Meet the tardigrade, the toughest animal on Earth - Thomas Boothby

4,861,540 views ・ 2017-03-21

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Agnieszka Mościcka Korekta: Marta Grochowalska
00:07
Without water, a human can only survive for about 100 hours.
0
7437
5381
Bez wody człowiek może przeżyć około stu godzin.
00:12
But there's a creature so resilient that it can go without it for decades.
1
12818
5330
Ale istnieje stworzenie tak odporne, że bez wody może przetrwać dekady.
To milimetrowe zwierzątko
00:18
This one millimeter animal can survive both the hottest
2
18148
3310
może przeżyć w najcieplejszym i najzimniejszym klimacie na Ziemi
00:21
and coldest environments on Earth,
3
21458
3250
00:24
and can even withstand high levels of radiation.
4
24708
3811
i jest też odporne na promieniowanie.
00:28
This is the tardigrade,
5
28519
1901
To niesporczak,
00:30
and it's one of the toughest creatures on Earth,
6
30420
2869
jeden z największych twardzieli na Ziemi,
00:33
even if it does look more like a chubby, eight-legged gummy bear.
7
33289
4760
nawet jeśli wyglądem przypomina bardziej grubiutkiego, ośmionogiego misia żelkę.
00:38
Most organisms need water to survive.
8
38049
2700
Większość organizmów do życia potrzebuje wody.
00:40
Water allows metabolism to occur,
9
40749
2310
Dzięki niej zachodzą procesy metaboliczne,
00:43
which is the process that drives all the biochemical reactions
10
43059
3021
napędzające reakcje biochemiczne zachodzące w komórkach.
00:46
that take place in cells.
11
46080
3169
Ale stworzenia jak niesporczak, nazywany także niedźwiedziem wodnym,
00:49
But creatures like the tardigrade, also known as the water bear,
12
49249
4160
00:53
get around this restriction with a process called anhydrobiosis,
13
53409
4660
omijają tę restrykcję dzięki procesowi zwanemu anhydrobiozą,
co z greckiego znaczy życie bez wody.
00:58
from the Greek meaning life without water.
14
58069
3031
01:01
And however extraordinary, tardigrades aren't alone.
15
61100
3628
Ten niezwykły proces spotkamy też u innych zwierząt.
01:04
Bacteria,
16
64728
1052
Bakterie,
01:05
single-celled organisms called archaea,
17
65780
2529
jednokomórkowce zwane archeonami,
01:08
plants,
18
68309
781
rośliny
01:09
and even other animals can all survive drying up.
19
69090
4179
oraz inne zwierzęta, potrafią przetrwać, wysychając.
01:13
For many tardigrades,
20
73269
1402
Dla wielu niesporczaków
01:14
this requires that they go through something called a tun state.
21
74671
3900
oznacza to, że muszą wejść w stan kryptobiozy.
01:18
They curl up into a ball,
22
78571
1459
Zwijają się w kuleczkę,
01:20
pulling their head and eight legs inside their body
23
80030
3590
chowając głowę i nóżki pod siebie,
01:23
and wait until water returns.
24
83620
3380
i czekają, aż pojawi się woda.
01:27
It's thought that as water becomes scarce
25
87000
2141
Kiedy zaczyna brakować wody
01:29
and tardigrades enter their tun state,
26
89141
2360
i niesporczaki wchodzą w stan kryptobiozy,
01:31
they start synthesize special molecules,
27
91501
2850
zaczynają wytwarzać specjalne cząsteczki,
01:34
which fill the tardigrade's cells to replace lost water
28
94351
3690
które wypełniają ich komórki i zastępują utraconą wodę,
01:38
by forming a matrix.
29
98041
2389
tworząc substancję międzykomórkową.
01:40
Components of the cells that are sensitive to dryness,
30
100430
2650
Wrażliwe na brak wody elementy komórek,
01:43
like DNA,
31
103080
1031
jak DNA,
01:44
proteins,
32
104111
990
białka
i błony komórkowe,
01:45
and membranes,
33
105101
1090
01:46
get trapped in this matrix.
34
106191
2389
są więzione w tej substancji.
01:48
It's thought that this keeps these molecules locked in position
35
108580
3393
Uważa się, że dzięki temu molekuły zostają na swoim miejscu,
01:51
to stop them from unfolding,
36
111973
1658
co zapobiega ich denaturacji,
01:53
breaking apart,
37
113631
1237
rozpadowi i łączeniu się.
01:54
or fusing together.
38
114868
2063
01:56
Once the organism is rehydrated, the matrix dissolves,
39
116931
3490
Po ponownym nawodnieniu organizmu substancja międzykomórkowa rozpuszcza się,
02:00
leaving behind undamaged, functional cells.
40
120421
3466
pozostawiając komórki nieuszkodzone i w pełni funkcjonalne.
02:03
Beyond dryness, tardigrades can also tolerate other extreme stresses:
41
123887
4264
Oprócz suszy niesporczakom niestraszne są inne warunki ekstremalne.
02:08
being frozen,
42
128151
1265
Przeżyją zamrożone,
02:09
heated up past the boiling point of water,
43
129416
2414
w temperaturze powyżej stu stopni,
02:11
high levels of radiation,
44
131830
1677
w środowisku radioaktywnym,
02:13
and even the vacuum of outer space.
45
133507
3585
a nawet w próżni kosmicznej.
02:17
This has led to some erroneous speculation
46
137092
2129
Doprowadziło to do mylnych spekulacji,
02:19
that tardigrades are extraterrestrial beings.
47
139221
3341
że niesporczaki to istoty pozaziemskie.
02:22
While that's fun to think about,
48
142562
1588
Choć fajnie jest o tym pomyśleć,
02:24
scientific evidence places their origin firmly on Earth
49
144150
3601
naukowcy nierozerwalnie wiążą ich pochodzenie z Ziemią,
02:27
where they've evolved over time.
50
147751
2021
gdzie ewoluowały latami.
02:29
In fact, this earthly evolution has given rise
51
149772
2731
Ta ewolucja dała początek
02:32
to over 1100 known species of tardigrades
52
152503
3819
ponad 1100 znanym gatunkom niesporczaków.
02:36
and there are probably many others yet to be discovered.
53
156322
3331
Bardzo możliwe, że kolejne wciąż czekają na odkrycie.
02:39
And because tardigrades are so hardy, they exist just about everywhere.
54
159653
5130
Te odporne stworzonka można spotkać niemal wszędzie.
02:44
They live on every continent, including Antarctica.
55
164783
3680
Występują na każdym kontynencie, włącznie z Antarktydą,
02:48
And they're in diverse biomes including deserts,
56
168463
2689
i w różnych ekosystemach jak pustynia,
02:51
ice sheets,
57
171152
1131
lądolód,
02:52
the sea,
58
172283
899
morze,
02:53
fresh water,
59
173182
961
wody słodkie,
02:54
rainforests,
60
174143
1090
lasy deszczowe
02:55
and the highest mountain peaks.
61
175233
2009
i najwyższe szczyty górskie.
02:57
But you can find tardigrades in the most ordinary places, too,
62
177242
3671
Ale spotkamy je też w najzwyklejszych miejscach,
03:00
like moss or lichen found in yards,
63
180913
1991
w podwórkowych mchach i porostach,
03:02
parks,
64
182904
789
w parkach
03:03
and forests.
65
183693
1270
i w lasach.
03:04
All you need to find them is a little patience and a microscope.
66
184963
3440
Żeby je znaleźć, potrzeba mikroskopu i odrobiny cierpliwości.
03:08
Scientists are now to trying to find out whether tardigrades use the tun state,
67
188403
3920
Naukowcy próbują ustalić, czy niesporczaki stosują stan kryptobiozy,
03:12
their anti-drying technique,
68
192323
2041
pozwalający im przetrwać brak wody,
03:14
to survive other stresses.
69
194364
1929
w innych niekorzystnych warunkach.
03:16
If we can understand how they, and other creatures,
70
196293
2390
Jeśli zrozumiemy, jak te i inne organizmy
03:18
stabilize their sensitive biological molecules,
71
198683
3169
stabilizują wrażliwe cząsteczki biologiczne,
03:21
perhaps we could apply this knowledge to help us stabilize vaccines,
72
201852
4191
możliwe, że uda nam się zastosować tę wiedzę do stabilizacji szczepionek
03:26
or to develop stress-tolerant crops that can cope with Earth's changing climate.
73
206043
5750
lub wyhodowania roślin uprawnych odpornych na zmieniający się klimat.
03:31
And by studying how tardigrades survive
74
211793
2421
To, jak niesporczaki radzą sobie
03:34
prolonged exposure to the vacuum of outer space,
75
214214
3159
z długotrwałym przebywaniem w próżni kosmicznej,
03:37
scientists can generate clues about the environmental limits of life
76
217373
4822
może rzucić światło na środowiskowe limity życia
i zwiększyć bezpieczeństwo astronautów.
03:42
and how to safeguard astronauts.
77
222195
2010
03:44
In the process, tardigrades could even help us answer a critical question:
78
224205
4959
W efekcie niesporczaki mogą nam pomóc odpowiedzieć na kluczowe pytanie:
03:49
could life survive on planets much less hospitable than our own?
79
229164
4759
czy życie może istnieć na planetach mniej przyjaznych niż Ziemia?
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7