What’s worse than a wasp’s sting? Murder - Miles Zhang

Çeviri: Zeynep Nur Selçuk Gözden geçirme: Ilayda Gokgoz

A cockroach and jewel wasp are locked in battle—

Bir hamam böceği ile bir zümrüt yaban arısı savaşa başladılar

but not for long.

ama çok uzun sürmedi.

The wasp latches onto the cockroach, arcs her body,

Yaban arısı hamam böceğine tutunur, vücuduna atlar,

and inserts her stinger precisely into a cluster of nerves

ve iğnesini hamam böceğinin göğsünde yer alan sinir kümesine

in the cockroach’s thorax.

tam olarak batırır.

The venom that surges out temporarily paralyzes the cockroach’s front legs.

Geçici olarak çıkan zehir hamam böceğinin ön bacaklarını felç eder.

She then stings its brain,

Daha sonra iğneyi beynine sokar,

where her venom blocks its fight-or-flight response.

ve zehir savaş yada kaç mekanizmasını etkisiz hâle getirir.

From here on out, the cockroach is essentially a zombie.

Bundan sonra, hamamböceği tamamen bir zombiye dönüşür.

The wasp snaps the cockroach’s antennae in half,

Sonra yaban arısı hamam böceğinin antenini ısırarak yarıya böler,

uses the broken pieces as straws to feed off its blood-like hemolymph,

kırılan parçaları kullanır kan benzeri hemolenfinden beslemek için

then leads it into a subterranean lair.

pipet olarak kullanır sonra onu bir yer altı sığınağına taşır.

She lays an egg on her victim and carefully seals the burrow,

Kurbanının üstüne bir yumurta bırakır ve dikkatlice yuvayı kapatır,

which becomes her offspring’s nursery— and the cockroach’s crypt.

yavrularının odası haline gelen ve hamam böceği mahzeni.

Over the following weeks,

Sonraki haftalarda,

her larva hatches, bores into the cockroach,

larvaları yumurtadan çıkar ve hamam böceğine delik açar,

eats it alive, pupates in its carcass,

diri diri yer, leşine pupalarını bırakır,

and emerges as an iridescent adult.

ve yanardöner bir yetişkin olarak ortaya çıkar.

This gruesome tale is just one example of parasitoidism,

Bu korkunç hikaye sadece çoğu yaban arısı tarafından kullanılan

an evolutionary strategy employed by most wasps.

evrimsel bir strateji.

Parasitoids feed off other animals as they develop,

Parazitoidler geliştikçe diğer hayvanlarla beslenir,

usually killing their hosts in the process.

bu süreç içerisinde genellikle ev sahiplerini öldürür.

In fact, these insects are about to meet their ends by way of wasps—

Aslında bu böcekler sonlarını aynı yaban arılarınınki

each in a uniquely dreadful manner.

her biri benzersiz ve korkunç bi şekilde gibi bulmak üzere.

This wasp targets the ladybug, planting an egg inside its body.

Bu yaban arısı, uğur böceğinin vücudunun içine bir yumurta bırakmayı hedef alıyor.

When the larva hatches, it consumes the beetle’s body fat.

Larva yumurtadan çıktığında, böceğin vücut yağını tüketir.

It eventually emerges, but the ladybug’s duty isn’t done.

Sonunda larva ortaya çıkar ama uğur böceğinin görevi henüz bitmemiştir.

It’s now semi-paralyzed, possibly due to a viral infection the wasp gave it.

Şimdi yarı felçli, muhtemelen yaban arısı ona viral bir enfeksiyona verdi.

The larva spins a cocoon between its legs,

Larva bacaklarının arasında bir koza döndürür,

and the still-alive-but-bewitched beetle stands guard.

ve hala canlı ama efsunlu böceğin nöbetini tutar.

When a predatory lacewing larva approaches,

Yırtıcı bir dantel kanatlı larva yaklaştığı zaman

the ladybug twitches, scaring it off.

uğur böceği seğirerek onu korkutur.

Many other creatures avoid the ladybug altogether

Diğer birçok canlı uğur böceğinden tamamen kaçınır

because of its bright coloration, which advertises its toxicity.

çünkü onun parlak kırmızı rengi onun “zehirli” olduğunu düşünmelerini sağlar.

After a week, an adult wasp appears,

Bir hafta sonra yetişkin yaban arısı bahtsız yardımcısının

leaving its hapless helper’s corpse behind.

cesedini arkasında bırakarak ortaya çıkar.

Next is the tiny but fierce crypt-keeper wasp,

Sıradaki küçük ama güçlü mezar bekçisi bunun gibi

which targets gall wasp larvae like this one.

safra arısı larvalarını hedef alacak olan yaban arısı.

The gall wasp larva is also parasitic, but in a more vegetarian sense.

Safra arısı da daha vejetaryen bir yaklaşımda asalaktır.

It’s feasting on this oak tree,

Burada safra arısı meşe ağacında ziyafet çekiyor,

tucked away in a chamber on one of its branches.

ve dalların arasında bir bölgeye sıkışmış durumda.

Soon, it has company.

Yakında bir ortağı olacak.

The crypt-keeper wasp adds her egg into the mix.

Mahzen bekçisi yaban arısı kendi yumurtalarını da bu karışıma ekler.

The gall wasp develops, and eventually begins chewing its way out,

Safra arısı gelişir ve sonunda çıkış yolunu çiğneyerek oluşturur,

as it normally would.

aynı olması beklendiği gibi.

But it makes a smaller-than-usual hole and gets stuck.

Ama normalden daha küçük bir delik açar ve sıkışıp kalır.

The crypt-keeper larva eats through the gall wasp’s corpse, pupates within it,

Mahzen bekçisi larva yaban arısının cesedini yer ve içine pupalanır,

then makes its debut, crawling out of the dead wasp’s head.

devamında ölü yaban arısının kafasından sürünerek çıkışını yapar.

The final victim is this caterpillar.

Son kurban da bu tırtıl.

It would have become an owlet moth that fluttered in the cool night air,

Serin gece havasında çırpınan bir baykuş güvesi olurdu,

but a few weeks ago, while developing in its egg,

ama birkaç hafta önce yumurtalarını geliştirirken,

this wasp injected an egg of her own.

yaban arısı onun yumurtalarına kendi yumurtasını enjekte etti.

The caterpillar hatched and began growing.

Tırtıl yumurtadan çıktı ve büyümeye başladı.

And in a process called polyembryony,

“Polyembryony”çok embriyolu üreme adı verilen bir süreçle

the wasp spawn divides repeatedly inside of it.

yaban arısı yumurtası içinde defalarca bölünür.

But a second kind of wasp also lays her eggs on the caterpillar.

Ama ikinci tür yaban arısı da yumurtalarını tırtılın üzerine bırakır.

The original brood senses this

Orijinal kuluçka bunu algılar

and further develops into two distinct castes.

ve iki tane farklı ve özel roller ortaya çıkarır.

What was one egg becomes thousands of larvae:

Bir yumurta olan şey binlerce larvaya dönüşür,

some of them are reproductives, others are soldiers.

bazıları üreme için bazıları da asker olarak görev görür.

The caterpillar is now both wasp buffet and battleground.

Tırtıl artık hem yaban arısı için bir büfe hem de bir savaş alanı.

As the reproductive larvae consume its insides,

Üretim larvaları içlerindekileri tükettikçe,

the soldiers kill the other parasitoids.

askerler diğer asalakları öldürür.

The reproductive larvae morph into adults and the soldiers die within the host.

Üreme larvaları yetişkinlere dönüşür ve askerler ev sahibinin içinde ölür.

Needless to say, the result for the caterpillar is ... very bad.

Sonucu söylemeye gerek yok... Sonuç tırtıl için çok kötü.

This was just a peek into the prolific province of parasitoid wasps.

Bu sadece asalak yaban arısının üretken yaşam alanına yakından bakmaktı.

Some venture underwater to find their hosts.

Bazıları ev sahiplerini bulmak için su altına yönelir.

Others are hyperparasitoids, whose victims are other parasitoid wasps.

Diğerleri kurbanları diğer parazitoid yaban arısı olan hiperparazitoitlerdir.

Scientists are still pulling back the curtain on these creatures.

Bilim insanları hâla bu yaratıkların özelliklerini ortaya çıkarmaya çalışıyor.

They can be hard to collect and quite small:

Bu canlıların toplanması zordur çünkü oldukça küçüktürler,

the world’s tiniest known insect is a microscopic wasp

dünyanın bilinen en küçük böceği mikroskobik bir yaban arısıdır

that parasitizes barklice eggs.

bunlar kabuk biti yumurtalarını parazite eder.

Though much remains unknown,

Çoğu şey bilinmemekle birlikte,

some researchers suspect that parasitoid wasps

bazı araştırmacılar parasitoid yaban arılarının

are among the most diverse animal groups—

bu çok çeşitli hayvan grupları arasında

perhaps the most diverse.

belki de en çeşitli olduklarını düşünmekte

Wasps have been perfecting their brand of parasitism

Yaban arıları kendi markaları olan “parasitoid”i

for some 247 million years,

yaklaşık 247 milyon yıldır kusursuz şekilde kullanmakta,

all to give their offspring the very best opportunities life has to offer.

ve hepsi yavrularına hayatın sunduğu bu mükemmel özelliği aktarır.