Why is Aristophanes called "The Father of Comedy"? - Mark Robinson

Translator: Ngoc Nguyen Reviewer: Nhu PHAM

At the annual Athenian drama festival in 426 BC,

Vào năm 426 trước Công nguyên (TCN), tại liên hoan kịch thường niên Athen,

a comic play called The Babylonians,

một vở hài kịch tên The Babylonians (Những người Babylon)

written by a young poet named Aristophanes,

của nhà thơ trẻ Aristophanes đã được trao giải nhất.

was awarded first prize.

But the play’s depiction of Athens’ conduct during the Peloponnesian War

Nhưng vở kịch miêu tả chỉ huy Athen trong cuộc chiến Peloponnesian

was so controversial that afterwards,

gây nhiều tranh cãi đến nỗi

a politician named Kleon took Aristophanes to court

một chính trị gia tên Kleon đã buộc Aristophanes ra hầu tòa

for "slandering the people of Athens in the presence of foreigners."

vì tội "phỉ báng dân Athens trước mặt người nước ngoài."

Aristophanes struck back two years later with a play called The Knights.

Hai năm sau, Aristophanes đáp trả

bằng một vở kịch tên The Knights (Những kỵ sĩ).

In it, he openly mocked Kleon,

Trong đó, chàng công khai chế giễu Kleon,

ending with Kleon’s character working as a lowly sausage seller

với nhân vật cùng tên kết thúc bằng việc bán xúc xích ngoài cổng thành.

outside the city gates.

Phong cách châm biếm này

This style of satire was a consequence

of the unrestricted democracy of 5th century Athens

là hệ quả của nền dân chủ không giới hạn ở Athen thế kỷ thứ 5

and is now called "Old Comedy."

và hiện nay, được gọi là "Hài kịch cổ."

Aristophanes’ plays, the world’s earliest surviving comic dramas,

Kịch của Aristophanes là những vở hài kịch lâu đời nhất còn tồn tại trên thế giới,

are stuffed full of parodies, songs, sexual jokes, and surreal fantasy.

chứa đầy sự giễu nhại, bài hát,

những trò đùa cợt nhã, và trí tưởng tượng siêu thực.

Chúng thường sử dụng các tình huống kì lạ,

They often use wild situations,

like a hero flying to heaven on a dung beetle,

như nhân vật chính cưỡi bọ hung bay lên thiên đường

or a net cast over a house to keep the owner’s father trapped inside,

hay một cái lưới trùm lên ngôi nhà khiến cha khổ chủ mắc kẹt bên trong,

in order to subvert audience expectations.

nhằm lật nhào kỳ vọng của khán giả.

And they’ve shaped how comedy’s been written and performed ever since.

Và nó đã định hình phong cách viết và diễn hài kể từ đó.

The word "comedy" comes from the Ancient Greek "komos," – revel,

Từ "hài kịch" có nguồn gốc từ "komos" trong tiếng Hy Lạp cổ đại - huyên náo,

and "oide," – singing,

và "oide" - hát,

and it differed from its companion art form, "tragedy" in many ways.

và khác hẳn với loại hình nghệ thuật đồng hành - "bi kịch" .

Where ancient Athenian tragedies dealt with the downfall of the high and mighty,

Trong khi bi kịch của người Hi Lạp cổ đại

kết thúc với sự sụp đổ của những nhân vật quyền năng,

their comedies usually ended happily.

hài kịch thường kết thúc có hậu.

And where tragedy almost always borrowed stories from legend,

Trong khi bi kịch gần như luôn vay mượn từ truyền thuyết,

comedy addressed current events.

hài kịch lại nêu bật các vấn đề thời sự.

Aristophanes’ comedies celebrated ordinary people and attacked the powerful.

Hài kịch của Aristophanes

tôn vinh người thường và công kích nhân vật quyền thế.

His targets were arrogant politicians,

Ông nhắm tới các chính trị gia kiêu ngạo,

war-mongering generals,

các tướng lãnh,

and self-important intellectuals,

và những nhà trí thức tự cao,

exactly the people who sat in the front row of the theatre,

những người ngồi hàng ghế đầu của nhà hát,

where everyone could see their reactions.

nơi mọi người có thể thấy phản ứng của họ.

As a result, they were referred to as komoidoumenoi:

Kết quả là, họ được xem như là komoidoumenoi:

"those made fun of in comedy."

"những người bị đem ra giễu trong hài kịch."

Aristophanes’ vicious and often obscene mockery

Những lời nhạo báng ác ý của Aristophanes

held these leaders to account, testing their commitment to the city.

buộc các nhà lãnh đạo làm tròn bổn phận, thử thách sự tận tâm của họ với thành phố.

One issue, in particular, inspired much of Aristophanes’ work:

Một sự kiện đặc biệt truyền cảm hứng cho sáng tác của Aristophanes

the Peloponnesian War between Athens and Sparta.

là cuộc chiến Peloponnesian giữa Athen và Sparta.

In Peace, written in 421 BC,

Trong vở kịch Peace (Hoà Bình) được viết vào năm 421 TCN,

a middle-aged Athenian frees the embodiment of peace from a cave,

một người trung niên Athen đã giải thoát cho một cô gái

là hiện thân của hòa bình khỏi hang động,

where she’d been exiled by profiteering politicians.

nơi cô ấy bị các chính trị gia trục lợi lưu đày.

Then, in the aftermath of a crushing naval defeat for Athens in 411 BC,

Rồi sau thất bại nặng nề của Athen vào năm 411 TCN,

Aristophanes wrote "Lysistrata."

Aristophanes đã viết "Lysistrata."

In this play, the women of Athens grow sick of war

Trong vở kịch này, phụ nữ Athen chán ngán chiến tranh

and go on a sex strike until their husbands make peace.

đã đình công "chuyện ấy" cho đến khi chồng họ chịu làm hòa.

Other plays use similarly fantastic scenarios to skewer topical situations,

Các vở kịch khác cũng sử dụng hoạt cảnh thú vị tương tự

để xỏ xiên các vấn đề thời sự,

such as in "Clouds,"

như trong vở "Clouds" (Những đám mây),

where Aristophanes mocked fashionable philosophical thinking.

Aristophanes chế giễu tư duy triết học theo thời.

The hero Strepsiades enrolls in Socrates’s new philosophical school,

Nhân vật chính Strepsiades đăng kí vào trường triết học mới của Socrates,

where he learns how to prove that wrong is right

nơi anh ta được học cách chứng minh sai là đúng,

and that a debt is not a debt.

nợ không phải nợ.

No matter how outlandish these plays get, the heroes always prevail in the end.

Dù những vở kịch này có kỳ quặc đến đâu, cuối cùng, nhân vật chính luôn thắng.

Aristophanes also became the master of the parabasis,

Aristophanes cũng trở thành bậc thầy của parabasis,

a comic technique where actors address the audience directly,

một kỹ thuật hài nơi diễn viên tương tác trực tiếp với khán giả,

often praising the playwright or making topical comments and jokes.

thường là ca ngợi kịch gia hay đưa ra luận điểm và pha trò.

For example, in "Birds,"

Như trong vở "Birds" (Những con chim),

the Chorus takes the role of different birds

dàn đồng ca sắm vai các loài chim

and threatens the Athenian judges that if their play doesn’t win first prize,

và dọa các giám khảo Athen rằng nếu vở kịch không được giải nhất,

they’ll defecate on them as they walk around the city.

họ sẽ đại tiện lên các giám khảo khi đi vòng quanh thành phố.

Perhaps the judges didn’t appreciate the joke,

Có lẽ các giám khảo không mấy thích thú với trò đùa này,

as the play came in second.

nên vở kịch chỉ đứng thứ hai.

By exploring new ideas

Bằng cách khám phá những ý tưởng mới

and encouraging self-criticism in Athenian society,

và khuyến khích sự tự phê bình trong xã hội Athen,

Aristophanes not only mocked his fellow citizens,

Aristophanes không chỉ giễu cợt đồng bào mình,

but he shaped the nature of comedy itself.

mà còn định hình bản chất của hài kịch.

Hailed by some scholars as the father of comedy,

Được một số học giả tôn làm cha đẻ của hài kịch,

his fingerprints are visible upon comic techniques everywhere,

ông đã để lại dấu ấn trong tất cả các kỹ thuật hài,

from slapstick

từ hài hình thể,

to double acts

song tấu,

to impersonations

đóng vai

to political satire.

đến châm biếm chính trị.

Through the praise of free speech and the celebration of ordinary heroes,

Tán dương tự do ngôn luận và những người hùng bình thường,

his plays made his audience think while they laughed.

những vở kịch của ông khiến khán giả suy ngẫm trong khi cười.

And his retort to Kleon in 425 BC still resonates today:

Và màn trả đũa Kleon năm 425 TCN vẫn còn vang vọng đến ngày nay:

“I’m a comedian, so I’ll speak about justice,

"Tôi là một diễn viên hài nên tôi sẽ nói về công lý,

no matter how hard it sounds to your ears.”

dù nó có khó nghe thế nào đi nữa.