The records the British Empire didn't want you to see - Audra A. Diptée

Tłumaczenie: Łukasz Izmaiłowski Korekta: Ola Królikowska

W 2009 roku pięciu Kenijczyków napisało petycję

In 2009, five Kenyan people took a petition

to the British Prime Minister’s office.

do premiera Wielkiej Brytanii.

They claimed they endured human rights abuses in the 1950s,

Twierdzili, że w 1950 roku zostały wobec nich złamane prawa człowieka.

while Kenya was under British colonial rule and demanded reparations.

Wtedy Kenia była brytyjską kolonią, żądali więc odszkodowania.

They had vivid accounts and physical scars from their experiences—

Pomimo szczegółowych zeznań i blizn wynikłych z tamtych doświadczeń

but their testimonies were undermined.

prawdziwość zeznań została podważona.

They had no documentary evidence that Britain sanctioned systems of torture

Nie mieli żadnych dokumentów na temat brytyjskiego systemu kar za tortury

w stosunku do Kenijczyków, przynajmniej na razie.

against Kenyans— at least, not yet.

Thousands of secret files were waiting to be discovered.

Tysiące tajnych dokumentów czekało na odnalezienie.

In 2010, a historian joined the trial as an expert witness

W 2010 roku pewien historyk dołączył do rozprawy jako świadek.

and attested to having seen references to missing documents.

Zeznał, że widział nawiązania do brakujących dokumentów.

They noted that Kenya had repeatedly requested the return of stolen papers,

Zauważył, że Kenia wielokrotnie wnosiła prośby o zwrot skradzionych dokumentów,

which the British government had refused.

które brytyjski rząd odrzucał.

In fact, many historians suspected there were gaps in the archives.

Faktycznie wielu historyków uznało luki w archiwach za podejrzane.

As a result, the court ordered the release of any relevant documents.

W rezultacie sąd nakazał ujawnienie wszystkich powiązanych dokumentów.

And, days later, British officials acknowledged that 1,500 pertinent files

Kilka dni później brytyjscy urzędnicy przyznali, że 1500 stosownych akt

were being held in a high-security archive.

jest przetrzymywanych w bardzo chronionym archiwum.

It soon became clear that these were just a small sample

Szybko wyszło na jaw, że była to tylko niewielka część

of documents Britain hid between the 1950s and 70s,

dokumentów, które Wielka Brytania ukryła w latach 1950-1980.

while former colonies declared independence,

W tym czasie byłe kolonie deklarowały niepodległość

as part of a widespread colonial British policy called Operation Legacy.

w ramach znanej brytyjskiej polityki kolonialnej zwanej Operation Legacy.

The policy was for British colonial officers to destroy or remove

Polityka ta polegała na niszczeniu przez brytyjskich oficerów

dokumentów mogących stawiać w złym świetle Wielką Brytanię.

documentation that might incriminate Britain

and be of strategic value to the new governments.

Była też strategiczną wartością dla nowych rządów.

They were instructed to destroy, alter,

Oficerom kazano niszczyć dokumenty, zmieniać treść

or secretly transport these papers to the UK.

lub sekretnie transportować akta do Wielkiej Brytanii.

Documents slated for destruction were to be burnt to ashes

Dokumenty przeznaczone do zniszczenia palono

or sunk in weighted crates far from shore.

lub topiono w skrzyniach daleko od brzegów.

During the trial, between 2010 and 2013,

Podczas procesu w latach 2010-2013

an independent historian revealed they had located

niezależny historyk ujawnił lokalizacje

more than 20,000 previously hidden Operation Legacy files

ponad 20 000 ostatnio ukrytych dokumentów Operation Legacy

from 37 former colonies.

z 37 byłych kolonii.

Finally, an estimated 1.2 million colonial files,

Finalnie około 1,2 miliona aktów kolonialnych

sprawling kilometers in the archive’s so-called “Special Collections,”

ciągnących się kilometrami w archiwum “Special Collections”

were also exposed.

zostało ujawnionych.

And these were only the documents that British forces kept.

Tylko te dokumenty siły brytyjskie zachowały.

How many were destroyed— and what information they contained—

Jak wiele zostało zniszczonych i jakie informacje zawierały?

remains unknown.

To pozostanie tajemnicą.

About 3.5 tons of colonial documents were slated for incineration in Kenya.

Około 3,5 tony dokumentów należących do kolonii zostało spalonych w Kenii.

Ultimately, Operation Legacy’s objective was to obscure critical aspects

Ostatecznym celem Operation Legacy było zatajenie krytycznych aspektów prawdy.

of the truth.

Wedle słów brytyjskiego prokuratora generalnego w Kenii:

In the words of Britain’s attorney-general in Kenya,

“If we are going to sin, we must sin quietly.”

“Jeśli mamy grzeszyć, musimy robić to po cichu”.

So, what really happened in Kenya?

Co się faktycznie wydarzyło w Kenii?

Beginning in 1895, the British administration forcibly removed people

W 1895 roku brytyjski rząd siłą przesiedlił ludzi z ich ojczystych ziem,

from their traditional lands,

giving the most fertile areas to European settlers to establish large-scale farms.

by oddać najbardziej urodzajne europejskim rolnikom zakładającym gospodarstwa.

They mandated forced labor systems,

Rząd ustanowił system przymusowej pracy,

implemented reservations for Indigenous African peoples,

utworzył rezerwaty dla rdzennych mieszkańców Afryki

i ograniczył ich przemieszczanie się.

and restricted their movement.

Kenyan people resisted these incursions from the start

Kenijczycy od początku stawiali opór restrykcjom,

and grew increasingly organized over time.

z czasem robiąc to w coraz bardziej zorganizowany sposób.

One movement, the Kenya Land and Freedom Army,

Jedna z organizacji, Armia Ziemi i Wolności Kenii,

aimed to forcibly remove white settlers and overthrow the colonial government.

planowała usunięcie białoskórych osadników i obalenie kolonialnego rządu.

When the British declared a state of emergency in 1952,

Kiedy Wielka Brytania ogłosiła stan wyjątkowy w 1952 roku,

they were giving themselves permission to take otherwise illegal special measures

udzieliła sobie zgody na podjęcie pewnych zabronionych środków

to regain control.

w celu odzyskania kontroli.

The newly revealed Operation Legacy documents

Niedawno ujawnione dokumenty Operation Legacy

confirmed that people suspected of participating in the resistance

potwierdzają, że ludzi podejrzanych o należenie do ruchu oporu

were subjected to horrible abuses.

spotykały straszliwe kary.

Between 1952 and 1959,

W latach 1952-1959

the British imprisoned over 80,000 people without trial,

Brytyjczycy uwięzili bez wyroku sądu ponad 80 000 ludzi,

sentenced over 1,000 people convicted as terrorists to death,

ponad 1000 skazali na śmierć jako terrorystów

and imposed extreme surveillance and interrogation tactics.

i nałożyli ekstremalny nadzór oraz taktyki przesłuchań.

Some people were beaten to death.

Niektórzy z nich zostali pobici na śmierć.

Others were raped or castrated.

Inni - zgwałceni lub wykastrowani.

Many were shackled at the wrist for years.

Wielu zostało zakutych w kajdany na lata.

Children were killed.

Dzieci były zabijane.

One person was burnt alive.

Jedną osobę spalono żywcem.

Ndiku Mutwiwa Mutua testified to being castrated while handcuffed

Ndiku Mutwiwa Mutua zeznawał, że został zakuty w kajdanki i wykastrowany,

and blindfolded.

mając przy tym zasłonięte oczy.

Wambugu Wa Nyingi said he was suspended upside-down, beaten,

Wambugu Wa Nyingi powiedział, że był wieszany do góry nogami,

and had water thrown on his face until he could barely breathe.

bity i oblewany wodą po twarzy, aż brakowało mu powietrza.

Jane Muthoni Mara said she was sexually violated with a hot bottle,

Jane Muthoni Mara powiedziała, że była napastowana seksualnie gorącą butelką

and imprisoned for years without cause.

i więziona przez lata bez podania przyczyny.

In response to the new evidence,

W odpowiedzi na nowe dowody

the British government issued a formal apology,

brytyjski rząd wystosował oficjalne przeprosiny

and made an out-of-court financial settlement

i złożył wniosek pozasądowy o rozliczenie finansowe

with the 5,228 Kenyan claimants ultimately involved in the case.

z 5228 kenijskimi rościcielami zaangażowanymi w sprawę.

The original five claimants had made history—

Pierwotnych pięciu rościcieli stworzyło historię

and paved the way for it to be rightfully rewritten.

i utorowało drogę, aby napisać ją taką, jaka była faktycznie.

The uncovered files challenge fundamental myths about British colonialism

Odkryte dokumenty obalają mity na temat brytyjskiego kolonializmu

as a benevolent institution that brought freedom and democracy to its subjects,

jako dobrodusznej instytucji, która niosła demokrację i wolność,

then graciously gave them independence.

a następnie łaskawie dawała im niepodległość.

Instead, the newly exposed evidence confirms what many people knew to be true,

Zamiast tego nowo odkryte dowody potwierdziły prawdę znaną wielu ludziom,

because they lived it—

bo to oni jej doświadczyli

and survived to rescue history from the ashes.

i przetrwali, ocalając historię przed jej obróceniem w popiół.