The effects of underwater pressure on the body - Neosha S Kashef

Çeviri: Kubra Nur CELIK Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Sometimes when a fish is reeled up to the surface

Bazen bir balık oltayla yüzeye çekildiğinde,

it will appear inflated,

yuvalarından fırlamış gözleriyle

with its eyes bulging out of their sockets

ve midesinin ağzından çıkmasıyla

and its stomach projecting out of its mouth,

sanki bir balon gibi şişirilmiş gibi

as if its been blown up like a balloon.

şişkin görünecektir.

This type of bodily damage, caused by rapid changes in pressure,

Basınçtaki hızlı değişikliklerden doğan bu tip fiziksel hasara

is called barotrauma.

basınç travması denir.

Under the sea, pressure increases by 14.7 pounds per square inch

Denizin altında her 10,06 m derinlikte

for every 33 foot increase in depth.

basınç 6,6 kg /25,4 mm kare (1,00 atm) artar.

So, take the yelloweye rockfish,

Basıncın 54,44 atm'nin üstünde olduğu

which can live as deep as 1800 feet,

548,64 m kadar derinlikte yaşayan

where there's over 800 pounds of pressure on every square inch.

sarı gözlü kaya balığını örnek alalım.

That's equivalent to the weight of a polar bear balancing on a quarter.

Bu bir çeyrekliğin üstünde dengede duran bir kutup ayısının ağırlığına eşit.

Now, Boyle's gas law states

Boyle Kanunu, gazın hacminin

that the volume of a gas is inversely related to pressure.

basınç ile ters orantılı olduğunu belirtir.

So, any air-filled spaces, like a rockfish's swim bladder,

Yani bir kaya balığının yüzme kesesi veya insan akciğerleri gibi

or human lungs,

herhangi bir hava dolu alan

will compress as they descend deeper

daha derine dalarken sıkışacak

and expand as they ascend.

ve yukarı çıkarken genişleyecektir.

After a fish bites a fisherman's hook and is quickly reeled up to the surface,

Bir balık balıkçının kancasına takıldıktan ve hızlıca yüzeye çekildikten sonra

the air in its swim bladder begins to expand.

yüzme kesesindeki hava genişlemeye başlar.

Its rapid expansion actually forces the fish's stomach out of its mouth,

Pörtlek göz diye adlandırılan durumda

while the increased internal pressure pushes its eyes out of their sockets,

yükselen iç basınç gözlerini yuvalarından çıkartırken

a condition called exophthalmia.

hızlı genişleme aslında balığın midesini ağzından çıkmaya zorlar.

Sometimes rockfish eyes will even have a crystallized appearance

Bazen kaya balığının gözleri korneanın içinde biriken

from corneal emphysemas,

küçük gaz baloncuklarından,

little gas bubbles that build up inside the cornea.

kornea amfizeminden dolayı kristal bir görünüşe sahip olucaktır.

Thankfully, a scuba diver doesn't have a closed swim bladder to worry about.

Neyse ki bir dalgıç endişelenecek kapalı bir yüzme kesesine sahip değil.

A diver can regulate pressure in her lungs by breathing out as she ascends,

Bir dalgıç yüzeye çıkarken nefes vererek ciğerlerindeki basıncı düzenleyebilir

but must be wary of other laws of physics that are at play under the sea.

ama denizin altında geçerli olan diğer fizik yasalarına dikkat etmeli.

Henry's law states that the amount of a gas that dissolves in a liquid

Henry'nin Yasası, sıvıda çözülen gaz miktarının

is proportional to its partial pressure.

kısmi basınçla orantılı olduğunu belirtir.

The air a diver breathes is 78% nitrogen.

Bir dalgıcın nefes aldığı hava %78 nitrojendir.

At a higher pressure under the sea,

Deniz altındaki basınç ne kadar yüksekse

the nitrogen from the air in a scuba tank

dalış tüpünde bulunan havadaki nitrojen

diffuses into a diver's tissues in greater concentrations than it would on land.

karadakinden daha yoğun biçimde dalgıcın dokularına nüfuz eder.

If the diver ascends too quickly,

Dalgıç çok hızlı biçimde yukarı çıkarsa

this built up nitrogen can come out of solution

biriken nitrojen çözeltiden açığa çıkabilir

and form microbubbles in her tissues, blood and joints,

ve dokularında, kanında ve eklemlerinde küçük baloncuklar oluşabilir,

causing decompression sickness, aka the bends.

düşük basınç hastalığına diğer bir deyişle vurguna neden olabilir.

This is similar to the fizz of carbon dioxide coming out of your soda.

Bu sodandan çıkan karbondioksitin fışırtısına benzer.

Gas comes out of solution when the pressure's released.

Basınç serbest kalınca gaz çözeltiden ayrılır.

But for a diver, the bubbles cause severe pain

Ama bir dalgıç için baloncuklar şiddetli ağrıya

and sometimes even death.

ve bazen ölüme bile neden olabilir.

Divers avoid falling victim to the bends by rising slowly

Dalgıçlar yavaşça yükselerek ve

and taking breaks along the way, called decompression stops,

yükselirken,emniyet durakları denen, molalar vererek vurgun yemekten kaçınırlar

so the gas has time to diffuse back out of their tissues

böylece gaz dokularına geri nüfuz edecek

and to be released through their breath.

ve nefesiyle dışarı çıkacak zamana sahip olur.

Bir dalgıç nasıl basınç düşmesine ihtiyacı varsa

Just as a diver needs decompression,

for a fish to recover, it needs recompression,

bir balığın iyileşmesi için de denize geri koyarak elde edilebilecek

which can be accomplished by putting it back in the sea.

basınca maruz kalmaya ihtiyacı var.

But that doesn't mean that fish should just be tossed overboard.

Ama bu demek değil ki balık denize gelişigüzel atılmalı.

An inflated body will float

Şişmiş bir vücut suda yüzecek ve

and get scooped up by a hungry sea lion or pecked at by seagulls.

aç bir deniz aslanı tarafından yakalanacak ya da martılar tarafından yenecek.

There's a common myth

Yaygın bir inanış var.

that piercing its stomach with a needle will let air escape,

Bir iğneyle midesini delip havanın dışarı çıkmasını sağlamak

allowing the fish to swim back down on its own.

balığın kendi başına geri yüzmesine izin verir.

But that is one balloon that shouldn't be popped.

Ama bu patlatılmaması gereken bir balon.

To return a fish properly to its habitat,

Bir balığı düzgünce yaşadığı yere geri göndermek için

fisherman can use a descending device instead

balıkçı misinayla indirmek yerine

to lower it on a fishing line and release it at the right depth.

alçalan bir alet kullanmalı ve onu doğru derinlikte serbest bırakmalı.

As it heads home and recompression reduces gas volume,

Evine doğru giderken ve geri dönen basınç gaz hacmini azaltırken

its eyes can return to their sockets and heal,

gözleri yuvalarına geri döner ve iyileşir

and its stomach can move back into place.

ve midesi eski hâline geri döner.

This fish will live to see another day,

Bu balık yeni bir gün daha görmek için

once more free to swim, eat, reproduce and replenish the population.

bir kez daha özgürce yüzmek, yemek, tekrar üreyip nüfusu canlandırmak için yaşayacak.