The threat of invasive species - Jennifer Klos

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Marta Grochowalska

Massive vines that blanket the southern United States,

Ogromne winorośle porastające południe Stanów Zjednoczonych,

climbing as high as 100 feet as they uproot trees and swallow buildings.

wspinające się nawet do 300 metrów, oplatając drzewa i pochłaniając budynki.

A ravenous snake that is capable of devouring an alligator.

Żarłoczny wąż mogący pożreć aligatora.

Rabbit populations that eat themselves into starvation.

Króliki, które zjadły wszystko i umierają z głodu.

These aren't horror movie concepts.

To nie sceny z horrorów.

They're real stories,

To prawdziwe historie,

but how could such situations exist in nature?

ale jak coś takiego mogło się zdarzyć?

All three are examples of invasive species,

To trzy przykłady gatunków inwazyjnych,

organisms harmful not because of what they are,

szkodliwych nie przez to, czym są,

but where they happen to be.

ale przez to, gdzie się znalazły.

The kudzu vine, for example,

Na przykład winorośl kudzu

had grown quality in its native east Asia, eaten by various insects

rosła spokojnie we wschodniej Azji, zjadana przez różne owady

and dying off during the cold winters.

i wyniszczana przez chłodne zimy.

But its fortunes changed

Jej los się odmienił,

when it was imported into the southeastern United States

kiedy sprowadzono ją do południowo-wschodnich Stanów

for porch decoration and cattle feed.

do dekoracji ganków i karmienia bydła.

Its planting was even subsidized by the government to fight soil erosion.

Sadzenie wspierał rząd, żeby walczyć z erozją gleby.

With sunny fields, a mild climate, and no natural predators in its new home,

Słoneczne tereny, łagodny klimat i brak naturalnych wrogów sprawiły,

the vine grew uncontrollably

że rosła niekontrolowanie,

until it became known as the plant that ate the South.

aż wreszcie nazwano ją rośliną, która zjadła Południe.

Meanwhile in Florida's Everglades, Burmese pythons,

W Everglade na Florydzie pytony z Birmy,

thought to have been released by pet owners,

prawdopodobnie wypuszczone przez hodowców,

are the cause of decreasing populations of organisms.

powodują zmniejszenie populacji różnych organizmów.

They're successfully outcompeting top predators,

Skutecznie konkurują z innymi drapieżnikami,

such as the alligator and panther,

jak aligator czy pantera,

causing a significant reduction in their food sources.

znacząco uszczuplając ich źródła pożywienia.

They're not a problem in their native Asia

Nie są problemem w ojczystej Azji,

because diseases, parasites, and predators help to control their population size.

bo tam choroby, pasożyty i drapieżniki regulują liczebność ich populacji.

And in Australia, European rabbits eat so many plants

W Australii europejskie króliki zjadły tyle roślinności,

that they wipe out the food supply for themselves and other herbivores.

że pozbawiły jedzenia nie tylko siebie, ale i innych roślinożerców.

They're a pretty recent addition,

Są całkiem nowym dodatkiem,

intentionally introduced to the continent because one man enjoyed hunting them.

celowo sprowadzonym na kontynent, bo jeden człowiek lubił na nie polować.

Like the Burmese pythons,

Jak w przypadku pytonów z Birmy,

various factors in their native habitat keep their numbers in control.

różne czynniki w ich naturalnym środowisku trzymają liczebność populacji w ryzach.

But in Australia, the lack of predators

Brak drapieżników w Australii

and a climate perfect for year-long reproduction

i klimat idealny do całorocznej reprodukcji

allows their populations to skyrocket.

pozwoliły na ogromny wzrost ich populacji.

So why does this keep happening?

Dlaczego tak się dzieje?

Most of the world's ecosystems

Większość ekosystemów

are the result of millennia of coevolution by organisms,

powstała w ciągu tysięcy lat ewolucji różnych organizmów

adapting to their environment and each other

przystosowujących się do środowiska i do siebie

until a stable balance is reached.

aż do osiągnięcia równowagi.

Healthy ecosystems maintain this balance via limiting factors,

Zdrowe ekosystemy utrzymują ten stan dzięki czynnikom ograniczającym,

environmental conditions that restrict the size or range of a species.

warunkom środowiska regulującym liczebność i zasięg gatunku,

These include things like natural geography and climate,

jak ukształtowanie terenu i klimat,

food availability,

dostępność pożywienia,

and the presence or absence of predators.

obecność lub brak drapieżników.

For example, plant growth depends on levels of sunlight and soil nutrients.

Wzrost rośliny zależy od nasłonecznienia i żyzności gleby.

The amount of edible plants affects the population of herbivores,

Ilość jadalnych roślin wpływa na populację roślinożerców,

which in turn impacts the carnivores that feed on them.

a ta na liczebność drapieżników.

And a healthy predator population keeps the herbivores from becoming too numerous

Zdrowa populacja drapieżników zmniejsza liczebność roślinożerców,

and devouring all the plants.

żeby nie pożarły wszystkich roślin.

But even minor changes in one factor can upset this balance,

Ale nawet najmniejsza zmiana może zaburzyć tę równowagę,

and the sudden introduction of non-native organisms

a nagłe wprowadzenie obcego organizmu

can be a pretty major change.

może mieć poważne skutki.

A species that is evolved in a separate habitat

Gatunek, który wyewoluował w danym środowisku,

will be susceptible to different limiting factors,

jest podatny na inne czynniki ograniczające,

different predators,

jak drapieżniki,

different energy sources,

źródła energii

and different climates.

czy klimat.

If the new habitat's limiting factors fail to restrict the species growth,

Jeśli w nowym środowisku te czynniki nie ograniczą wzrostu populacji,

it will continue to multiply,

będzie się ona powiększać,

out-competing native organisms for resources

zabierać zasoby rodzimym gatunkom

and disrupting the entire ecosystem.

i zaburzać cały ekosystem.

Species are sometimes introduced into new habitats through natural factors,

Gatunki trafiają czasem naturalnie do innych środowisk

like storms,

przez burze,

ocean currents,

prądy oceaniczne

or climate shifts.

czy zmiany klimatu.

The majority of invasive species, though, are introduced by humans.

Większość gatunków inwazyjnych sprowadził jednak człowiek.

Often this happens unintentionally,

Często nieumyślnie,

as when the zebra mussel was accidentally brought to Lake Erie by cargo ships.

jak racicznicę zmienną, zawleczoną do jeziora Erie na statkach towarowych.

But as people migrate around the world,

Ludzie przemieszczający się po świecie

we have also deliberately brought our plants and animals along,

celowo zabierali ze sobą rośliny i zwierzęta,

rarely considering the consequences.

rzadko myśląc o konsekwencjach.

But now that we're learning more

Teraz, gdy wiemy więcej

about the effects of invasive species on ecosystems,

o wpływie gatunków inwazyjnych na różne ekosystemy,

many governments closely monitor the transport of plants and animals,

wiele rządów dokładnie monitoruje transport zwierząt i roślin

and ban the imports of certain organisms.

i zabrania importu pewnych gatunków.

But could the species with the most drastic environmental impact

Czy to możliwe, że gatunek, który najsilniej wpłynął na środowisko,

be a group of primates who emerged from Africa to cover most of the world?

to grupa naczelnych, które z Afryki rozprzestrzeniły się na cały świat?

Are we an invasive species?

Czy my jesteśmy gatunkiem inwazyjnym?