What happens when you fall into piranha-infested waters? - Antonio Machado-Allison

Tłumaczenie: Barbara Dzięcioł Korekta: Łukasz Izmaiłowski

You’re peering into the Amazon River when, suddenly,

Spoglądasz w wody Amazonki,

you lose your footing and fall.

gdy nagle tracisz grunt pod nogami.

Piranhas dart about in the rapidly approaching water.

Piranie krążą w wodzie, do której masz coraz bliżej.

So, are you doomed?

Czy to twój koniec?

Will your fall trigger a fatal feeding frenzy?

Czy rzucą się na ciebie żarłoczne bestie?

To forecast your fate, let’s see what we know about these fish.

Aby przewidzieć twój los, zobaczymy, co wiemy o tych rybach.

There are more than 30 piranha species.

Jest więcej niż 30 gatunków piranii.

All live in the fresh waters of South America

Wszystkie żyją w słodkich wodach Ameryki Południowej

and have a single row of sharp, interlocking teeth on each jaw.

i mają po rzędzie ostrych, zachodzących zębów na każdej szczęce.

They use their teeth in a variety of ways.

Używają zębów na różne sposoby.

Many are omnivorous and supplement diets of things like insects,

Niektóre są wszystkożerne i jedzą insekty,

crustaceans, worms, and fish

skorupiaki, robaki i ryby

with fruits, seeds, and other plant matter.

z owocami, nasionami i inną materią roślinną.

Some, like red-bellied piranhas, both hunt and scavenge.

Niektóre, takie jak pirania czerwona, są drapieżnikami i padlinożercami.

And others, like wimple piranhas, have specific dietary predilections,

Inne, takie jak łuskożer krasnobrzuchy, mają specyficzne upodobania żywieniowe.

almost exclusively going after other fish’s scales.

Jedzą niemal wyłącznie łuski innych ryb.

Species like redeye piranhas are more solitary,

Są gatunki samotne, jak pirania kropkowana,

while red-bellied piranhas form shoals of 10 to 100.

i takie, które żyją w 10 - 100 osobnikowych ławicach.

Red-bellied piranhas are among the most popularly depicted

Piranie czerwone są jednym z najpopularniejszych gatunków.

and commonly regarded as especially aggressive.

Są postrzegane jako bardzo agresywne.

However, their reputation for rapacious pack hunting is misinformed.

Jednak ich zła sława jest niezasłużona.

It’s thought that the main benefit of their group-living

Uważa się, że główną zaletą życia w grupach

isn’t cooperative hunting

nie jest dla nich wspólne polowanie,

but instead protection from predators, of which they have many.

ale obrona przed drapieżnikami.

Larger, mature red-bellied piranhas tend to assume privileged positions

Większe, dojrzałe piranie czerwone zajmują uprzywilejowane pozycje

at the shoal’s center, where it’s safest.

w centrum ławicy, gdzie jest najbezpieczniej.

And scientists have observed that red-bellied piranhas in smaller groups

Naukowcy odkryli, że piranie czerwone w małych grupach

breathe faster,

szybciej oddychają,

probably because they’re more anxious.

pewnie dlatego, że są bardziej zestresowane.

Interestingly, they also communicate.

Potrafią się również ze sobą komunikować.

By rapidly contracting specialized muscles above their swim bladders,

Szybko zaciskając specjalne mięśnie ponad pęcherzem pławnym,

they repeatedly “bark” when they’re facing off with one another or when captured.

wielokrotnie “szczekają“, gdy mierzą się z innymi lub są schwytane.

They make thudding noises when they’re aggressively circling each other,

Wydają dudniące dźwięki, gdy agresywnie okrążają się nawzajem,

fighting, or competing for food.

walcząc lub konkurując o jedzenie.

And when things escalate further,

A kiedy sytuacja się zaostrza,

they chase each other while snapping their jaws together.

gonią się nawzajem jednocześnie kłapiąc szczękami.

Researchers suspect that these sounds

Naukowcy przypuszczają, że te dźwięki

are just a sampling of their overall repertoire,

to tylko próbka z ich ogólnego repertuaru,

which might also have some special uses during mating.

które mogą mieć również specjalne zastosowania podczas krycia.

But when do red-bellied piranhas get aggressive with humans?

Ale kiedy piranie czerwone stają się agresywne dla człowieka?

Well, when they do bite people,

Kiedy już ugryzą człowieka,

it seems to mostly happen in scenarios when they’re being handled;

to zazwyczaj wtedy, gdy są sprowokowane,

when people are spilling food or cleaning their fishing catch in the water;

gdy ludzie rozrzucają jedzenie lub czyszczą swoją zdobycz w wodzie

or when people disturb piranhas while the fish are mating

albo gdy ludzie im przeszkadzają podczas okresu godowego,

or guarding their eggs during the wet season.

albo pilnowania jaj w trakcie pory deszczowej.

Starvation stress is also thought to lead red-bellied piranhas

Uważa się też, że stres głodowy powoduje,

to increasingly bold, aggressive behavior.

że piranie czerwone są coraz bardziej agresywne.

And this could theoretically result in feeding frenzies

A to może skutkować szałem żerowania,

where each fish tries to get some of whatever finds its way into the water.

gdzie każda ryba próbuje zdobyć trochę czegokolwiek, co znajdzie się w wodzie.

Despite this kind of behavior being extremely rare,

Pomimo, że takie zachowanie jest niezwykle rzadkie,

rumors of it launched the piranha’s international infamy.

pogłoski o nim spowodowały, że piranie mają tak złą sławę.

And this was in no small part thanks to former US President Theodore Roosevelt.

W dużej części doprowadził do tego były prezydent USA, Theodor Roosevelt.

In 1914, he published a bestselling book in which he called piranhas

W swojej bestsellerowej książce, opublikowanej w 1914 roku napisał,

“the most ferocious fish in the world”

że piranie to “najdziksze ryby na świecie”

and wrote that the scent of blood could incite them

oraz, że zapach krwi może je rozjuszyć

to rapidly devour an entire cow— or human— alive.

do pożarcia żywcem krowy lub człowieka.

But Roosevelt’s account is generally considered circumstantial and misleading.

Ale relacja Roosevelta jest uważana za poszlakową i mylącą.

The “feeding frenzy” he witnessed is suspected to have been the result

“Szał żerowania” którego doświadczył był pewnie rezultatem

of people purposefully starving red-bellied piranhas,

intencjonalnego głodzenia piranii czerwonych przez ludzi,

then giving them the opportunity to feed on a cow carcass—

następnie dając im możliwość żerowania na krowiej padlinie,

all to put on an exciting show.

by stworzyć ekscytujące widowisko.

But where were we? Ah, yes.

Ale na czym skończyliśmy? No tak.

Falling into piranha-infested waters.

Wpadanie do wody pełnej piranii.

So, what’s your fate?

Co się z tobą stanie?

Let’s assume these are red-bellied piranhas.

Załóżmy, że to piranie czerwone.

This being the Amazon River,

W Amazonce raczej dobrze sobie radzą i mają wystarczająco dużo pożywienia.

they should be doing alright for themselves and not starving.

Thankfully, you’re also not hitting the water alongside a bunch of fish guts.

Na szczęście nie wpadasz też do do wody otoczony rybimi wnętrznościami.

And ideally, you're not disrupting a piranha breeding extravaganza.

Dobrze też nie zakłócić ich rozmnażania.

You fall in, and the piranhas most likely avoid you.

Prawdopodobnie piranie będą cię unikać.

Calmly, softly swimming or wading to shore is generally recommended

Zaleca się ostrożne, powolne płynięcie lub brodzenie do brzegu,

because splashing is thought to attract piranhas.

ponieważ chlapanie może zwabić piranie.

Indeed, they’re equipped with the dentition to do damage,

Mają uzębienie, które może wyrządzić krzywdę,

but they rarely attack humans.

ale rzadko atakują ludzi.

They usually have better things to eat.

Zazwyczaj mają lepsze rzeczy do jedzenia.

As you make your way onto dry land,

Wychodząc na suchy ląd,

there is no feeding frenzy where they skeletonize your body within minutes.

nie ma szału żerowania, którym obgryzają twoje ciało do kości.

And upon exiting the water,

A po wyjściu z wody raczej nie zauważysz brakujących kawałków mięsa.

you're probably pleased to find no chunks of flesh missing.