

is now being established as a principle which governs the world.

Bugün mövcud və hakim olan prinsip

So, while I can't automatically say

insani risklər yaradan vəziyyətlərdə

olan bütün fərdləri

that Britain will rush to the aid of any citizen of any country, in danger,

qorumaq öhdəliyimiz olduğudur.

Yəni, təbii olaraq İngiltərə təhlükə içində olan

I can say that Britain is in a position

hər bir ölkənin hər bir vətəndaşına

where we're working with other countries

təcili yardım edəcək deyə bilməsəm də,

so that this idea that you have a responsibility

to protect people who are victims of either genocide or humanitarian attack,

İngiltərə digər ölkələr ilə əməkdaşlıq etdiyi

və insani hücumlara və ya soyqırıma məruz qalan

is something that is accepted by the whole world.

qurbanların qorunmasında

məsuliyyət daşıdığı fikrinə sahib

Now, in the end, that can only be achieved

if your international institutions work well enough to be able to do so.

bir mövqedə yer almaqdadır deyə bilərəm.

And that comes back to what the future role of the United Nations,

Bu dünyada qəbul edilmiş bir şeydir.

Ancaq beynəlxalq qurumlar

and what it can do, actually is.

bunu edə biləcək qədər yaxşı işlədiyi zaman

But, the responsibility to protect is a new idea that is, in a sense,

bu dediklərimə nail ola biləcəyik.

Bu məqamda Birləşmiş Millətlər Təşkilatının gələcəkdəki rolunun nə olduğuna,

taken over from the idea of self-determination

nə etdiyi və ya edə biləcəyinə geri qayıdırıq.

as the principle governing the international community.

Lakin qorumaq məsuliyyəti

CA: Can you picture, in our lifetimes,

bir tərəfdən də beynəlxalq

cəmiyyətin öz qərarlarını

a politician ever going out on a platform

vermək prinsipini əsas götürərək gəldiyimiz yeni bir fikirdir.

of the kind of full-form global ethic, global citizenship?

CA: Bir siyasətçinin tam olaraq qlobal etika

və tam dünya vətəndaşlığı platformasına çıxa biləcəyini

And basically saying, "I believe that all people across the planet

təsəvvür edə bilirsiniz?

have equal consideration,

and if in power we will act in that way.

Və daha sadə desək "Bütün dünyadakı insanların bərabər dərəcədə əhəmiyyətli olduğuna

And we believe that the people of this country

are also now global citizens and will support that ethic."

inanıram və səlahiyyət alsaq da

GB: Is that not what we're doing in the debate about climate change?

bu şəkildə davranmış olacağıq.

Ölkəmizdəki insanların da dünya vətəndaşı

We're saying that you cannot solve

olduğuna və bu etikanı dəstəkləyəcəyinə inanırıq..." deyə bilərsiniz?

the problem of climate change in one country;

GB: İqlim dəyişikliyi mövzusundakı müzakirəmiz

you've got to involve all countries.

də elə bu deyilmi məgər?

You're saying that you must, and you have a duty to help those countries

Digər bütün ölkələri də daxil etməsəniz, tək bir dövlət olaraq

that cannot afford to deal with the problems of climate change themselves.

iqlim dəyişikliyinə həll yolu tapa bilməzsiniz.

Təklikdə iqlim dəyişikliyi problemini həll etmək

You're saying you want a deal

with all the different countries of the world

gücündə olmayan ölkələrə yardım edilməsinin

where we're all bound together

labüdlüyünü nəzərə çatdırırıq.

to cutting carbon emissions in a way that is to the benefit of the whole world.

Dünyadakı bütün ölkələrin bir araya gəlməli olduğunu və

We've never had this before because Kyoto didn't work.

karbon tullantılarının azaldılması haqda

razılaşma imazalamasının labüdlüyündən danışırıq.

If you could get a deal at Copenhagen, where people agreed,

Kyoto razılaşması ilə buna nail ola bilmədik.

A, that there was a long-term target for carbon emission cuts,

B, that there was short-range targets that had to be met

Kopenhagendə isə "A: uzun müddətdə

so this wasn't just abstract;

karbon tullantılarını azaltmaq əsas hədəfdir"

it was people actually making decisions now

"B: qarşılanması gərəkən qısa müddətli hədəflər var "

that would make a difference now,

başlıqlı razılaşma müzakirə edilir,

and if you could then find a financing mechanism

Yəni bu sadəcə boş sözlər deyil;

that meant that the poorest countries that had been hurt

bu gün dəyişikliyin hiss olunacağı

by our inability to deal with climate change

mücərrəd və praktiki qərarlardır.

over many, many years and decades

Əgər maliyyə mexanizmi yaradılsa və

are given special help

iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə çatışmazlığına görə

so that they can move to energy-efficient technologies,

uzun on illiklər boyu zərər görmüş

and they are in a position financially

olan yoxsul ölkələrə xüsusi yardımlar edərək

onların da enerji-səlahiyyətli texnologiyalara keçidinə

to be able to afford the long-term investment

that is associated with cutting carbon emissions,

yardım olunsa

then you are treating the world equally,

və karbon tullantılarını azaldacaq

uzun müddətli investisiyalara qadir olan

by giving consideration to every part of the planet

bir iqtisadiyyat yaratmalarına kömək edilsə ,

and the needs they have.

onda dünyanın hər yerini nəzərdə tutub,

It doesn't mean that everybody does exactly the same thing,

because we've actually got to do more financially

ehtiyaclarını qarşılayır və hər kəsə

to help the poorest countries,

bərabər davranmış olardıq.

but it does mean there is equal consideration

Bu hər kəsin eyni şeyi etməsi demək deyil,

for the needs of citizens in a single planet.

çünki daha yoxsul ölkələrə maliyya yardımı edilməsi

CA: Yes.

bütün düynadakı insanların eyni dərəcədə

And then of course the theory is still that those talks get rent apart

diqqət göstərilməsi

by different countries fighting over their own individual interests.

demək deyil.

GB: Yes, but I think Europe has got a position,

CA: Bəli. Sonradan bu nəzəriyyə, hələ də şəxsi ehtiyacları

üzündən bir-biri ilə savaşan ölkələrdən dolayı

which is 27 countries have already come together.

parçalanır təbii ki.

I mean, the great difficulty in Europe

GB: Bəli, amma Avropada 27 ölkənin indidən

is if you're at a meeting and 27 people speak,

bir araya gəldiyi bir vəziyyət var.

it takes a very, very long time.

But we did get an agreement on climate change.

Yəni, Avropadakı ən böyük problem,

toplantı olub, 27 nəfər birdən danışdıqda

America has made its first disposition on this

bunun çox vaxt aparmasıdır.

with the bill that President Obama should be congratulated

Lakin iqlim dəyişikliyi ilə əlaqədar bir razılığa da gəlmişik.

for getting through Congress.

Amerika da bu mövzuda ilk sərmayəsini sənədi

Japan has made an announcement.

China and India have signed up to the scientific evidence.

Konqresdə qəbul etdirərək etmiş oldu,

And now we've got to move them to accept

prezident Obama bu baxımdan təbrik edilməlidir.

Yaponiya da bildiriş yayınlayıb.

a long-term target, and then short-term targets.

Çin və Hindistan elmi faktlara imza atdı.

But more progress has been made, I think, in the last few weeks

Onlara ilk öncə uzun müddətli və sonra da

than had been made for some years.

And I do believe that there is a strong possibility

qısa müddətli hədəfləri qəbul etməyə doğru hərəkət etdirməliyik.

that if we work together, we can get that agreement to Copenhagen.

Lakin bir neçə il ərzində əldə olunan uğurlardan daha da çoxunun

bu son həftələrdə qazanıldığını düşünürəm.

I certainly have been putting forward proposals

Əgər birlikdə çalışsaq

that would have allowed the poorest parts of the world

Kopenhagenə bu razılaşmaların

əldə ediləcəyinə inanıram.

to feel that we have taken into account their specific needs.

Dünyanın ən yoxsul yerlərinə özlərinə və spesifik ehtiyaclarına

And we would help them adapt.

verdiyimiz əhəmiyyətin hiss olunacağı

And we would help them make the transition to a low-carbon economy.

təkliflər və planlar irəli sürməyə

I do think a reform of the international institutions is vital to this.

davam edirəm.

Onların uyğunlaşmasına yardım edə bilərik.

When the IMF was created in the 1940s,

Az karbonlu bir iqtisadiyyata keçiddə onlara yardım edə bilərik.

it was created with resources that were five percent or so of the world's GDP.

Beynəlxalq təşkilatlarda aparılacaq islahatların bu baxımdan əhəmiyyətli olduğunu düşünürəm.

The IMF now has limited resources, one percent.

BVF 1940-cı illərdə yaradılanda

It can't really make the difference

that ought to be made in a period of crisis.

dünya ÜDM-nin 5 %-ə qədər resursuyla yaradılmışdı.

So, we've got to rebuild the world institutions.

Bugün isə BVF-nin resursları yalnız 1% faiz həcmindədir.

And that's a big task:

persuading all the different countries

Bir böhran zamanı edilməli olan dəyişiklikləri edə bilmir.

with the different voting shares in these institutions to do so.

Yəni dünya təşkilatlarını yenidən qurmalıyıq.

There is a story told about the three world leaders

Ən əsas vəzifə; bütün fərqli

səs faizinə sahib o fərqli ölkələri bu qurumlara

of the day getting a chance to get some advice from God.

inandırmaqdır.

Tanrıdan məsləhət almaq imkanı əldə üdən üç dünya lideri

And the story is told that Bill Clinton went to God

ilə bağlı bir hekayə var.

and he asked when there will be successful climate change

Hekayədə Bill Clinton Tanrının yanına gedir və

and a low-carbon economy.

And God shook his head and said,

ona iqlim dəyişikliyində və minimum

"Not this year, not this decade, perhaps not even in [your] lifetime."

karbon tullarında uğur olub olmayacağını soruşur.

And Bill Clinton walked away in tears

Tanrı başını bulayır və " Bu il deyil, bu on ildə də deyil,

because he had failed to get what he wanted.

və bəlkə də sən yaşadığın müddətində də deyil " deyir.

And then the story is that Barroso, the president of the European Commission,

Bill Clinton göz yaşları içində gedir,

went to God and he asked,

"When will we get a recovery of global growth?"

istədiyini əldə edə bilmir.

Daha sonra Avropa Komissiyasının Rəhbəri Barroso

And God said, "Not this year, not in this decade,

Tanrının yanına gedir və ona

perhaps not in your lifetime."

"Qlobal inkişafda irəliləyiş nə vaxt olacaq?" sualını verir.

So Barroso walked away crying and in tears.

And then the Secretary-General of the United Nations

Tanrı "Bu il deyil, bu on ildə də deyil,

və bəlkə də sənin yaşadığın müddətdə də yox." deyir.

Barroso da ağlayaraq çıxıb gedir.

came up to speak to God and said,

"When will our international institutions work?"

Daha sonra Birləşmiş Millətlər Təşkilatının baş katibi

And God cried.

(Laughter)

Tanrının yanına gəlir və Tanrıdan soruşur,

"Beynəlxalq Təşkilatlar nə zaman çalışacaq?"

It is very important to recognize that this reform of institutions

və Tanrı ağlamağa başlayır.

(gülüş)

is the next stage after agreeing upon ourselves

Bu qurumlarda ediləcək islahatların

that there is a clear ethic upon which we can build.

öz aramızda razılığa gəldikdən

CA: Prime Minister, I think there are many in the audience

sonra gələn ikinci mərhələ

who are truly appreciative of the efforts you made

olduğunun anlaşılması,

quracağımız şəffaf bir etikaya sahib olması çox vacibdir.

in terms of the financial mess we got ourselves into.

And there are certainly many people in the audience

CA: Cənab Baş Nazir, tamaşaçılar arasında, xüsusilə içində

olduğumuz bu maliyyə böhranı mövzusunda

who will be cheering you on as you seek to advance this global ethic.

göstərdiyiniz səylər üçün sizə minnətdar çox insan var.

Thank you so much for coming to TED.

Tamaşaçılar arasında bir çox insan siz dünya vətəndaşlığı

GB: Well, thank you.

(Applause)

məsələsində irəliləyiş əldə etməyə çalışarkən sizi alqışlayacaqdır.

TED'ə gəldiyiniz üçün təşəkkür edirik.

Gordon Brown: Təşəkkür edirəm.

(Alqışlar)