How batteries work - Adam Jacobson

विजेऱ्या कसे कार्य करतात - अॅडम जेकबसन

Translator: Arvind Patil Reviewer: Abhinav Garule

You probably know the feeling.

तुम्हाला कदाचीत जाणवले असेल

Your phone utters its final plaintive "bleep"

तुमचा फोने संभाषण सुरु असतानाच अचानक बीप करून मन टाकतो

and cuts out in the middle of your call.

तुमचे संभाषण अर्धवट सोडावे लागते

In that moment, you may feel more like throwing your battery across the room

त्याचक्षणी वाटते फोनमधील बैटरी खोलीत फेकून द्यावी कावी

than singing its praises,

तिचे गुणगान गाण्यापेक्षा.

but batteries are a triumph of science.

पण बैटरीचा शोध विज्ञानाचा मोठा विजय आहे.

They allow smartphones and other technologies to exist

स्मार्टफोन व त्यासारखे अन्य तंत्रज्ञान त्यामुळेच कार्यरत आहे.

without anchoring us to an infernal tangle of power cables.

तेही वायरींची जीवघेणी गुंतागुंत टाळून

Yet even the best batteries will diminish daily,

पण खर तर चांगल्या बैटरी देखील फक्त दिवसभर काम देतात .

slowly losing capacity until they finally die.

त्यांची कार्यक्षमता दिवसभरात हळू हळू कमी होत पूर्णपणे थांबते

So why does this happen,

असे का घडते ?

and how do our batteries even store so much charge in the first place?

विद्युतभार त्या चार्ज केल्यावर पहिल्यासारखा कसा संचय करतात?

It all started in the 1780s with two Italian scientists,

१७८० मध्ये दोन इटालियन वैज्ञानिकांनी हे शोधले

Luigi Galvani and Alessandro Volta,

ते होते लुईजी गलवानी व अलेस्संद्रो वोल्टा,

and a frog.

एक बेडूक ही सहभागी होता त्या शोधात

Legend has it that as Galvani was studying a frog's leg,

एक दंतकथा आहे गाल्व्हानी एका बेडकाच्या पायावर प्रयोग करीत होता

he brushed a metal instrument up against one of its nerves,

त्याच्या एका स्नायूवर त्याने जेव्हा धातूचे उपकरण घासले

making the leg muscles jerk.

त्यावेळी त्याने पाय आखडते घेतले

Galvani called this animal electricity,

गाल्व्हानीने त्याला नाव दिले प्राणीजन्य विद्युत

believing that a type of electricity was stored in the very stuff of life.

त्याचा विश्वास होता प्राण्यांमध्ये विद्युत ही जीवनशक्ती आहे

But Volta disagreed,

व्होल्टा मात्र याशी सहमत नव्हता

arguing that it was the metal itself that made the leg twitch.

तो म्हणाला विद्युत ही धातुतचअसावी ज्याने बेडकाचा पाय आक्रसला .

The debate was eventually settled with Volta's groundbreaking experiment.

हा वाद तेव्हा मिटला जेव्हा यापूर्वी न घडलेला प्रयोग केला

He tested his idea with a stack of alternating layers of zinc and copper,

एकामागोमाग जस्त व तांब्याच्या पट्टीची चळथ ठेवून त्याने प्रयोग केला

separated by paper or cloth soaked in a salt water solution.

दोन पट्ट्यात क्षारात भिजविलेले कापड किवा कागद होता

What happened in Volta's cell is something chemists now call oxidation and reduction.

व्होल्टाच्या घटात जे घडते त्यास ऑक्सीडेशन व क्षपण म्हणतात .

The zinc oxidizes, which means it loses electrons,

जस्ताचे ऑक्सिडेशन म्हणजे इलेक्ट्रोन मुक्त करणे.

which are, in turn, gained by the ions in the water in a process called reduction,

पाण्यातील आयन ते ग्रहण करतात या प्रक्रियेस क्षपण म्हणतात.

producing hydrogen gas.

यातून हायड्रोजन वायू मुक्त होतो .

Volta would have been shocked to learn that last bit.

व्होल्टाने हे एकले असते तर त्यास धक्का बसला असता

He thought the reaction was happening in the copper,

त्याला वाटत होते तांब्यात होते ही क्रिया .

rather than the solution.

द्रावणात नव्हे

None the less, we honor Volta's discovery today

व्होल्टाच्या महत्वपूर्ण शोधाबद्दल त्याला सन्मान दिला जातो

by naming our standard unit of electric potential "the volt."

त्याच्या सन्मानासाठी विद्युत विभावाचे एकक 'व्होल्ट' मानले जाते .

This oxidation-reduction cycle creates a flow of electrons between two substances

ऑक्सीडेशन-क्षपण चक्राने इलेक्ट्रोंन्सनचा प्रवाह दोन पदार्थात सुरु होतो .

and if you hook a lightbulb or vacuum cleaner up between the two,

या दोन पदार्थामध्ये तुम्ही सफाईयंत्र व प्रकाश देणारा दिवा लावू शकता

त्यांना तुम्ही त्यांच्या कार्यासाठी उर्जा देऊ शकता.

you'll give it power.

Since the 1700s, scientists have improved on Volta's design.

इ.स.१७०० सालापासून शास्त्रज्ञांनी या घटात बदल केले.

They've replaced the chemical solution with dry cells filled with chemical paste,

त्यांनी रासायनिक द्रावणाएवजी वापरले शुष्क घट ज्यात रासायनिक लगदा असतो

but the principle is the same.

पण शास्त्रीय तत्व एकच होते

A metal oxidizes, sending electrons to do some work

धातूचे ऑक्सीडेशन होते इलेक्ट्रोन मुक्त होतात कार्य करण्यास

before they are regained by a substance being reduced.

पदार्थाचे क्षपण होताना ते पुन्हा मुक्त होतात.

But any battery has a finite supply of metal,

पण प्रत्येक घटात मर्यादित स्वरूपात धातू असतो.

and once most of it has oxidized, the battery dies.

पूर्णपणे धातूचे ऑक्सिडेशन झाल्यावर घट मृत होतो.

So rechargeable batteries give us a temporary solution to this problem

रेचार्जेबल घट हे तात्पुरत्या स्वरुपात स अम्स्या सोडवितात.

by making the oxidation-reduction process reversible.

ऑक्सीडेशन-क्षपण प्रक्रिया या साठी वापरतात.

Electrons can flow back in the opposite direction

यात इलेक्ट्रोन उलट दिशेनेही वाहतात.

with the application of electricity.

विजेचा वापर करून,

Plugging in a charger draws the electricity from a wall outlet

मोबाईल चार्जर विजेशी संपर्कित करून आपण उर्जा घेतो .

that drives the reaction to regenerate the metal,

त्याने ही रासायनिक क्रिया घडते वापरला गेलेला धातू पुन्हा मिळतो .

making more electrons available for oxidation the next time you need them.

आणि त्यामुळे अधिक मुक्त इलेक्ट्रोंन्स

But even rechargeable batteries don't last forever.

पुढील वेळी वापरास मिळतात.

Over time, the repetition of this process causes imperfections

दीर्घ काळानंतर सततच्या वापरणे कार्यक्षमता घटते.

and irregularities in the metal's surface that prevent it from oxidizing properly.

धातूच्या पृष्ठभागावरील अनियमिततेमुळे कार्य ऑक्सीडेशन मंदावते.

The electrons are no longer available to flow through a circuit

विद्युत परिपथासाठी मुक्त इलेक्ट्रोंन्स न मिळाल्याने.

and the battery dies.

विद्युत घट मृत होतो .

Some everyday rechargeable batteries

दैनंदिन वापरात असलेल्या काही विजेऱ्या

will die after only hundreds of discharge-recharge cycles,

शेकडो प्रभारण व विप्रभारण चक्रानंतर मृत होतात.

while newer, advanced batteries can survive and function for thousands.

नव्या आधुनिक विजेऱ्या हजारो चक्रापर्यंत कार्यरत असतात .

Batteries of the future may be light, thin sheets

भविष्यतील विजेऱ्या हलक्या व पातळ पृष्ठभागाच्या असतील.

that operate on the principles of quantum physics

व ते क्वांटम फिजिक्स वर आधारित असतील.

and last for hundreds of thousands of charge cycles.

लक्षावधी चार्जिंग सायकल पर्यंत चालतील .

But until scientists find a way to take advantage of motion

तोपर्यंत गतीचा उपयोग करून

to recharge your cell battery, like cars do,

वापर करणे भाग आहे जसे कार मध्ये होते

or fit solar panels somewhere on your device,

किवा सोलर पानेलचा उपकरणात वापर करून

plugging your charger into the wall,

किवा भिंतीवरील वीज पुरवठ्याशी जोडून

rather than expending one battery to charge another

वा ज्यादा विजेरी चार्जिंग साठी वापरून

is your best bet to forestall that fatal "bleep."

त्या जीवघेण्या" बिपला" तोंड देण्यासाठी हाच एकमेव मार्ग आहे सध्या.