Why should you read sci-fi superstar Octavia E. Butler? - Ayana Jamieson and Moya Bailey

Translator: Chi Quách Reviewer: Hung Tran Phi

Following a devastating nuclear war,

Sau một cuộc chiến hạt nhân tàn khốc,

Lilith Iyapo awakens after 250 years of stasis

Lilith Iyapo tỉnh dậy sau 250 năm ngủ đông

to find herself surrounded by a group of aliens called the Oankali.

và thấy xung quanh mình là một nhóm người ngoài hành tinh gọi là Oankali.

These highly evolved beings want to trade DNA

Những sinh vật tiến hóa cao này muốn trao đổi DNA

by breeding with humans

qua giao phối với con người

so that each species’ genes can diversify and fortify the other.

để gen của mỗi loài có thể đa dạng hóa và củng cố lẫn nhau.

The only alternative they offer is sterilization of the entire human race.

Lựa chọn thay thế duy nhất họ đưa ra là triệt sản toàn bộ loài người.

Should humanity take the leap into the biological unknown,

Loài người có nên dẫn thân vào cái chưa biết về mặt sinh học,

or hold on to its identity and perish?

hay giữ lấy bản sắc của mình và diệt vong?

Questions like this haunt Octavia Butler’s "Dawn,"

Những câu hỏi này ám ảnh trong truyện "Dawn" của Octavia Butler

the first in her trilogy "Lilith’s Brood."

phần đầu tiên trong bộ ba tác phẩm "Lilith's Brood".

Là người kể chuyện có tầm nhìn, làm đảo lộn khoa học viễn tưởng,

A visionary storyteller who upended science fiction,

Butler xây dựng những thế giới tuyệt đẹp trong các tác phẩm của mình

Butler built stunning worlds throughout her work–

and explored dilemmas that keep us awake at night.

và đào sâu vào các lựa chọn khó khăn khiến ta thao thức.

Born in 1947,

Sinh năm 1947,

Butler grew up shy and introverted in Pasadena, California.

Butler lớn lên là một cô bé ngại ngùng và hướng nội ở Pasadena, Carlifornia.

She dreamt up stories from an early age,

Bà sáng tạo nên những câu chuyện khi còn rất nhỏ,

and was soon scribbling these scenarios on paper.

và sớm nguệch ngoạc lại những khung cảnh ấy lên giấy.

At twelve, she begged her mother for a typewriter

Năm 12 tuổi, bà van nài mẹ mua cho mình máy đánh chữ

after enduring a campy science fiction film called "Devil Girl From Mars."

sau khi xem bộ phim khoa học viễn tưởng lố bịch "Devil Girl From Mars".

Unimpressed with what she saw,

Chẳng hề ấn tượng với những gì được xem

Butler knew she could tell a better story.

Butler biết mình có thể kể câu chuyện hay hơn thế.

Much science fiction features white male heroes

Khoa học viễn tưởng thường lấy hình tượng nam anh hùng da trắng

who blast aliens or become saviors of brown people.

nổ tung người ngoài hành tinh hoặc trở thành cứu tinh của người da màu.

Butler wanted to write diverse characters for diverse audiences.

Butler muốn viết nên các nhân vật đa dạng cho nhiều đối tượng độc giả.

She brought nuance and depth to the representation of their experiences.

Bà mang đến sắc thái và chiều sâu cho việc thể hiện trải nghiệm của họ.

For Butler,

Với Butler,

imagination was not only for planting the seeds of science fiction–

trí tưởng tượng không chỉ gieo mầm cho khoa học viễn tưởng

but also a strategy for surviving an unjust world on one’s own terms.

mà còn là cách sống sót trong thế giới bất công theo cách riêng.

Her work often takes troubling features of the world

Tác phẩm của bà thường đề cập tới những vấn đề của thế giới.

such as discrimination on the basis of race, gender, class, or ability,

như phân biệt đối xử về chủng tộc, giới tính, giai cấp hoặc năng lực,

and invites the reader to contemplate them in new contexts.

và để độc giả suy ngẫm về chúng trong những bối cảnh mới.

One of her most beloved novels,

Tác phẩm được yêu thích nhất của bà,

the "Parable of the Sower,"

"Parable of the Sower",

follows this pattern.

đi theo khuôn mẫu này.

It tells the story of Lauren Oya Olamina

Truyện kể về Lauren Oya Olamina

as she makes her way through a near-future California, ruined by corporate greed,

khi cô đến California ở tương lai, bị phá hủy bởi quyền lực của các công ty,

inequality, and environmental destruction.

sự bất bình đẳng, và môi trường bị hủy hoại.

As she struggles with hyperempathy,

Khi cô vật lộn với chứng thấu cảm quá độ,

or a condition in the novel that causes her to feel others’ pain,

hay một trạng thái khiến cô cảm nhận được nỗi đau của người khác,

and less often, their pleasure.

và ít thường xuyên hơn, niềm vui của họ.

Lauren embarks on a quest with a group of refugees to find a place to thrive.

Cùng với một nhóm người tị nạn, Lauren bắt đầu tìm kiếm một nơi để phát triển.

There, they seek to live in accordance with Lauren’s found religion, Earthseed,

Ở đó, họ cố gắng sống theo tôn giáo do Lauren sáng lập, Địa Chủng,

which is based on the principle

dựa trên nguyên tắc cơ bản rằng

that humans must adapt to an ever-changing world.

con người phải thích nghi với một thế giới luôn thay đổi.

Lauren’s quest had roots in a real life event–

Mục tiêu của Lauren bắt nguồn từ một sự kiện có thật-

California Prop 187,

Tuyên bố số 187 của California,

which attempted to deny undocumented immigrants fundamental human rights,

nhằm chối bỏ quyền con người cơ bản của người nhập cư bất hợp pháp,

before it was deemed unconstitutional.

trước khi nó được coi là đi ngược lại hiến pháp.

Butler frequently incorporated contemporary news into her writing.

Butler thường xuyên kết hợp vào tác phẩm những tin tức đương thời.

In her 1998 sequel to "The Parable of the Sower," "Parable of the Talents,"

Ở phần tiếp theo của "The Parable of the Sower", "Parable of the Talents" năm 1998,

she wrote of a presidential candidate

bà viết về một ứng cử viên tổng thống

who controls Americans with virtual reality and “shock collars.”

kiểm soát người Mỹ bằng thực tế ảo và "vòng cổ huấn luyện".

His slogan? “Make America great again.”

Khẩu hiệu của ông ta? "Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại."

While people have noted her prescience,

Khi mọi người biết đến dự báo của bà,

Butler was also interested in re-examining history.

Butler cũng quan tâm đến việc kiểm tra lại lịch sử.

For instance, "Kindred" tells the story of

Ví dụ, "Kindred" kể về câu chuyện

a woman who is repeatedly pulled back in time

của một phụ nữ liên tục bị kéo trở lại quá khứ

to the Maryland plantation of her ancestors.

đến đồn điền Maryland thuộc về tổ tiên của cô.

Early on, she learns that her mission is to save the life of the white man

Ngay từ đầu, cô đã biết nhiệm vụ của mình là cứu rỗi cuộc đời người đàn ông da trắng

who will rape her great grandmother.

mà sau này sẽ cưỡng bức cụ cố của cô.

If she doesn’t save him, she herself will cease to exist.

Nếu cô không cứu ông ta, chính bản thân cô cũng không còn tồn tại.

This grim dilemma forces Dana to confront the ongoing trauma

Tình thế khó xử buộc Dana phải đối mặt với tổn thương liên tục tái diễn

of slavery and sexual violence against Black women.

của chế độ nô lệ và bạo lực tình dục với phụ nữ da đen.

With her stories of women founding new societies,

Với những câu chuyện về những người phụ nữ thiết lập nên xã hội mới,

time travelers overcoming historical strife,

những nhà du hành thời gian vượt qua xung đột lịch sử,

and interspecies bonding,

và liên kết giữa các giống loài,

Butler had a profound influence on the growing popularity of Afrofuturism.

Butler ảnh hưởng sâu sắc đến sự phổ biến ngày một tăng của thuyết vị lai châu Phi.

That’s a cultural movement

Đó là phong trào văn hóa

where Black writers and artists who are inspired by the past, present and future,

nơi nhà văn và nghệ sĩ da đen được truyền cảm hứng bởi quá khứ, hiện tại, tương lai,

produce works that incorporate magic, history, technology and much more.

tạo ra các sản phẩm kết hợp giữa phép màu, lịch sử, công nghệ và hơn thế nữa.

As Lauren comes to learn in "Parable of the Sower,"

Như Lauren học được trong "Parable of the Sower",

"All that you touch you Change.

"Ta Thay Đổi những thứ ta chạm vào.

All that you Change Changes you.

Thứ mà ta Thay Đổi cũng làm ta Đổi Thay.

The only lasting truth is Change.”

Sự thật duy nhất mãi trường tồn chính là sự Thay Đổi."