Free falling in outer space - Matt J. Carlson

Spadek swobodny w przestrzeni kosmicznej - Matt J. Carlson

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Rysia Wand

Have you ever been floating in a swimming pool,

Czy kiedyś unosiłeś się w ciepłym basenie, myśląc:

all comfy and warm, thinking,

Czy kiedyś unosiłeś się w ciepłym basenie, myśląc:

"Man, it'd be cool to be an astronaut!

"Fajnie byłoby być astronautą

You could float out in outer space, look down at the Earth and everything.

Można unosić się w przestrzeni kosmicznej,

patrzeć z góry na Ziemię i w ogóle. Byłoby tak przyjemnie!".

It'd be so neat!"

patrzeć z góry na Ziemię i w ogóle. Byłoby tak przyjemnie!".

Problem w tym, że to wcale nie tak.

Only that's not how it is at all.

If you are in outer space, you are orbiting the Earth:

Kiedy jesteś w przestrzeni kosmicznej,

orbitujesz wokół Ziemi, jest to tzw. spadek swobodny.

orbitujesz wokół Ziemi, jest to tzw. spadek swobodny.

it's called free fall.

You're actually falling towards the Earth.

Naprawdę spadasz na Ziemię.

Pomyśl o tym przez chwilę.

Think about this for a moment: that's the feeling you get

To takie same uczucie,

if you're going over the top of a roller coaster, going, like, "Whoa!"

jak wjazd na szczyt kolejki górskiej:

"Ooooooooch!".

Only you're doing this

Tyle że uczucie trwa przez cały czas okrążania Ziemi,

the whole time you're orbiting the Earth,

Tyle że uczucie trwa przez cały czas okrążania Ziemi,

przez dwie,

for two, three, four hours, days.

trzy, cztery

trzy, cztery

godziny, dni, ile tylko trzeba.

Whatever it takes, right?

godziny, dni, ile tylko trzeba.

godziny, dni, ile tylko trzeba.

So, how does orbiting work?

Jak w ogóle działa orbitowanie?

Let's take a page from Isaac Newton.

Weźmy przykład z Newtona.

He had this idea, a little mental experiment:

Miał taki pomysł, mały eksperyment myślowy.

Miał taki pomysł, mały eksperyment myślowy.

You take a cannon,

Postawmy działo na szczycie wzgórza.

you put it on top of a hill.

Postawmy działo na szczycie wzgórza.

Jeśli wystrzelimy kulę, poleci kawałek dalej.

If you shoot the cannonball,

it goes a little bit away.

Jeśli wystrzelimy kulę, poleci kawałek dalej.

But if you shoot it harder,

Jeśli wystrzelimy ją mocniej, poleci tak daleko,

Jeśli wystrzelimy ją mocniej, poleci tak daleko,

it goes far enough so that it lands

a little bit past the curvature of Earth.

że wyląduje trochę za krzywizną Ziemi.

Jeśli strzelimy bardzo, bardzo mocno,

Well, you can imagine if you shot it really, really, hard,

Jeśli strzelimy bardzo, bardzo mocno,

it would go all the way around the Earth

kula poleci dookoła Ziemi,

and come back -- boom! -- and hit you in the backside or something.

wróci do nas, bum!

Uderzy nas w plecy czy coś.

Oddalmy się i wejdźmy do małego satelity,

Let's zoom way back and put you in a little satellite

Oddalmy się i wejdźmy do małego satelity,

over the North Pole of the Earth

nad biegunem północnym.

and consider north to be up.

Ustalmy, że północ to góra. Spadając, uderzysz w Ziemię.

You're going to fall down and hit the Earth.

Ustalmy, że północ to góra. Spadając, uderzysz w Ziemię.

Ale równocześnie lecisz szybko w bok.

But you are actually moving sideways really fast.

So when you fall down,

Spadając nie trafiasz w Ziemię.

Spadając nie trafiasz w Ziemię.

you're going to miss.

You're going to end up on the side of the Earth, falling down,

Znajdziesz się z boku planety, ciągle spadając.

Znajdziesz się z boku planety, ciągle spadając.

and now the Earth is pulling you back in sideways.

Teraz Ziemia przyciąga nas z boku.

So it's pulling you back in and you fall down,

Znowu nas przyciąga, a my spadamy,

Znowu nas przyciąga, a my spadamy,

and so you miss the Earth again, and now you're under the Earth.

i znów nie trafiamy w Ziemię.

Teraz jesteśmy pod nią. Ziemia przyciągnie nas do góry,

The Earth is going to pull you up, but you're moving sideways still.

Teraz jesteśmy pod nią. Ziemia przyciągnie nas do góry,

ale my wciąż poruszamy się w bok.

Znowu nie trafimy na Ziemię. Teraz jesteśmy po drugiej stronie,

So you're going to miss the Earth again.

Znowu nie trafimy na Ziemię. Teraz jesteśmy po drugiej stronie,

Now you're on the other side of the Earth, moving upward,

poruszamy się do góry, a Ziemia przyciąga nas z boku.

and the Earth's pulling you sideways.

Czyli będziemy spadać na boki,

So you're going to fall sideways,

ale też w górę i spudłujemy.

but you're going to be moving up and so you'll miss.

Znów jesteśmy nad Ziemią, nad biegunem północnym.

Now you're back on top of the Earth again, over the North Pole,

Znów jesteśmy nad Ziemią, nad biegunem północnym.

going sideways and falling down,

Poruszamy się w bok i spadamy.

and yep -- you guessed it.

Tak, zgadliście.

Wciąż nie będziecie spadać, bo poruszacie się za szybko.

You'll keep missing because you're moving so fast.

In this way, astronauts orbit the Earth.

W ten sposób astronauci okrążają Ziemię.

They're always falling towards the Earth,

Zawsze na nią spadają,

but they're always missing, and therefore, they're falling all the time.

i nigdy nie trafiają.

Przez to cały czas są w stanie spadku.

They feel like they're falling, so you just have to get over it.

Czują, że spadają. Trzeba się do tego po prostu przyzwyczaić.

Czują, że spadają. Trzeba się do tego po prostu przyzwyczaić.

So technically, if you ran fast enough and tripped,

Technicznie rzecz biorąc, możesz biec dość szybko, potknąć się

you could miss the Earth.

i nie trafić w Ziemię.

Ale jest tu wielki problem.

But there's a big problem.

First, you have to be going eight kilometers a second.

Po pierwsze, musiałbyś biec z prędkością 8 km/s.

That's 18,000 miles an hour,

To 29 000 km na godzinę,

just over Mach 23!

ponad 23 machy!

The second problem:

Drugi problem:

jeśli poruszałbyś się tak szybko,

If you're going that fast,

yes, you would orbit the Earth and come back where you came from,

okrążyłbyś Ziemię

i wrócił, tam skąd wyruszyłeś,

but there's a lot of air in the way,

ale po drodze jest sporo powietrza,

much less people and things.

nie licząc ludzi i innych rzeczy.

So you would burn up due to atmospheric friction.

Spłonąłbyś w atmosferze przez tarcie.

So, I do not recommend this.

Dlatego raczej ci nie tego polecam.