Building the world's largest (and most controversial) power plant - Alex Gendler

Çeviri: Şevval Naz Ertik Gözden geçirme: Can Boysan

In 2018, a single power plant produced more energy

2018 yılında tek bir enerji santrali,

dünyanın en büyük kömür ve gaz santrallerinin toplamından

than the world’s largest coal-powered and gas-powered plants combined.

daha fazla enerji üretti.

Oldukça güçlü olan bu santral sınırlı fosil yakıtlar kullanmaktansa

And rather than using finite fossil fuels,

this massively powerful plant relied on a time-tested source of renewable energy:

kendini kanıtlamış bir yenilenebilir enerji kaynağına dayanıyordu:

running water.

Akarsuya.

Stretching over 2.3 kilometers,

2,3 kilometreye yayılan

China’s Three Gorges Dam isn’t just the world’s largest hydroelectric plant.

Çin'in Üç Boğaz Barajı,

yalnızca dünyanın en büyük hidroelektrik santrali değil.

It’s capable of producing more energy than any other power plant on Earth.

Dünyadaki diğer enerji santrallerinden

daha fazla enerji üretebiliyor.

So what allows Three Gorges to generate all this power?

Üç Boğaz Barajı’nın bu kadar enerji üretebilmesini sağlayan ne?

And how do hydroelectric plants work in the first place?

Her şeyden önce hidroelektrik santraller nasıl çalışıyor?

A hydroelectric dam is essentially a massive gate,

Bir hidroelektrik santral, esasında bir nehrin doğal akışını

which redirects a river’s natural flow through a large pipe called a penstock.

cebri boru denen geniş bir boruya yönlendiren kocaman bir geçittir.

Rushing water flows through the penstock and turns the blades of a turbine,

Su, cebri borudan geçer

ve komşu santraldeki jeneratöre bağlı türbin bıçaklarını döndürür.

which is attached to a generator in an adjacent power station.

The turning of the blades spins coils of wire inside a magnetic field,

Bıçakların dönüşü, manyetik alandaki bobinaj tellerini döndürür

producing a steady supply of electricity.

ve sabit bir elektrik tedariği üretilir.

Because the penstocks can be sealed at any time,

Cebri borular her an kapatılabileceği için

a dam can hold back excess water during stormy seasons,

bir santral fırtınalı mevsimlerde fazla suyu depolayabilir

and save it for dry ones.

ve kurak günler için saklayabilir.

This allows hydroelectric dams to produce power

Bu durum, hidroelektrik santrallerin

hava durumundan bağımsız olarak enerji üretmesine olanak sağlar

regardless of the weather,

while simultaneously preventing floods further downstream.

ve aynı anda akıntı yönünde daha fazla sel oluşumunu önler.

These benefits have long appealed to China’s Hubei Province.

Bu avantajlar uzun zamandır Çin’in Hubei eyaletinin ilgisini çekiyor.

Located near the basin of the Yangtze River,

Yangtze Nehri’nin havzasına yakın bir konumda olan bölge

this region is prone to deadly floods during rainy seasons

yağmurlu mevsimlerde, Yangtze’nin debisi en güçlü durumdayken

when the Yangtze’s flow is strongest.

ölümcül sellere açık hâle geliyor.

Plans to build a dam that would transform this volatile waterway

Bu dengesiz akarsu yatağını dengeli bir güç kaynağına dönüştürme projeleri

into a stable source of power circulated throughout the 20th century.

yirminci yüzyıl boyunca deveran etti.

When construction finally began in 1994 the plans were epic.

En sonunda 1994 yılında inşasına başlandığında projeler destansıydı.

The dam would contain 32 turbines— 12 more than the previous record holder,

Santral, bir önceki rekor sahibi Güney Amerika’daki Itaipu Barajı’ndan

12 adet daha fazla türbin barındırarak

South America’s Itaipu Dam.

32 adet türbine sahip olacaktı.

The turbines would supply energy to two separate power stations,

Türbinler iki ayrı santrale enerji tedarik edecekti

each connecting to a series of cables spanning hundreds of kilometers.

ve her biri yüzlerce kilometreye yayılan bir dizi kabloyu bağlıyordu.

Electricity from Three Gorges would reach power grids as far away as Shanghai.

Üç Boğaz’da üretilen elektrik ta Şanghay’daki şebekelere ulaşacaktı

However, the human costs of this ambition were steep.

ancak bu büyük hedefin insanlara maliyeti çok fazlaydı.

To create the dam’s reservoir,

Santralin havzasını oluşturmak için

workers needed to flood over 600 square kilometers of land upstream.

işçilerin 600 kilometrekareden fazla araziyi

yukarı yönde taşıması gerekiyordu.

This area included 13 cities, hundreds of villages,

Bu araziye on üç şehir, yüzlerce köy,

and over 1,000 historical and archaeological sites.

binden fazla tarihi ve arkeolojik alan dâhildi.

The construction displaced roughly 1.4 million people,

İnşaat aşağı yukarı 1,4 milyon kişiyi yerinden etti

and the government’s relocation programs were widely considered insufficient.

ve hükümetin iskân planları genel olarak yetersiz görülüyordu.

Many argued against this controversial construction,

Birçok kişi bu tartışmalı inşaata karşıydı

but others estimated that the lives saved by the dam’s flood protection

ancak diğerlerine göre

santralin selden koruyarak kurtaracağı insan sayısı

would outweigh the trauma of displacement.

yer değiştirmenin bırakacağı travmaya ağır basıyordu.

Furthermore, raising the water level upstream

Dahası, su seviyesini yukarı yönde yükseltmek

would improve the river’s navigability,

nehri gemi seferlerine uygun hâle getiriyordu

increase shipping capacity, and transform the region

ve gemi trafiği kapasitesini arttırıp

bölgeyi bir dizi müreffeh liman şehirlerinden birine dönüştürüyordu.

into a collection of prosperous port towns.

When the project was completed in 2012,

Proje 2012 yılında tamamlandığında

China became the world’s largest producer of electricity.

Çin, dünyanın en büyük elektrik üreticisi hâline geldi.

In 2018, the dam generated 101.6 billion kilowatt-hours.

2018 yılında santral 101,6 milyar kilowatt saatlik enerji üretti.

That’s enough electricity to power nearly 2% of China for one year;

Bu elektrik, bir yıl boyunca Çin’in yaklaşık %2′sine

or to power New York City for almost two years.

ya da neredeyse iki yıl boyunca

New York'a enerji sağlamaya yetiyordu.

This is a truly astonishing amount of energy.

Dudak uçuklatan miktarda bir enerji söz konusu

And yet, two years earlier, another dam less than half the size

ancak şu bir gerçek ki iki yıl önce

bu santralin yarısı büyüklüğünde bir santral olan Itaipu Barajı

actually generated more electricity.

Üç Boğaz’ın rekor kıran boyutuna rağmen ondan daha fazla enerji üretti.

Despite Three Gorges record-setting scale, the Itaipu Dam still produced more power.

To understand why Itaipu can outperform Three Gorges,

Itaipu’nun Üç Boğaz’ı neden geçtiğini anlamak için

we need to look at the two factors that determine a dam’s energy output.

santralin enerji üretimini belirleyen iki unsura bakmalıyız.

The first is the number of turbines.

Birincisi, türbin sayısı.

Three Gorges has the world’s highest installed turbine capacity,

Üç Boğaz dünyanın en yüksek türbin kurulumu kapasitesine sahip,

meaning it’s theoretically capable of producing over 50% more power

yani teorik olarak Itaipu’dan %50 daha fazla enerji üretebilir.

than Itaipu.

But the second factor is the force and frequency of water

İkinci unsur ise türbinlerden geçen suyun şiddeti ve frekansı.

moving through those turbines.

Three Gorges spans several deep, narrow ravines surging with powerful water.

Üç Boğaz, güçlü suların dalgalandığı birkaç derin ve dar vadiyi kapsıyor

However, the Yangtze’s seasonal changes keep the dam from reaching

ancak Yangtze'nin mevsimsel değişimleri

santralin teorik maksimum verimine ulaşmasını engelliyor.

its theoretical maximum output.

The Itaipu Dam, on the other hand,

Öte yandan Itaipu Barajı,

is located atop what was previously the planet’s largest waterfall by volume.

gezegenin eskiden hacimsel olarak en büyük şelalesinin üzerinde bulunuyor.

Although the dam’s construction destroyed this natural wonder,

Santralin inşası bu doğa harikasını tahrip etmiş olsa da

the constant flow of water allows Itaipu

sabit su debisi

Itaipu’nun her yıl mütemadiyen daha fazla enerji üretmesini sağlıyor.

to consistently generate more power each year.

This dam rivalry is far from over,

Santrallerin bu rekabeti bitecek gibi görünmüyor

and other projects like the Inga Falls Dam in the Democratic Republic of Congo

ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki

Inga Şelaleleri Barajı gibi diğer projeler

are also vying for the title of most powerful power plant.

en güçlü enerji santrali unvanına sahip olmak için yarış halinde.

But whatever the future holds, governments will need to ensure

Gelecek ne getirirse getirsin

santrallerin çevresel ve insani etkilerinin

that a power plant’s environmental and human impact

ürettikleri enerji kadar sürdürülebilir olacağından

are as sustainable as the energy it produces.

hükûmetlerin emin olması gerek.