Will there be another pandemic in your lifetime?

Translator: maral zolbat Reviewer: Munkhbaatar Lkhagvaa

The Black Death.

Хар үхэл.

The 1918 Flu Pandemic.

1918 оны ханиадны цар тахал.

COVID-19.

COVID-19.

We tend to think of these catastrophic, world-changing pandemics

Бид дэлхийг өөрчлөх хэмжээний ийм цар тахлыг

as very unlikely events.

тэр бүр тохиолдоод байдаггүй гэж боддог.

But between 1980 and 2020,

Гэтэл 1980-2020 оны хооронд

at least three diseases emerged that caused global pandemics.

дэлхий даяар дор хаяж гурван цар тахал тохиож байсан.

COVID-19, yes, but also the 2009 swine flu and HIV/AIDS.

COVID-19-өөс гадна 2009 оны гахайн ханиад, ХДХВ/ДОХ-ын халдвар.

Disease outbreaks are surprisingly common.

Өвчний дэгдэлт гайхалтай түгээмэл байдаг.

Over the past four centuries,

10,000 хүний амийг авч одсон

the longest stretch of time without a documented outbreak

Өнгөрсөн 4 зууны турш дэгдэлт бүртгэгдээгүй

that killed at least 10,000 people was just four years.

хамгийн урт хугацаа дөрөвхөн жил байсан.

As bad as these smaller outbreaks are,

Жижиг хэмжээний дэгдэлтүүд аюултай ч гэсэн

they’re far less deadly than a COVID-19-level pandemic.

COVID-19-өөс аюул багатай.

In fact, many people born after the 1918 flu lived their entire lives

Үнэндээ 1918 оноос хойш төрсөн олон хүн

without experiencing a similar world-changing pandemic.

дэлхий дахиныг өөрчилсөн тахал үзэлгүйгээр бүх насаараа амьдарсан.

What’s the probability that you do, too?

Та ч бас тэгэх магадлалтай хэд вэ?

There are several ways to answer this question.

Энэ асуултанд хариулах хэд хэдэн арга зам бий.

You could look at history.

Та түүхээс харж болно.

A team of scientists and engineers who took this approach

Энэ аргыг ашиглан эрдэмтэд, инженерээс бүрдсэн баг

catalogued all documented epidemics and pandemics between 1600 and 1950.

1600-1950 оны хооронд бүртгэгдсэн цар тахал, халдварт өвчнийг ангилжээ.

They used that data to do two things.

Тэд тоон мэдээллийг ашиглан 2 зүйл хийсэн.

First, to graph the likelihood that an outbreak of any size

Нэгт, дурын хэмжээтэй дэгдэлтийн

pops up somewhere in the world over a set period of time.

магадлалын графикийг гаргасан.

And second, to estimate the likelihood that that outbreak would get large enough

Хоёрт, тэр дэгдэлт дэлхийн хүн амын тодорхой хувийг

to kill a certain percentage of the world's population.

устгах хэмжээний том болох эсэх магадлалыг тооцох.

This graph shows that while huge pandemics are unlikely,

Энэ график асар том хэмжээний цар тахлын магадлал бага мэт

they're not that unlikely.

боловч тиймгүй гэдгийг харуулдаг.

The team used these two distributions to estimate that the risk

Баг энэ хоёр тархаалтыг ашиглан

of a COVID-19-level pandemic is about 0.5% per year,

ирээдүйд шинэ КОВИД-19 түвшний цар тахал үүсэх эрсдэл жилд 0.5% бөгөөд

and could be as high as 1.4%

шинэ өвчин ирээдүйд ойрхон давтамжтай

if new diseases emerge more frequently in the future.

илрэх тохиолдолд 1.4% байх боломжтой гэж тооцоолжээ.

And we’ll come back to those numbers,

Бид энэ тоонуудыг ярилцахаасаа өмнө

but first, let’s look at another way to estimate the likelihood

эхлээд ирээдүйд болох цар тахлын магадлалыг

of a future pandemic:

тооцох өөр арга зам болох

modeling one from the ground up.

сууриас загварчлах аргыг харъя.

For most pandemics to happen, a pathogen, which is a microbe that can cause disease,

Ихэнх халдварт өвчин өвчин үүсгэгч микроб нь

has to spill over from its normal host by making contact with and infecting a human.

тээгчээс бусад хүнд халдварлах замаар тархдаг.

Then, the pathogen has to spread widely,

Ийнхүү халдварт өвчин тархаж,

crossing international boundaries and infecting lots of people.

олон улсын хил давж, олон хүмүүст халдварладаг.

Many variables determine whether a given spillover event becomes a pandemic.

Олон зүйлээс шалтгаалан дэгдэлтыг цар тахал уу үгүй юу гэдгийг тодорхойлдог.

For example, the type of pathogen, how often humans come into close contact

Тухайлбал, ямар төрлийн халдварт өвчин, хүмүүс хэдэн удаа тээгчтэй

with its animal reservoir, existing immunity, and so on.

хавьталд орсон, дархлаа гэх мэт.

Viruses are prime candidates to cause the next big pandemic.

Вирус бол дараагийн том цар тахлын шалтгаан болно.

Scientists estimate that there are about 1.7 million as-yet-undiscovered viruses

Эрдэмтдийн тооцоолсноор 1.7 сая гаруй сүүн тэжээлтэн, шувууны гаралтай

that currently infect mammals and birds,

вирус нээгдээгүй байна.

and that roughly 40% of these have the potential to spill over and infect humans.

Үүний 40% нь хүнд халдварлах боломжтой.

A team of scientists built a model using this information,

Эрдэмтэд энэхүү мэдээллийг ашиглан

as well as data about the global population, air travel networks,

хүн ам, агаар тээврээр хүмүүс хэрхэн хамт олноороо шилжих,

how people move around in communities, country preparedness levels,

улс орны бэлэн байдлын түвшин, цар тахалд хүмүүс

and how people might respond to pandemics.

хэрхэн хандаж болох талаар судалгаа гаргасан.

The model generated hundreds of thousands of virtual pandemics.

Энэ судалгаа нь хэдэн зуун мянган төрлийн халдварт өвчнийг багтаасан юм.

The scientists then used this catalog to estimate

Дараа нь эрдэмтэд энэ судалгааг ашиглан,

that the probability of another COVID-19-level pandemic

COVID-19 түвшний цар тахал гарах магадлалыг гаргахад

is 2.5 to 3.3% per year.

жилд 2.5-3.3% байна.

To get a sense of how these risks play out over a lifetime,

Эдгээр эрсдэлийг тооцоолоход дахин

let’s pick a value roughly in the middle of all these estimates: 2%.

тохиох боломж 2% байна.

Now let’s build what’s called a probability tree diagram

Одоо магадлалын салаа диаграммыг бүтээж,

to model all possible scenarios.

бүх боломжит хувилбарыг загварчлая.

The first branch of the tree represents the first year:

Модны 1-р мөчир эхний жилийг төлөөлж байна:

there’s a 2% probability of experiencing a COVID-19-level pandemic,

COVID-19 түвшний цар тахал тохиох магадлал 2% байгаа нь

which means there’s a 98% probability of not experiencing one.

тохиолдохгүй байх магадлал 98% байна гэсэн үг.

Second branch, same thing,

2-р мөчир, адил.

Third branch, same.

Гурав дахь мөчир мөн адил.

And so on, 72 more times.

Энэ мэтчилэн 72 удаа үргэлжилнэ.

There is only one path that results in a fully pandemic-free lifetime:

Насан туршдаа огт цар тахалгүй амьдрах боломж:

98%, or 0.98, multiplied by itself 75 times,

98%, буюу 0.98-г 75-д үржүүлээд

which comes out to roughly 22%.

22%-д хүрч байна.

So the likelihood of living through at least one more COVID 19-level-pandemic

Тэгэхээр наад зах нь нэг COVID-19 түвшний цар тахал дараагийн 75 жилд

in the next 75 years is 100 minus 22%, or 78%.

нь 100 хасах нь 22% тэнцүү 78% байна.

78%!

78%!

If we use the most optimistic yearly estimate— 0.5%—

Хэрэв өөдрөгөөр харвал жилийн тооцоо- 0.5%-

the lifetime probability drops to 31%.

насан туршийн магадлал 31% болж буурна.

If we use the most pessimistic one, it jumps to 92%.

Хамгийн гутранги хувилбараар 92% хүрнэ.

Even 31% is too high to ignore;

Гэхдээ 31%-г ч тоохгүй байхын аргагүй.

even if we get lucky, future generations might not.

Бид азтай байж болох ч хойч үеийнхэн тиймгүй байж магадгүй.

Also, pandemics are usually random, independent events:

Мөн цар тахал нь ихэвчлэн санамсаргүй, бие даасан үйл явдал:

so even if the yearly probability of a COVID-19-level pandemic is 1%,

КОВИД-19-р түвшний тахлын жилийн магадлал 1% байсан ч

we could absolutely get another one in ten years.

арван жилд дахиад нэг тохиох бүрэн боломжтой.

The good news is we now have tools that make pandemics less destructive.

Сайн мэдээ гэвэл, одоо бидэнд тахлын хөнөөлийг багасгах багаж хэрэгсэл байна.

Scientists estimated that early warning systems, contact tracing,

Эрдэмтдийн тооцоолсноор урьдчилан сэргийлэх тогтолцоо,

social distancing, and other public health measures

тусгаарлах, нийгмийн эрүүл мэндийн бусад арга хэмжээ

saved over a million lives in just the first six months

АНУ-д COVID-19 тахлын 6 сард сая гаруй хүний амийг аварсан.

of the COVID-19 pandemic in the US,

Энэ нь вакцинаар аврагдсан хүний тоог

not to mention the millions of lives saved by vaccines.

оруулаагүй тооцоо юм.

One day, another pandemic will sweep the globe.

Нэг л өдөр бас нэг цар тахал дэлхийд үүснэ.

But we can work to make that day less likely to be tomorrow.

Гэхдээ тэр өдрийг маргааш байх магадлалыг бид багасгаж чадна.

We can reduce the risk of spillover events,

Бид халдварлах эрсдэлийг бууруулж,

and we can contain spillovers that do happen

халдварын голомтыг хумьсанаар

so they don’t become full-blown pandemics.

цар тахлыг өргөн хүрээнд тархахаас сэргийлж чадна.

Imagine how the future might look if we interacted

Ийм нэг ирээдүйг төсөөлөөд үздээ:

бид амьтдын ертөнцтэй болгоомжтой харьцаж,

with the animal world more carefully,

and if we had well-funded, open-access global disease monitoring programs,

санхүүжилт сайтай, нээлттэй дэлхий дахины өвчний хяналтын хөтөлбөрүүдтэй,

AI-powered contact tracing and isolation measures,

AI-р хүчирхэгжүүлсэн хавьтал, тусгаарлалтыг хянах арга хэмжээ,

universal vaccines, next-generation antiviral drugs,

бүх нийтийн вакцин, дараагийн үеийн вирусын эсрэг эм,

and other tech we haven't even thought of.

бидний бодож байгаагүй бусад технологи.

It’s in our power to change these probabilities.

Эдгээр магадлалыг өөрчлөх чадал бидний гарт байна.

So, we have a choice: we could do nothing and hope we get lucky.

Тэгэхээр бидэнд юу ч хийхгүйгээр азанд найдах,

Or we could take the threat seriously enough

эсвэл асуудалд хангалттай ач холбогдол өгч,

that it becomes a self-defeating prophecy.

ялан дийлдэг болох сонголт бидэнд байна.

Which future would you rather live in?

Та аль ирээдүйд амьдрахыг хүсч байна вэ?