What’s so great about the Great Lakes? - Cheri Dobbs and Jennifer Gabrys

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

What's so great about the Great Lakes?

Büyük Göller hakkında bu kadar harika olan nedir?

They're known as America's inland seas.

Amerika'nın kapalı denizleri olarak bilinirler.

The North American Great Lakes

Kuzey Amerika Büyük Gölleri,

Huron,

Huron,

Ontario,

Michigan,

Ontario,

Michigan,

Erie,

Erie

and Superior

ve Superior

are so massive that they border eight states

o kadar büyüktür ki sekiz eyalete sınırdılar

and contain 23 quadrillion liters of water.

ve 23 katrilyon litre su içerirler.

That's enough to cover the land area of the contiguous United States

Bu miktar ABD'nin 48 eyaletinin topraklarını

three meters deep.

üç metre derinlikte kaplamaya yeterlidir.

These vast bodies of water span forest,

Bu büyük su kütleleri ormanlar,

grassland,

and wetland habitats,

çayırlar

ve 3500'ün üzerinde canlıya

supporting a region that's home to over 3,500 species.

ev sahipliği yapan sulak yaşam alanlarını içerir.

But how did such a vast and unique geological feature come to be?

Peki bu kadar geniş ve eşsiz bir jeolojik özellik nasıl oluştu?

The story begins near the end of the last ice age over 10,000 years ago,

Hikâye, neredeyse on bin yıl önce meydana gelmiş son buz devrinin sonunda başlıyor,

a time when the climate was warming

havanın ısındığı ve Dünya'nın yüzeyini kaplayan buz kütlelerinin

and the glaciers that cloaked the Earth's surface began their slow retreat.

yavaşça geri çekilmeye başladığı zaman.

These immense ice sheets carved out a series of basins.

Bu muazzam buz tabakaları bir dizi havzayı oydu.

Those basins filled with water as the ice began to melt,

Eriyen buzlarla dolmaya başlayan bu havzalar,

creating the world's largest area of freshwater lakes.

dünyanın en büyük tatlı su göllerini yarattı.

Over time, channels developed between these basins,

Zamanla, bu havzalar arasında kanallar oluşmaya başladı

and water began to flow in an ongoing exchange

ve su, bugüne kadar devam eden

that persists to this day.

sürekli bir değişim hâlinde akmaya başladı.

In fact, today, the interconnected Great Lakes

Aslında, bugün, birleşik Büyük Göller

contain almost 20% of the world's supply of fresh surface water.

neredeyse dünyanın yüzey tatlı su miktarının %20'sini oluşturuyor.

The water's journey begins in the far north of Lake Superior,

Suyun yolculuğu, sistemin suyunun yarısını içeren,

which is the deepest, coldest, and clearest of the lakes,

en derin, soğuk ve temiz gölü olan

containing half the system's water.

Superior Gölü'nde başlıyor.

Lake Superior sinks to depths of 406 meters,

Superior Gölü'nün derinliği 406 metre

creating a unique and diverse ecosystem that includes more that 80 fish species.

ki bu seksenden fazla balık türünü içeren eşsiz ve çeşitli bir ekosistem yaratıyor.

A given drop of water spends on average 200 years in this lake

Bir su damlası, Michigan veya Huron Gölü'ne

before flowing into Lake Michigan or Lake Huron.

geçmeden önce bu gölde 200 yıl geçiriyor.

Linked by the Straits of Mackinac, these two lakes are technically one.

Mackinac Boğazı tarafından bağlanan bu iki göl, teknik olarak tek göldür.

To the west lies Lake Michigan,

Batıda, göllerin üçüncü büyük gölü olan

the third largest of the lakes by surface area.

Michigan Gölü, uzanmaktadır.

Water slowly moves through its cul-de-sac shape

Su yavaşça çıkmaz sokak şeklinden geçer

and encounters the world's largest freshwater dunes,

ve dünyanın en büyük tatlı su tepeleri,

many wildlife species,

birçok vahşi yaşam türü

and unique fossilized coral.

ve eşsiz fosilleşmiş mercanla karşılaşır.

To the east is Lake Huron, which has the longest shoreline.

Doğuda en uzun kıyıya sahip olan Huron Gölü bulunur.

It's sparsely populated, but heavily forested,

Seyrek nüfusludur ancak 7000 yıllık taşlaşmış ağaçlar da

including 7,000-year-old petrified trees.

dâhil olmak üzere yoğun ormanlık içerir.

Below them, water continues to flow southeastwards

Onların aşağısında su güneye doğru,

from Lake Huron into Lake Erie.

Huron'dan Erie Gölü'ne doğru akmaya devam eder.

This lake's status as the warmest and shallowest of the five

Bu gölün beşinin en sıcağı ve en sığı olması milyonlarca göçmen kuş da

has ensured an abundance of animal life, including millions of migrating birds.

dâhil olmak üzere hayvan yaşamının bolluğunu sağladı.

Finally, the water reaches its last stop by dramatically plunging

Son olarak, su son durağına 50 metreden daha fazla bir mesafede,

more than 50 meters down the thundering Niagara Falls

en küçük göl olan Ontario Gölü'ne akan

into Lake Ontario, the smallest lake by surface area.

müthiş Niagara Şelaleleri'nden aşağı doğru daralıyor.

From there, some of this well-traveled water enters the St. Lawrence River,

Oradan, yülculuk yapmış bu suyun bir kısmı Lawrence Gölü'ne

eventually reaching the Atlantic Ocean.

ve eninde sonunda Atlantik Okyanusu'na ulaşıyor.

In addition to being a natural wonder,

Doğa harikası olmasının yanı sıra,

the perpetually flowing Great Lakes bring us multiple benefits.

sürekli akan Büyük Göller birkaç fayda daha sunuyor.

They provide natural water filtration,

Doğal bir su filtresi,

flood control,

akış kontrolü

and nutrients cycling.

mineral döngüsü sağlıyor.

By moving water across more than 3,200 kilometers,

3200 kilometreden fazla mesafede su taşırken

the Great Lakes also provide drinking water for upward of 40 million people

Büyük Göller ayrıca kırk milyon insana içme suyu

and 212 billion liters a day for the industries and farms

ve kıyılarında bulunan çiftliklere ve endüstrilere

that line their banks.

günde 212 milyar litre su sağlar.

But our dependence on the system is having a range of negative impacts, too.

Fakat bu sisteme dayanmamız negatif sonuçlarda doğuruyor.

The Great Lakes coastal habitats are being degraded and increasingly populated,

Büyük Göller kıyı habitatları bozulmakta ve bir zamanlar bozulmamış suları

exposing the once pristine waters

endüstriyel, kentsel ve tarımsal kirleticileri

to industrial, urban, and agricultural pollutants.

açığa çıkararak giderek nüfusu artmaktadır.

Because less than 1% of the water leaves the Lake's system annually,

Suyun% 1'inden daha azı Gölün sistemini her yıl terk ettiği için,

decades-old pollutants still lurk in its waters.

on yıllık kirleticiler hâlâ su dibinde yatmaktadır.

Humans have also inadvertently introduced

İnsanlar ayrıca, zebra ve quagga midyeleri gibi

more than 100 non-native and invasive species into the lakes,

göllere 100'den fazla yerli olmayan ve istilacı türler

such as zebra and quagga mussels, and sea lampreys

ve bazı yerli balık popülasyonlarını azaltan

that have decimated some indigenous fish populations.

deniz fenerleri de istemeyerek tanıttı.

On a larger scale, climate change is causing the waters to warm,

Daha büyük ölçekte, iklim değişikliği suların ısınmasına neden olarak

thus reducing water levels and changing the distribution of aquatic life.

su seviyelerini düşürür ve su hayatının dağılımını değiştirir.

Luckily, in recent years, governments have started to recognize the immense value

Neyse ki son yıllarda hükûmetler bu doğal kaynağın

of this natural resource.

muazzam değerini fark etmeye başladılar.

Partnerships between the United States and Canada are underway to reduce pollution,

ABD ve Kanada arasındaki ortaklıklar kirliliği azaltmak,

protect coastal habitats,

kıyı habitatlarını korumak

and halt the spread of invasive species.

ve istilacı türlerin yayılmasını durdurmak için devam etmektedir.

Protecting something as massive as the Great Lakes system

Büyük Göller sistemi kadar büyük bir şeyi korumak için

will require the collaboration of many organizations,

birçok kurumun işbirliği gerekecektir,

but the effort is critical

ancak bu akan kapalı deniz

if we can preserve the wonder of this flowing inland sea.

harikasını koruyabilmemiz için çaba çok önemlidir.