Is graffiti art? Or vandalism? - Kelly Wall

Translator: Tham Nguyen Reviewer: Tâm Đan

Spray-painted subway cars,

Xe điện ngầm được vẽ lên bằng sơn xịt

tagged bridges,

những cây cầu bị đánh dấu

mural-covered walls.

các bức tường kín tranh.

Graffiti pops up boldly throughout our cities.

Graffiti nổi bật khắp các thành phố

It can make statements about identity, art, empowerment, and politics,

Nó thể hiện thông điệp về cá tính, nghệ thuật, sự trao quyền và chính trị

while simultaneously being associated with destruction.

nhưng cũng đồng thời bị xem là phá hoại

And, it turns out, it's nothing new.

và hóa ra, nó không có gì mới cả

Graffiti, or the act of writing or scribbling on public property,

Graffiti, nghệ thuật viết hay nguệch ngoạc lên công trình công cộng

has been around for thousands of years.

đã có từ hàng nghìn năm trước

And across that span of time,

Trong suốt khoảng thời gian đó

it's raised the same questions we debate now:

nó khơi lên chính câu hỏi chúng ta vẫn hay tranh cãi

Is it art?

đó là nghệ thuật

Is it vandalism?

hay phá hoại

In the 1st century BCE, Romans regularly inscribed messages on public walls,

vào thế kỉ I TCN, người La Mã thường viết thông báo lên tường

while oceans away,

trong khi đó ,cách đó khá xa

Mayans were prolifically scratching drawings onto their surfaces.

người Maya khắc vô vàn bức vẽ lên tường

And it wasn't always a subversive act.

Không phải lúc nào nó cũng là một hành vi nổi loạn

In Pompeii, ordinary citizens regularly marked public walls with magic spells,

Tại Pompeii, dân thường hay vẽ lên tường những câu thần chú,

prose about unrequited love,

câu chuyện tình đơn phương

political campaign slogans,

tuyên truyền về chiến dịch chính trị

and even messages to champion their favorite gladiators.

và cả thông điệp ủng hộ đấu sĩ họ yêu thích

Some, including the Greek philosopher Plutarch, pushed back,

Theo một số người, trong đó có triết gia Hy Lạp Plutarch, phản đối

deeming graffiti ridiculous and pointless.

và cho rằng graffiti thật lố bịch và vô nghĩa

But it wasn't until the 5th century

Nhưng phải đến thế kỉ thứ 5

that the roots of the modern concept of vandalism were planted.

nguồn gốc của định nghĩa mới về sự phá hoại của công mới nảy sinh

At that time, a barbaric tribe known as the Vandals swept through Rome,

Vào thời điểm đó, bộ tộc man rợ hay là người Vandals đã tràn vào Roma,

pillaging and destroying the city.

cướp bóc và đốt phá thành phố.

But it wasn't until centuries later that the term vandalism was actually coined

Nhưng nhiều thế kỉ sau, thuật ngữ phá hoại của công mới thực sự được đặt ra

in an outcry against the defacing of art during the French Revolution.

khi người dân phản đối việc xóa sổ nghệ thuật trong Cách mạng Pháp

And as graffiti became increasingly associated

vì graffiti ngày càng liên quan đến

with deliberate rebellion and provocativeness,

những cuộc nổi loạn và sự khiêu khích

it took on its vandalist label.

nên người ta gán nó với sự phá hoại

That's part of the reason why, today, many graffiti artists stay underground.

đó là một phần lý do tại sao ngày nay nhiều nghệ sĩ graffiti giấu mặt

Some assume alternate identities to avoid retribution,

một số người khác lấy một cái tên giả để tránh bị trả thù

while others do so to establish comradery and make claim to territory.

cũng có người làm vậy để thiết lập mối quan hệ và đánh dấu lãnh thổ

Beginning with the tags of the 1960s,

mở đầu bằng graffiti có chữ ký vào thập niên 60

a novel overlap of celebrity and anonymity

nổi danh và vô danh trở thành hai mảnh ghép mới

hit the streets of New York City and Philadelphia.

trên đường phố New York và Philadelphia

Taggers used coded labels to trace their movements around cities

Họ đánh dấu bằng mật mã để lần theo dấu vết của mình trong thành phố

while often alluding to their origins.

và cũng để ám chỉ danh tính của họ

And the very illegality of graffiti-making that forced it into the shadows

Tính bất hợp pháp của việc vẽ graffiti đẩy nó vào trong bóng tối

also added to its intrigue and growing base of followers.

nhưng cũng kích thích sự tò mò và sự quan tâm, theo dõi của cộng đồng

The question of space and ownership is central to graffiti's history.

Cốt lõi của lịch sử graffiti nằm ở vấn đề về không gian và sự sở hữu

Its contemporary evolution has gone hand in hand with counterculture scenes.

Sự biến đổi đương thời của graffiti đi đôi với sự xung đột văn hóa

While these movements raised their anti-establishment voices,

Phong trào này nói lên sự chống lại các nguyên tắc truyền thống

graffiti artists likewise challenged established boundaries of public property.

nghệ nhân graffiti cũng thách thức ranh giới cố hữu của tài sản công

They reclaimed subway cars,

Họ chiếm lại xe điện ngầm

billboards,

bảng thông báo

and even once went so far as to paint an elephant in the city zoo.

và hơn thế nữa, có lần họ đã đi đi quá xa khi vẽ lên cả một con voi trong sở thú

Political movements, too,

Phong trào chính trị

have used wall writing to visually spread their messages.

cũng dùng tranh tường để lan truyền thông điệp

During World War II, both the Nazi Party and resistance groups

trong Thế chiến thứ 2, cả đảng Phát xít và các phe chống đối

covered walls with propaganda.

đều tuyên truyền trên các bức tường

And the Berlin Wall's one-sided graffiti

một bên tường Berlin đầy graffiti

can be seen as a striking symbol of repression

được xem như một biểu tượng hùng hồn của một bên là đàn áp

versus relatively unrestricted public access.

và bên kia là tương đối tự do tiếp cận của công

As the counterculture movements

Khi phong trào chống văn hóa

associated with graffiti become mainstream,

cùng với graffiti trở thành xu hướng

does graffiti, too, become accepted?

liệu graffiti có được chấp nhận?

Since the creation of so-called graffiti unions in the 1970s

Kể từ khi hội graffiti được lập ra vào thập niên 70

and the admission of select graffiti artists into art galleries a decade later,

và sự cho phép các nghệ sĩ graffiti tham dự triển lãm nghệ thuật một thập kỉ sau

graffiti has straddled the line between being outside and inside the mainstream.

graffiti vừa đi ngược xu hướng nhưng lại vừa là một trào lưu

And the appropriation of graffiti styles by marketers and typographers

Nhiều thương nhân và nghệ nhân vẽ chữ lấy phong cách graffiti

has made this definition even more unclear.

làm định nghĩa graffiti trở nên càng không rõ ràng hơn

The once unlikely partnerships of graffiti artists

Đã từng có sự hợp tác kì lạ giữa nghệ sĩ graffiti

với bảo tàng và nhãn hiệu truyền thống

with traditional museums and brands,

đưa các nghệ sĩ này ra khỏi sự ẩn mình

have brought these artists out of the underground

đến ánh hào quang

and into the spotlight.

Mặc dù graffiti dính dáng đến phá hoại

Although graffiti is linked to destruction,

it's also a medium of unrestricted artistic expression.

nó lại là một phương tiện để tự do biểu đạt nghệ thuật

Today, the debate about the boundary

ngày nay, cuộc tranh luận về ranh giới

between defacing and beautifying continues.

giữa làm mất đi hay tô điểm thêm vẻ đẹp chưa có hồi kết

Meanwhile, graffiti artists challenge common consensus about the value of art

nghệ nhân graffiti vẫn thách thức sự đồng tình về giá trị nghệ thuật

and the degree to which any space can be owned.

và mức độ sở hữu không gian như thế nào

Whether spraying, scrawling, or scratching,

dù là sơn xịt, viết nguệch ngoạc hay khắc graffiti làm nổi lên những câu hỏi

graffiti brings these questions of ownership, art, and acceptability

về sự sở hữu, nghệ thuật và sự chấp thuận

to the surface.