Learning from smallpox: How to eradicate a disease - Julie Garon and Walter A. Orenstein

Цэцэг өвчнөөс суралцах нь: Хэрхэн өвчнийг устгах вэ? - Жули Гарон, Уолтер Оренстин

Translator: Uyanga Munkhtur Reviewer: Indra Ganzorig

For most of human history,

Хүн төрөлхтний түүхийн ихэнх үед анагаахынхан

medical workers sought to treat diseases or cure them.

өвчинтэй тэмцэж, хэрхэн эмчлэхийг хайсаар байлаа.

The rise of vaccination in the 19th century

19-р зуунд вакцинжуулалт маш эрчимтэйгээр өсч,

enhanced the potential to prevent people

хүмүүсийг өвчнөөс урьдчилан сэргийлж байлаа.

from contracting illnesses in the first place.

But only in recent decades did it become possible

Гэхдээ дөнгөж сүүлийн арван хэдэн жилд л

to ensure that a particular disease never threatens humanity again.

аливаа өвчнийг бидэнд дахин аюул учруулахааргүй болгосон.

Цэцэг өвчний тухайд гэвэл

The story of smallpox,

the first and, so far, the only disease

дэлхийд бүрэн ангижирсан хамгийн анхны

to be permanently eradicated from the world,

бас цорын ганц өвчин юм.

shows how disease eradication can happen and why it is so difficult to achieve.

Мөн цэцэг өвчний жишээнээс харахад

өвчнөөс бүрэн ангижирч болдог ч,

энэ нь ямар хэцүү вэ гэдгийг харж болно.

Smallpox emerged in human populations thousands of years ago

Зуун жилийн өмнө хүн төрөлхтний дунд маш хурдан халдварладаг

as a contagious virus that spread rapidly,

цэцэг өвчин тархсан.

primarily through close, face to face contact,

Ойртох төдийд халдварлаж

causing fever, aches and rashes.

халуурч, тууралт гардаг.

It killed up to 30% of its victims

Цэцэг өвчнөөр өвчлөгсдийн 30 хувь амиа алдаж,

and often left survivors with life-long disfiguring scars.

харин амьд үлдсэн нь насан туршдаа арилахгүй аймшигт сорвитой болж байлаа.

The devastating impact of smallpox was so great

Цэцэг өвчнийг ор мөргүй болгосон нь үнэхээр гайхалтай.

that several cultures had religious deities specifically dedicated to it.

Бүр хэд хэдэн соёлд шашны шүтээн болж байлаа.

In the 20th century alone,

20-р зуунд л гэхэд дэлхий дахинд

it is estimated to have killed more than 300 million people worldwide.

300 сая хүн цэцэг өвчнөөр амиа алдсан.

With the effective deployment of vaccination,

Вакцинжуулалт үр дүнгээ өгч

the number of cases began to decrease.

амиа алдагдагсдын тоо ч буурсаар байв.

By seeking out infected individuals,

Халдвар авсан хүнийг тусгаарлаж,

isolating them,

and vaccinating their contacts to prevent further transmission,

түүнээс халдвар авах магадлалтай хүмүүсийг вакцинжуулж,

өвчний хэт тархалтыг зогсоож чадсан юм.

scientists realized that the spread of the disease could be haulted.

In fact, because smallpox could only survive in human hosts,

Үнэндээ бол цэцэг өвчний вирусыг зөвхөн хүн л тээх чадвартай байсан учраас

vaccinating all of an infected persons' potential contacts

халдвар авсан хүний ойрын бүх хүнийг вакцинжуулснаар

would stop the virus dead in its tracks

тухайн бүс нутаг эрүүл болох боломжтой.

and eliminate it from that region.

Once this strategy had succeeded

Нэг бүс нутаг ийнхүү эрүүлжиж байгаа юм чинь

in ridding most industrialized countries from disease,

эрүүл мэндийн салбарынхан дэлхий нийт цэцэг өвчнөөс

health officials realized that eradicating it worldwide was within reach.

ангижрах боломжтой гэж үзэж байлаа.

But this was not an easy process,

Гэхдээ дэд бүтэц муу хөгжсөн, иргэний дайнаас болж зовж байгаа улсад

proving especially difficult in places suffering from poor infrastructure

энэ нь амаргүй даваа болж байлаа.

or civil wars.

The eradication effort took decades

Цэцэг өвчнөөс ангижрах их ажил 10 гаран жил үргэлжилж,

and involved millions of people working together,

сая сая хүний хичээл зүтгэлийг шаардаж байв.

from world leaders and international organizations

Дэлхийн удирдагчаас эхлээд олон улсын байгууллага

to rural doctors and community workers.

орон нутгийн эмч нар болон нийгмийн ажилчид үүнд багтаж байлаа.

In India, one of the last strongholds of the disease,

Өвчний тархалт хамгийн өндөртэй

Энэтхэг улсад гэхэд эрүүл мэндийн ажилчид

health workers visited every one of the country's 100 million households

100 сая айл өрхөөр нэг бүрчлэн орж

to search for cases.

өвчлөл авсан иргэдийг хайж байлаа.

Through this unprecedented worldwide effort,

Дэлхий нийтээрээ хүчин зүтгэсэн

in which even rival superpowers cooperated,

энэ их хичээл зүтгэлийн үр дүнд

smallpox was finally declared eradicated in 1980,

1980 онд дэлхий нийт цэцэг өвчнөөс ангижирсныг зарласан.

Ингээд дараагийн 20 жилд 40 сая хүний амийг аварч чадсан юм.

saving approximately 40 million lives over the following two decades.

There were several factors

Цэцэг өвчнийг бүрэн устгахад

that made smallpox an ideal candidate for eradication.

нөлөөлсөн хэдэн хүчин зүйл бий.

First, humans are essential to the smallpox lifecycle,

Хамгийн нэгдүгээрт, нэг хүнээс нөгөөд халдварлах нь

өвчин тараагч вирус амьд байх гол эх үндэс юм.

so breaking the chain of human to human transmission

Тэгэхээр энэ халдварлах боломжийг хааснаар вирус үхнэ.

causes the virus to die out.

In contrast, many other pathogens, like ebola or the bubonic plague,

Эбола, булчирхайн тахал зэрэг өвчин үүсгэгчид амьтны биед,

can survive in animal carriers,

татран өвчний вирус хөрсөнд амьдрах чадвар нь маш төвөгтэй.

while the bacteria that cause tetanus can even live in the soil.

Secondly, individuals infected with smallpox

Хоёрдугаарт цэцэг өвчнөөр өвчлөгсдийг тууралтаар нь шууд оношилж болдог.

displayed a characteristic rash, making them easy to identify,

Лабораторийн шинжилгээ ч шаарддаггүй.

even without a lab test.

The lack of such practical diagnostic tools

Оношийг тогтооход өвчний өвөрмөц бус шинж тэмдэг,

for diseases with non-specific symptoms, or that have long incubation periods,

ДОХ шиг нуугдмал үе урттай байх нь

such as AIDS, makes their eradication more difficult.

тухайн өвчнийг бүрэн эмчлэхэд хүндрэл учруулдаг.

Third, the availability of a smallpox vaccine

Гуравдугаарт, цэцэг өвчний вакцины

that provided immunity for five to ten years in a single dose

нэг тун 5-10 жил дархлааг дэмждэг.

Тэгэхээр энэ нь вирус тархалтанд

meant that there was an effective intervention

to stop the virus from spreading.

маш сайн хамгаалалт болж өгдөг.

And finally, the initial success of several countries

Хамгийн сүүлийн онцлог гэвэл

цэцэг өвчнөөс эхэлж ангижирсан

in eliminating the disease within their borders

улс орон дахин халдвар авахгүй байсан нь

served as a proof of principle for its eradication worldwide.

дэлхий нийтээрээ энэ өвчнөөс ангижрах боломжийг бий болгож байлаа.

Today, the same criteria are applied to determine

Өнөөдөр үүнтэй ижил шинж бүхий

whether other diseases can be similarly eliminated.

өвчнүүд ч гэсэн бүр мөсөн үгүй болж болох юм.

Цэцэг өвчин эдгэрсэн ганцхан

And even though smallpox remains the only success story thus far,

тохиолдол байгаа ч гэсэн

several other pathogens may be next in line.

өвчин үүсгэгч өөр вирусуудыг устгахад тун ойрхон байна.

Great progress has been made towards eradicating guinea worm disease

Туузан хорхойн өвчнийг эмчлэхэд

ундны усны шүүлтүүрийг ашиглан

simply by use of water filters.

маш том ахиц гарч байна.

And vaccination for polio,

Полиомиелитийн тарилга жил бүр мянга мянган хүнийг хамгаалж

which previously disabled hundreds of thousands of people each year

1988 оноос хойш 13 сая хүнийг саа өвчнөөс сэргийлж,

is estimated to have prevented 13 million cases of paralysis,

and 650,000 deaths since 1988.

650 мянган хүн амиа алджээ.

Өвчнийг ор мөргүй устгах ажиллагаа эхэлснээс хойш

With a 99% drop in infections since the eradication effort began,

вакцин халдварыг 99 хувь бууруулж,

one final push is all that is needed

хамгийн гол нь вакцин дараагийн хүүхдэд халдвар тараахгүй

to ensure that polio will never paralyze another child.

гэдэгт итгэх итгэл байлаа.

Disease eradication is one public health effort that benefits all of humanity

Нэг улсаас өвчнийг устгана гэдэг дэлхий нийтэд ашиг тустай.

and challenges us to work together as a global community.

Мөн бүгд хэрхэн хамтарч ажиллаж үр шимийг хамтдаа хүртдэгийг зааж байгаа.

Beyond eliminating specific diseases,

Аливаа өвчнийг бүр мөсөн устгана гэдгийн цаана

eradication programs benefit local populations

орон нутгийн эрүүл мэндийн дэд бүтэц дагаад хөгжиж байдаг.

by improving health infrastructure.

For example, Nigeria recently used facilities and personnel

Жишээлбэл, Нигер улс полиомиелитийг устгахад хэрэглэж байсан багаж,

from their polio eradication program to effectively control an ebola outbreak.

боловсон хүчний ачаар Эбола вирус дэлгэрэхийг

хязгаарлаж чадсан.

Further more, globalization and international travel

Нэмж хэлэхэд хэдийгээр нэг хүн өвчин тээгч болсон байлаа ч

means that even a single infection anywhere in the world

глобалчлал болоод олон улсын аялал үүнийг дэлхий дахинд тараах эрсдэлтэй.

can potentially spread to other regions.

Бусдыг аврахад тусалж байгаа нь бид өөрсдийгөө эрүүл байхад

By helping to protect others, we help to protect ourselves.

тусалж байгаа юм.

Disease eradication is the ultimate gift we can give to everyone alive today,

Өнөөдөр бидэнтэй мөр зэрэгцэн алхаж яваа хэн бүхэнд, мөн ирээдүй хойчдоо

барих хамгийн сайхан бэлэг бол өвчин үгүй болох явдал юм.

as well as all future generations of humanity.