Why is Herodotus called “The Father of History”? - Mark Robinson

Tłumaczenie: Barbara Guzik Korekta: Ola Królikowska

Gigantyczne mrówki kopiące w złocie,

wściekły król każący wychłostać morze 300 razy

i delfin ratujący sławnego poetę przed zatonięciem.

To tylko niektóre z opowiadań z "Dziejów" Herodota,

pisarza ze starożytnej Grecji z V wieku p.n.e.

Może nie wszystko, co opisał, wydarzyło się dokładnie tak,

jak przedstawił to Herodot,

ale jego dzieło zrewolucjonizowało sposób przedstawiania przeszłości.

Przed Herodotem przeszłość dokumentowano jako listę wydarzeń,

nie próbując wyjaśnić ich okoliczności

i akceptując je jako wolę bożą.

Herodot pragnął głębszego i bardziej racjonalnego rozumowania,

więc zastosował nowe podejście,

patrzenie na wydarzenia z dwóch stron dla ich lepszego rozumienia.

Choć Herodot był Grekiem, pochodził z Halikarnasu,

które należało do Imperium Perskiego.

Dorastał w okresie wojen między potężnymi Persami

a mniejszymi Grekami,

dlatego postanowił dowiedzieć się jak najwięcej na ten temat.

W opowiadaniach Herodota wojny perskie zaczęły się w 499 roku p.n.e.,

kiedy Ateńczycy przyłączyli się do rebelii Greków żyjących pod panowaniem Persów.

W 490 roku Dariusz, władca Persji, w odwecie posłał wojsko na Ateny.

Ale w bitwie pod Maratonem Ateńczycy odnieśli nieoczekiwane zwycięstwo.

Dziesięć lat później Persowie wrócili pod wodzą syna Dariusza, Kserksesa,

żeby podbić całą Grecję.

Według Herodota

milionowa armia Kserksesa początkowo stanęła przeciw siłom greckim

dowodzonym przez 300 Spartan na przełęczy Termopile.

Chociaż Persowie ponieśli wielkie straty,

Spartanie i ich król Leonidas zginęli.

Ta heroiczna klęska jest odtąd inspiracją dla słabszych.

Kilka tygodni później grecka flota oszustwem nakłoniła Persów do walki

w wąskim przesmyku w pobliżu Aten.

Persowie zostali pokonani, a Kserkses uciekł i nigdy nie wrócił.

Żeby wyjaśnić wybuch tych wojen i triumf Greków,

Herodot zebrał opowieści z całego obszaru śródziemnomorskiego.

Zanotował osiągnięcia zarówno Greków, jak i nie-Greków,

zanim zaginą z upływem czasu.

"Dzieje" zaczynają się słynnym zdaniem:

"Herodot z Halikarnasu przedstawia tu wyniki swych badań".

Nazywając książkę badaniami,

Herodot założył, że będzie zawierała różne historie,

niektóre poważne, inne mniej.

Spisał wewnętrzne debaty sądu perskiego,

ale też opowiadania o egipskim latającym wężu

i praktyczne rady, jak złapać krokodyla.

Greckie słowo określające taką metodę badania to "autopsja",

czyli "badanie czegoś poprzez własną obserwację".

Herodot był pierwszym pisarzem, który badał przeszłość,

łącząc różne zebrane dowody:

"opsis" - zeznania naocznych świadków,

"akoe" - pogłoski

i "ta legomena" - tradycje.

Stosował "gnome", czyli uzasadnienia,

do wyciągania wniosków z wydarzeń.

Pierwsi czytelnicy książek Herodota tak naprawdę byli słuchaczami.

"Dzieła" początkowo podzielono na 28 części,

a przeczytanie każdej na głos zajmowało około czterech godzin.

Wraz ze wzrostem wpływów i siły Greków

dzieło Herodota i jego pojęcie historii zasłynęły na obszarze śródziemnomorskim.

Jako pierwszy prawdziwy historyk, Herodot nie był bez skazy.

Czasami bardziej faworyzował Greków niż Persów

i za szybko dawał wiarę niektórym opowiastkom,

co prowadziło do nieścisłości.

Jednak obecne dowody wyjaśniają

niektóre z jego śmiało stawianych tez.

Na przykład mówi on o świstaku żyjącym w Himalajach,

który kopiąc, rozrzuca złoty pył.

Słowo "świstak" w języku staroperskim jest podobne do słowa "mrówka".

Herodot mógł paść ofiarą złego przekładu.

Jednak jak na kogoś, kto pisał w całkiem nowym stylu,

Herodot poradził sobie wyjątkowo dobrze.

Od zawsze historia cierpiała z powodu stronniczości

i błędów popełnianych przez historyków.

Dzięki swojej metodzie i kreatywności Herodot

kilkaset lat później został nazwany przez rzymskiego pisarza Cycerona

"ojcem historii".