Why do we eat popcorn at the movies? - Andrew Smith

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

Soft percussion and a toasty scent mark the violent transformation

သိမ်မွေ့တဲ့ တဖောက်ဖောက်သံနဲ့ ရနံ့နွေးနွေးက ရင့်နေတဲ့အစေ့တွေကို တိမ်လို အဆုပ်တွေအဖြစ်

of tough seeds into cloud-like puffs.

ရုတ်တရက် ပြောင်းလဲသွားတာကို အမှတ်အသားပြုလိုက်တာပါ။h

This is the almost magical process of popcorn-making.

ဒါက ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက် ပြုလုပ်တဲ့ အံ့ဖွယ်နီးပါး ဖြစ်စဉ်ပါ။

But how did we actually end up with this whimsical food?

ဒါပေမဲ့ ဒီလိုစွဲမက်ဖွယ် အစားအစာနဲ့ ကျွန်တော်တို့ ဘယ်လို အဆုံးသတ်သွားလဲ။

All the corn eaten today is derived from a tall grass called teosinte,

ဒီနေ့ စားတဲ့ ပြောင်းဖူးအားလုံးက လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၉,၀၀၀ ခန့်က မက္ကဆီကို

which Indigenous people in what is now southern Mexico

တောင်ပိုင်းက တိုင်းရင်းသားတွေ စတင် ရွေးနှုတ် မျိုးပွားလာခဲ့တဲ့

began selectively breeding about 9,000 years ago.

တီအိုစင်တီလို့ခေါ်တဲ့ မြက်ရှည် တစ်မျိုးကနေ ဆင်းသက်လာတာပါ။

An ear of teosinte originally yielded somewhere between 5 and 12 small kernels,

တီအိုစင်တီ အနှံက မူလက အဆန်လေးတွေ ၅ စေ့ ကနေ ၁၂ စေ့အထိ ထုတ်ပေးတယ်။

each with a hard shell called a pericarp.

အဆန်တစ်ခုစီမှာ ပယ်ရီကာ့ပ်လို့ခေါ်တဲ့ အခွံမာတစ်ခုစီရှိတယ်။

And some varieties had a fantastic feature:

တချို့မျိုးကွဲတွေမှာ ဆန်းပြားတဲ့ အသွင်အပြင်တစ်ခုရှိတယ်၊

if they reached a certain temperature, their kernels exploded.

အပူချိန်တခုကို ရောက်သွားရင် သူတို့ရဲ့ အဆန်တွေ ပေါက်ကွဲသွားတယ်။

Popcorn kernels pop because water and starch

ရေနဲ့ ကစီဓာတ် ကို ပယ်ရီကာ့ပ်အတွင်းမှာ အလုံပိတ်ထားတာကြောင့်

are sealed tightly within the pericarp.

ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက် အဆန်တွေက တဖောက်ဖောက်မြည်တယ်။

When heated, the moisture inside becomes steam.

အပူပေးလိုက်တဲ့အခါ အတွင်းမှာရှိတဲ့ စိုထိုင်းမှုဟာ အငွေ့ဓာတ်ဖြစ်လာတယ်။

As it expands, it increases the internal pressure

ဒါက ကျယ်ပြန်လာတာနဲ အတွင်းဖိအားကို တိုးမြှင့်ပေးပြီး

and the solid starch transforms into a gel-like substance.

ကစီအခဲက ဂျယ်လ်လို အထည်ဒြပ်အဖြစ် ပြောင်းလဲသွားတယ်။

The pressure finally overcomes the pericarp’s resistance and it bursts—

ဖိအားကနောက်ဆုံး ပယ်ရီကာ့ပ်ရဲ့ခံနိုင်မှုကို ကျော်သွားပြီး ပေါက်ကွဲသွားတယ်။

the steam and starch expanding to form a foam

ဒါက လေထဲမှာ အမြန် အေးပြီး ခြောက်သွေ့တဲ့ အမြှုပ်တစ်ခု ဖွဲ့စည်းဖို့

that quickly cools and dries in the air.

အငွေ့နဲ့ ကစီဓာတ်က ကျယ်ပြန့်လာတယ်။

From this small-scale explosion also rush forth the compounds

ဒီပေါက်ကွဲမှုလေးကနေလည်း ပြောင်းဖူး ပေါက်ပေါက်ကို အားကောင်းတဲ့ ရနံ့ထွက်စေတဲ့

that give popcorn its powerful aroma.

ဒြပ်ပေါင်းတွေကို တစ်ဟုန်ထိုး ထွက်လာစေတယ်။

Ancient Indigenous American people cultivated other maize varieties

ရှေးခေတ် တိုင်းရင်းလအမေရိကန်တွေဟာ ပိုကြီး ပြီး ပိုအရသာရှိတဲ့ အဆန်တွေနဲ့ ပိုပါးတဲ့

with larger, more flavorful kernels and thinner pericarps.

ပယ်ရီကာ့ပ်တွေပါတဲ့ အခြား ပြောင်းမျိုးစိတ်တွေကို စိုက်ပျိုးခဲ့ကြတယ်။

But the hard-shelled, poppable variety also persisted

ဒါပေမဲ့ အခွံမာပါပြီး ပေါက်ကွဲတတ်တဲ့ မျိုးစိတ်က အမေရိကရဲ့

and spread through parts of the Americas.

အစိတ်အပိုင်းတွေတစ်လျှောက် ပျံ့နှံ့သွားတယ်။

By the time European colonizers arrived in the late 1400s,

၁၄၀၀ ပြည့်လွန် နှစ်တွေ နှောင်းပိုင်းမှာ ဥရောပ ကိုလိုနီနယ်ချဲ့တွေ ရောက်လာချိန်မှာ

Indigenous American people were preparing and eating corn in myriad manners.

တိုင်းရင်း အမေရိကန်တွေဟာ ပြောင်းဖူးကို နည်းလမ်းများစွာနဲ့ ပြင်ဆင်၊စားသုံးနေတယ်။

Popcorn wasn’t a major part of their diets.

ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက်က သူတို့တွေရဲ့ အဓိက စားစရာ မဟုတ်ဘူး။

But it popped up in European accounts,

ဒါပေမဲ့ အက်ဇ်တက် စားပွဲတွေနဲ့ အခမ်းအနားတချို့မှာ

which described the preparation of “toasted” or “parched” corn

မီးကင်ထားတဲ့ ဒါမှမဟုတ် ” ခြောက်သွေ့တဲ့” ပြောင်းဖူး ပြင်ဆင်မှုနဲ့ အသုံးပြုမှုကို

and its use in some Aztec feasts and celebrations.

ဖော်ပြတဲ့ ဥရောပ မှတ်တမ်းတွေမှာ ပေါ်ထွက်လာခဲ့တယ်။

Despite initial reluctance,

အစပိုင်းမှာ တွန့်ဆုတ်နေပေမဲ့

colonizers eventually began cultivating— and popping— corn.

နောက်ဆုံးမှာ ကိုလိုနီနယ်တွေဟာ တဖောက်ဖောက် မြည်တဲ့ ပြောင်းကို စတင်စိုက်ပျိုးကြတယ်။

The methods they used at first were inconsistent and messy.

အစမှာ သူတို့ သုံးခဲ့တဲ့ နည်းလမ်းတွေဟာ တစ်သမတ်မရှိဘဲ ရှုပ်ထွေးနေတယ်။

But with the invention of “wire over the fire” baskets around 1837,

ဒါပေမဲ့ ၁၈၃၇ ခုနှစ် ဝန်းကျင်မှာ “မီးပေါ်က ဝါယာကြိုး” တီထွင်မှုနဲ့အတူ

the process got easier.

ဒီဖြစ်စဉ်က ပိုလွယ်ကူလာတယ်။

Soon, popcorn picked up steam

မကြာခင် ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက်ကို လူကြိုက်များလာပြီး

and exploded with a reputation as a low-cost, entertaining snack.

ကုန်ကျစရိတ်နည်းနည်းနဲ့ ပျော်စရာကောင်းတဲ့ သရေစာအဖြစ် ကျော်ကြားလာခဲ့တယ်။

Over the following decades,

နောက်ဆယ်စုနှစ်တွေအတွင်း

it became a mainstay at events and hundreds of recipes materialized,

ဒါက ပွဲတွေမှာ အဓိက အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်လာပြီး ရာချီတဲ့ ပြင်ဆင်နည်းတွေ ပေါ်ပေါက်လာကာ

mixing popcorn with sweet and savory ingredients.

ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက်ကို ချိုပြီး အရသာရှိတာတွေနဲ့ ရောနှောခဲ့တယ်။

But popcorn hadn't yet reached its height.

ဒါပေမဲ့ ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက်က အထွတ်အထိပ်ကို မရောက်သေးဘူး။

At the 1893 World’s Fair, an inventor showcased the first popcorn machine:

၁၈၉၃ ကမ္ဘာ့ပွဲတော်မှာ တီထွင်သူတစ်ဦးက ပထဆုံး ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက်စက်ကိုပြခဲ့တယ်။

a wagon that tossed popcorn in seasoning as it cooked.

ကျက်အောင်လုပ်စဉ် ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက်ကို အမွှေးအကြိုင်နဲ့ ပစ်မြှောက်တဲ့ လှည်းပါ။

Soon enough, vendors could be seen roving US city streets with similar machines.

မကြာခင် ရောင်းချသူတွေဟာ အလားတူ စက်တွေနဲ့ အမေရိက လမ်းတွေမှာ လှည့်လည်နေတာကိုတွေ့ရတယ်။

Interestingly, movie theaters were some of the only American venues

စိတ်ဝင်စားစရာက ရုပ်ရှင်ပြရုံတွေဟာ အဲဒီအချိန်တုန်းက ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက်

where you wouldn’t find popcorn at the time.

မတွေ့ရတဲ့ တစ်ခုတည်းသော အမေရိကန် နေရာတွေထဲက တချို့ပါ။

Many cinema operators saw their establishments

ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်းရှင်များစွာက သူတို့အဆောက်အအုံတွေကို

as part of a grand theater tradition at odds with popcorn—

ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက်နဲ့မလိုက်တဲ့ ဇာတ်ရုံ အစဉ်အလာရဲ့ အပိုင်းအဖြစ်မြင်ခဲ့တယ်။

what they considered a messy, low-brow street food.

သူတို့က ရှုပ်ပွ၊နိမ့်ကျတဲ့ လမ်းဘေး အစာတစ်ခုလို့ ယူဆခဲ့ကြတယ်။

However, when the Great Depression hit in 1929,

ဒါပေမဲ့ ၁၉၂၉ ခုနှစ် စီးပွားရေးပျက်ကပ်မှာ

movies provided the public with a welcome distraction.

ရုပ်ရှင်ရုံတွေက လူတွေကို စိတ်အပန်းဖြေစရာတစ်ခုနဲ့ ပံ့ပိုးပေးတယ်။

And they had recently gone from being silent and subtitled to acquiring sound,

မကြာသေးခင်က သူတိုာ့ အသံတိတ်ကနေ အသံရယူတဲ့ စာတန်းထိုးပေးတာဆီ ရောက်လာခဲ့ကြပြီး

making them accessible to a wider audience,

စာမတတ်သူတွေအပါအဝင် ပိုကျယ်ပြန့်တဲ့

including non-literate people.

ပရိသတ်ကို ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုနိုင်စေခဲ့တယ်။

At about five or ten cents a bag,

တစ်အိတ်ကို ၅ ဆင့် ၂၀ လောက်နဲ့ ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက်ဟာ

popcorn proved an inexpensive luxury for moviegoers,

ရုပ်ရှင်ကြည့်ရှုသူတွေအတွက် ဈေးသက်သာတဲ့ ဇိမ်ခံပစ္စည်းတစ်ခုဆိုတာကို

so theater operators pounced on the money-making opportunity.

သက်သေပြခဲ့တာကြောင့် ရုပ်ရှင်ရုံ လုပ်ငန်းရှင်တွေဟာ ငွေရပေါက်ကို အရယူခဲ့တယ်။

Today, a medium bag of popcorn might cost about 60 cents to make,

ဒီနေ့ အလယ်အလတ် ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက် တစ် အိတ်လုပ်ဖို့ ဆင့် ၆၀ လောက် ကုန်နိုင်ပေမဲ့

but retail for around $6— a 1,000% markup.

လက်လီ ရောင်းချမှုက ၆ ဒေါ်လာကို ၁၀၀၀% လောက် အမြတ်တင်ထားတယ်။

Popcorn sales generate nearly 40% of all movie theater profits,

ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက် ရောင်းချမှုက ရုပ်ရှင် ရုံ အမြတ်အားလုံးရဲ့ ၄၀% နီးပါး ထုတ်ပေးပြီး

helping to offset the high prices that theaters pay film studios.

ရုံတွေက ရုပ်ရှင် စတူဒီယိုတွေကို ပေးတဲ့ မြင့်မားတဲ့ဈေးတွေကို ထေမိဖို့ ကူညီတယ်။

Over the last century, people throughout the Americas continued popping corn,

လွန်ခဲ့တဲ့ ရာစုတစ်လျှောက် အမေရိကတစ်ခွင်က လူတွေဟာ ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက် ဆက်ဖောက်နေကာ

and different preparations took hold in markets worldwide.

ကမ္ဘာတစ်ဝန်းက ဈေးကွက်တွေမှာ မတူညီတဲ့ပြင်ဆင်မှုတွေကို လုပ်ကြတယ်။

When microwavable popcorn was launched in the 1980s,

၁၉၈၀ ပြည့်လွန်နှစ်တွေမှည မိုက်ကရိုဝေ့ဗ် ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက်ကို မိတ်ဆက်အခါ

popcorn popped off yet again.

ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက်က ထပ်ခေတ်စားလာပြန်တယ်။

Dozens of kinds of popcorn are now grown in the US.

အမေရိကမှာ အခု ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက် အမျိုးအစား ဒါဇင်နဲ့ချီ တိုးပွားလာတယ်။

Different strains assume distinctive shapes when their kernels explode,

အဆန်တွေ ပေါက်ကွဲတဲ့အခါ၊ မတူတဲ့ မျိုးစိတ်တွေက ကွဲပြားတဲ့ ပုံစံတွေပေါ်တယ်၊

most commonly taking so-called “mushroom” and “butterfly” forms.

အများအားဖြင့် “မှို” နဲ့ “လိပ်ပြာ” ပုံစံတွေလို့ ခေါ်တာတွေပါ။

And they’ve been bred for supreme poppability.

သူတို့ဟာ အထွတ်အထိပ် ဖောက်နိုင်စွမ်းအတွက် မျိုးပွားခဲ့ကြတယ်။

Over the last century, the amount that popcorn expands has doubled:

လွန်ခဲ့တဲ့ ရာစုတစ်လျှောက်မှာ ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက် ပမာဏက နှစ်ဆတိုးလာတယ်၊

now, kernels can reach up to 50 times their original size upon popping.

အခုအခါ အဆန်တွေက ဖောက်ရာမှာ မူလ အရွယ်အစားထက် အဆ ၅၀ အထိ ရောက်လာနိုင်တယ်။

Not to be corny, but popcorn’s come a long way.

ရိုးအီဖို့မဟုတ်ဘဲ ပြောင်းဖူးပေါက်ပေါက်ဟာ ခရီးပေါက်ခဲ့ပါပြီ။

This video was made possible with support from Marriott Hotels.

ဒီဗီဒီယိုကို Marriott Hotels ထောက်ပံ့မှုနဲ့ ဖန်တီးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

With over 590 hotels and resorts across the globe,

ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ ဟိုတယ်နဲ့ အပန်းဖြေ စခန်း ၅၉၀ ကျော်ရှိတဲ့ Marriott Hotelsက

Marriott Hotels celebrates the curiosity that propels us to travel.

ခရီးသွားဖို့ တွန်းအားပေးတဲ့ စူးစမ်းစိတ်ကို ဂုဏ်ပြုတာပါ။

Check out some of the exciting ways TED-Ed and Marriott are working together

TED-Ed နဲ့Marriott တို့ အတူ လုပ်ဆောင်တဲ့ စိတ် လှုပ်ရှားစရာနည်းလမ်းအချို့ကိုကြည့်ကာ

and book your next journey at Marriott Hotels.

Marriott Hotels မှာ သင့်ရဲ့ နောက်ခရီးစဉ်ကို စာရင်းပေးလိုက်ပါ။