Are naked mole rats the strangest mammals? - Thomas Park

Çeviri: Merve Erdem Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

What mammal has the social life of an insect,

Hangi memeli bir böceğin sosyal yaşamına,

the cold-bloodedness of a reptile,

bir sürüngenin soğukkanlılığına

and the metabolism of a plant?

ve bir bitkinin metabolizmasına sahiptir?

Bald and buck-toothed, naked mole rats may not be pretty,

Kel ve dişlek olan tüysüz köstebek fareleri sevimli olmayabilirler

but they’re extraordinary.

fakat olağanüstüler.

With a lifespan of 30 years,

30 yıllık yaşam süresiyle

their peculiar traits have evolved over millions of years

kendilerine has özellikleri milyonlarca yıl boyunca

to make them uniquely suited to survive harsh conditions,

zorlu koşullara eşsizce uyum sağlamaları için evrimleşti,

especially long periods without oxygen.

özellikle de oksijensiz uzun sürelere.

In the deserts of East Africa, naked mole rats feed on root vegetables.

Tüysüz köstebek fareleri, Doğu Afrika'nın çöllerindeki kök sebzelerle beslenirler.

They dig for the roots with teeth that can move independently, like chopsticks.

Kökleri yemek çubukları gibi rahatça hareket edebilen dişleri ile kazarlar.

But even with these special teeth,

Ancak bu özel dişlerle bile

a single naked mole rat doesn’t stand a chance of finding enough food;

tek bir tüysüz köstebek faresi yemek bulma şansına sahip değildir;

the roots are large and nutritious, but scattered far and wide.

kökler büyük ve besleyicidir fakat çok geniş bir alana yayılmışlardır.

A large workforce has a much better chance,

Büyük bir iş gücünün şansı çok daha fazladır

so naked mole rats live in colonies.

bu yüzden tüysüz köstebek fareleri koloniler halinde yaşarlar.

Similar to ants, bees, and termites, they build giant nests.

Karıncalar, arılar ve termitler gibi devasa yuvalar inşa ederler.

Housing up to 300 mole rats,

300 kadar tüysüz fareye ev sahipliği yapan bu yuvalar,

these colonies feature complex underground tunnel systems,

karmaşık yeraltı tünel sistemlerine,

nest chambers,

odalara

and community bathrooms.

ve ortak banyolara sahiptir.

Also like insects, naked mole rats have a rigid social structure.

Böcekler gibi tüysüz köstebek fareleri de katı bir sosyal yapıya sahiptir.

The dominant female, the queen,

Baskın dişi, yani kraliçe,

and two to three males that she chooses,

ve baskın dişinin seçtiği üç ila iki erkek

are the only naked mole rats in the colony who have babies.

kolonide bebek sahibi olabilecek tek tüysüz köstebek fareleridir.

All the other naked mole rats,

Diğer tüm tüysüz köstebek fareleri,

male and female,

erkek ve dişi,

are either soldiers, who defend the colony from possible invaders,

koloniyi muhtemel istilacılara karşı koruyan askerler veya işçilerdir.

or workers.

Teams of workers are dispatched to hunt for roots,

İşçi ekip kök avlamak için gönderilirler

and their harvest feeds the whole colony.

ve hasatları tüm koloniyi besler.

Living in a colony helps naked mole rats find enough food,

Kolonide yaşamak tüysüz köstebek farelerinin

but when so many animals live in the same underground space,

yeterli miktarda besin bulmasına yardımcı olur

fakat bu kadar çok canlı aynı yeraltında yaşadığında oksijen hızla tükenir.

oxygen quickly runs out.

Mammals need a lot of oxygen;

Memeliler çok fazla oksijene ihtiyaç duyarlar,

we use it to make the energy that fuels everything

oksijeni sıcaklığımızı, kalp atışlarımızı ve istemli hareketlerimizi

from maintaining our body temperatures

to our heartbeats

besleyen enerjiyi elde etmek için kullanırız.

to voluntary movements.

Without oxygen, we quickly die.

Oksijen olmadan çabucak ölürüz.

In fact, no other mammal could survive the oxygen depletion

Aslında tüysüz köstebek faresi kolonisinde görülen

oksijen tükenmesinde başka hiçbir canlı yaşayamaz.

experienced in a naked mole rat colony.

Naked mole rats can thrive in low oxygen

Tüysüz köstebek fareleri az oksijenle kısmen gelişebilirler

in part because they’ve abandoned one of the body functions

çünkü en çok oksijen gerektiren bir fonksiyonlarını terk etmişlerdir:

that requires the most oxygen:

thermoregulation.

Isı ayarlanması.

Most mammals are warm-blooded,

Çoğu memeli sıcakkanlıdır

meaning they have to keep their body temperature consistent.

bu vücut ısılarını sabit tutmaları gerektiği anlamına gelir.

Naked mole rats don’t get enough oxygen to do this.

Tüysüz köstebek fareleri bunu yapmak için yeterli oksijene sahip değildirler.

Instead, they’re the only mammals

Bunun yerine, vücut ısıları çevrelerine bağlı olarak

whose body temperature fluctuates with their environment,

alçalıp yükselen tek memelidirler

making them cold-blooded, like reptiles.

ki bu onları tıpkı sürüngenler gibi soğukkanlı yapar.

They also have a special type of hemoglobin,

Ayrıca kanda bulunan ve oksijeni taşıyan

the molecule in the blood that transports oxygen.

özel bir hemoglobin molekülüne sahiptirler.

Their hemoglobin is much stickier for oxygen than ours

Hemoglobinleri oksijen için bizimkine göre daha yapışkandır

and can pick oxygen up even when it’s scarce.

ve çok az olduğunda bile oksijeni yakalayabilir.

In response to a real oxygen emergency,

Kritik bir oksijen durumuna cevaben

naked mole rats enter a state of suspended animation.

tüysüz köstebek fareleri geçiçi bir ölüm durumuna girerler.

They stop moving,

Hareket etmeyi bırakır,

slow their breathing,

nefeslerini yavaşlatırlar

and dramatically lower their heart rate.

ve şaşırtıcı bir biçimde kalp atış hızlarını düşürürler.

This greatly reduces the amount of energy, and therefore oxygen, they need.

Bu enerji miktarını ve dolayısıyla ihtiyaç duydukları

oksijen miktarını büyük ölçüde azaltır.

At the same time, they begin to metabolize fructose, like a plant.

Aynı zamanda bir bitki gibi fruktozu metabolize etmeye başlarlar.

Fructose is a sugar that can be used to make energy without burning oxygen.

Fruktoz, oksijen yakmadan enerji elde etmek için kullanılabilen bir şekerdir.

Usually, mammals metabolize a different sugar called glucose

Genellikle memeliler fruktozdan daha fazla enerji üreten

glikoz adındaki bir şekeri metabolize ederler

that makes more energy than fructose,

but glucose only works when oxygen’s available.

ancak glikoz sadece oksijen olduğunda çalışır.

Human brain and heart cells have some cellular machinery to use fructose,

İnsan beyni ve kalp hücrelerinin

fruktozu kullanmak için bazı hücresel mekanizmaları vardır

but not nearly as much as naked mole rats.

fakat tüysüz köstebek farelerininki kadar değildir.

Naked mole rats are, in fact, the only mammals known to have this ability.

Aslında tüysüz köstebek fareleri

bu yeteneğe sahip olduğu bilinen tek memelilerdir.

While we can hope humans won’t ever need

İnsanların yeraltı tünellerinde

to exclusively live in underground tunnels,

asla yaşama ihtiyacı olmamasını umsak dahi

there are many situations where we would benefit from needing less oxygen.

daha az oksijene ihtiyaç duymamızın yararlı olacağı birçok durum vardır.

Kalp krizi ve diğer acil durumlar sırasında insanlar genellikle ölmektedir

During heart attacks and other medical emergencies,

people often die or sustain debilitating organ damage from oxygen deprivation.

ya da oksijen eksikliği kaynaklı organ yetmezliği yaşamaktadırlar.

Tüysüz köstebek farelerinin fruktozu kullanış biçimlerini

Could we replicate the naked mole rat’s use of the fructose pathway

insan sağlığı için uyarlayabilir miyiz?

for human health?

Bir böceğin davranışının,

It took millions of years of evolution to bring the behavior of an insect,

bir sürüngenin ısı düzenlemesinin

the temperature regulation of a reptile,

ve bir bitkinin enerji üretiminin

and the energy production of a plant

tek bir küçük memelide toplanıp evrimleşmesi milyonlarca yıl sürdü

together in one little mammal,

but maybe, with enough study,

ancak belki de yeterli bir çalışmayla

we can replicate just a few of their wild adaptations.

onların vahşi adaptasyonlarından bir kaçını uyarlayabiliriz.