How Curiosity got us to Mars - Bobak Ferdowsi

Cỗ máy Tò Mò đã đưa chúng tôi đến sao Hỏa như thế nào - Bobak Ferdowski

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Translator: Thuy Nghiem Reviewer: Binh Nguyen

About 100 days ago,

Khoảng 100 ngày trước

we landed a two-ton SUV on the surface of another planet,

1 chiếc xe thám hiểm 2 tấn đã hạ cánh

on the surface of Mars.

xuống sao Hỏa.

This is one of the first pictures we took there with our rover,

Đây là bức ảnh đầu tiên chiếc xe đã chụp

looking out at Mount Sharp.

từ trên đỉnh Sharp.

I kind of cry a little bit,

Tôi dường như đã khóc, thắt nghẹn lại

choke up, when I see this picture.

khi xem bức ảnh này.

Vì sao lại là sao Hỏa

Why Mars and why do we look at these other planets?

và các hành tinh khác?

Part of it is to understand our own planet --

Một phần là để hiểu rõ hành tinh của chúng ta

Bối cảnh của ta là gì?

what's the context for us?

We live on this amazing planet, but Mars is a lot like Earth.

Chúng ta sống trên Trái Đất và sao Hỏa rất giống nơi này.

It's similar in size.

Kích thước giống nhau.

During the daytime, it can get up to 70 degrees Fahrenheit.

Ban ngày, nhiệt độ có thể lên tới 70 độ F.

So, it's so like Earth, but at the same time,

Nó rất giống Trái Đất, tuy nhiên

this is a barren landscape.

nơi này cũng rất cằn cỗi.

You don't see any trees, you don't see any cactuses growing,

Bạn không thấy một cái cây nào

kể cả xương rồng hay sự sống khác.

anything like that.

Nên hôm nay tôi sẽ kể về cách thức giúp chúng tôi lên sao Hỏa

Today I'm going to tell you about how we got from Earth to Mars

and why it's so cool.

và vì sao nó rất tuyệt vời.

So one of the things we start with is a blank sheet of paper.

Chúng tôi đã bắt đầu với một tờ giấy trắng

Từ nhiệm vụ Spirit và Opportunity vào năm 2004,

We knew from the previous missions in 2004, Spirit and Opportunity,

there was water on Mars in the past.

chúng tôi biết sao Hỏa có nước.

But what's the next step?

Vậy bước tiếp theo là gì?

We're looking for an even more fundamental level of,

Chúng tôi tìm kiếm một cấp độ cơ bản hơn

what does it take to have life survive?

của thứ giúp sự sống tồn tại.

And so, to have that kind of knowledge and understanding,

Để có được những thông tin như thế này,

we have to carry a mass amount of instruments.

chúng tôi phải mang theo rất nhiều máy móc

We have to carry the kind of labs

Có cả những phòng lab dành riêng để nghiên cứu

that people have whole rooms devoted to on Earth

inside of, essentially, a small car.

trong một chiếc xe nhỏ.

And we shrunk it all down

Và chúng tôi đã thu nhỏ chúng lại

to something that weighs about as much as I do,

thành một thứ nặng bằng tôi,

and then put it inside of this rover that weighs as much as your car does.

sau đó lắp nó vào một chiếc xe giống như xe của bạn vậy.

And that rover is now on the surface of Mars,

Cái xe đó thì bây giờ đang ở trên sao Hỏa,

but it's so heavy,

nhưng nó rất nặng.

and so it kind of takes a special challenge for us

Vì thế đây là một thách thức với chúng tôi

to make it all work and come together.

khi phải khiến chúng hoạt động cùng nhau.

So we look at our tool of, what do we have to land stuff on Mars?

Vậy phải xem lại mình có gì có thể đưa được cỗ máy này lên sao Hỏa.

And one of the options is airbags.

Một lựa chọn là dùng các túi khí.

We've done it before.

Chúng tôi đã từng làm việc này.

Airbags are pretty cool, they bounce around a lot.

Túi khí tuyệt vì chúng bật nhảy rất nhiều.

You could never put a human inside of an airbag,

Con người không nên chui vào túi khí đó

because they would get squashed.

vì họ có thể bẹp dí.

But the problem with airbags is, the airbags you see here,

Vấn đề ở đây là những chiếc túi này

which landed the smaller rover -- it's like 400 pounds, the entire rover --

chỉ mang được một chiếc xe 400 pound

were about the size of this room.

to bằng căn phòng này.

So you can imagine the size of airbags it would take

Bạn có thể hình dung kích cỡ của túi khí

to land a two-ton rover on Mars.

cho chiếc xe 2 tấn trên sao Hỏa.

And they'd have to be made out of materials

Cần hơn một vật liệu bình thường

that don't even exist today,

nên không thể tạo ra chúng.

so it'd be some kind of exotic material that we'd have to develop

Vì thế cần tạo ra một vật liệu đặc biệt

mà có thể nó cũng không hiệu quả.

and it may or may not work.

So, what about rockets?

Vậy còn tên lửa thì sao?

You know, you see all the rocket ships landing in old movies,

Trong các bộ phim cũ, tàu vũ trụ được gắn

all rockets on the bottom -- it's a cool idea.

tên lửa ở phía dưới.... Đó là một ý hay.

It works when they're pretty light still,

Nó hoạt động khi chúng vẫn còn chiếu sáng,

but the problem is, these rockets have to be pretty strong

tuy nhiên, những quả tên lửa này phải rất khỏe

to actually softly land you on Mars.

mới mang được bạn lên sao Hỏa.

And so they would be so powerful they could dig holes into the ground

Vì vậy chúng phải rất mạnh. Chúng có thể tạo một cái hố trên mặt đất,

and then you would just end up inside of a hole

cuối cùng bạn lại mắc kẹt trong cái hố đó

and not be able to drive out of it.

mà không thể thoát ra.

So, not the best design.

Nên không phải sáng kiến hay nhất.

But what if I could take the rockets and move them up?

Nhưng nếu tôi đưa tên lửa lên phía trên thì sao?

And that's what we came up with.

Và đó là cách chúng tôi nghĩ ra.

It's a rocket-powered jet pack; we call it the Sky Crane.

Sky Crane - chiếc phi cơ tên lửa mạnh mẽ

Basically, this big rocket sits on top of our rover

Quả tên lửa kéo chiếc xe thám hiểm lên,

and when we're ready to land, the rocket hovers in place

khi sắp hạ cánh, nó sẽ bay lượn tại chỗ

and we slowly lower the rover to the ground.

và hạ chiếc xe xuống đất chầm chậm.

And then we touch down, we're actually on the wheels,

Sau đó chúng tôi đã thực sự cầm lái,

sẵn sàng cho ngày đầu tiên.

we're ready to drive, day one.

But in addition to that, the scientists were like,

Nhưng ngoài ra, các nhà khoa học đã nghĩ

"We actually want to go somewhere interesting."

"Chúng tôi muốn đến những nơi thú vị."

The last two missions were cool,

Hai nhiệm vụ cuối rất tuyệt,

nhưng do hạ cánh ở vùng đất khá bằng phẳng,

but they basically landed in what was like landing in the plains or desert.

Not very exciting.

nên không thú vị lắm.

We all know from the exciting places on Earth like the Grand Canyon,

Chúng ta đều biết những nơi thú vị trên Trái Đất như Hẻm núi lớn,

các nhà khoa học thích những thứ như thế.

those are, for the scientists, the most interesting,

because you see that whole layer,

vì bạn thấy đấy, toàn bộ lớp đá ấy

you see years and years of history all in one place.

chứa đựng bao nhiêu năm lịch sử.

The same thing is true for where we landed.

Nơi chúng tôi hạ cánh cũng giống vậy.

We wanted to land somewhere that was unique,

Chúng tôi muốn đến nơi thật đặc biệt,

that had this crater wall where things had been dug up for us,

có miệng hố thiên thạch như thế này,

where mountains were pushing things up.

và các dãy núi đã đẩy mọi thứ lên.

But the problem is, if you landed with the older systems,

Có điều nếu bạn sử dụng các hệ thống cũ,

you could've landed on the side of that mountain and just tumbled off,

bạn chỉ cần hạ cánh trên mặt núi và nhảy xuống

could've been the side of a cliff, the crater wall or a large boulder.

có thể là các vách đá, các thành núi lửa hoặc một tảng đá lớn.

So we needed a kind of technology

Vì thế chúng tôi cần một công nghệ

to help us land in a very small area,

để hạ cánh được trên một nơi rất nhỏ,

and that was this little guided entry from Apollo.

và đó là tên lửa định hướng Apollo.

We took it from the 1960s.

Chúng tôi sử dụng phiên bản từ năm 60

We flew over like the manned vehicle, because they have to pick up men,

Chúng như chiếc xe có người lái vì còn để đón người,

you can't just land all over the place.

chứ không thể hạ cánh không được.

And then we landed, like, spot-on in the middle.

Sau đó chúng tôi đáp xuống ngay điểm chính giữa

And in fact, it was so spot-on that when we did it,

Thực ra nó chính xác đến nỗi giống như

it was basically like a quarterback launching towards Mars --

một tiền vệ đã phóng con tàu lên sao Hỏa,

like a quarterback, though, that was in Seattle,

Giống như ném bóng ở Seattle

throwing at a receiver that was moving here in Giants Stadium.

cho đồng đội tại sân vận động Giants.

That's how accurate we were. Kind of awesome.

Chúng tôi đã chính xác đến như vậy. Rất tuyệt!

But you only get one shot,

Nhưng bạn chỉ có một lần phóng,

and so we actually have to design a system

nên chúng tôi phải thiết kế một hệ thống

that we can build and test and operate,

vừa có thể thử nghiệm và vận hành,

and so it's not just about can we get it to Mars,

Vấn đề không còn là việc làm sao đưa nó lên sao Hỏa nữa

but, if it's only one chance,

nhưng nếu chỉ có một cơ hội,

how do you make sure that one chance goes well?

làm sao để đảm bảo sẽ thành công?

So there's all these processes to make sure things are built properly.

Vì thế chúng tôi có những quy trình đảm bảo mọi thứ chính xác.

Then we go out to the desert and drive around and test it.

Sau đó chúng tôi thử nghiệm lái xe trên sa mạc

We fly things in F-18s to make sure the radar systems work in high speeds.

Mọi thứ được chiếc phản lực F-18 chở để đảm bảo hệ thống radar hoạt động ở tốc độ cao.

Then, most importantly, we test the team to make sure they know how to operate it.

Rồi quan trọng nhất là kiểm tra xem cả đội có nắm rõ cách vận hành

Không thể bỏ lỡ cơ hội chỉ vì một câu lệnh sai,

We don't want to miss it because we sent the wrong command

and now it's going to be rebooting forever.

và giờ nó sẽ được khởi động lại mãi mãi.

So, that guy Fred there, he did a lot of that.

Anh chàng Fred kia đã làm việc này nhiều lần.

And then we launched it on this rocket to Mars.

Sau đó tên lửa mang cỗ máy này được phóng đi.

We landed 2,000 pounds on Mars,

Cỗ máy 2000 pound hạ xuống sao Hỏa.

but the entire thing was about 10,000 pounds

Nhưng tất cả nặng tới 10000 pound

when we lifted off from Earth,

khi phóng đi từ Trái Đất,

all the fuel and the solar arrays and everything else that we needed.

gồm nhiên liệu, các tấm pin mặt trời và những thứ khác.

And, again, we were so accurate

Và chúng tôi lại hạ cánh

that we landed in this, like, little pin-point on Mars.

rất chính xác tại điểm trên sao Hỏa.

In the meantime, though, we had to design a landing system that worked.

Mặc dù, khi đó chúng tôi phải có một hệ thống hạ cánh có hiệu quả.

And I told you about the actual physics of it, but here's the catch:

Tôi đã nói về khía cạnh vật lý của nó và đây là điểm cần lưu ý:

Mars is about 14 minutes away from Earth in light speed,

Sao Hỏa cách Trái Đất 14 phút ánh sáng.

which means if I try to control it with a joystick,

Nếu tôi cố kiểm soát nó bằng các phím điều khiển

I would be always controlling to 14 minutes in advance,

nó chỉ có tác dụng trước 14 phút này,

so it wouldn't work.

nên nó sẽ không hiệu quả.

So we had to give it all the smarts and knowledge it needed to make it happen.

Nó phải được cài đặt sẵn các dữ liệu cần thiết.

So we built in all these smarts and algorithms

Chúng tôi đã xây dựng các thuật toán thông minh

and told it here's what you're going to have to do,

và các câu lệnh điều khiển cỗ máy này.

and it goes from basically five times the speed of a speeding bullet

Nó có tốc độ từ gấp 5 lần đạn bay

to about a baby's crawl,

đến tốc độ bò của em bé,

all within about seven minutes,

tất cả xảy ra trong 7 phút,

which are called the seven minutes of terror,

7 phút kinh hãi,

because I was about to throw up.

vì tôi đã muốn nôn mửa rồi.

(Laughter)

But today we're on the surface of Mars, and this was one of the panoramas we took

Nhưng hôm nay trên bề mặt sao Hỏa, chúng tôi đã chụp được bức ảnh toàn cảnh này

a couple days after we landed,

sau một vài ngày hạ cánh,

and it's amazing to me, because you look at this,

Tôi thấy nó khá ấn tượng vì khi nhìn nó

and can see the Grand Canyon,

bạn có thể thấy Hẻm núi lớn,

you can see your own planet, you can imagine walking on the surface.

hành tinh của chúng ta và mường tượng ta đang bước đi trên đó.

And so what we're going to do and continue to do

Vì thế, chúng tôi sẽ và tiếp tục tìm hiểu

is to understand what makes Mars so special

điều gì khiến sao Hỏa đặc biệt như vậy,

and what makes Earth even more special

và điều gì khiến Trái Đất còn đặc biệt hơn

that we're all here together today.

để chúng ta đều ở đây ngày hôm nay.

So we'll see where Curiosity takes us --

Sự tò mò sẽ đưa chúng ta đến vùng đất mới

not just our rover,

không chỉ bằng cỗ xe này,

but our sense of exploration.

mà còn từ cảm giác thám hiểm của mình.

Thank you.

Cám ơn.

(Applause)