The effects of underwater pressure on the body - Neosha S Kashef

Translator: Thanh Nguyen Reviewer: Vũ Bích An

Sometimes when a fish is reeled up to the surface

Đôi lúc khi một con cá được kéo lên bề mặt

it will appear inflated,

nó có vẻ phồng lên,

with its eyes bulging out of their sockets

với đôi mắt của nó phình ra khỏi hốc mắt

and its stomach projecting out of its mouth,

as if its been blown up like a balloon.

và dạ dày của nó nhô ra khỏi miệng nó,

như thể nó bị thổi lên giống một quả bóng.

This type of bodily damage, caused by rapid changes in pressure,

Loại tổn thương cơ thể này, bị gây ra bởi những thay đổi nhanh trong áp lực,

is called barotrauma.

được gọi là chấn thương do áp suất.

Under the sea, pressure increases by 14.7 pounds per square inch

Dưới biển, áp suất tăng 14,7 pound mỗi inch vuông

for every 33 foot increase in depth.

cho mỗi lần tăng 33 foot theo chiều sâu.

So, take the yelloweye rockfish,

Vậy, lấy cá mú đá đỏ làm ví dụ,

which can live as deep as 1800 feet,

loài có thể sống ở độ sâu 1800 feet,

where there's over 800 pounds of pressure on every square inch.

nơi có áp suất hơn 800 pound trên mỗi inch vuông.

That's equivalent to the weight of a polar bear balancing on a quarter.

Điều đó tương đương với trọng lượng của gấu bắc cực thăng bằng trên đồng 25 xu

Now, Boyle's gas law states

Giờ đây, định luật khí của Boyle tuyên bố

that the volume of a gas is inversely related to pressure.

rằng thể tích của một chất khí tỉ lệ nghịch với áp suất.

So, any air-filled spaces, like a rockfish's swim bladder,

Vì vậy, bất kì không gian nhiều không khí nào, như bong bóng của cá mú đá đỏ,

or human lungs,

hoặc phổi người,

will compress as they descend deeper

sẽ nén lại khi chúng xuống sâu hơn

and expand as they ascend.

và mở rộng khi chúng trồi lên.

After a fish bites a fisherman's hook and is quickly reeled up to the surface,

Sau khi cá cắn câu của ngư phủ và nhanh chóng bị kéo lên bề mặt,

the air in its swim bladder begins to expand.

không khí trong bong bóng của nó bắt đầu mở rộng.

Its rapid expansion actually forces the fish's stomach out of its mouth,

Thật ra sự mở rộng nhanh chóng của nó buộc bao tử của cá trồi ra khỏi miệng nó,

while the increased internal pressure pushes its eyes out of their sockets,

trong khi sự gia tăng áp lực bên trong đẩy đôi mắt của nó ra khỏi hốc mắt,

a condition called exophthalmia.

một tình trạng được gọi là chứng lồi mắt.

Sometimes rockfish eyes will even have a crystallized appearance

Đôi khi mắt của cá mú đá đỏ thậm chí sẽ có sự xuất hiện của kết tinh

from corneal emphysemas,

từ giác mạc bị tràn khí,

little gas bubbles that build up inside the cornea.

những bong bóng khí nhỏ mà hình thành bên trong giác mạc.

Thankfully, a scuba diver doesn't have a closed swim bladder to worry about.

Rất may, một thợ lặn không có bong bóng kín để phải lo lắng.

A diver can regulate pressure in her lungs by breathing out as she ascends,

Một thợ lặn có thể điều chỉnh áp lực trong phổi bằng cách thở ra khi cô bơi lên,

but must be wary of other laws of physics that are at play under the sea.

nhưng phải cảnh giác những định luật vật lí khác khi đang chơi dưới biển.

Henry's law states that the amount of a gas that dissolves in a liquid

Định luật Henry tuyên bố rằng lượng khí mà không tan trong một chất lỏng

is proportional to its partial pressure.

thì tỉ lệ với áp suất riêng của nó.

The air a diver breathes is 78% nitrogen.

Không khí mà một thợ lặn hít chứa 78% nitơ

At a higher pressure under the sea,

Tại một áp suất cao hơn dưới biển,

the nitrogen from the air in a scuba tank

nitơ từ không khí trong một bể lặn

diffuses into a diver's tissues in greater concentrations than it would on land.

khuếch tán vào các mô của một thợ lặn ở nồng độ lớn hơn trên mặt đất.

If the diver ascends too quickly,

Nếu người thợ lặn trồi lên quá nhanh,

this built up nitrogen can come out of solution

điều này làm cho nitơ có thể đi ra khỏi dung dịch

and form microbubbles in her tissues, blood and joints,

và tạo thành những bọt nước li ti trong mô của cô ấy, máu và khớp,

causing decompression sickness, aka the bends.

gây ra bệnh giảm áp, hay còn gọi là the bends.

This is similar to the fizz of carbon dioxide coming out of your soda.

Điều này tương tự với sự sủi bọt của CO2 khi thoát ra khỏi soda của bạn.

Gas comes out of solution when the pressure's released.

Khí thoát ra khỏi dung dịch khi áp suất phóng thích.

But for a diver, the bubbles cause severe pain

Nhưng với thợ lặn, bọt nước gây ra cơn đau nghiêm trọng

and sometimes even death.

và đôi khi ngay cả gây ra cái chết.

Divers avoid falling victim to the bends by rising slowly

Thợ lặn tránh thành nạn nhân của chứng giảm áp bằng cách bơi lên chậm

and taking breaks along the way, called decompression stops,

và giành nhiều khoảng thời gian để nghỉ trên đường, gọi là điểm dừng giải nén,

so the gas has time to diffuse back out of their tissues

vì vậy khí có thời gian để khuếch tán trở lại ra khỏi mô của họ

and to be released through their breath.

và bị thải ra qua hơi thở của họ.

Just as a diver needs decompression,

Giống một thợ lặn cần giảm bớt sức ép,

for a fish to recover, it needs recompression,

để một con cá hồi phục, nó cần phải nén lại,

which can be accomplished by putting it back in the sea.

có thể được thực hiện bằng cách đưa nó trở lại biển.

But that doesn't mean that fish should just be tossed overboard.

Nhưng điều đó không có nghĩa là cá chỉ cần phải ném xuống biển.

An inflated body will float

Một cơ thể bị phồng sẽ nổi

and get scooped up by a hungry sea lion or pecked at by seagulls.

và được xúc lên bằng một con sư tử biển đói hoặc bị mổ bởi hải âu.

There's a common myth

Có 1 truyền thuyết phổ biến

that piercing its stomach with a needle will let air escape,

rằng xuyên qua bụng của nó với một cây kim sẽ làm khí thoát ra,

allowing the fish to swim back down on its own.

cho phép cá có thể bơi trở xuống.

But that is one balloon that shouldn't be popped.

Nhưng đó là một quả bóng không cần phải xuất hiện.

To return a fish properly to its habitat,

Để trả một con cá về môi trường sống của nó đúng cách,

fisherman can use a descending device instead

ngư phủ thay vào đó có thể sử dụng thiết bị hạ xuống

to lower it on a fishing line and release it at the right depth.

để hạ thấp cá trên dây câu và thả nó xuống ở một độ sâu thích hợp.

As it heads home and recompression reduces gas volume,

Khi nó trở về nhà và sự nén lại làm giảm lượng khí,

its eyes can return to their sockets and heal,

đôi mắt của nó có thể trở lại hốc mắt và lành lại,

and its stomach can move back into place.

và bao tử của nó có thể trở lại vị trí cũ.

This fish will live to see another day,

Con cá này sẽ sống để thấy một ngày khác,

once more free to swim, eat, reproduce and replenish the population.

một lần nữa được tự do bơi lội, ăn, sinh sản và bổ sung thêm dân số.