The science of macaroni salad: What's in a molecule? - Josh Kurz

Çeviri: Eren Gokce Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

We already know that the world is made of things,

Dünyanın farklı şeylerden oluştuğunu biliyoruz,

things like cats

kediler ve makarna salatası gibi şeyler

and macaroni salad,

and macaroni salad is made of things

ve makarna salatası da maddelerden oluşur;

like mayo

mayonez, hardal ve kereviz gibi

and mustard

and celery,

which are all made of molecules.

ki bunlar moleküllerden oluşur.

As we'll see, these molecules

Göreceğimiz gibi bu moleküller aynı maddelerden yapılmıştır,

are made of the same stuff,

just mixed together in different ways.

sadece farklı şekillerde karıştırılmıştır.

Let's go back to our macaroni salad.

Makarna salatamıza geri dönelim.

We've already unmixed things physically

Biz zaten maddeleri elimizden geldiğince parçalara ayırmıştık.

as much as we can.

Now, we'll go further and unmix things chemically

Şimdi daha da ileri gidip bazı bağları kırarak

by breaking some bonds.

bunları kimyasal olarak ayıracağız.

Many larger, complex molecules

Birçok daha büyük, kompleks moleküller; yapı taşları gibi

are just a bunch of smaller molecules bonded together

sadece birbirine bağlı bir grup daha küçük moleküllerdir.

like building blocks.

Here, again, macaroni salad provides a nice example.

Burada gene makarna salatası güzel bir örnek sergiler.

If you look at the pasta,

Makarnaya bakarsanız

you'll notice it's made of a lot of this stuff,

bu şeyden çok miktarda olduğunu fark edeceksiniz;

starch,

which is this molecule,

bu molekül nişastadır,

otherwise known as amylose.

amiloz olarak da bilinir.

Turns out, if you break some bonds,

Nihayetinde bazı bağları kırarsanız

amylose is made up of smaller molecules

amiloz daha çok moleküllerden oluşmuştur,

of glucose, a simple sugar.

bu da basit bir şeker olan glükozdur.

If you take a bunch of these same glucose molecules

Aynı glükoz moleküllerinden bir miktar alıp farklı bir şekilde düzenlerseniz

and rearrange them in a different way,

you get cellulose,

selüloz elde edilir

which is what plants are made of.

ki bitkiler bundan oluşmuştur.

So, while this piece of pasta made of amylose

Bu sebeple amilozdan oluşan bu makarna parçası ile

and this wooden spoon made of cellulose

selülozdan oluşan bu tahta kaşık çok farklı görünürken

look vastly different,

they're both essentially made of the same molecules,

ikisi de sadece farklı şekilde bir araya konmuş olan,

just stuck together differently.

aslında aynı moleküllerden oluşmuşlardır.

This type of breaking apart and recombining

Yiyecek sindirirken bu çeşit bir parçalama ve yeniden birleştirme gerçekleşir.

is what goes on when you digest food.

The complex proteins found in the foods we eat,

Havuç ve yumurta gibi yediğimiz yiyecekte bulunan kompleks proteinler

like carrots and eggs,

can't be used by our bodies

vücudumuz tarafından kullanılmaz

because we are not carrots or chickens.

çünkü havuç veya tavuk değiliz.

What we can use are the smaller molecules

Kullanabileceğimiz şey bu proteinleri yapan

that make up these proteins,

daha küçük moleküller olan amino asitlerdir.

the amino acids.

During digestion, our bodies break these proteins up

Sindirim esnasında, vücutlarımız bu proteinleri amino asitlere bölerler

into their amino acids

so they can be rearranged and put back together

ki bunlar insan proteinleri yapmak için tekrar düzenlenip bir araya getirilir.

to make human proteins.

But let's keep breaking bonds.

Bağları kırmaya devam edelim.

All molecules are made up of atoms bonded together.

Bütün moleküller bir araya getirilmiş atomlardan oluşur.

If some molecules are building blocks,

Eğer bazı moleküller yapı taşları ise atomlar da yapı taşlarının yapı taşlarıdır

atoms are the building blocks

of the building blocks.

And you'll notice that with the molecules

ve makarna salatasındaki moleküllerden de fark edeceğiniz üzere

from macaroni salad,

the same six types of atoms keep showing up:

aynı altı tip atom ortaya çıkıp durur:

carbon,

hydrogen,

Karbon, hidrojen, oksijen, nitrojen, fosfor ve sülfür

oxygen,

nitrogen,

phosphorus,

and sulfur,

or CHONPS.

ya da CHONPS.

There's a few others,

Birkaç tane daha var

but the big six is what macaroni salad is made of.

ama makarna salatası bu büyük altı tarafından oluşmuştur.

If we went a step further,

Bir adım daha ilerlersek

we could use these same atoms,

aynı atomları kullanıp yeniden düzenleyerek

recombine them,

and make other stuff

diğer şeyler yapabiliriz;

like gasoline

örneğin, benzin veya sülfürik asit, metan veya naylon.

or sulfuric acid,

methane,

and nylon.

It's all made from the same elements

Bunların tümü makarna salatası ile aynı elementlerden oluşmuştur.

that make up macaroni salad.

So, to recap,

Bu sebeple özetleyecek olursak

everything is made of atoms.

her şey atomlardan oluşmuştur.

They are the stuff that things are made of.

Nesnelerin meydana geldiği şeydir.

Atomlar molekülleri oluşturmak için farklı yollarla gruplanırlar.

Atoms are grouped together in different ways

to form molecules.

These molecules are constantly being combined,

Bu moleküller durmadan bir araya gelir, ayrılır ve tekrar bir araya gelir.

broken apart,

and recombined.

They get thrown into mixtures,

Karışımlara atılır, ayrılır, tekrar birleştirilir;

separated,

remixed

over and over and over again.

tekrar tekrar.

The stuff that things are made of

Nesneleri meydana getiren şeyler durmadan değişimdedir,

is always in flux;

it's always changing.

hep değişirler.

Macaroni salad is only macaroni salad for a short time.

Makarna salatası sadece kısa bir zaman diliminde makarna salatasıdır.

You eat it,

Yersiniz, bazısı parçanız olur,

some of it becomes part of you,

the rest eventually goes into the ocean

gerisi sonunda okyanuslara gider ve ölen başka hayvanlar tarafından yenir

and gets eaten by other animals that die,

and after millions of years, they turn into oil,

ve milyonlarca yıl sonra petrole dönüşür ki benzin de buradan gelir.

which is where gasoline comes from.

And that's why gasoline and macaroni salad

Bundan dolayı benzin ve makarna salatası o kadar da farklı değildir --

are not that different -

they're both made of the same stuff,

ikisi de aynı şeylerden oluşuyor, sadece birinin tadı daha güzel.

just one tastes better.