The science of macaroni salad: What's in a molecule? - Josh Kurz

Translator: Anh Pham Reviewer: Mỹ Bùi

We already know that the world is made of things,

Chúng ta biết có nhiều thứ hình thành nên thế giới này

things like cats

như những con mèo

and macaroni salad,

hay món salad mì ống,

and macaroni salad is made of things

và salad mì ống cũng được cấu thành từ nhiều thứ

like mayo

như sốt mayo,

and mustard

mù tạt

and celery,

which are all made of molecules.

rồi cần tây,

và tất cả đều được tạo ra từ các phân tử

As we'll see, these molecules

Như ta thấy những phân tử này

are made of the same stuff,

được tạo bởi cùng một thứ,

just mixed together in different ways.

chỉ nhào trộn theo những cách khác nhau thôi

Let's go back to our macaroni salad.

Quay lại với món salad mì ống.

We've already unmixed things physically

Ta đã phân tách mọi thứ về mặt vật chất

as much as we can.

nhiều hết mức có thể.

Now, we'll go further and unmix things chemically

Giờ ta sẽ tiến xa hơn và phân tách hóa học

by breaking some bonds.

bằng cách bẻ gãy vài liên kết.

Many larger, complex molecules

Nhiều phân tử lớn và phức tạp

are just a bunch of smaller molecules bonded together

chỉ do những phân tử nhỏ hơn kết nối tạo thành

like building blocks.

giống như những khối xây dựng vậy.

Here, again, macaroni salad provides a nice example.

Một lần nữa salad mì ống là một ví dụ hấp dẫn.

If you look at the pasta,

Nếu bạn nhìn vào mì ống,

you'll notice it's made of a lot of this stuff,

bạn để ý nó được làm ra từ rất nhiều thứ này

starch,

tinh bột,

which is this molecule,

chính là phân tử này,

otherwise known as amylose.

hay còn gọi là amylose.

Turns out, if you break some bonds,

Hóa ra nếu phá vỡ liên kết,

amylose is made up of smaller molecules

amylose được tạo bởi các phân tử nhỏ hơn

of glucose, a simple sugar.

của glucose, một gốc đường đơn giản.

If you take a bunch of these same glucose molecules

Nếu lấy một nhúm glucose này

and rearrange them in a different way,

sắp xếp theo một cách khác,

you get cellulose,

bạn có cellulose,

which is what plants are made of.

là thứ cấu thành nên cây cối.

So, while this piece of pasta made of amylose

Vậy nên, dù mì ống tạo bởi amylose

and this wooden spoon made of cellulose

và chiếc thìa gỗ này tạo bởi cellulose

look vastly different,

nhìn khác nhau hoàn toàn,

they're both essentially made of the same molecules,

chúng cơ bản được tạo bởi cùng loại phân tử,

just stuck together differently.

chỉ là kết nối theo cách khác nhau.

This type of breaking apart and recombining

Việc phân tách rồi lại kết hợp này

is what goes on when you digest food.

chính là sự tiêu hóa thức ăn.

The complex proteins found in the foods we eat,

Chất đạm phức tạp trong đồ ăn ta ăn vào,

like carrots and eggs,

như cà rốt hay trứng,

can't be used by our bodies

cơ thể không hấp thụ được

because we are not carrots or chickens.

bởi chúng ta không phải là cà rốt hay gà.

What we can use are the smaller molecules

Cơ thể người chỉ hấp thụ các phân tử nhỏ hơn

that make up these proteins,

mà tạo thành chất đạm,

the amino acids.

chính là amino axit.

During digestion, our bodies break these proteins up

Khi tiêu hóa, cơ thể phá nhỏ những chất đạm này

into their amino acids

thành amino axit

so they can be rearranged and put back together

để chúng có thể được sắp xếp lại

to make human proteins.

tạo thành chất đạm cho con người.

But let's keep breaking bonds.

Nào, tiếp tục phá vỡ các liên kết

All molecules are made up of atoms bonded together.

Các phân tử tạo bởi nguyên tử kết nối với nhau.

If some molecules are building blocks,

Nếu phân tử như là những khối lắp ráp

atoms are the building blocks

thì nguyên tử chính là các khối lắp ráp

of the building blocks.

của các khối lắp ráp.

And you'll notice that with the molecules

Bạn để ý với các phân tử

from macaroni salad,

trong món salad mì ống,

the same six types of atoms keep showing up:

sáu loại nguyên tử giống nhau liên tục xuất hiện:

carbon,

cacbon,

hydrogen,

hydro,

oxygen,

nitrogen,

oxy,

phosphorus,

nitơ,

phốt pho,

and sulfur,

và sunfua,

or CHONPS.

hay CHONPS.

There's a few others,

Còn một vài thứ nữa,

but the big six is what macaroni salad is made of.

nhưng chủ yếu là 6 thứ đó tạo nên món salad mì ống.

If we went a step further,

Nếu phân tích kĩ hơn nữa,

we could use these same atoms,

ta có thể dùng cách nguyên tố này,

recombine them,

sắp xếp chúng lại,

and make other stuff

và tạo ra những thứ khác

like gasoline

như xăng

or sulfuric acid,

hay axit sunfuric,

methane,

khí mê-tan,

and nylon.

và ni lông.

It's all made from the same elements

Tất cả đều có thành phần

that make up macaroni salad.

giống thành phần của món salad mì ống.

So, to recap,

Tóm lại,

everything is made of atoms.

tất cả mọi thứ đề từ nguyên tử mà ra.

They are the stuff that things are made of.

Chúng là nguyên liệu cho vạn vật.

Atoms are grouped together in different ways

Nguyên tử sắp xếp khác nhau

to form molecules.

tạo ra phân tử khác nhau.

These molecules are constantly being combined,

Những phân tử liên tục kết hợp,

broken apart,

phá vỡ,

and recombined.

và tái kết hợp.

They get thrown into mixtures,

Chúng được trộn lẫn,

separated,

phân tách,

remixed

tái trộn lẫn

over and over and over again.

hết lần này tới lần khác.

The stuff that things are made of

Thứ tạo nên vạn vật

is always in flux;

luôn chuyển động;

it's always changing.

luôn thay đổi.

Macaroni salad is only macaroni salad for a short time.

Salad mì ống chỉ là salad mì ống trong chốc lát thôi.

You eat it,

Bạn ăn nó,

some of it becomes part of you,

nó trở thành một phần trong bạn

the rest eventually goes into the ocean

phần còn lại thải ra đại dương

and gets eaten by other animals that die,

bị động vật khác ăn Khi chúng chết đi,

and after millions of years, they turn into oil,

hàng triệu năm sau, trở thành dầu,

which is where gasoline comes from.

và từ đó tạo ra xăng.

And that's why gasoline and macaroni salad

Vậy nên xăng và salad mì ống

are not that different -

không khác nhau quá nhiều

they're both made of the same stuff,

chúng đều tạo bởi chung một thứ,

just one tastes better.

chỉ là thứ này ngon hơn thứ kia thôi