How smart are orangutans? - Lu Gao

Jak mądre są orangutany? - Lu Gao

Tłumaczenie: Justyna Kapelan Korekta: Ola Królikowska

Fu Manchu was one of the most notorious escape artists

Fu Manchu był jednym z największych mistrzów ucieczki

at the Omaha Zoo in the 1960s.

w zoo w Omaha w latach 60. XX wieku.

But he wasn't a performer,

Ale Fu Manchu nie był sztukmistrzem.

he was an orangutan.

Był orangutanem.

The keepers who locked his enclosure every night

Pracownicy, którzy zamykali klatkę każdej nocy,

were baffled to find him outside the next day

byli zaskoczeni, znajdując go następnego dnia

hanging out with friends in a tree,

na zabawie z przyjaciółmi na drzewie

or sunning on the roof.

lub opalającego się na dachu.

Only after installing cameras did they realize

Dopiero po zainstalowaniu kamer zrozumieli,

Fu Manchu had been picking the lock

że Fu Manchu otwierał zamek

with a metal wire that he kept hidden under his cheek pouch.

za pomocą metalowego kabla ukrytego w worku policzkowym.

The keepers shouldn't have been surprised at Fu Manchu's cunningness.

Pracownicy nie powinni być zaskoczeni przebiegłością Fu Manchu.

Along with our other great ape cousins,

Tak jak nasi inni małpi kuzyni,

the gorillas,

goryle,

chimps,

szympansy,

and bonobos,

i bonobo,

they belong to our Hominidae family tree,

orangutany należą do człowiekowatych,

which stretches back 14 million years.

które liczą sobie 14 milionów lat.

But it's not just their striking red hair

Ale nie tylko jaskrawe rude włosy sprawiają,

that makes orangutans unique among our cousins.

że orangutany wyróżniają się spośród swoich kuzynów.

As the only great apes from Asia,

Jako jedyne człekokształtne małpy z Azji

orangutans have adapted to a life high in the rain forest canopies.

orangutany zaadaptowały się do życia w wysokich lasach deszczowych.

Many of the skills they learn are transmitted through the special bond

Wiele umiejętności wynika z bliskich więzi z matkami,

they have with their mothers,

the most extended in the animal kingdom next to humans.

jednych z najdłużej trwających w świecie zwierząt, nie licząc ludzi.

Orangutan mothers usually give birth to one baby at a time,

Matki orangutanów z jednej ciąży rodzą zwykle jedno dziecko,

waiting up to eight years before having another.

czekając nawet osiem lat, zanim urodzą następne.

This gives the young,

To daje młodym,

who begin as fully dependent infants,

w pełni zależnym niemowlętom,

plenty of time to learn how to climb

wiele czasu na naukę wspinaczki

and distinguish the hundreds of plants and fruits that make up their diet.

i rozróżniania setek roślin i owoców, z których składa się ich dieta.

Female orangutans even stay with their mothers into their teen years

Orangutany rodzaju żeńskiego zwykle pozostają z matkami na dłużej,

to learn child-rearing.

by nauczyć się opieki nad dziećmi.

As they grow up, orangutans also develop a complex set of cooperative social skills

Dorastając, orangutany rozwijają również pełen wachlarz umiejętności społecznych,

by interacting with their peers and siblings.

mając kontakt z rodzeństwem i rówieśnikami.

Much like ourselves,

Podobnie jak my,

young orangutans involuntarily mimic the facial expressions

młode orangutany nieświadomie naśladują mimikę

and emotions of their playmates,

i emocje swoich towarzyszy,

with behaviors that closely parallel human smiling and laughter.

co przypomina ludzkie zachowania uśmiechania się i rozbawienia.

Once they finally venture out on their own,

Kiedy zaczynają żyć na własną rękę,

orangutans continue to develop their resourcefulness,

orangutany kontynuują rozwijanie zaradności,

putting the skills they've learned into practice.

stosując w praktyce to, czego nauczyły się wcześniej.

Adults build a new nest each night by carefully weaving twigs together,

Dorosłe małpy każdej nocy budują nowe gniazda, starannie splatając gałązki,

topping them with soft leaves, pillows, and blankets.

i używając do tego miękkich liści, poduszek i koców.

This process requires dexterity, coordination, and an eye for design.

Wymaga to od nich zręczności, koordynacji i zmysłu aranżacji.

Orangutans also use a variety of tools to make their lives in the jungle easier.

Orangutany używają różnych narzędzi, aby ułatwić sobie życie w dżungli.

They turn branches into fly swatters and back scratchers,

Gałęzie wykorzystują jako packi na muchy i drapaki do pleców,

construct umbrellas when it rains,

budują parasole chroniące przed deszczem,

make gloves from leafy pads,

tworzą rękawiczki z liści,

and even use leaves as bandages to dress their wounds.

których używają też jako bandaży do opatrywania ran.

But orangutan intelligence goes far beyond jungle survival.

Inteligencja orangutanów wykracza daleko poza życie w dżungli.

Research in controlled environments has shown that orangutans are self-aware,

Badania w środowiskach kontrolowanych pokazały, że orangutany

jako jedne z niewielu gatunków są samoświadome.

being one of the few species to recognize their own reflections.

They also display remarkable foresight, planning, and cognition.

Obdarzone umiejętnością przewidywania mają zmysł planowania i poznania.

In one experiment, researchers taught an orangutan to use a straw

W jednym z eksperymentów badacze nauczyli orangutana używania słomki,

to extract his favorite fruit soup from a box.

aby mógł wypić z pudełka ulubioną zupę owocową.

That orangutan was later given the choice between the straw

Orangutan miał następnie wybrać pomiędzy słomką

or a grape that could be eaten right away,

a winogronem, które mógł zjeść bezpośrednio z ręki.

and he chose the straw just in case he was given another box of soup.

Wybrał słomkę na wypadek, gdyby miał otrzymać kolejną zupę.

In another experiment, orangutans figured out how to reach peanuts

W innym eksperymencie orangutany wymyśliły sposób na dosięgnięcie orzeszków

at the bottom of long tubes by spitting water into them.

umieszczonych na spodzie długiej tuby poprzez plucie na nie wodą.

While orangutans are able to pass cognitive tests with flying colors,

Orangutany śpiewająco zdają testy zdolności poznawczych,

there are certain problems that they need our help to solve.

ale jest parę kwestii, w których potrzebują pomocy.

Indonesia has the world's highest rate of deforestation,

Indonezja ma najwyższy odsetek wylesienia,

and millions of acres of rain forest are burned annually

a miliony arów lasów równikowych jest co roku wypalanych,

to support the logging and palm oil industries.

aby wspierać przemysł drzewny i olejowy.

Deforestation exposes the 30,000 orangutans remaining in the wild

Wylesianie pozostawia w dziczy 30 tysięcy orangutanów

to poachers.

na pastwę kłusowników.

They kill mothers so that baby orangutans can be sold as exotic pets.

Matki są zabijane, a dzieci orangutanów sprzedawane jako egzotyczne zwierzątka.

But fortunately, the story often doesn't end here.

Na szczęście ich historia nie kończy się w ten sposób zbyt często.

Orphans can be confiscated and given a second chance.

Sieroty są konfiskowane i otrzymują drugą szansę.

At special forest schools, they recover from emotional trauma

Z emocjonalnej traumy leczą się w specjalnych leśnych ośrodkach,

and continue to develop essential life skills.

kontynuując rozwijanie niezbędnych umiejętności życiowych.

Against all odds, these orphans demonstrate incredible resilience

Pomimo przeciwności, te sieroty pokazują niesamowitą elastyczność

and readiness to learn.

i gotowość do nauki.

In Malay, the word orangutan translates literally to "the person of the forest,"

W Malezji słowo orangutan oznacza "człowiek lasu",

a reminder of our common lineage.

co przypomina o wspólnym pochodzeniu ludzi i orangutanów.

And despite orangutans being some of the smartest animals on Earth,

Choć orangutany to jedne z najmądrzejszych zwierząt na Ziemi,

outsmarting their extinction requires the creativity, empathy, and foresight

przeciwdziałanie ich wymieraniu wymaga kreatywności, empatii i przewidywania,

that our species share.

które nasz gatunek posiada.