Learning from smallpox: How to eradicate a disease - Julie Garon and Walter A. Orenstein

Czego nauczyła nas ospa: jak zlikwidować chorobę - Julie Garon and Walter A. Orenstein

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Rysia Wand

For most of human history,

Przez większość dziejów

medical workers sought to treat diseases or cure them.

medycy starali się leczyć choroby, które trapiły ludzkość.

The rise of vaccination in the 19th century

Pojawienie się szczepień w XIX wieku

enhanced the potential to prevent people

zwiększyło możliwości ochrony

from contracting illnesses in the first place.

przed zachorowaniem.

But only in recent decades did it become possible

Ale dopiero ostanie dekady dały możliwość

to ensure that a particular disease never threatens humanity again.

usunięcia jednej z chorób raz na zawsze.

The story of smallpox,

Historia ospy prawdziwej,

the first and, so far, the only disease

pierwszej i jak dotąd jedynej choroby,

to be permanently eradicated from the world,

która została usunięta na zawsze,

shows how disease eradication can happen and why it is so difficult to achieve.

pokazuje jak wygląda ten proces oraz dlaczego jest to tak trudne.

Smallpox emerged in human populations thousands of years ago

Ospa pojawiła się wśród ludzi tysiące lat temu

as a contagious virus that spread rapidly,

jako wirus zakaźny, przenoszący się gwałtownie,

primarily through close, face to face contact,

początkowo przez bliski kontakt,

causing fever, aches and rashes.

wywołujący gorączkę, bóle i wysypkę.

It killed up to 30% of its victims

Wirus zabijał blisko 30% swoich ofiar,

and often left survivors with life-long disfiguring scars.

ci, co przeżyli, do końca życia nosili szpecące blizny.

The devastating impact of smallpox was so great

Niszcząca siła ospy była tak wielka,

that several cultures had religious deities specifically dedicated to it.

że niektóre kultury posiadały bóstwa z nią związane.

In the 20th century alone,

W samym XX wieku

it is estimated to have killed more than 300 million people worldwide.

na całym świecie zmarło na nią ponad 300 milionów osób.

With the effective deployment of vaccination,

Dzięki skutecznym szczepieniom

the number of cases began to decrease.

ilość zachorowań zaczęła spadać.

By seeking out infected individuals,

Wyszukując chorych,

isolating them,

poddając ich izolacji

and vaccinating their contacts to prevent further transmission,

i szczepiąc ich bliskich, by zapobiec dalszym zarażeniom,

scientists realized that the spread of the disease could be haulted.

naukowcy zdali sobie sprawę, że można powstrzymać rozwój choroby.

In fact, because smallpox could only survive in human hosts,

Ponieważ ospa może przetrwać tylko w ludzkim ciele,

vaccinating all of an infected persons' potential contacts

szczepienie wszystkich, którzy mogli mieć kontakt z chorym,

would stop the virus dead in its tracks

powstrzymywało śmiertelny pochód wirusa

and eliminate it from that region.

i pozbywało się go z danego regionu.

Once this strategy had succeeded

Kiedy odniesiono sukces

in ridding most industrialized countries from disease,

i uwolniono od tej choroby większość krajów rozwiniętych,

health officials realized that eradicating it worldwide was within reach.

zrozumiano, że całkowite usunięcie ospy jest w zasięgu ręki.

But this was not an easy process,

Nie było to łatwe zadanie,

proving especially difficult in places suffering from poor infrastructure

w szczególności w miejscach z fatalną infrastrukturą

or civil wars.

czy nękanych wojnami domowymi.

The eradication effort took decades

Zajęło to całe dziesięciolecia,

and involved millions of people working together,

wymagało pracy milionów ludzi,

from world leaders and international organizations

od światowych przywódców i organizacji międzynarodowych

to rural doctors and community workers.

po wiejskich lekarzy i społeczników.

In India, one of the last strongholds of the disease,

W Indiach, ostatnim wielkim bastionie ospy,

health workers visited every one of the country's 100 million households

pracownicy służby zdrowia odwiedzili 100 milionów domostw,

to search for cases.

szukając przypadków choroby.

Through this unprecedented worldwide effort,

Dzięki tym działaniom bez precedensu,

in which even rival superpowers cooperated,

gdzie współpracowały nawet wrogie supermocarstwa,

smallpox was finally declared eradicated in 1980,

ospa oficjalnie zlikwidowano w 1980 roku,

saving approximately 40 million lives over the following two decades.

ratując blisko 40 milionów osób w ciągu następnych 20 lat.

There were several factors

Było kilka czynników,

that made smallpox an ideal candidate for eradication.

które sprawiły, że ospa to idealna kandydatka do likwidacji.

First, humans are essential to the smallpox lifecycle,

Po pierwsze, jej cykl życia wymaga obecności ludzi,

so breaking the chain of human to human transmission

więc przerwanie łańcucha przekazywania

causes the virus to die out.

powodowało wymarcie wirusa.

In contrast, many other pathogens, like ebola or the bubonic plague,

Wiele innych patogenów, takich jak ebola czy dżuma,

can survive in animal carriers,

może przetrwać na zwierzętach,

while the bacteria that cause tetanus can even live in the soil.

a bakterie tężca mogą żyć w glebie.

Secondly, individuals infected with smallpox

Po drugie, zarażeni ospą

displayed a characteristic rash, making them easy to identify,

mają charakterystyczną wysypkę, łatwą do rozpoznania,

even without a lab test.

nawet bez testów laboratoryjnych.

The lack of such practical diagnostic tools

Brak narzędzi diagnostycznych

for diseases with non-specific symptoms, or that have long incubation periods,

dla chorób o niespecyficznych objawach czy takich o długim okresie inkubacji,

such as AIDS, makes their eradication more difficult.

na przykład AIDS, utrudnia ich likwidację.

Third, the availability of a smallpox vaccine

Po trzecie, dostępność szczepionki,

that provided immunity for five to ten years in a single dose

dającej odporność na pięć, dziesięć lat,

meant that there was an effective intervention

efektywne powstrzymywała rozprzestrzeniania wirusa.

to stop the virus from spreading.

And finally, the initial success of several countries

Wreszcie, początkowy sukces w kilku krajach,

in eliminating the disease within their borders

gdzie usunięto chorobę,

served as a proof of principle for its eradication worldwide.

stanowił znakomity dowód, że można ją zlikwidować na całym świecie.

Today, the same criteria are applied to determine

Dziś te same kryteria stosuje się do określenia,

whether other diseases can be similarly eliminated.

czy inne choroby też da się zlikwidować.

And even though smallpox remains the only success story thus far,

Choć do tej pory ospa pozostaje jedynym sukcesem,

several other pathogens may be next in line.

kilka innych patogenów może być następnych w kolejce.

Great progress has been made towards eradicating guinea worm disease

Poczyniono wielki postęp w likwidacji drakunkulozy

simply by use of water filters.

dzięki użyciu filtrów wodnych.

And vaccination for polio,

A szczepionki przeciw polio,

which previously disabled hundreds of thousands of people each year

chorobie, która okaleczała setki tysięcy osób,

is estimated to have prevented 13 million cases of paralysis,

od 1988 roku ocaliły szacunkowo 13 milionów osób od paraliżu,

and 650,000 deaths since 1988.

a 650 000 od śmierci.

With a 99% drop in infections since the eradication effort began,

Dzięki spadkowi zachorowań o 99%

one final push is all that is needed

brakuje jeszcze finalnego kroku,

to ensure that polio will never paralyze another child.

aby zapewnić, że choroba nie sparaliżuje już żadnego dziecka.

Disease eradication is one public health effort that benefits all of humanity

Na likwidacji chorób skorzysta cała ludzkość,

and challenges us to work together as a global community.

to wyzwanie dla nas, dla globalnej współpracy.

Beyond eliminating specific diseases,

Oprócz eliminowania chorób

eradication programs benefit local populations

programy likwidacji poprawiają jakość życia lokalnych mieszkańców,

by improving health infrastructure.

zapewniając im infrastrukturę zdrowotną.

For example, Nigeria recently used facilities and personnel

Niedawno Nigeria skorzystała z infrastruktury i personelu,

from their polio eradication program to effectively control an ebola outbreak.

który zajmował się likwidacją polio, podczas wybuchu epidemii eboli.

Further more, globalization and international travel

Globalizacja i transport międzynarodowy

means that even a single infection anywhere in the world

powodują, że pojedyncza infekcja gdzieś na świecie

can potentially spread to other regions.

może się dostać w inne miejsca.

By helping to protect others, we help to protect ourselves.

Pomagając chronić innych, chronimy siebie samych.

Disease eradication is the ultimate gift we can give to everyone alive today,

Likwidacja chorób to uniwersalny prezent który możemy podarować wszystkim żyjącym

as well as all future generations of humanity.

oraz przyszłym pokoleniom.