The story behind your glasses - Eva Timothy

Câu chuyện đằng sau cặp kính - Eva Timothy

Transcriber: tom carter Reviewer: Bedirhan Cinar

Translator: Linh Tran Reviewer: Ming Ming

Optics, or the enhancement of our natural vision,

Kính, hay sự cải thiện thị lực tự nhiên của chúng ta

has been one of the biggest catalysts for science over the past 500 years,

là một trong những xúc tác lớn nhất cho khoa học trong hơn 500 năm qua.

Interestingly, it wasn't scientific interest, but more practical matters that led to the initial advancements in optics,

Nhưng không phải khoa học, mà chính thực tế đưa ngành quang học đi những bước đầu tiên.

starting around 1440 when Johannes Gutenberg invented his printing press.

bắt đầu vào khoảng năm 1440 khi Johannes Gutenberg phát minh máy in.

In short order, books, which had been a rarity,

Nói ngắn gọn hơn thì sách, của hiếm vào thời đó,

were now becoming a widespread phenomenon.

lại trở thành nên phổ biến rộng rãi.

All that new reading material meant more knowledge was circulating,

Nhiều sách mới để đọc tức là nhiều kiến thức hơn được lưu truyền

but it also meant that more people were straining their eyes,

nhưng cũng nhiều người hơn bị mỏi mắt,

likely as they read by candlelight.

do đọc sách dưới ánh nến.

And while spectacles had been invented in Italy around 1286,

Trong khi mắt kính được phát minh ra ở Ý vào khoảng năm 1286,

the need for reading glasses increased substantially.

nhu cầu cho kính đọc sách tăng lên đáng kể.

Now that people could use lenses to see things more clearly,

Giờ thì, con người có thể dùng kính để nhìn mọi thứ rõ hơn,

they started wondering if vision could be enhanced to see things the human eye couldn't perceive by its own devices.

họ tìm cách cải thiện thị lực để thấy những thứ mắt thường không cho phép.

Robert Hooke pursued microscopy, and 1665 he published his findings of worlds inside worlds,

Robert Hooke nghiên cứu kính hiển vi, và công bố những phát hiện của mình

which he called "cells" in the book "Micrographia."

về các vi thế giới mà ông gọi là "tế bào" trong cuốn "Micrographia" xuất bản năm 1665.

At the other end of the spectrum,

Và ở phía ngược lại,

Galileo tạo nên đột phá với kính thiên văn, và vào năm 1609,

Galileo innovated with telescopic lenses,

and in 1609, he had refined a telescope until he had an instrument powerful enough to see distant objects in the sky

ông cải tiến nó cho đến khi có thể nhìn được những vật thể xa ở trên trời

with an accuracy no one had before him.

với độ chính xác chưa từng có.

He found that the moon had craters and mountains,

Ông phát hiện ra rằng trên Mặt trăng có các ngọn núi và miệng núi lửa,

that Jupiter had moons of its own, and the whole system governing the earth and space was brought into question.

Sao Mộc có mặt trăng riêng và ông nghi ngờ hệ thống chi phối Trái Đất và vũ trụ.

Not everyone was thrilled with all the things Galileo saw though.

Không phải ai cũng thấy vui vẻ với những phát hiện của Galileo.

For instance, it was taught at the time that the moon was a perfectly smooth sphere.

Ví dụ, người ta được dạy rằng Mặt trăng là một hình cầu nhẵn tròn.

Yet here was visual proof that was awfully hard to discount.

Nhưng đây lại là bằng chứng hình ảnh không thể xem thường.

Upon finding moons around Jupiter, he also verified what Johannes Kepler had surmised:

Khi phát hiện ra các Mặt trăng của Sao Mộc, ông xác nhận phỏng đoán của Johannes Kepler

rằng Trái Đất không phải là trung tâm vũ trụ,

that the earth was not the center of the universe,

đồng thời cũng xóa đi niềm tin chính thời bấy giờ.

dispelling another central dogma of Galileo's day.

Then almost exactly a year after Galileo died,

Gần một năm sau khi Galileo chết,

Isaac Newton được sinh ra đời.

Isaac Newton was born.

A lot that had been unknown was visible by now,

Lúc đó, rất nhiều bí ẩn trước kia đã được làm sáng tỏ

but much of it was simply the foundation for further questions.

nhưng lại làm nảy sinh các câu hỏi lớn hơn

What was light anyway? And color, for that matter?

Ánh sáng là gì? Và còn màu sắc nữa?

Vậy các quy luật chi phối đất và trời là gì?

What were the laws that governed the earth, and the heavens?

And could we capture them through keen observation?

Chúng ta có thể nắm bắt được chúng chỉ qua quan sát hay không?

Newton experimented extensively with optics,

Newton đã thử nghiệm rất nhiều với thấu kính

and came to understand light as something of substance,

và hiểu rằng ánh sáng là một loại vật chất

and colors as components of light at different frequencies.

và màu sắc là thành phần của ánh sáng ở tần số khác nhau.

Before Newton, people widely believed that the color was due to different amounts of light,

Trước Newton, người ta tin rằng có màu sắc là do có lượng ánh sáng khác nhau,

with red being lots of light, and blue being mostly dark.

màu đỏ khi có nhiều ánh sáng, và màu xanh khi trời tối.

Newton's prism experiments showed that white light could not only be broken into its component colors with one prism,

Thí nghiệm của Newton chỉ rõ ánh sáng trắng không chỉ bị tán sắc khi qua lăng kính,

but that a second lens could recompose those colors back into white light again,

mà với một thấu kính thứ hai, có thể ghép các màu lại thành ánh sáng trắng

thus showing that color was a matter of light's refraction rather than how light or dark it was.

Điều này cho thấy màu sắc là do khúc xạ ánh sáng chứ không phải do độ sáng tối.

Newton's studies of optics led to the development of the reflecting telescope.

Nghiên cứu quang học của Newton dẫn tới sự phát triển của kính thiên văn phản xạ.

This, together with his study of planetary motion, led to his theory of gravitation,

Và cùng với nghiên cứu về sự dịch chuyển của các hành tinh, ông đưa ra thuyết hấp dẫn,

one of the world's greatest examples of learning to see something invisible

đây là 1 trong những điển hình lớn nhất của việc học cách nhìn một thứ vô hình

by observing its effect on things that are visible.

thông qua quan sát ảnh hưởng của nó với những vật hữu hình.

So fast forward a few hundred years, and here we stand.

Vài trăm năm sau, ở thời điểm chúng ta đang sống,

We've evolved from a single lens to optics that reveal the birth of a star in another galaxy,

Chúng ta, từ 1 thấu kính tới các loại kính cho phép quan sát ngôi sao mới hình thành trên dải ngân hà khác,

or a child developing in the womb,

một đứa trẻ đang lớn lên trong bụng mẹ,

or an electron whirling around an atom.

hay một hạt electron xoay quanh một nguyên tử.

At a time when so much is visible, how we see the world around us matters even more than what we see.

Khi quá nhiều thứ trở nên hiện hữu, cách ta nhìn sự vật quan trọng hơn điều ta thấy.

Will we see a world where everything important has already been discovered?

Liệu chúng ta có thấy một thế giới nơi mà mọi điều quan trọng đều đã được khai phá?

Or will we see one in which yesterday's discoveries are but a doorway to the breakthroughs of tomorrow?

Hay ta sẽ thấy những phát kiến ngày xưa mở ra cánh cửa cho những đột phá mai sau?