How to grow a glacier - M Jackson

Tłumaczenie: Agnieszka Fijałkowska Korekta: Ola Królikowska

In the 13th Century,

W XIII wieku

Genghis Khan embarked on a mission to take over Eurasia,

Czyngis-chan wyruszył na podbój Eurazji.

swiftly conquering countries and drawing them into his expanding Mongol Empire.

Szybko podbijał kolejne państwa i włączał je do imperium mongolskiego.

With his vast armies he became almost unstoppable.

Jego ogromna armia była nie do zatrzymania.

But, legend has it that there was one obstacle

Jednak legenda głosi, że była pewna przeszkoda,

that even the impressive Khan couldn’t overcome:

której nawet wielki chan nie dał rady.

A towering wall of ice,

Wysoka lodowa ściana

grown by locals across a mountain pass

wyhodowana na przełęczy przez miejscową ludność

to stop the Khan’s armies from invading their territory.

uniemożliwiła armii chana podbój tamtejszych ziem.

No one knows how historically accurate that particular story is,

Nie wiadomo, czy legenda jest prawdziwa,

but remarkably, it draws on fact:

ale jedno jest pewne.

For centuries, in the Karakoram and Himalayan mountain ranges,

Przez wieki w pasmach górskich Karakorum i Himalajów

people have been growing glaciers and using these homemade bodies of ice

ludzie hodowali lodowce, używając ich

as sources of drinking water and irrigation for their crops.

jako źródeł wody pitnej i nawadniających uprawy.

But before we get to that fascinating phenomenon,

Jednak zanim do tego dojdziemy,

it’s important to understand the difference between

trzeba zrozumieć różnicę

glaciers that grow in the wild,

między lodowcem naturalnym

and those that humans create.

a stworzonym przez ludzi.

In the wild,

Lodowce naturalne

glaciers require three conditions to grow:

do wzrostu potrzebują trzech czynników,

Snowfall, cold temperatures, and time.

opadów śniegu, zimnych temperatur i czasu.

First, a great deal of snow falls and accumulates.

Najpierw spada dużo śniegu, który się kumuluje.

Cold temperatures then ensure that the stacked up snow

Potem zimne temperatury sprawiają,

persists throughout the winter, spring, summer, and fall.

że śnieg utrzymuje się cały rok.

Over the following years, decades, and centuries,

Przez kolejne lata, dekady i stulecia

the pressure of the accumulated snow

ciężar nagromadzonego śniegu

transforms layers into highly compacted glacial ice.

przekształca najniższe warstwy w sprasowany lodowcowy lód.

Artificially growing a glacier,

Sztuczny lodowiec

however, is completely different.

jest zupełnie inny.

At the confluence of three great mountain ranges,

Żyjące u zbiegu trzech wielkich pasm górskich,

the Himalayas, Karakoram, and Hindu Kush,

Himalajów, Karakorumu i Hindukuszu,

some local cultures have believed for centuries that glaciers are alive.

niektóre ludy wierzyły, że lodowce żyją.

And what’s more,

Sądzono nawet, że mogą mieć płeć.

that certain glaciers can have different genders including male and female.

Local Glacier Growers ‘breed’ new glaciers by grafting together—or marrying—

Lokalni hodowcy lodowców najpierw łączyli

fragments of ice from male and female glaciers,

fragmenty męskich i żeńskich lodowców,

then covering them with charcoal, wheat husks, cloths, or willow branches

a później przykrywali je węglem drzewnym, łuskami pszenicy, tkaninami i gałęziami,

so they can reproduce.

żeby mogły się rozmnożyć.

Under their protective coverings,

Pod szczelną pokrywą

these glacierets transform into fully active glaciers

maluchy przemieniały się w pełni aktywne lodowce,

that grow each year with additional snowfall.

które z każdym rokiem rosły dzięki nowym opadom śniegu.

Those then serve as lasting reserves of water

Następnie lodowce służyły jako trwałe źródła wody,

that farmers can use to irrigate their crops.

którymi rolnicy podlewali uprawy.

These practices have spread to other cultures,

Te praktyki przejęły inne kultury,

where people are creating their own versions of glaciers

które zaczęły tworzyć własne wersje lodowców

and applying them to solve serious modern challenges around water supplies.

i wykorzystywać je do rozwiązania problemów z dostawą wody.

Take Ladakh, a high-altitude desert region in northern India.

Oto Ladakh, górski pustynny region na północy Indii.

It sits in the rain shadow of the Himalayas

Leży w cieniu Himalajów

and receives on average fewer than ten centimeters of rain per year.

i spada tam średnio mniej niż 10 centymetrów deszczu rocznie.

As local glaciers shrink because of climate change,

Przez zmiany klimatyczne lokalne lodowce się kurczą,

regional water scarcity is increasing.

więc niedobór wody rośnie.

And so, local people have started growing their own glaciers

Lokalna ludność zaczęła hodować lodowce

as insurance against this uncertainty.

jako zabezpieczenie przed niedoborem wody.

These glaciers come in two types: horizontal, and vertical.

Sztuczne lodowce dzielą się na horyzontalne i wertykalne.

Horizontal glaciers are formed when farmers redirect glacier meltwater

Horyzontalne lodowce powstają przez przekierowanie wody

ze stopionych lodowców do kanałów i rur,

into channels and pipes,

then carefully siphon it off into a series of basins made from stones and earth.

którą następnie pompuje się do basenów z kamieni i ziemi.

Villagers minutely control the release of water into these reservoirs,

Ludzie kontrolują dopływ wody do tych basenów,

waiting for each new layer to freeze

czekają aż woda zamarznie

before filling the basin with another wave.

i dolewają kolejną partię wody.

In early spring,

Wczesną wiosną

these frozen pools begin to melt,

zamrożone baseny zaczynają topnieć,

supplying villagers with irrigation for their fields.

dostarczając rolnikom wodę pod uprawy.

Local people make vertical glaciers using the meltwater

Wertykalne lodowce powstają z wody lodowców

from already-existing glaciers high above their villages.

położonych wysoko nad wsiami.

The meltwater enters channels that run downhill,

Roztopiona woda płynie kanałami wzdłuż zboczy,

flowing until it reaches a crop site

dociera do miejsca hodowli

where it bursts forth from a pipe pointing straight into the air.

i tryska z rury skierowanej ku niebu.

When winter temperatures dip,

Przy niskiej temperaturze

this water freezes as it arcs out of the pipe,

woda po wylocie z rury zamarza,

ultimately forming a 50 meter ice sculpture called a stupa,

tworząc 50-metrową rzeźbę zwaną stupą,

shaped like an upside-down ice cream cone.

przypominającą odwrócony rożek do lodów.

This inverted form minimizes the amount of surface area it exposes to the sun

Taki kształt zmniejsza ilość promieni słonecznych

docierających do lodu wiosną i latem.

in the spring and summer.

That ensures that the mini-glacier melts slowly

To gwarantuje, że mały lodowiec będzie się rozpuszczał powoli,

and provides a reliable supply of water to feed the farmers’ crops.

stając się niezawodnym źródłem wody dla rolników.

These methods may be ancient,

Może te metody są przestarzałe,

but they’re becoming more relevant

ale stają się coraz bardziej popularne

as climate change takes its toll on our planet.

w obliczu obecnych zmian klimatu.

In fact, people are now growing their own glaciers in many regions beyond Ladakh.

Poza regionem Ladakh hoduje się coraz więcej lodowców.

Swiss people, utilizing modern glacier growing technology,

Szwajcarzy, korzystając z nowoczesnych metod hodowli lodowców,

created their first stupa in 2016 in the Swiss Alps.

stworzyli pierwszą stupę w 2016 roku w Alpach Szwajcarskich.

There are plans for over 100 more in villages in Pakistan,

Planowane jest stworzenie ponad stu lodowców w wioskach w Pakistanie,

Kazakhstan, and Kyrgyzstan.

Kazachstanie i Kirgistanie.

Perhaps one day we’ll be able to harness our homegrown glaciers

Może kiedyś ujarzmimy lodowce domowej roboty do tego stopnia,

well enough to build whole walls of ice–

że wybudujemy z nich mury.

this time not for keeping people out,

Nie takie tworzące bariery,

but to enable life in some of the planet’s harshest landscapes.

a umożliwiające życie w najsurowszych środowiskach Ziemi.