The surprising reason zebras have stripes - Cella Wright

Çeviri: Elif Usta Gözden geçirme: Başak Gökdaş

When an English aristocrat rode through London in a zebra-drawn carriage,

Bir İngiliz aristokrat Londra’dan zebra arabasıyla geçerken,

he embodied a dream decades in the making,

Avrupa’nın Afrika kıtasına hakim olma çabalarından doğan

borne from European efforts to dominate the African continent.

ve onlarca yıldır süren bir hayali gerçekleştiriyordu.

But 19th century European colonists faced big problems

Ancak 19. yüzyıl Avrupalı sömürgecileri, ele geçirdikleri geniş Afrika topraklarını

as they tried to control the sprawling African territories they’d claimed,

kontrol etmeye çalışırken büyük sorunlarla karşılaştılar

one of which was biting flies.

ve bunlardan biri de ısıran sineklerdi.

These pests could extract half a liter of horse blood daily

Bu zararlılar günde yarım litre at kanı emerken,

while transmitting fatal diseases that devastated domestic horses,

evcil atları harap eden ölümcül hastalıklar bulaştırarak

leaving colonial powers reliant on thousands of humans to transport goods.

sömürgeci güçleri mal taşımak için binlerce insana muhtaç bırakıyordu.

Zebras, however, appeared immune to the same pitfalls as horses.

Ancak zebralar atlarla aynı tehlikelere karşı bağışıklığa sahip görünüyordu.

The German Empire deemed them “predestined for the use of military needs,”

Alman İmparatorluğu bunları

“askeri ihtiyaçlar için kullanılmak üzere tasarlanmış” olarak görüyordu.

and undertook the task of domesticating them.

ve onları evcilleştirme görevini üstlendi.

Around 1900, former German colonial army officer Fritz Bronsart von Schellendorff

1900 civarında, eski Alman sömürge ordusu subayı Fritz Bronsart von Schellendorff

placed himself at the mission’s helm.

kendisini misyonun dümenine yerleştirdi.

But he severely underestimated the project.

Ancak projeyi fazlasıyla hafife aldı.

And soon enough,

Ve çok geçmeden,

the question of why domesticating zebras was proving so difficult

zebraları evcilleştirmenin neden bu kadar zor olduğu sorusu,

joined another longstanding mystery:

uzun süredir devam eden başka bir gizeme dahil oldu:

namely, why zebras had such conspicuously striped coats—

yani, zebraların neden bu kadar göze çarpan çizgili postlara sahip oldukları

a matter that perplexed prominent scientists—

önde gelen bilim insanlarının kafasını karıştıran

and went on to fuel decades of debate.

ve onlarca yıl süren tartışmalara yol açan bir konuydu.

To understand zebras’ more distinctive qualities,

Zebraların daha ayırt edici niteliklerini anlamak için

we should start with the big picture.

büyük resimle başlamalıyız.

Zebras belong to the same family as horses and donkeys.

Zebralar atlar ve eşeklerle aynı aileye aittir.

After their lineage entered Africa,

Soyları Afrika’ya girdikten sonra,

they evolved into the three zebra species that exist today,

bugün var olan üç zebra türüne dönüştüler:

living in social herds in eastern and southern Africa,

Doğu ve Güney Afrika’da sosyal sürülerde yaşayanlar,

grazing on grasses and evading fierce predators.

otlar üzerinde otlayanlar ve şiddetli yırtıcılardan kaçanlar.

Scientists have speculated extensively about zebra striping,

Bilim insanları zebra çizgileri hakkında kapsamlı spekülasyonlarda bulundular.

but not all theories have held up.

Ancak tüm teoriler ayakta kalmadı.

For example,

Örneğin,

the hypothesis that striping has a social function seems unlikely because,

çizgilerin sosyal bir işlevi olduğu hipotezi pek olası görünmüyor çünkü

while every zebra does have unique patterning,

her zebra benzersiz bir desene sahip olsa da,

other equids have no trouble identifying individuals in their herd without it.

diğer at türleri sürülerindeki bireyleri onsuz tanımakta zorlanmazlar.

Some have theorized that the pattern helps zebras stay cool in direct sunlight,

Bazıları bu desenin zebraların doğrudan güneş ışığı altında

serin kalmasına yardımcı olduğunu,

with the heat differential between their black and white stripes

siyah ve beyaz çizgileri arasındaki ısı farkının

generating cooling air currents.

serinletici hava akımları oluşturduğunu teorileştirmiştir.

But when scientists tracked the air movements around sunlit zebra hides,

Ancak bilim insanları güneş ışığı altındaki zebra derilerinin etrafındaki

hava hareketlerini izlediklerinde böyle bir etki görmediler.

they saw no such effect.

Many have also wondered if the patterning works as camouflage

Birçok kişi bu desenlerin kamuflaj işlevi görüp görmediğini

ya da bir şekilde yırtıcıların kafasını karıştırıp karıştırmadığını merak etmiştir

or somehow confuses or dazzles predators—

perhaps evoking a tangle of tree trunks

belki de bir ağaç gövdesi karmaşasını çağrıştırıyor

or creating uncertainty around where the zebra’s body starts and ends.

veya zebra vücudunun nerede başlayıp bittiği konusunda belirsizlik yaratıyor.

But hyenas and lions probably see zebras as gray until they're in close range,

Ancak sırtlanlar ve aslanlar muhtemelen zebraları

onları duyup koklayabilecekleri yakın mesafeye gelene kadar gri olarak görürler.

where they can also hear and smell them.

Lions can likely also identify their outlines just as easily as they can

Aslanlar muhtemelen zebraların ana hatlarını

diğer daha az gösterişli desenli avlar kadar kolay tanımlayabilirler.

other, less flamboyantly patterned prey.

And given how frequently lions capture zebras,

Aslanların zebraları ne sıklıkta yakaladığı göz önüne alındığında,

it doesn't seem like they're all that confused.

kafaları o kadar da karışmış gibi görünmüyor.

One hypothesis that does pack a lot of promise

Çok umut vaat eden bir hipotez,

concerns those biting flies that horses couldn’t handle.

atların baş edemediği ısıran sineklerle ilgilidir.

Zebras have shorter hair than other grazers in their regions,

Zebralar, bölgelerindeki diğer otçullara göre daha kısa tüylere sahiptir

possibly making them more vulnerable to the flies’ probing proboscises.

bu da onları sineklerin sondalarına karşı daha savunmasız hale getirmektedir.

So, perhaps striping somehow acts protectively.

Yani, belki de çizgiler bir şekilde koruyucu bir işlev görüyordur.

Testing this hypothesis,

Bu hipotezin test edildiği bir deneyde,

one experiment found that a certain kind of biting fly

belirli bir tür ısıran sineğin, düz gri renklere kıyasla

avoided horses covered in striped and checked rugs,

çizgili ve kareli halılarla kaplı atlardan

compared to those in solid grey.

kaçındığını buldu.

Another documented biting flies circling horses, zebras,

Bir başka belgeselde ısıran sineklerin

atların, zebraların ve zebra desenli atların etrafında eşit şekilde döndüğü,

and horses clad in zebra print equally—

but landing on zebra-y areas only about a quarter as much.

ancak zebraların üstüne sadece dörtte bir oranında konduğu belgelenmiştir.

Biting flies also generally approached zebras at higher speeds

Ayrıca ısıran sinekler genellikle zebralara daha yüksek hızlarda yaklaşıyor

and didn't decelerate as usual,

ancak her zamanki gibi yavaşlamıyor,

causing clumsy overshoots and crash landings.

bu da beceriksizce ıskalamalara ve çarparak inmelere neden oluyordu.

It seems that zebra stripes— and other graphic patterns—

Görünüşe göre zebra çizgileri ve diğer grafik desenler,

interfere with how biting flies process visual information

ısıran sineklerin iniş sırasında kendilerini konumlandırmak için

görsel bilgileri nasıl işlediğine müdahale ederek

to position themselves when landing,

limiting their blood-sucking and disease-transmitting opportunities.

kan emme ve hastalık bulaştırma fırsatlarını sınırlandırıyor.

But zebras aren't just good at keeping biting flies off their backs.

Ancak zebralar sadece ısıran sinekleri sırtlarından uzak tutmada iyi değildir.

Around 1900, Bronsart founded an experimental ranch near Mount Kilimanjaro

1900 yılı civarında Bronsart,

zebraları yakalamak ve diğer at türleriyle melezlemek için

to capture and cross-breed zebras with other equids.

Kilimanjaro Dağı yakınlarında deneysel bir çiftlik kurdu.

Things didn’t go as planned—

İşler planlandığı gibi gitmedi,

in part because zebras have a robust set of defensive fight and flight adaptations.

zira zebralar güçlü bir dizi savunma amaçlı savaş ve kaç adaptasyonuna sahip.

Most are capable of running within an hour of birth,

Çoğu doğumdan sonraki bir saat içinde koşabilir

and they’re equipped with fierce bites and kicks strong enough to kill a lion.

ve bir aslanı öldürecek kadar güçlü ısırıklar ve tekmelerle donatılmıştır.

Bronsart’s operation was also unprepared to meet zebras’ needs.

Bronsart’ın operasyonu

zebraların ihtiyaçlarını karşılamak konusunda da yetersizdi.

Those Bronsart did gather, which he paid Indigenous people to wrangle,

Bonsart’ın topladığı ve yerli halkın para karşılığı bakımını üstlendiği zebralar

couldn’t produce enough milk for their calves.

yavruları için yeterli süt üretemiyordu.

Within a single year, Bronsart had burned through a five year budget

Bronsart, bir yıl içinde beş yıllık bütçesini yaktı

and dozens of the zebras he held in captivity were dead.

ve esaret altında tuttuğu düzinelerce zebra öldü.

Attempts at zebra domestication had failed miserably,

Zebra evcilleştirme girişimleri başarısızlıkla sonuçlanmş,

leaving those rare instances of zebra taming largely to black-and-white history.

zebra evcilleştirmenin nadir örnekleri

büyük ölçüde siyah-beyaz tarihe gömülmüştü.