Are naked mole rats the strangest mammals? - Thomas Park

Translator: Phuong Nguyen Le Reviewer: Dieu Dang NguyenTran

Loài động vật có vú nào có đời sống như côn trùng,

What mammal has the social life of an insect,

the cold-bloodedness of a reptile,

máu lạnh của bò sát,

and the metabolism of a plant?

và hệ trao đổi chất của thực vật?

Bald and buck-toothed, naked mole rats may not be pretty,

Hói và răng vẩu, loài chuột dũi trụi lông dù không xinh đẹp nhưng lại phi thường.

but they’re extraordinary.

Với vòng đời 30 năm,

With a lifespan of 30 years,

their peculiar traits have evolved over millions of years

loài có đặc tính kì lạ này đã tiến hóa trong hàng triệu năm

to make them uniquely suited to survive harsh conditions,

để thích nghi với điều kiện thời tiết khắc nghiệt,

especially long periods without oxygen.

đặc biệt là thiếu oxi trong khoảng thời gian dài.

In the deserts of East Africa, naked mole rats feed on root vegetables.

Trong các sa mạc ở Tây Phi, chuột dũi trụi lông ăn gốc các loại rau.

They dig for the roots with teeth that can move independently, like chopsticks.

Răng chúng đào rễ và có thể di chuyển riêng rẽ như những chiếc đũa.

But even with these special teeth,

Nhưng kể cả với hàm răng đặc biệt ấy,

a single naked mole rat doesn’t stand a chance of finding enough food;

một con chuột dũi trụi lông cũng khó lòng tìm đủ nguồn thức ăn;

the roots are large and nutritious, but scattered far and wide.

rễ lớn và nhiều chất dinh dưỡng nhưng thưa và cách xa nhau.

A large workforce has a much better chance,

Làm việc theo nhóm sẽ tạo cơ hội lớn hơn,

so naked mole rats live in colonies.

nên chuột dũi trụi lông sống theo bầy.

Similar to ants, bees, and termites, they build giant nests.

Giống như kiến, ong, và mối, chúng tạo ra các tổ lớn,

có thể chứa đến 300 con.

Housing up to 300 mole rats,

these colonies feature complex underground tunnel systems,

Cộng đồng đó tạo nên tuyến đường chằng chịt dưới lòng đất,

nest chambers,

gồm cả phòng nghỉ, và phòng tắm công cộng.

and community bathrooms.

Also like insects, naked mole rats have a rigid social structure.

Giống như côn trùng, chuột dũi trụi lông có mô hình xã hội chặt chẽ.

The dominant female, the queen,

Con cái chính, nữ hoàng,

and two to three males that she chooses,

và hai đến ba chuột đực được chọn,

are the only naked mole rats in the colony who have babies.

là những con duy nhất trong cộng đồng có em bé.

All the other naked mole rats,

Tất cả các con chuột dũi trụi lông khác, đực lẫn cái,

male and female,

are either soldiers, who defend the colony from possible invaders,

là lính bảo vệ cộng đồng khỏi những kẻ xâm lăng hay là công nhân.

or workers.

Các nhóm công nhân tách nhau để kiếm rễ cây,

Teams of workers are dispatched to hunt for roots,

and their harvest feeds the whole colony.

và thành quả của chúng nuôi sống cả cộng đồng.

Living in a colony helps naked mole rats find enough food,

Sống theo bầy giúp chuột dũi có đủ thức ăn,

but when so many animals live in the same underground space,

nhưng khi có quá nhiều động vật sống trong một khu vực dưới lòng đất,

oxygen quickly runs out.

khí oxi mau hết.

Mammals need a lot of oxygen;

Động vật có vú cần nhiều oxi để nạp năng lượng cho mọi thứ

we use it to make the energy that fuels everything

from maintaining our body temperatures

từ điều hòa thân nhiệt đến nhịp tim

to our heartbeats

đến các hoạt động tự nguyện khác.

to voluntary movements.

Without oxygen, we quickly die.

Nếu không có oxi, chúng ta sẽ chóng chết.

In fact, no other mammal could survive the oxygen depletion

Không động vật có vú nào có thể sống thiếu oxi

experienced in a naked mole rat colony.

ngoại trừ loài chuột này.

Naked mole rats can thrive in low oxygen

Chúng có thể sống trong môi trường ít oxi

in part because they’ve abandoned one of the body functions

một phần vì chúng đã loại bỏ một trong số các chức năng

that requires the most oxygen:

cần nhiều oxi trong cơ thể: điều chỉnh nhiệt độ.

thermoregulation.

Đa số động vật có vú là loài máu nóng,

Most mammals are warm-blooded,

meaning they have to keep their body temperature consistent.

nghĩa là chúng phải giữ thân nhiệt cố định

Naked mole rats don’t get enough oxygen to do this.

Chuột dũi trụi lông không có đủ oxi để làm điều đó.

Instead, they’re the only mammals

Chúng là động vật có vú duy nhất

whose body temperature fluctuates with their environment,

có nhiệt độ cơ thể thay đổi theo môi trường,

making them cold-blooded, like reptiles.

khiến chúng trở thành động vật biến nhiệt như bò sát.

They also have a special type of hemoglobin,

Chúng còn có loại hồng cầu đặc biệt,

the molecule in the blood that transports oxygen.

Their hemoglobin is much stickier for oxygen than ours

dính lấy nhiều oxi hơn hồng cầu của ta

and can pick oxygen up even when it’s scarce.

và có thể thu lấy oxi ngay cả khi nó khan hiếm.

In response to a real oxygen emergency,

Để đối mặt với tình trạng thiếu oxi trầm trọng,

naked mole rats enter a state of suspended animation.

chúng ngừng mọi hoạt động,

They stop moving,

Chúng ngừng di chuyển, thở chậm lại,

slow their breathing,

và giảm nhịp tim trầm trọng.

and dramatically lower their heart rate.

This greatly reduces the amount of energy, and therefore oxygen, they need.

Hành động này giảm tiêu hao năng lượng và oxi cần đáng kể.

At the same time, they begin to metabolize fructose, like a plant.

Đồng thời, chúng chuyển sang trạng thái chuyển hóa đường fructo như thực vật.

Fructose is a sugar that can be used to make energy without burning oxygen.

Đường fructo là loại đường có thể tạo năng lượng mà không đốt cháy oxi.

Usually, mammals metabolize a different sugar called glucose

Thông thường, động vật có vú chuyển hóa các loại đường thành gluco,

that makes more energy than fructose,

tạo nhiều năng lượng hơn fructo,

but glucose only works when oxygen’s available.

nhưng gluco chỉ có tác dụng khi có oxi.

Human brain and heart cells have some cellular machinery to use fructose,

Não người và các tế bào tim có cơ quan tế bào để dùng đường fructo,

but not nearly as much as naked mole rats.

nhưng không nhiều bằng chuột dũi trụi lông.

Naked mole rats are, in fact, the only mammals known to have this ability.

Thực tế, chúng là động vật có vú duy nhất có khả năng đó.

While we can hope humans won’t ever need

Dù ta hi vọng con người không bao giờ cần phải

to exclusively live in underground tunnels,

sống hoàn toàn dưới lòng đất,

there are many situations where we would benefit from needing less oxygen.

có rất nhiều tình huống sẽ có lợi hơn nếu dùng ít oxi.

During heart attacks and other medical emergencies,

Trong khi đau tim và vài tình huống nguy kịch khác,

people often die or sustain debilitating organ damage from oxygen deprivation.

con người thường chết hay bị chết các cơ quan do thiếu oxi.

Could we replicate the naked mole rat’s use of the fructose pathway

Liệu ta có thể bắt chước cách chuột dũi trụi lông dùng fructo

for human health?

để cải thiện sức khỏe?

It took millions of years of evolution to bring the behavior of an insect,

Chúng cần cả triệu năm tiến hóa để mang đặc thù của côn trùng,

the temperature regulation of a reptile,

thân nhiệt của bò sát,

and the energy production of a plant

và sản xuất năng lượng của thực vật

together in one little mammal,

kết hợp tất cả vào trong loài động vật có vú nhỏ bé này,

but maybe, with enough study,

nhưng với lượng nghiên cứu nhất định,

we can replicate just a few of their wild adaptations.

ta có thể bắt chước vài tính năng thích ứng môi trường đó.