Building the world's largest (and most controversial) power plant - Alex Gendler

Translator: Phúc Nguyễn Song Thiên Reviewer: Ngoc Nguyen

In 2018, a single power plant produced more energy

Năm 2018, một nhà máy điện sản xuất nhiều năng lượng hơn

than the world’s largest coal-powered and gas-powered plants combined.

nhà máy điện than và khí đốt lớn nhất thế giới cộng lại.

And rather than using finite fossil fuels,

Thay vì sử dụng nhiên liệu hóa thạch hữu hạn,

this massively powerful plant relied on a time-tested source of renewable energy:

nhà máy khổng lồ này dùng năng lượng tái tạo vô hạn:

running water.

dòng nước.

Stretching over 2.3 kilometers,

Dài hơn 2.3 ki-lô-mét,

China’s Three Gorges Dam isn’t just the world’s largest hydroelectric plant.

Đập Tam Hiệp của Trung Quốc không chỉ là nhà máy thủy điện lớn nhất thế giới.

It’s capable of producing more energy than any other power plant on Earth.

Nó có thể tạo ra nhiều điện hơn các nhà máy điện khác trên Trái đất.

So what allows Three Gorges to generate all this power?

Điều gì giúp đập Tam Hiệp tạo ra lượng điện năng này?

And how do hydroelectric plants work in the first place?

Và bản chất nhà máy thủy điện hoạt động như thế nào?

A hydroelectric dam is essentially a massive gate,

Đập thủy điện về cơ bản là một rào chắn khổng lồ,

which redirects a river’s natural flow through a large pipe called a penstock.

dùng một loại ống lớn gọi là ống chịu áp đổi hướng dòng chảy tự nhiên của sông.

Rushing water flows through the penstock and turns the blades of a turbine,

Nước chảy xiết qua ống chịu áp làm cánh tua-bin chuyển động.

which is attached to a generator in an adjacent power station.

Tua-bin gắn với máy phát điện của trạm điện kế cận.

The turning of the blades spins coils of wire inside a magnetic field,

Cánh quay làm các cuộn cảm xoay trong từ trường,

producing a steady supply of electricity.

tạo ra dòng điện ổn định.

Because the penstocks can be sealed at any time,

Vì ống chịu áp có thể đóng mở tùy ý,

a dam can hold back excess water during stormy seasons,

đập có thể giữ lại nước thừa trong mùa mưa,

and save it for dry ones.

để dùng trong mùa khô,

This allows hydroelectric dams to produce power

cho phép đập sản xuất điện

regardless of the weather,

trong mọi loại thời tiết,

while simultaneously preventing floods further downstream.

đồng thời ngăn lũ ở hạ lưu.

These benefits have long appealed to China’s Hubei Province.

Những lợi ích này, lâu nay, khá hấp dẫn với tỉnh Hồ Bắc của Trung Quốc.

Located near the basin of the Yangtze River,

Nằm gần lưu vực sông Dương Tử,

this region is prone to deadly floods during rainy seasons

tỉnh này dễ xảy ra lũ lụt chết người trong mùa mưa bão,

when the Yangtze’s flow is strongest.

khi dòng chảy mạnh nhất.

Plans to build a dam that would transform this volatile waterway

Kế hoạch xây dựng con đập biến đổi thế nước bất thường này

into a stable source of power circulated throughout the 20th century.

thành nguồn cấp điện ổn định được phổ biến trong suốt thế kỷ 20.

When construction finally began in 1994 the plans were epic.

Khởi công xây dựng vào năm 1994, kế hoạch thật hoành tráng.

The dam would contain 32 turbines— 12 more than the previous record holder,

Đập gồm 32 tua-bin - hơn 12 cái so với nhà máy điện lớn nhất trước,

South America’s Itaipu Dam.

là đập Itaipu ở Nam Mỹ.

The turbines would supply energy to two separate power stations,

Các tua-bin sẽ cung cấp năng lượng cho hai trạm điện riêng biệt,

each connecting to a series of cables spanning hundreds of kilometers.

mỗi trạm gắn với một đường dây dài hàng trăm ki-lô-mét .

Electricity from Three Gorges would reach power grids as far away as Shanghai.

Điện từ đập Tam Hiệp cũng sẽ hòa vào mạng điện của các vùng xa như Thượng Hải.

However, the human costs of this ambition were steep.

Tuy nhiên, chi phí nhân công cho kế hoạch đầy tham vọng này rất lớn.

To create the dam’s reservoir,

Để xây hồ chứa,

workers needed to flood over 600 square kilometers of land upstream.

công nhân cần bơm đầy nước 600 ki-lô-mét vuông đất thượng nguồn.

This area included 13 cities, hundreds of villages,

Khu vực này gồm 13 thành phố, hàng trăm ngôi làng,

and over 1,000 historical and archaeological sites.

và hơn 1000 di tích lịch sử và điểm khảo cổ.

The construction displaced roughly 1.4 million people,

Công trình khiến khoảng 1,4 triệu người phải di dời,

and the government’s relocation programs were widely considered insufficient.

nhiều người cho rằng các chương trình tái định cư của chính phủ không đủ.

Many argued against this controversial construction,

Nhiều người phản đối công trình tai tiếng này,

but others estimated that the lives saved by the dam’s flood protection

những người khác dự đoán những sinh mạng được cứu khi xây đập

would outweigh the trauma of displacement.

sẽ lớn hơn tổn hại của việc tái định cư.

Furthermore, raising the water level upstream

Hơn nữa, giữ nước ở thượng nguồn

would improve the river’s navigability,

giúp cải thiện khả năng điều hướng của sông,

increase shipping capacity, and transform the region

tăng năng lực vận chuyển,

và biến khu vực thành quần thể thành phố cảng thịnh vượng.

into a collection of prosperous port towns.

When the project was completed in 2012,

Dự án hoàn thành vào năm 2012,

China became the world’s largest producer of electricity.

biến Trung Quốc thành nơi sản xuất điện lớn nhất thế giới.

In 2018, the dam generated 101.6 billion kilowatt-hours.

Năm 2018, đập tạo ra 101,6 tỷ ki-lô-oát trên giờ,

That’s enough electricity to power nearly 2% of China for one year;

đủ cung cấp gần 2% Trung Quốc một năm;

or to power New York City for almost two years.

hay cho thành phố New York gần hai năm.

This is a truly astonishing amount of energy.

Đây là một lượng năng lượng đáng kề.

And yet, two years earlier, another dam less than half the size

Chưa hết, hai năm trước, một con đập khác bằng nửa đập Tam Hiệp

actually generated more electricity.

thực đã tạo ra nhiều điện hơn.

Despite Three Gorges record-setting scale, the Itaipu Dam still produced more power.

Dù quy mô nhỏ hơn, đập Itaipu vẫn tạo ra nhiều điện hơn.

To understand why Itaipu can outperform Three Gorges,

Để hiểu vì sao đập Itaipu có hiệu suất cao hơn,

we need to look at the two factors that determine a dam’s energy output.

cần xem xét hai yếu tố quyết định sản lượng điện của đập.

The first is the number of turbines.

Đầu tiên là lượng tua-bin.

Three Gorges has the world’s highest installed turbine capacity,

Đập Tam Hiệp được lắp nhiều tua-bin nhất thế giới,

meaning it’s theoretically capable of producing over 50% more power

nên về lý thuyết nó sẽ tạo ra hơn đập Itaipu 50% điện.

than Itaipu.

But the second factor is the force and frequency of water

Yếu tố thứ hai là tốc độ chảy và lượng nước

moving through those turbines.

đi qua các tua-bin.

Three Gorges spans several deep, narrow ravines surging with powerful water.

Đập Tam Hiệp chạy qua nhiều khe núi sâu và hẹp

nên dòng nước mạnh.

However, the Yangtze’s seasonal changes keep the dam from reaching

Tuy vậy, sông Dương Tử thay đổi theo mùa

ngăn đập tạo ra sản lượng điện tối đa theo lý thuyết.

its theoretical maximum output.

The Itaipu Dam, on the other hand,

Trong khi đó, đập Itaipu

is located atop what was previously the planet’s largest waterfall by volume.

nằm trên đỉnh thác nước lớn nhất thế giới.

Although the dam’s construction destroyed this natural wonder,

Dù việc xây dựng đã phá hủy thác nước vĩ đại này,

the constant flow of water allows Itaipu

dòng nước liên tục chảy xiết cho phép đập Itaipu

to consistently generate more power each year.

tạo ra nhiều điện hơn mỗi năm.

This dam rivalry is far from over,

Cuộc đua của những con đập này còn lâu mới kết thúc,

and other projects like the Inga Falls Dam in the Democratic Republic of Congo

và các dự án khác như Đập Thác Inga của Cộng hòa Dân chủ Công-gô

are also vying for the title of most powerful power plant.

cũng đang thi nhau giành danh hiệu nhà máy điện lớn nhất.

But whatever the future holds, governments will need to ensure

Dù cho tương lai ra sao, chính phủ cần đảm bảo

that a power plant’s environmental and human impact

ảnh hưởng của nhà máy điện lên môi trường và con người

are as sustainable as the energy it produces.

cũng tốt và lâu dài như nguồn năng lượng nó tạo ra.