The world’s most painful insect sting - Justin Schmidt

Translator: Vi Hạ Nguyễn Reviewer: Thu Ha Tran

Welcome to It Hurts!

Chào mừng đến với Đau lắm đấy!

One of these creatures is thought to possess

Một trong những sinh vật sau được cho là gây ra

the world’s most painful insect sting.

vết côn trùng đốt đau đớn nhất thế giới.

If you were to guess, would it be:

Hãy đoán thử xem, đó là:

the ant that forages in rainforest canopies?

Con kiến kiếm ăn trong tán rừng mưa nhiệt đới?

The bee that protects a hive of delectable honey?

Hay là con ong đang bảo vệ tổ ong đầy ắp mật ngon lành?

Or the wasp that paralyzes tarantulas?

Hay là ong bắp cày có thể làm tê liệt nhện tarantula?

Let’s find out!

Cùng tìm hiểu nào!

Ant, bee, and wasp venoms contain a variable cocktail of compounds

Nọc độc của kiến, ong và ong bắp cày đều chứa những hợp chất khác nhau

designed to incite unsavory sensations and even compromise bodily functions.

để kích thích cảm giác khó chịu, thậm chí là tổn hại đến chức năng cơ thể.

Entomologist Justin O. Schmidt’s sting pain index

Bản liệt kê cơn đau do bị đốt của nhà nghiên cứu sâu bọ Justin O. Schmidt’s

describes and ranks the pain of around 100 kinds of insect stings.

miêu tả và xếp hạng cơn đau của khoảng 100 loại vết đốt côn trùng.

One of our three competitors claims the nastiest one.

Một trong ba đấu thủ nêu trên đã giành được thứ hạng đau đớn nhất.

First, let’s consider the Western honeybee’s sting,

Đầu tiên, hãy xem xét vết đốt của loài ong mật phương Tây,

Schmidt says it’s like “a flaming match head has landed on your arm

Schmidt nói nó giống như “một đầu diêm đang cháy rơi trúng tay

and is quenched first with lye and then sulfuric acid.”

rồi dập tắt bằng cách đổ nước kiềm lên và cuối cùng là axit sulfuric.”

This discomfort is accomplished with venom

Sự khó chịu này được gây ra bởi nọc độc

that’s packed with a pain-causing peptide called “melittin”

chứa đầy peptide gây đau đớn tên là “melittin”

and flesh-softening enzymes that disperse the venom.

và các enzym làm mềm thịt hỗ trợ lan tỏa nọc độc.

These enzymes may also cause allergic reactions

Những enzym này cũng có thể gây ra các phản ứng dị ứng

and even lead to fluid buildup in the lungs.

và thậm chí có thể dẫn đến phổi tích nước.

Because worker honeybees have barbed stingers that burrow into certain victims,

Bởi vì ngòi đốt của ong thợ có ngạnh sẽ cắm vào nạn nhân,

they usually can't sting without leaving part of their bodies behind,

chúng thường không thể đốt mà không để lại một phần cơ thể,

which ultimately kills them.

đó là vì sao ong sẽ chết sau khi đốt.

Since only the queen bee has the ability to reproduce,

Vì chỉ có ong chúa mới có khả năng sinh sản

a worker bee’s self-sacrifice helps ensure that the colony— and their genes—

sự hi sinh của ong thợ sẽ góp phần đảm bảo bầy ong và gen của chúng

will prevail.

tiếp tục sống.

But before they go,

Nhưng trước khi chết,

they release an alarm pheromone that activates a mass attack

ong thợ sẽ tỏa ra pheromone cảnh báo để kích hoạt đợt tổng tấn công

and often targets some of the most vulnerable sites on their victim’s body.

và chúng thường nhằm vào những điểm yếu nhất trên cơ thể nạn nhân.

The tarantula hawk wasp sting is, as Schmidt says,

Vết đốt của ong bắp cày kí sinh, theo Schmidt nói

“blinding, fierce, shockingly electric ... A bolt out of the heavens.

“chớp nhoáng, dữ dội, như điện giật... giống như sét đánh giữa trời quang.

Lie down and scream.”

Nằm xuống và la hét đi.”

The sensation might last just 5 agonizing minutes for humans,

Cảm giác đó có thể kéo dài suốt năm phút khổ sở với con người,

but it leaves tarantulas— the wasp’s preferred target— permanently paralyzed.

nhưng có thể khiến cho nhện tarantula, nạn nhân điển hình, bị tê liệt vĩnh viễn.

After the wasp stings a tarantula, aiming for a crucial bundle of nerves,

Sau khi đốt một con nhện, nhằm vào đúng nhóm dây thần kinh quan trọng,

it lays an egg on the immobilized spider.

ong bắp cày sẽ đẻ trứng bên trong cơ thể con nhện bị tê liệt.

Once hatched, the wasp’s larva spends its formative days

Sau khi trứng nở, ấu trùng ong bắp cày sẽ dành thời gian phát triển

in the bountiful environment of the tarantula’s body—

trong cơ thể đầy dinh dưỡng của nhện tarantula-

devouring it alive.

ăn sống nó từ bên trong.

Aside from paralyzing the tarantula,

Ngoại trừ việc làm tê liệt nhện tarantula,

the wasp’s sting doesn’t seem to do further harm.

vết đốt của ong bắp cày không gây ra thiệt hại gì khác.

This functions to preserve the spider as fresh meat for the wasp’s offspring.

Điều này giúp bảo quản cơ thể nhện như thịt tươi để cung cấp cho ấu trùng.

The rainforest-dwelling bullet ant’s sting yields

Vết đốt của loài kiến thợ săn sống trong rừng mưa được miêu tả

“pure, intense, brilliant pain.

“cơn đau thuần túy, dữ dội vô cùng,

Like walking over a flaming bed of charcoal

giống như bước chân trần trên than hồng bốc lửa

with a 3-inch nail embedded in your heel,” according to Schmidt.

bị một cây đinh dài 7,5 cm cắm vào gót,” theo lời Schmidt.

And this torture often lasts more than 12 hours.

Và sự tra tấn này thường kéo dài đến hơn 12 tiếng.

A neurotoxic peptide called poneratoxin

Một chuỗi peptide độc tố thần kinh gọi là poneratoxin

that our bodies struggle to degrade is what makes the pain last so long.

mà cơ thể chúng ta khó làm phân giải là lí do khiến cơn đau kéo dài như vậy.

In addition to agony, poneratoxin can induce trembling, cold sweats,

Đi kèm sự đau đớn, poneratoxin còn gây ra sự run rẩy, đổ mồ hôi lạnh,

nausea, vomiting, and even an abnormal heartbeat.

buồn nôn, ói mửa, thậm chí là nhịp tim thất thường.

The bullet ant is, in fact, crowned with the most painful insect sting.

Kiến thợ săn, trên thực tế, đứng đầu bảng vết côn trùng đốt đau đớn nhất.

It's thought that they may have evolved such an excruciating defense

Người ta cho rằng chúng đã phát triển cơ chế phòng thủ khắc nghiệt như vậy

because they forage in rainforest canopies loaded with predators

là vì trong những tán rừng mưa nhiệt đới có rất nhiều loài thú săn mồi

looking for proteinaceous snacks.

luôn rình mò những món ăn vặt đầy protein.

They can’t simply jump or fly away,

Kiến không thể nhảy hoặc bay đi,

so perhaps they’re better off with this reliable, rather off-putting weapon.

nên chúng sẽ sống tốt hơn với vũ khí đáng tin cậy và khó chịu này.

The tarantula hawk wasp’s formidable sting

Vết đốt đáng gờm của ong bắp cày kí sinh

clocks in as the second most painful on the scale.

nằm thứ hai trên bảng xếp hạng đau đớn.

And it’s likely the reason this wasp has no known predators.

Chắc đây cũng là lí do chúng hầu như không bị thú săn mồi nào theo đuổi.

Honeybee stings are in the middle of the pain scale.

Vết chích ong mật nằm giữa trên bảng xếp hạng.

But when many sting simultaneously,

Nhưng nếu bị đốt nhiều lần cùng một lúc

what might’ve felt manageable at first becomes all the more dangerous.

thì tình huống có thể xoay xở ban đầu sẽ trở nên vô cùng nguy hiểm đấy.

In fact, insect stings helped enable the evolution of complex colonies

Trên thực tế, côn trùng có ngòi đốt giúp phát triển hệ thống bầy đàn phức tạp

that would otherwise represent an easy feast to predators.

để chúng khỏi trở thành món mồi dễ dàng cho thú săn mồi.

Some stinging insects are, of course, more aggressive than others,

Một số côn trùng có ngòi đốt sẽ hung hăng hơn những côn trùng khác,

but most of the time, they only sting us when we provoke them.

nhưng phần lớn thời gian, chúng chỉ đốt chúng ta khi ta khiêu khích chúng.

The truth hurts.

Sự thật đau đớn vậy đó.