Detention or Eco Club: Choosing your future - Juan Martinez

Bị kỉ luật hay tới câu lạc bộ sinh thái: Tự lựa chọn tương lai của bạn - Juan Martinez

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Translator: Linh Lê Reviewer: Đặng Phúc Mạnh Đạt

This might seem like a far-away place

Đây dường như là một nơi rất xa

in a far-away land.

ở một vùng đất cũng thật xa.

My house is right there in the middle.

Nhà tôi ở ngay kia, ở chính giữa.

This was 1992 L.A. Riots.

Nơi này là L.A Riots năm 1992

And I remember being 8 years old

Tôi nhớ khi đó tôi 8 tuổi

and looking out there

nhìn ra ngoài đó

and thinking to myself,

và tự nhủ,

"This is it, this is game over. I'm done."

"Hết rồi, mọi thứ kết thúc. Mình vậy là xong rồi."

The military came in,

Quân đội tiến vào,

the cops came in,

cảnh sát tới,

and I thought they were going to save us,

tôi nghĩ họ sẽ cứu chúng tôi

and for some reason they kept on pointing the guns at my people.

và vì lý do nào đó họ cứ chĩa súng vào chúng tôi.

So I grew up angry,

Tôi lớn lên trong giận dữ,

I grew up mad.

tôi lớn lên đầy thù hằn.

I struggled watching my parents pay rent at the end of the month.

Tôi chật vật nhìn cha mẹ trả tiền nhà mỗi cuối tháng.

Sometimes they had to take food out of their mouths

Đôi khi họ còn phải nhịn ăn

so that we, my two younger sisters and I, could eat.

để chúng tôi, tôi và 2 đứa em gái, có đồ ăn.

And the people that I saw taking care of their family

Và những người mà tôi thấy đang chăm sóc gia đình mình

and taking care of business were the gang members.

và lo việc kinh doanh đều là các đồng đảng

So I considered that as a career path,

Vậy là tôi coi đó như một sự nghiệp

not because they were the ones that,

không phải bởi họ là những người

you know, had the girls, had the cars,

bạn biết đấy, luôn chiếm được các cô gái, có xe ô tô,

it was because they were the ones who took care of their families.

mà bởi họ là những người chăm sóc gia đình

And I love my family enough to even to consider that as a possibility.

Và tôi yêu gia đình tôi đủ để cân nhắc con đường đó như một khả năng.

But it wasn't always bad.

Nhưng không phải lúc nào nó cũng tệ.

If you haven't put two and two together,

Nếu bạn chưa đoán được ra,

I'm a Dodgers fan.

Tôi là người hâm mộ đội Dodgers.

I like the Dodgers even more so

Tôi thích Dodgers hơn nữa

because Dodgers Stadium sits in the middle of the Elysian Park,

bởi sân vận động Dodgers nằm ngay giữa công viên Elysian,

one of the biggest parks in L.A.,

một trong những công viên lớn nhất L.A,

and I remember going out on the weekends with my family

và tôi nhớ những cuối tuần ra ngoài cùng gia đình

and for la carne asada and sharing our cultura

để ăn la carne asada và cùng chia sẻ cultura

and them taking me on trails

và họ sẽ dẫn tôi đi

and showing me all this amazing stuff that they knew.

cho tôi thấy những điều tuyệt vời mà họ biết.

I grew up, I went to Dorsey High School.

Tôi lớn lên, đi học trung học ở trường Dorsey.

You might not know Dorsey that much,

Bạn không biết Dorsey

but you might know Crenshaw High School.

nhưng chắc sẽ biết trường trung học Crenshaw.

Crenshaw and Dorsey are rival high schools,

Crenshaw và Dorsey là hai kình địch,

but they are more than just rivals

nhưng còn hơn là đối thủ

in the traditional sense of rival high schools,

thường thấy của các trường cạnh tranh nhau

they are the birth place of The Bloods and The Crips.

đây là nơi sinh ra hai băng đảng Bloods và Crips.

So I was in 9th grade detention,

Tôi bị kỉ luật khi học lớp 9,

and they gave me an ultimatum:

và họ đã đưa tôi một tối hậu thư:

They said, "Either you stay in detention,

Họ nói, "Hoặc là bị phạt,

or you go to this thing called Eco Club."

hoặc là đến nơi gọi là câu lạc bộ sinh thái."

And I said, "What?!? Eco Club?

Và tôi hỏi lại, "Cái gì cơ?!? Câu lạc bộ sinh thái?

Forget you!"

Quên đi!"

But I took a chance and I went over to Eco Club.

Nhưng tôi đã chấp nhận đến câu lạc bộ sinh thái

And the first thing that they said was,

Và thứ đầu tiên họ nói với tôi là,

"Grab a bag of seeds and let's go out."

"Lấy 1 túi hạt giống và cùng ra ngoài nào"

And I picked jalapeños

Và tôi lấy 1 túi ớt jalapenos

because I wanted to grill salsa for my mom at the end of that.

bởi tôi muốn nướng salsa cho mẹ tôi khi xong chuyện này.

And they tricked me!

Và họ lừa tôi!

Then all of a sudden, I started worrying about photosynthesis

Đột nhiên, tôi bắt đầu lo về sự quang hợp

and the pH balance,

và độ cân bằng pH,

and the UV radiation,

và bức xạ tia UV,

and all this different stuff that would make my jalapeños grow.

và tất cả những thứ khác sẽ giúp cây của tôi lớn lên.

At the end of that semester, they gave me an opportunity

Cuối kì học ấy, họ cho tôi một cơ hội

to go to the Teton Science Schools in Wyoming.

đi đến trường khoa học Teton ở Wyoming.

For a kid who has never been out of South Central,

Với 1 đứa trẻ chưa bao giờ ra khỏi miền trung nam

to see mountains for the first time,

nhìn thấy núi lần đầu,

to look up at the night sky and count,

nhìn lên trời đêm và đếm,

I couldn't even count, the stars.

tôi thậm chí không thể đếm hết, các vì sao

For the first time in my life at the age of 15

Lần đầu tiên trong đời tôi ở tuổi 15

I saw more stars than I could count.

tôi thấy nhiều ngôi sao hơn số mình có thể đếm.

I had to pinch myself and look at that shooting star

Tôi đã phải tự véo mình và nhìn lên ngôi sao băng ấy

and say, "No, that's not the ghetto bird coming up at me."

và nói, "Không phải, đó không phải con chim sắt đang bay đến."

And the ghetto bird, you won't find in the Audobon book,

Bạn không thể tìm nó trong sách của Audubon,

it's a police helicopter in case you don't know.

nó là trực thăng của cảnh sát nếu bạn chưa biết.

And I went back home and I found mentors and friends

Tôi trở về nhà và thấy thầy hướng dẫn và bạn bè

and family and people who supported me in this,

gia đình và mọi người đều ủng hộ tôi,

and in 2005, this guy named Richard Louv

và vào năm 2005, người đàn ông tên Richard Louv này

wrote a book called <i>Last Child in the Woods</i>,

đã viết cuốn sách "Last Child in the Woods",

and he coined a phrase called "nature-deficit disorder".

và hình thành thuật ngữ "rối loạn thiếu hụt tự nhiên".

It's not a medical term, don't worry,

Chả có gì y học ở đây đâu,

you don't have to take drugs for it,

bạn không cần phải uống thuốc,

it's an easy fix:

mà rất dễ để chữa nữa:

all you have to do is get outside.

tất cả những gì bạn phải làm là ra ngoài kết nối.

Because we have 7 billion people in the world today,

Bởi thế giới ngày nay có 7 tỉ người,

but if you were to put all those 7 billion people

nhưng nếu bạn đặt 7 tỉ người đó

shoulder-to-shoulder with each other,

vai kề vai nhau,

they could all fit in the city of L.A.

họ có thể lấp đầy thành phố L.A.

It's not necessarily that we are running out of space,

Chúng ta không cần phải hết không gian,

it's how we are using that space up.

mà là cách chúng ta sử dụng không gian ấy.

The average U.S. teenager now spends

Thanh thiếu niên Mỹ giờ thường dành

somewhere between 40 and 65 hours a week

khoảng từ 40 đến 65 giờ mỗi tuần

connected to some type of media device,

kết nối với các thiết bị truyền thông

some kind of technology.

các công nghệ gì đó.

That's a full-time job!

Đấy là 1 công việc toàn thời gian đó!

We're not saying that its bad,

Chúng ta không nói rằng nó xấu

we're just saying get out, have fun!

chúng ta chỉ muốn nói là hãy ra ngoài tận hưởng đi!

And I got together with some friends

Tôi cùng vài người bạn

and we created this thing called the "Natural Leaders Network".

chúng tôi tạo ra thứ gọi là "mạng lưới nhà lãnh đạo tự nhiên".

And we wanted to find out

Và chúng tôi muốn tìm ra

how other people are getting outside all over the world.

cách mà mọi người kết nối trên thế giới.

We thought it was just us here in the U.S.,

Chúng tôi tưởng rằng chỉ ở Mỹ này,

but no, no, it's all over the world.

nhưng không, không, nó xảy ra trên toàn thế giới.

And we started getting amazing things back:

Và chúng tôi bắt đầu nhận được những điều tuyệt vời trở lại:

the beaches,

các bãi biển,

the mountains,

những dãy núi,

in the middle of the city,

ngay giữa thành phố,

how people got out,

cách mà mọi người thoát ra,

just the pure joy of celebrating our connection with nature.

chỉ là niềm vui thuần khiết khi chúng ta kết nối với thiên nhiên.

And it all started with that one group.

Và nó đều bắt đầu từ đội nhóm đó.

I want to give you this new motivation

Tôi muốn cho bạn một động lực mới

about a new nature movement,

về một bước chuyển biến tự nhiên mới mẻ,

and 7 reasons for a new nature movement.

và 7 lý do cho sự chuyển biến tự nhiên mới này.

You can create your own reasons,

Bạn có thể tự tạo lý do,

but these are 7 reasons that we're talking about.

nhưng chúng ta sẽ bàn về 7 nguyên nhân sau

I'm going to speed up a little bit because of time.

Tôi sẽ nói nhanh hơn do thời gian hạn chế

But, take it from these kids, let's go get outside!

Nhưng, hãy học từ những đứa trẻ này, hãy cùng bước ra ngoài!

Last year I got to climb the grand Teton.

Năm ngoái tôi đi leo núi Grand Teton.

I went from being that kid from South Central

Tôi từ một đứa trẻ ở miền trung nam

realizing that somehow I was connected to those mountains,

nhận ra tôi có liên hệ với những dãy núi này,

that my community in South Central L.A. was connected to the mountains up there.

rằng cộng đồng của tôi ở trung nam L.A kết nối với những dãy núi trên đây

And it all made sense,

Và điều đó hoàn toàn có lý,

the world made sense to me.

thế giới có ý nghĩa với tôi

Science, and math, and history, and English,

Khoa học, và toán, và lịch sử, tiếng anh

and all the different things that were happening in this world

và tất cả những thứ khác đang xảy ra trên thế giới

made sense to me because of that.

đều có ý nghĩa với tôi nhờ điều đó.

I went out to be the first one to graduate from my family in high school.

Tôi trở thành người đầu tiên trong nhà tốt nghiệp cấp ba.

Tôi là người đầu tiên

I'm the first one.

I'm a National Geographic Explorer today.

Tôi giờ là nhà thám hiểm của National Geographic.

I do these amazing talks,

Có những bài nói hay,

and I'm not telling you these things so I can brag about it,

và tôi không nói để khoe,

or that I can show off,

hay để thể hiện,

I'm telling you these things because if a kid from South Central

tôi nói điều này vì nếu 1 đứa trẻ đến từ trung nam

who was about to be a gang member

mà suýt là thành viên băng đảng

can grow up to be a National Geographic Explorer

có thể lớn lên thành nhà thám hiểm tự nhiên

and sit here in front of you and address you like I am today,

và ở đây trước các bạn diễn thuyết thế này

then don't ever, ever in your life doubt what you can do.

thì đừng bao giờ nghi ngờ những gì bạn có thể làm trong đời.

At the end of the day, I do what I do because of my family.

Đến cuối cùng, tôi làm những điều này là vì gia đình.

My family means the world to me

Gia đình là tất cả của tôi

and from this day forward,

và từ ngày hôm nay

each one of you in this room is part of that family.

mỗi người trong phòng này đều là một phần của gia đình đó.

I want you go to away with that

Tôi muốn các bạn nhớ điều này

and I'll leave it with this one quote,

và tôi sẽ dừng với trích dẫn này,

which has driven me to this point:

câu nói đã đưa tôi tới đây:

"Once social change begins, it cannot be reversed.

"Một khi bắt đầu có sự thay đổi xã hội, mọi thứ sẽ không thể đảo ngược.

You cannot uneducate the person who has learned to read.

Bạn không thể làm một người đã học đọc không đọc nữa.

You cannot humiliate the person who feels pride.

Bạn không thể nhạo báng người vốn đã có sự kiêu hãnh.

You cannot oppress the people who are not afraid anymore.

Bạn không thể đàn áp người đã vốn không sợ hãi nữa.

We have seen the future, and the future is ours."

Chúng ta đã thấy được tương lai, và tương lai đó là của chúng ta."

It's your future, it's our future,

Đó là tương lai của bạn, của chúng ta,

so go get 'em!

vậy nên hãy đi đón chào nó đi!