Detention or Eco Club: Choosing your future - Juan Martinez

Пакаранне або Экаклуб: абяры сваю будучыню - Хуан Марцінэс.

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Translator: Hanna Baradzina Reviewer: Alena Zhaliazniak

This might seem like a far-away place

Можа здацца, што гэты здымак - здалёк,

in a far-away land.

аднекуль за блізкім светам.

My house is right there in the middle.

Мая хата якраз там у цэнтры.

This was 1992 L.A. Riots.

Гэта -- час бунту ў Лас Анджалесе ў 92 годзе.

And I remember being 8 years old

Мне было 8 год,

and looking out there

і я бачыў усё гэта

and thinking to myself,

і думаў сабе:

"This is it, this is game over. I'm done."

"Ну ўсё, гэта канец. Дакладна."

The military came in,

Прыйшлі ваенныя,

the cops came in,

за імі копы,

and I thought they were going to save us,

і я думаў, што яны нас выратуюць,

and for some reason they kept on pointing the guns at my people.

а яны чамусьці пагражалі сваёй зброяй маім людзям.

So I grew up angry,

Таму я вырас зацятым,

I grew up mad.

я выраз жорсткім.

I struggled watching my parents pay rent at the end of the month.

Было балюча глядзець, як бацькі аддаюць грошы за кватэру ў канцы месяца.

Sometimes they had to take food out of their mouths

Час ад часу ім даводзілася недаядаць самім,

so that we, my two younger sisters and I, could eat.

каб мы, дзьве мае малодшыя сястры і я, маглі пад'есці.

And the people that I saw taking care of their family

А людзі вакол мяне, якія маглі клапаціцца пра сваю сям'ю

and taking care of business were the gang members.

і мелі нейкі занятак, былі бандзюкамі.

So I considered that as a career path,

Таму і я ўсур'ёз думаў пайсці ў банду,

not because they were the ones that,

і не таму, што ў бандзюкоў

you know, had the girls, had the cars,

былі, ну вы ведаеце, жанчыны, машыны,

it was because they were the ones who took care of their families.

а таму, што яны былі адзінымі, хто мог клапаціцца пра сваю сям'ю.

And I love my family enough to even to consider that as a possibility.

А я люблю сваю сям'ю дастаткова моцна, каб задумацца пра такую мажлівасць.

But it wasn't always bad.

Але не заўсёды жыццё было такім дрэнным.

If you haven't put two and two together,

Калі вы не цяміце, што да чаго,

I'm a Dodgers fan.

Я фанат Доджэрс. [гл. эмблему на кепцы]

I like the Dodgers even more so

Я люблю Доджэрс яшчэ болей за тое,

because Dodgers Stadium sits in the middle of the Elysian Park,

што іх стадыён знаходзіцца пасярод Элізейскага парку --

one of the biggest parks in L.A.,

аднаго з найвялікшых паркаў у Лос Анджалесе --

and I remember going out on the weekends with my family

і я памятую, як мы туды хадзілі на выхадных з сям'ёй

and for la carne asada and sharing our cultura

і на la carne asada (смажанае мяса), і падзяліцца сваёй культурай,

and them taking me on trails

а потым бацькі вадзілі мяне рознымі сцежкамі

and showing me all this amazing stuff that they knew.

і паказвалі ўсялякія цудоўныя рэчы, пра якія яны ведалі.

I grew up, I went to Dorsey High School.

Калі падрос, я пайшоў у сярэднюю школу Дорсі.

You might not know Dorsey that much,

Мажліва, вам няшмат вядома пра Дорсі,

but you might know Crenshaw High School.

але магчыма вы чулі пра школу Крэншоў.

Crenshaw and Dorsey are rival high schools,

Крэншоў і Дорсі -- школы-канкурэнты,

but they are more than just rivals

але яны болей, чым проста супернікі

in the traditional sense of rival high schools,

у традыцыйным сэнсе гэтага слова для школ.

they are the birth place of The Bloods and The Crips.

У іх нарадзіліся банды-супраціўнікі Бладз і Крыпс.

So I was in 9th grade detention,

Я быў пакараны ў 9-ым класе,

and they gave me an ultimatum:

і мне паставілі ультыматум:

They said, "Either you stay in detention,

Яны сказалі: "Альбо ты сядзіш тут, у пакоі для пакараных,

or you go to this thing called Eco Club."

альбо пойдзеш у гэты так званы экаклуб."

And I said, "What?!? Eco Club?

І я сказаў: "Што?!? Экаклуб?

Forget you!"

Забудзьцеся!"

But I took a chance and I went over to Eco Club.

Але я ўсё ж паспрабаваў і прыйшоў у гэты экаклуб.

And the first thing that they said was,

І першае, што яны сказалі, было:

"Grab a bag of seeds and let's go out."

"Вазьміце пакунак насення і хадземце на двор."

And I picked jalapeños

І я ўзяў перцы халапеньё,

because I wanted to grill salsa for my mom at the end of that.

таму што я хацеў зрабіць з імі сальсу для сваёй маці.

And they tricked me!

Так яны мяне і падманулі!

Then all of a sudden, I started worrying about photosynthesis

Хутка незаўважна для мяне я стаў цікавіцца фотасінтэзам

and the pH balance,

і кіслотна-шчолачным балансам,

and the UV radiation,

і ультрафіялетавымі промнямі,

and all this different stuff that would make my jalapeños grow.

і ўсім астатнім, што можа ўплываць на рост маіх халапеньё.

At the end of that semester, they gave me an opportunity

Напрыканцы семестра мне далі магчымасць

to go to the Teton Science Schools in Wyoming.

паехаць у Тэтонскую навуковую школу ў Ваёмінгу.

For a kid who has never been out of South Central,

Для хлопчыка, які ніколі не быў нідзе акрамя Паўднёва-цэнтральнага раёну Лас Анджалеса,

to see mountains for the first time,

і -- ўбачыць упершыню горы,

to look up at the night sky and count,

паназіраць за начным небам і лічыць,

I couldn't even count, the stars.

бясконца лічыць зоркі.

For the first time in my life at the age of 15

Упершыню ў маім жыцці ва ўзросце 15 год

I saw more stars than I could count.

я ўбачыў больш зорак, чым можна было падлічыць.

I had to pinch myself and look at that shooting star

Я ўшчыкнуў сабе, калі ўбачыў знічку,

and say, "No, that's not the ghetto bird coming up at me."

і сказаў: "Не, гэта не птушка з гета, якая на мяне ляціць."

And the ghetto bird, you won't find in the Audobon book,

А птушка з гета, якую вы не знойдзеце ў даведніках, --

it's a police helicopter in case you don't know.

гэта паліцэйскі верталёт. Вам на даведку.

And I went back home and I found mentors and friends

Я вярнуўся дамоў і знайшоў сяброў і настаўнікаў,

and family and people who supported me in this,

і членаў маёй сям'і, якія падтрымалі мяне.

and in 2005, this guy named Richard Louv

Тады ж, ў 2005-м, спадар па імені Рычард Лув

wrote a book called <i>Last Child in the Woods</i>,

напісаў кніжку пад назваю "Апошняе дзіця лесу",

and he coined a phrase called "nature-deficit disorder".

у якой ён упершыню выкарыстаў наватвор "сіндром дэфіцыту прыроды".

It's not a medical term, don't worry,

Гэта не медыцынскі тэрмін, не хвалюйцеся,

you don't have to take drugs for it,

і ад яго не трэба лячыцца медыкаментамі,

it's an easy fix:

яго лёгка выправіць:

all you have to do is get outside.

усё, што вам трэба зрабіць - проста выйсці на двор.

Because we have 7 billion people in the world today,

І нягледзячы, што на зямлі ўжо 7 мільярдаў чалавек,

but if you were to put all those 7 billion people

калі паставіць усе гэтыя 7 мільярдаў

shoulder-to-shoulder with each other,

поруч, плячо да пляча,

they could all fit in the city of L.A.

усе б яны змясціліся ў адным Лос Анджалесе

It's not necessarily that we are running out of space,

І справа не ў тым, што нам не хапае прасторы,

it's how we are using that space up.

справа ў тым, як мы гэтую прастору выкарыстоўваем.

The average U.S. teenager now spends

Сёння сярэдні падлетак у ЗША

somewhere between 40 and 65 hours a week

праводзіць недзе паміж 40 і 65 гадзінамі на тыдзень

connected to some type of media device,

падлючаным да якога-небудзь з медыя-дэвайсаў,

some kind of technology.

да нечага тэхналагічнага.

That's a full-time job!

Гэта ж поўны працоўны дзень!

We're not saying that its bad,

Мы не кажам, што гэта дрэнна,

we're just saying get out, have fun!

мы проста заклікаем: выйдзі на двор, прагуляйся!

And I got together with some friends

І я сабраўся з некалькімі сябрамі

and we created this thing called the "Natural Leaders Network".

і мы стварылі тое, што мы назвалі "Сеціва прыродных лідараў".

And we wanted to find out

Мы хацелі высветліць,

how other people are getting outside all over the world.

як іншыя людзі выстаўляюць сябу на двор па ўсім свеце.

We thought it was just us here in the U.S.,

Мы думалі, што гэта толькі мы тут гэтакія, у ЗША,

but no, no, it's all over the world.

дык не ж, гэта адбываецца па ўсім свеце.

And we started getting amazing things back:

На наша пытанне вярнуліся цудоўныя адказы:

the beaches,

пляжы,

the mountains,

горы,

in the middle of the city,

як людзі выходзяць на прыроду

how people got out,

пасярод горада,

just the pure joy of celebrating our connection with nature.

як адчуваюць сапраўднае задавальненне ад паяднанасці з прыродай.

And it all started with that one group.

І ўсё гэта пачалося з той адной групы.

I want to give you this new motivation

Я хацеў бы падзяліцца з вамі гэтым новым натхненнем

about a new nature movement,

пра новы натуралісцкі рух,

and 7 reasons for a new nature movement.

і даць 7 нагодаў для гэтага новага руху.

You can create your own reasons,

Мы можаце дадаць і свае прычыны,

but these are 7 reasons that we're talking about.

але гэтыя 7 -- тыя, што вынайшлі мы.

I'm going to speed up a little bit because of time.

Я трошкі паскоруся з-за адведзенага мне часу.

But, take it from these kids, let's go get outside!

Але, вучыцеся ў гэтай моладзі, давайце выйдзем на двор!

Last year I got to climb the grand Teton.

Летась я падняўся на Гранд Тэтон.

I went from being that kid from South Central

Я прайшоў увесь шлях ад таго хлопчыка з Паўднёва-цэнтральнага раёну,

realizing that somehow I was connected to those mountains,

да разумення, што я нейкім чынам звязаны з гэтымі гарамі,

that my community in South Central L.A. was connected to the mountains up there.

што мая супольнасць з Лос Анджалесу таксама паяднаная з гэтымі гарамі.

And it all made sense,

І тады ўсё стала зразумела,

the world made sense to me.

увесь свет набыў новы сэнс для мяне.

Science, and math, and history, and English,

Прыродазнаўства, і матэматыка, і гісторыя, і ангельская --

and all the different things that were happening in this world

ўсе гэтыя рэчы, што існуюць у свеце

made sense to me because of that.

набылі новы сэнс для мяне.

I went out to be the first one to graduate from my family in high school.

Я быў першым са сваёй сям'і, хто скончыў сярэдную школу.

I'm the first one.

I'm a National Geographic Explorer today.

Я першы.

Сёння я даследчык у National Geographiс.

I do these amazing talks,

Я даю натхняючыя прамовы.

and I'm not telling you these things so I can brag about it,

Я не кажу вам гэта зараз, каб проста пахваліцца

or that I can show off,

або выпендрыцца.

I'm telling you these things because if a kid from South Central

Я кажу вам гэта, таму што калі хлопчык з Паўднёва-цэнтральнага,

who was about to be a gang member

які ледзь не стаўся бандзюком,

can grow up to be a National Geographic Explorer

можа дарасці да даследчыка National Geographic

and sit here in front of you and address you like I am today,

і сядзець тут перад вамі і прамаўляць, як я сёння,

then don't ever, ever in your life doubt what you can do.

то ніколі, ніколі не сумнявайцеся ў сваіх мажлівасцях.

At the end of the day, I do what I do because of my family.

Зрэшты, ўсё што я раблю, я раблю дзеля сваёй сям'і.

My family means the world to me

Мая сям'я -- гэта ўсё для мяне,

and from this day forward,

і пачынаючы з сённяшняга дня

each one of you in this room is part of that family.

кожны з вас у гэтай зале -- член маёй сям'і.

I want you go to away with that

Я хачу, каб вы вышлі адсюль з гэтай думкай,

and I'll leave it with this one quote,

і напрыканцы скажу толькі ячшэ адзін выраз,

which has driven me to this point:

які мяне натхніў:

"Once social change begins, it cannot be reversed.

"Калі сацыяльная змена пачалася, яе ўжо нельга звярнуць назад.

You cannot uneducate the person who has learned to read.

Вы не зможаце развучыць чалавека чытаць.

You cannot humiliate the person who feels pride.

Немагчыма зняважыць чалавека, які ведае, што такое гонар.

You cannot oppress the people who are not afraid anymore.

Вы не зможаце прыгнятаць людзей, якім больш не вядомы страх.

We have seen the future, and the future is ours."

Мы ўбачылі будучыню, і яна -- наша."

It's your future, it's our future,

Гэта -- ваша будучыня, гэта -- наша будучыня,

so go get 'em!

давайце ўзнімемся і пабачым яе!