The rights you might not realize you have - Shannon Odell

Translator: Mai Tran Reviewer: 24 Anh

Since 2015, an unprecedented movement has been sweeping courts around the world.

Từ năm 2015, một phong trào chưa từng có đã lan rộng khắp các tòa án toàn thế giới.

Groups of young plaintiffs, some as young as 7,

Các nhóm nguyên đơn trẻ, vài người chỉ mới 7 tuổi,

are suing their governments for their inaction on tackling climate change.

đang kiện chính phủ của họ vì không có hành động chống lại biến đổi khí hậu

For example, in the winter of 2018,

Ví dụ, vào mùa đông năm 2018,

25 young Colombians, including Indigenous youths,

25 thanh niên Colombia, bao gồm cả các thanh niên bản địa,

sued their government for failing to reduce deforestation in the Amazon

đã kiện chính phủ của họ vì không giảm bớt nạn phá rừng ở Amazon

and falling short on climate promises.

cũng như đã không thực hiện được những cam kết về khí hậu.

This suit, as well as others,

Vụ kiện này, cũng như những vụ khác,

argued that destructive environmental policies

lập luận rằng các chính sách phá hoại môi trường

put the plaintiffs’ current and future lives at risk.

làm cho cuộc sống hiện tại và tương lai của nguyên đơn rơi vào nguy hiểm.

Việc không hành động vì khí hậu vi phạm các quyền con người cơ bản của họ,

Climate inaction violates their basic human rights—

specifically the right to a healthy environment, health, food, and water.

đặc biệt là quyền có môi trường trong lành,

sức khỏe, thực phẩm và nước uống.

But what do human rights have to do with the environment?

Nhưng nhân quyền có liên quan gì đến môi trường?

Do you have the right to breathe clean air?

Bạn có quyền được hít thở không khí trong lành không?

To live in a world with white rhinos, polar bears, and lemur leaf frogs?

Được sống trong thế giới có tê giác trắng, gấu bắc cực và ếch lá vượn cáo?

What about the right to mangroves and coral reefs?

Còn quyền đối với rừng ngập mặn và các rạn san hô thì sao?

The first international document to outline human rights

Tài liệu quốc tế đầu tiên khái luận về nhân quyền

was adopted by the newly-formed United Nations in 1948,

đã được Liên Hợp Quốc mới thành lập thông qua vào năm 1948,

against the backdrop of two world wars marked by countless atrocities

trong bối cảnh hai cuộc chiến tranh thế giới

với vô số hành động tàn bạo và hành vi man rợ.

and barbaric acts.

This document, known as the Universal Declaration of Human Rights,

Tài liệu này, được gọi là Tuyên ngôn Quốc tế về Nhân quyền,

hay UDHR,

or UDHR,

describes the inherent freedoms that belong to all people,

mô tả các quyền tự do vốn có thuộc về tất cả mọi người,

no matter who they are or where they live, and which can't be granted or revoked.

bất kể họ là ai hoặc họ sống ở đâu,

và nó không thể được trao đi hoặc thu hồi.

It establishes rights like freedom of thought,

Nó thiết lập các quyền như tự do tư tưởng,

political liberties like the right to a fair trial,

tự do chính trị như quyền được xét xử công bằng,

and socioeconomic and cultural rights,

và các quyền kinh tế xã hội và văn hóa,

like the right to adequate housing and healthcare.

như quyền có nhà ở và chăm sóc sức khỏe đầy đủ.

While the UDHR itself is non-binding,

Mặc dù bản thân UDHR không ràng buộc,

its formation gave people an internationally recognized set

nhưng sự hình thành của nó mang lại cho mọi người

một bộ các tiêu chuẩn và đạo đức được quốc tế công nhận,

of ethics and standards,

và đặt nền tảng cho luật nhân quyền.

and laid the foundation for human rights law.

And since 1948, these liberties have been woven into international treaties,

Và từ năm 1948, những quyền tự do này đã được đan xen vào các điều ước quốc tế,

constitutions, and laws,

hiến pháp và luật,

meaning that countries have opted to uphold and protect them.

tức là các quốc gia đã chọn tán thành và bảo vệ chúng.

As a result, countless individual human rights struggles and movements

Kết quả là, có vô số cuộc đấu tranh và phong trào của cá nhân cho nhân quyền

have been granted legitimacy and a legal basis for pursuing justice.

đã được công nhận là hợp pháp và có cơ sở pháp lý để theo đuổi công lý.

The UDHR makes no mention of nature, biodiversity, or climate.

UDHR không đề cập đến thiên nhiên, đa dạng sinh học hoặc khí hậu.

These rights, instead, first took hold at the national level.

Thay vào đó, những quyền này trước hết được thiết lập ở cấp quốc gia.

Many countries within the Global South,

Nhiều quốc gia thuộc khu vực Nam Toàn cầu,

often influenced by Indigenous laws and worldviews,

thường bị ảnh hưởng bởi luật pháp và thế giới quan của người bản địa,

incorporated the right to a healthy environment into their constitutions

đã ghi nhận quyền có môi trường lành mạnh

trong hiến pháp và các hiệp ước khu vực của họ.

and regional treaties.

Soon, human rights advocates were calling on the rest of the world

Ngay sau đó, những người ủng hộ nhân quyền cũng đã kêu gọi phần còn lại của thế giới

and the United Nations to recognize this right as well.

và Liên Hợp Quốc công nhận quyền này.

Many argued that the very principles of the UDHR

Nhiều người cho rằng chính các nguyên tắc của UDHR

depend on access to healthy ecosystems.

phụ thuộc vào việc tiếp cận các hệ sinh thái lành mạnh.

Each year, millions of people die from air and water pollution.

Mỗi năm, hàng triệu người chết vì ô nhiễm không khí và nguồn nước.

Declining pollinator populations threaten basic food security.

Quần thể thụ phấn suy giảm đe dọa an ninh nguồn lương thực cơ bản.

And the loss of coastal habitats has left millions exposed to greater risks

Và việc mất đi môi trường sống ven biển đã khiến hàng triệu người đối mặt với

from destructive floods and hurricanes.

rủi ro lớn hơn về lũ lụt và các cơn bão mang tính tàn phá cao.

Protecting this right is more urgent now than ever before.

Hiện nay, việc bảo vệ quyền này trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Climate change is causing more frequent heatwaves, longer droughts,

Biến đổi khí hậu đang gây ra các đợt nắng nóng thường xuyên hơn,

hạn hán kéo dài hơn và cá vụ cháy rừng có tính tàn phá hơn.

and more destructive wildfires.

Without rapid and significant change, the planet is at risk of mass extinction,

Nếu không có những thay đổi nhanh chóng và đáng kể,

hành tinh có nguy cơ tuyệt chủng hàng loạt,

which could wipe out a quarter of the world’s biodiversity by 2100.

có thể xóa sổ một phần tư đa dạng sinh học của thế giới vào năm 2100.

Such losses to natural ecosystems would likely have disastrous knockoff effects,

Sự mất mát các hệ sinh thái tự nhiên sẽ tạo ra những hậu quả thảm khốc,

further threatening food supplies, destroying livelihoods,

đe đọa hơn nữa nguồn thực phẩm, phá hủy sinh kế,

and leaving humanity more vulnerable to disease.

và khiến con người dễ bị bệnh tật hơn.

Thankfully, momentum is building.

May mắn thay, động lực đang được hình thành.

Today, over 150 countries and jurisdictions

Ngày nay, hơn 150 quốc gia và các khu vực pháp lý

have enshrined the right to a healthy environment into national legislation.

đã đưa quyền có môi trường lành mạnh vào luật pháp quốc gia.

On April 5th, 2018,

Vào ngày 5 tháng 4 năm 2018,

the Colombian Supreme Court ruled in favor of the young plaintiffs,

Tòa án Tối cao Colombia đã ra phán quyết có lợi cho các nguyên đơn trẻ,

finding that the government was legally obliged to reduce deforestation

tuyên rằng chính phủ có nghĩa vụ pháp lý phải giảm nạn phá rừng

and greenhouse gas emissions

và phát thải khí nhà kính

in order to protect the rights of present and future generations.

để bảo vệ quyền lợi của các thế hệ hiện tại và tương lai.

This case and similar historic wins by young people

Vụ kiện này và các chiến thắng lịch sử tương tự của những người trẻ tuổi

in the courts of the Netherlands, Germany, and the US

tại các tòa án Hà Lan, Đức và Hoa Kỳ

has inspired others to take up the cause.

đã truyền cảm hứng cho những người để theo đuổi lý tưởng.

As of the summer of 2023,

Tính đến mùa hè năm 2023,

a wave of more than 2,000 human rights-based environmental cases

một làn sóng hơn 2.000 vụ án về môi trường dựa trên cơ sở nhân quyền

have been filed across the globe.

đã được đệ trình trên toàn cầu.

And this number is likely to grow.

Và con số này có khả năng sẽ tăng lên.

In 2022, an overwhelming majority of UN General Assembly states came together

Vào năm 2022, đa số các nước thành viên Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã cùng nhau

to keep human rights aligned to a changing world

để điều chỉnh nhân quyền sao cho phù hợp với một thế giới đang thay đổi

by recognizing the right to a clean, healthy, and sustainable environment.

bằng cách công nhận quyền có môi trường sạch sẽ, lành mạnh và bền vững.

It will take unprecedented global cooperation

Cần có sự hợp tác toàn cầu chưa từng có

to reduce greenhouse gas emissions, stop deforestation,

để giảm phát thải khí nhà kính, ngăn chặn nạn phá rừng

and keep our waterways clean.

và duy trì đường thủy sạch sẽ.

These court cases are a powerful first step to hold governments accountable

Những vụ kiện này là bước đầu vững chắc nhằm buộc các chính phủ chịu trách nhiệm

and to give future generations a better chance to breathe clean air,

và cho các thế hệ tương lai cơ hội tốt hơn để hít thở không khí trong lành,

and live in a world with white rhinos, polar bears, and coral reefs

và sống trong thế giới có tê giác trắng, gấu bắc cực và rạn san hô

for years to come.

trong nhiều năm tới.