What are warts — and how do you get rid of them? - Cella Wright

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

Throughout history, people have attributed warts to contact with things

သမိုင်းတစ်လျှောက်မှာ လူတွေဟာ ပင်လယ် ရေမြှုပ်၊ ကြက်ဥပြုတ်ရည်နဲ့  

like sea foam, boiled egg water, and, of course, toads.

ဖားပြုပ်တွေလို အရာတွေနဲ့  ထိတွေ့မိတာက ကြွက်နို့တွေကို ဖြစ်စေတယ်လို့ ယူဆခဲ့ကြတယ်။

We now know that toads are totally innocent in the matter.

 ဒီကိစ္စမှာ ဖားပြုပ်တွေက  လုံးဝ အပြစ်မရှိတာကို အခု သိနေပါပြီ။

They're bumpy because mucus- and poison- secreting glands dot their skin.

သလိပ်နဲ့ အဆိပ် ထုတ်ပေးတဲ့ ဂလင်းတွေက အရေပြားကို ဖုစေတာကြောင့် ဒါတွေက ဖုနေတာပါ။

And we've figured out that warts are actually caused by papillomaviruses.

တကယ်တော့ ကြွက်နို့တွေဟာ  ပါပီလိုမာ ဗိုင်းရပ်စ်တွေကြောင့်ဖြစ်တာလို့  သိထားတယ်။

They form a broad virus family that infects various species, including us.

ဒါတွေက  လူအပါအဝင် မျိုးစိတ်အစုံကို ကူးတဲ့  ကျယ်ပြန့်တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးစု ဖွဲ့တယ်။

There are more than 200 different types of specifically human papillomaviruses,

human papillomaviruses ဒါမှမဟုတ် HPVs အမျိုးအစား

or HPVs.

၂၀၀ ကျော်ရှိတယ်။

As is the case with all viruses, HPVs can't multiply independently.

ဗိုင်းရပ်စ်အားလုံးလိုပဲ၊ HPVတွေက သီးခြားစီ မပွားနိုင်ဘူး။

Instead, HPVs use our skin cells to replicate.

ဒါအစား HPVs တွေက ပုံတူပွားဖို့ လူတွေရဲ့ အရေပြားဆဲလ်တွေကို အသုံးပြုတယ်။

They do this by infecting the basal cells that constantly produce new skin cells

ဒါတွေက  အရေပြား ဆဲလ် အသစ်တွေကို မပြတ် ထုတ်ပေးတဲ့  အခြေခံ ဆဲလ်တွေကို ကူးစက်ရင်း

and line the base of our skin's outermost layer, the epidermis.

ဒါကို လုပ်ပြီး  အရေပြား အပြင်ဘက်ဆုံး အလွှာရဲ့ အခြေကို စီတန်းပေးတယ်။  

Your skin is your largest organ.

အရေပြားဟာ လူရဲ့ အကြီးဆုံး ကိုယ်အင်္ဂါပါ။

It functions like a waterproof, active immune barrier

ဒါက ကိုယ်ခန္ဓာကို ဝင်ရောက်ဖို့ အမြဲ အသင့်ရှိနေတဲ့

that protects your body from the many pathogens

ရောဂါပိုးများစွာကနေ ကာကွယ်တဲ့၊ တက်ကြွတဲ့ ကိုယ်ခံအားစနစ်

perpetually poised to penetrate it.

အတားအဆီးတစ်ခု၊ မိုးကာလို လုပ်ဆောင်တယ်။

If any HPVs do make it past the skin's outermost surveillance system,

HPV တစ်ခုခုက  အရေပြားရဲ့ အပြင်ဘက်ဆုံး စောင့်ကြည့် ရေးစနစ်ကို ကျော်ဖြတ်စေရင်၊

it can activate a barrage of defenses.

ဒါက ကာကွယ်ရေး အတားတစ်ခုကို အသက်သွင်းပေးနိုင်တယ်။

But sometimes, HPVs still make it through.

ဒါပေမဲ့ တစ်ခါတလေ HPV တွေက ဒါကို ဖြတ်ကျော်နေစေတုန်းပါ။

They have a better chance of getting all the way to the skin's basal cell layer

အရေပြား အခြေခံ ဆဲလ် အလွှာတောက်လျှောက် ရောက်ဖို့ ပိုကောင်းတဲ့ အခွင့်အလမ်းရှိတာက

when your skin is wet, softened, or injured,

အရေပြားက စိုစွတ်၊ ပျော့ပျောင်း ဒါမှမဟုတ် ဒဏ်ရာ ရနေတဲ့အခါပါ၊

even with the tiniest of cuts.

အသေးဆုံး ရှတာလေးတွေတောင်ပါ။

You're most likely to develop warts on your hands and feet

 လက်နဲ့ ခြေထောက်တွေပေါ်မှာ ကြွက်နို့တွေ အများဆုံး ဖြစ်နိုင်တာက

because they're most likely to encounter foreign surfaces

ဒါတွေက ပင်ကိုမဟုတ်တဲ့ မျက်နှာပြင် တွေနဲ့ ကြုံတွေ့ဖို့ အများဆုံးဖြစ်ပြီး

and get superficially injured,

အပေါ်ယံ ဒဏ်ရာရနိုင်တာကြောင့်ပါ၊

especially in shared, wet environments like shower rooms.

အထူးသဖြင့် ရေချိုးခန်းတွေလို မျှသုံးတဲ့ စိုစွတ်တဲ့ ဝန်းကျင်တွေမှာပါ။

Once HPV reaches your skin's basal cell layer,

HPV က  အရေပြားရဲ့ အခြေခံ ဆဲလ်အလွှာကို ရောက်သွားတာနဲ့၊  

it unleashes its genome,

၎င်းရဲ့ ဗီဇ ကို ထုတ် လွှတ်တယ်၊

which instructs the basal cells to multiply at higher rates,

ဒါက အခြေခံဆဲလ်တွေကို ပိုမြင့်တဲ့ နှုန်းနဲ့ ပွားဖို့၊ ဆဲလ်သေတာကို

defer cell death, and replicate the virus.

ရွှေ့ဆိုင်းဖို့နဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ကို ပုံတူပွားဖို့ ညွှန်ကြားတာပါ။ 

From there, the infected skin cells proliferate,

ဒီနေရာကနေ၊ ကူးစက်ခံရတဲ့ အရေပြား ဆဲလ်တွေ တိုးပွားလာပြီး

piling up as they move towards the skin's surface,

ဒါတွေက အရေပြား မျက်နှာပြင်ဆီ ရွေ့လျားစဉ်မှာ စုပုံလာတယ်၊

forming that telltale wart.

ကြွက်နို့ စတင်ဖြစ်ပေါ်တာပါ။

But what exactly the wart looks like depends on a few factors.

ဒါပေမဲ့ ကြွက်နို့က အတိအကျ ဘယ်လိုပုံဆိုတာက အချက်အလက်အနည်းငယ်အပေါ် မူတည်တယ်။

It's not totally clear why,

ဘာကြောင့်ဆိုတာ လုံးဝ မရှင်းပေမဲ့၊  

but different HPV types tend to infect different parts of the body,

မတူတဲ့ HPV  အမျိုးအစားတွေက မတူတဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာ အပိုင်းတွေကို ကူးစက်တတ်တယ်၊

cause unique-looking warts, and range in seriousness.

ထူးခြားတဲ့ ကြွက်နို့တွေ ဖြစ်ပေါ်စေပြီး စိုးရိမ်မှု အမျိုးမျိုးရှိတယ်။

Common warts are often domed and found on hands, elbows, and knees;

သာမန် ကြွက်နို့တွေကို လက်၊ တံတောင်ဆစ်နဲ့ ဒူးတွေပေါ်မှာ တွေ့ရလေ့ရှိတယ်။

plantar warts occur on the soles of feet, where walking may flatten them;

plantar ကြွက်နို့တွေက ဖြေဖဝါးမှာဖြစ်တယ်၊ လမ်းလျှောက်တာက ဒါတွေကို ပြားသွားစေတယ်။

filiform warts, around the mouth and eyes; and flat warts, on the legs and face.

filiform  ကြွက်နို့တွေက ပါးစပ်နဲ့ မျက်လုံး နားမှာ flat ကြွက်နို့က ခြေနဲ့မျက်နှာမှာပါ။

Warts can also feature little black dots,

ကြွက်နို့တွေက အနက်ရောင် အစက်လေးတွေကိုလည်း ပြသနိုင်တယ်၊

which are actually tiny blood clots where capillaries in the skin

ဒါတွေက တကယ်တော့  အရေပြားထဲက ဆံခြည်မျှင်သွေးကြောတွေက အတားအဆီးဖြစ်လာတဲ့

have become obstructed.

သွေးခဲတာလေးတွေပါ။

Regardless of how exactly the wart forms,

ကြွက်နို့ ပုံစံတွေက ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ်၊  

when the infected skin cells it's made of die,

ကူးစက်ခံရတဲ့ အရေပြားဆဲလ်တွေကို သေစေတဲ့အခါ၊

they release thousands of HPVs.

ဒါတွေက ထောင်နဲ့ချီတဲ့  HPV တွေ ထုတ်ပေးတယ်။

This is why one wart can theoretically infect other parts of someone's body—

ကြွက်နို့တစ်လုံးဟာ လူတစ်ယောက် ဒါမှမဟုတ် တခြားလူတွေရဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာအပိုင်းတွေကို

or other people, directly or indirectly.

တိုက်ရိုက် ဒါမှမဟုတ် သွယ်ဝိုက်၊ သဘောတရားအရ ကူးစက်နိုင်တယ်။

However, the likelihood of this happening depends on what kind of HPV is involved

ဒါပေမဲ့၊ ဒီဖြစ်ပျက်မှုရဲ့ ဖြစ်နိုင်ခြေက ပါဝင်တဲ့HPV အမျိုးအစားနဲ့ ဒါက

and what part of the body it's best at infecting.

ကိုယ်ခန္ဓာရဲ့ ဘယ်အပိုင်းကို အကောင်းဆုံး ကူးစက်တာအပေါ် မူတည်တယ်။

Most HPVs infect different areas of the skin and cause benign warts.

HPV အများစုက အရေပြားရဲ့ နေရာအမျိုးမျိုးကို ကူးစက်ပြီး မပွားတဲ့ ကြွက်နို့တွေဖြစ်စေတယ်။

However, some HPVs prefer the body's mucosal epithelia,

ဒါပေမဲ့၊ တချို့  HPV တွေက ကိုယ်ခန္ဓာရဲ့   mucosal epithelia ကို ပိုကြိုက်တယ်၊

the soft, moist tissues that line our reproductive, digestive,

ဒါတွေက မျိုးပွားမှု၊ အစာခြေတာနဲ့ အသက်ရှူ လမ်းကြောင်းတွေကို စီတန်းပေးတဲ့

and respiratory tracts.

ပျော့ပျောင်း စိုစွတ်တဲ့ တစ်ရှူးတွေပါ။

These HPVs are the most common sexually transmitted infections.

ဒီ HPV တွေက လိင်ပိုင်း ကူးစက်ရောဂါတွေ အဖြစ်အများဆုံးပါ။

And while they're also usually benign, they're more likely to be persistent

ဒါတွေကလည်း အများအားဖြင့် မပွားပေမဲ့လည်း၊  ဆက်ရှိနိုင်ခြေပိုများပြီး

and some types can cause cancers.

တချို့အမျိုးအစားတွေက ကင်ဆာတွေဖြစ်စေနိုင်တယ်။

ဆရာဝန်တွေက ဒီကူးစက်ရောဂါတွေအတွက် သက်ဆိုင်တဲ့ ဒါမှမဟုတ် ခွဲစိတ်တဲ့

Doctors might recommend topical or surgical treatment

for these infections.

ကုသမှုခံယူဖို့ အကြံပြုလောက်တယ်။ 

And HPV vaccines that are almost 100% effective in preventing infections

အန္တရာယ်အရှိဆုံး HPV အမျိုးအစားတွေကနေ ကူးစက်မှုတွေကို ကာကွယ်ရာမှာ  ထိရောက်မှု

from the riskiest HPV types became available in 2006.

ရာနှုန်းပြည့်နီးပါးရှိတဲ့  HPV ကာကွယ်ဆေး တွေကို ၂၀၀၆ ခုနှစ်မှာ ရရှိလာခဲ့တယ်။

The body often keeps HPV at bay

ကိုယ်ခန္ဓာက HPV ကို ဟန့်တားပေးတယ်

or resolves infections within a couple of years.

ဒါမှမဟုတ် နှစ်အနည်းငယ်အတွင်း ကူးစက်တာတွေကို ဖြေရှင်းလေ့ရှိတယ်။

But some people are more susceptible, and some HPV types are more persistent.

ဒါပေမဲ့၊ လူတချို့က  ပိုထိခိုက်နိုင်ပြီး တချို့ HPV အမျိုးအစားတွေ ပိုဆက်ရှိနေကြတယ်။

Handling meat and fish puts people in contact with specific HPV types.

အသားနဲ့ ငါးတွေကို ကိုင်တွယ်တာက လူတွေကို  သီးခြား HPV အမျိုးအစားတွေနဲ့ ထိတွေ့စေတယ်။

Children and elderly people are thought to be more vulnerable to HPV infections

ကလေးတွေနဲ့ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေဟာ HPV ကူးစက် မှုတွေကို ပိုခံနိုင်မဲ့တယ်လို့ယူဆတာက  

because their skin tends to be thinner and have less organized immune defenses.

သူတို့ရဲ့ အရေပြားက ပိုပါးပြီး စနစ်ကျတဲ့ ကိုယ်ခံအားကာကွယ်မှု ပိုနည်းတာကြောင့်ပါ။

And compromised immunity or skin flora—

ဆေးလိပ်သောက်တာ၊ ဓာတုကုထုံး၊ HIV နဲ့ ဗီဇဆိုင်ရာ ကွဲပြားမှုလို

caused by things like smoking, chemotherapy, HIV, and genetic variation—

အရာတွေကြောင့် ဖြစ်ပေါ်တဲ့ထိခိုက်ခံရတဲ့ ကိုယ်ခံအား စနစ် ဒါမဟုတ် skin flora က

can make it harder for the body to suppress HPV infections.

ကိုယ်ခန္ဓာ အတွက် HPV ကူးစက်မှုတွေ ကို နှိမ်နင်းဖို့ ပိုခက်ခဲစေနိုင်တယ်။

And although most warts are harmless and go away without intervention,

ကြွက်နို့ အများစုဟာ ဘေးကင်းပြီး ဘာမှမလုပ်ဘဲ ပျောက်သွားပေမဲ့၊  

they're still contagious,

ဒါတွေက ကူးစက်တတ်ဆဲဖြစ်ပြီး

and dermatologists have methods to help the body clear them.

အရေပြားအထူးကုတွေမှာ ခန္ဓာကိုယ်မှာ ဒါတွေ ရှင်းအောင် ကူညီဖို့ နည်းလမ်းတွေ ရှိတယ်။

Some treatments work by stimulating the immune system directly,

တချို့ကုသမှုတွေက ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို တိုက်ရိုက် လှုံ့ဆော်ပေမုဲ၊

while others— like salicylic acid and cryotherapy—

တခြားကုသမှုတွေက ကူးစက်ခံရတဲ့ နေရာကို ကျိန်းစပ်စေတဲ့ ဆယ်လီတစ် အက်ဆစ်နဲ့

irritate the infected area, indirectly activating an immune response.

အအေးခံကုထုံး က ကိုယ်ခံအား တုံ့ပြန်မှုကို သွယ်ဝိုက် လှုံ့ဆော်တာပါ။

Thankfully, there are lots of options available in addressing our wart worries—

ကံကောင်းတာက ကြွက်နို့ ပူပန်မှုတွေကို ဖြေရှင်းရာမှာ ရွေးစရာတွေ အများကြီးရှိပြီး

and simply no need to slander toads.

ဖားပြုပ်တွေကို အသရေဖျက်စရာမလိုတာပါ။