Should you donate your DNA to help cure diseases? - Greg Foot

Tłumaczenie: Paulina Kaniewska Korekta: Ola Królikowska

So here’s the thing: developing a new drug and getting it to you

Zanim nowy lek zostanie opracowany i trafi do pacjenta,

can take a long time.

mija dużo czasu.

When we have to work out the cause of a condition—

Kiedy trzeba ustalić przyczynę choroby,

for example, with multiple sclerosis or heart disease—

jak w przypadku stwardnienia rozsianego czy chorób serca,

developing a new drug takes significant trial and error and lots of money.

nowy lek powstaje metodą prób i błędów, a jego stworzenie kosztuje fortunę.

Which is why we only have drugs for a small proportion of diseases.

Dlatego właśnie na większość chorób nie ma lekarstwa.

But you could change all this.

Jednak wcale nie musi tak być.

You could help discover new, cheaper drugs for currently untreatable diseases.

Każdy może pomóc stworzyć nowe, tańsze leki na nieuleczalne choroby.

It's all about medical crowdsourcing.

Wystarczy wziąć udział w medycznej akcji crowdsourcingowej.

However, researchers aren’t asking you to donate your money,

I nie chodzi tu o przekazanie badaczom pieniędzy

they’re asking you to donate something more personal...

tylko czegoś znacznie bardziej osobistego.

First, though, some drug development history.

Najpierw jednak krótka historia farmacji.

Many of the first medicines were discovered by chance.

Wiele spośród pierwszych lekarstw zostało odkrytych przypadkiem.

Natural philosophers then took these

Filozofowie przyrody zbadali je

and identified the active chemicals inside.

i zidentyfikowali zawarte w nich aktywne substancje chemiczne.

And pharmaceutical companies then turned those into drugs.

Znacznie później na tej podstawie firmy farmaceutyczne stworzyły leki.

The thing is, for a long time, we didn’t know why those drugs worked.

Długo nie było wiadomo, dlaczego te medykamenty działają.

Until scientists figured out that disease happens when the molecular machines

Aż naukowcy odkryli, że choroba pojawia się,

kiedy maszyny molekularne trzymające organizm w ryzach, czyli białka,

that keep your body going— your proteins— start misbehaving.

zaczynają szwankować.

Drugs treat disease by targeting those disruptive proteins.

Leki leczą, uderzając w mącicielskie białka.

Researchers realized that if they can identify

Jeśli badaczom uda się ustalić,

which malfunctioning proteins cause a specific disease,

które z niesfornych białek wywołują konkretne choroby,

będą mogli znaleźć albo stworzyć lek, który powstrzyma te wybryki.

they can then try to find or develop a drug

that stops those proteins acting up, and that will prevent the disease.

I tak powstrzymają chorobę.

It’s a great plan, but it’s a slow process.

Plan brzmi świetnie, ale do celu daleka droga.

So far, they’ve only identified these therapeutic targets

Jak dotąd udało się zidentyfikować cele w terapiach ukierunkowanych

for a small proportion of diseases.

dla niewielkiej części znanych chorób.

However, this is where you can help.

Ale każdy z nas może coś zrobić, żeby to zmienić.

Researchers are now turning their attention to DNA,

Badacze zaczynają się interesować DNA,

to the genetic instruction manual that tells our bodies how to make our proteins.

genetyczną instrukcją obsługi, która mówi organizmowi, jak budować białka.

They want to know which small changes in someone’s genome

Próbują ustalić, które zmiany w genomie

can lead to the production of those dodgy proteins that cause a disease.

są odpowiedzialne za produkcję wadliwych białek powodujących chorobę.

The thing is, that’s a big job.

To bardzo poważne przedsięwzięcie.

DNA is huge, and each disease is likely to have hundreds, possibly thousands,

DNA jest złożone,

a za każdą chorobę odpowiadają najpewniej setki albo i tysiące białek.

of proteins involved.

But if they have lots of people’s genomes, they can compare them and spot patterns.

Gdyby jednak naukowcy mieli do dyspozycji wiele genomów,

mogliby je porównać i wyróżnić wzorce.

They can look at multiple people suffering from

Mogliby przyjrzeć się DNA wielu pacjentów

the same currently untreatable disease,

cierpiących na tę samą nieuleczalną chorobę

find any small genetic changes they share,

i znaleźć wspólne mutacje,

identify the faulty proteins they code for,

zidentyfikować powiązane z nimi wadliwe białka

and there you go: those are brand new therapeutic targets

i gotowe!

Nowe cele w terapii ukierunkowanej odkryte!

for a currently untreatable disease.

Now the researchers have three options:

Badacze muszą rozważyć trzy możliwości.

1. Has one of those new target proteins been previously linked

1: Czy któreś z nowo zidentyfikowanych białek

zostało wcześniej powiązane z jakąś inną, uleczalną chorobą?

to a different disease that is treatable?

If so, the drug for that disease may target this protein

Jeśli tak, lek na tę chorobę może sobie poradzić również z nowym białkiem

and work for this disease, too.

i zwalczyć dotąd nieuleczalną chorobę.

To find out, start a clinical trial.

Żeby się przekonać, czy tak jest, konieczne są badania kliniczne.

2. If not, has one of those new target proteins being previously linked

2: Czy któreś z nowych białek powiązano wcześniej z inną chorobą,

to a different disease that had a promising drug

na którą powstał obiecujący lek, ale ostatecznie nie zadziałał?

that didn’t ultimately work?

If so, its promise may have come from successfully targeting this protein

Jeśli tak, lek mógł rokować, bo był dobrze ukierunkowany na nowe białko.

and it may work for this disease.

Może zadziałać na nieuleczalną chorobę.

Start a clinical trial to find out.

Należy rozpocząć badania kliniczne, żeby to zweryfikować.

3. If this is a brand new protein target never identified before for any disease

3: Jeśli nowe białko nigdy wcześniej nie zostało powiązane z żadną chorobą,

could they design a new drug to affect it?

pozostaje opracować zupełnie nowy lek ukierunkowany na to białko.

This involves AI machine learning and some very cool chemistry.

Trzeba do tego sztucznej inteligencji, uczenia maszynowego,

chemii tylko dla wtajemniczonych

And a lot of time, effort, and cost too.

oraz mnóstwa czasu, wysiłku i pieniędzy.

Researchers are excited about all this because they think

Naukowcom ta droga wydaje się ekscytująca,

bo sądzą, że jedno na pięć białek występujących w ludzkim ciele

1 in 5 of the proteins in your body either have, or are likely to have,

może zostać związane przez lek, który już powstał albo może powstać.

a drug that will bind to them.

And, as any common disease is likely to have hundreds, possibly thousands,

A ponieważ za każdą z częstych chorób odpowiadają setki albo i tysiące białek,

of proteins involved,

they’re hopeful they’ll be able to identify a few of those proteins

naukowcy nie tracą nadziei, że uda się zidentyfikować kilka z tych,

they’ve already got a drug for.

które można zwalczyć dostępnymi lekami.

But this all relies on finding those new therapeutic targets,

Ale wszystko zależy od tego, czy uda się wskazać białka odpowiedzialne za chorobę.

and that's why they need you.

I do tego właśnie potrzeba ochotników.

Well, your data— both your genetic data and your health history data,

Ich danych.

Zarówno danych genetycznych, jak i historii chorób

so they can compare the genomes of people with similar conditions.

pozwalających porównać genomy osób cierpiących na podobne schorzenia.

So would you give your data for research?

Czy przekazanie danych do badań to dobry pomysł?

There are two questions you may have:

Trzeba zadać sobie dwa pytania.

who will have access to my data, and what could they do with it?

Kto będzie miał dostęp do tych danych? I co będzie mógł z nimi zrobić?

One group is health care providers who are starting to consider

Mogą trafić do podmiotu służby zdrowia,

który rozważa użycie danych genetycznych

using genetic analysis to give patients more personal care.

w celu świadczenia bardziej spersonalizowanych usług.

Another group is private consumer genetic testing companies.

Albo do firmy prowadzącej badania genetyczne konsumentów indywidualnych.

Some have already sold genetic data on to pharmaceutical companies for profit,

Niektóre z nich sprzedają dane genetyczne swoich klientów firmom farmaceutycznym.

but that was with their customers consent.

Za zgodą pacjentów.

However, it raises another question:

To jednak rodzi kolejne pytanie.

if your data goes towards making new drugs,

Skoro do powstania nowych leków przyczynili się ochotnicy,

should pharmaceutical companies recognize that contribution

być może firmy farmaceutyczne powinny docenić ich wkład

and offer drugs more cheaply?

i sprzedawać leki po niższych cenach?

Your best bet is to research the organizations who are asking for your data

Zawsze warto najpierw sprawdzić, jak podmiot, któremu przekazujemy dane,

to find out what they will do with it and how they will protect it.

będzie je wykorzystywał i chronił.

We’ll each have our own take on this,

Każdy może widzieć to inaczej,

but what is clear is genomics could be a powerful tool

ale faktem jest, że poznanie ludzkiego genomu

to cut the current time and cost it takes to develop new drugs

może znacznie skrócić czas i zmniejszyć koszty wynalezienia leków

for currently untreatable diseases.

na obecnie nieuleczalne choroby.

So, what do you think?

Co o tym sądzicie?