Emily Oster: What do we really know about the spread of AIDS?

Translator: Lê Trường Minh Reviewer: KHÁNH PHẠM

Hôm nay tôi muốn nói về bệnh AIDS ở vùng Châu Phi hạ Sahara.

Và quý vị là những người có học thức cao,

nên chắc các bạn đã biết ít nhiều về AIDS.

So I want to talk to you today about AIDS in sub-Saharan Africa.

Các bạn hẳn đã biết rằng có khoảng 25 triệu người ở châu Phi

And this is a pretty well-educated audience,

đã nhiễm bệnh, và rằng AIDS là dịch bệnh của sự đói nghèo,

so I imagine you all know something about AIDS.

do đó nếu chúng ta có thể mang Châu Phi thoát khỏi nghèo đói, chúng ta cũng sẽ giảm thiểu được bệnh AIDS.

You probably know that roughly 25 million people in Africa

Nếu các bạn có tìm hiểu, hẳn đã biết Uganda ngày nay

are infected with the virus, that AIDS is a disease of poverty,

Uganda là nước duy nhất ở vùng Châu Phi hạ Sahara

đã thành công trong cuộc chiến chống lại dịch AIDS.

and that if we can bring Africa out of poverty, we would decrease AIDS as well.

If you know something more, you probably know that Uganda, to date,

Bằng chiến dịch kêu gọi không quan hệ tình dục trươc hôn nhân, chung thủy, và sử dụng bao cao su khi quan hệ --

is the only country in sub-Saharan Africa

that has had success in combating the epidemic.

còn gọi là chiến dịch ABC -- đã giúp giảm tỷ lệ nhiễm HIV trong những năm 90

Using a campaign that encouraged people to abstain, be faithful, and use condoms --

từ 15% xuống còn 6% chỉ trong vòng vài năm.

the ABC campaign -- they decreased their prevalence in the 1990s

Nếu bạn thường theo dõi các chính sách, chắc bạn cũng biết cách đây vài năm

from about 15 percent to 6 percent over just a few years.

tổng thống đã cam kết dành 15 triệu USD để chiến đấu chống lại dịch AIDS trong hơn 5 năm,

If you follow policy, you probably know that a few years ago

và phần lớn số tiền đó đang dùng cho các chương trình bắt mô phỏng mô hình của Uganda

the president pledged 15 billion dollars to fight the epidemic over five years,

bằng cách khuyến khích mọi người thay đổi hành vi nhằm giúp giảm dịch.

and a lot of that money is going to go to programs that try to replicate Uganda

Vì vậy, hôm nay tôi sẽ nói về một số điều

and use behavior change to encourage people and decrease the epidemic.

mà có thể bạn chưa biết về dịch AIDS,

và tôi sẽ đố các bạn về một số điều

mà bạn nghĩ là bạn đã biết rõ.

So today I'm going to talk about some things

Đầu tiên tôi sẽ nói về bài nghiên cứu của tôi,

that you might not know about the epidemic,

dưới góc nhìn của một nhà kinh tế về dịch AIDS.

and I'm actually also going to challenge

Tôi sẽ không nói nhiều về phần kinh tế.

some of these things that you think that you do know.

To do that I'm going to talk about my research

Tôi cũng sẽ không nhắc đến xuất khẩu hay giá cả.

as an economist on the epidemic.

Nhưng tôi sẽ sử dụng các công cụ và các quan niệm quen thuộc với các nhà kinh tế

And I'm not really going to talk much about the economy.

để nghĩ về các vấn đề truyền thống

I'm not going to tell you about exports and prices.

But I'm going to use tools and ideas that are familiar to economists

một phần của sức khỏe cộng đồng và dịch tễ học.

to think about a problem that's more traditionally

part of public health and epidemiology.

Theo tôi, cách làm vậy rất phù hợp với lối suy nghĩ một chiều này.

And I think in that sense, this fits really nicely with this lateral thinking idea.

Ở đây tôi đang dùng nguyên tắc học thuật để nghĩ về vấn đề của một ngành hàn lâm.

Here I'm really using the tools of one academic discipline

để nghĩ về những vấn đề của chuyên ngành khác.

Vì vậy, đầu tiên và trước hết, AIDS là một vấn đề nghiêng về chính quyền.

to think about problems of another.

So we think, first and foremost, AIDS is a policy issue.

Và chắc là hầu hết mọi người ở đây đều nghĩ về AIDS như thế.

And probably for most people in this room, that's how you think about it.

Nhưng tôi sẽ nói về những thông tin chính thức về dịch bệnh này.

But this talk is going to be about understanding facts about the epidemic.

Về cách suy nghĩ là dịch AIDS đã phát triển thế nào và con người đã đáp ứng dịch ra sao.

Mọi người chắc cảm thấy như tôi đang phớt lờ vấn đề chính sách,

It's going to be about thinking about how it evolves, and how people respond to it.

mà lẽ ra đấy mới là vấn đề quan trọng nhất,

nhưng tôi hy vọng mọi người sẽ tự kết luận được ở cuối bài trình bày này

I think it may seem like I'm ignoring the policy stuff,

là chúng ta sẽ không thể nào phát triển một chính sách hiệu quả

which is really the most important,

nếu chúng ta không thật sự hiểu rõ dịch AIDS hoạt động thế nào.

but I'm hoping that at the end of this talk you will conclude

Và điều đầu tiên tôi muốn nói,

that we actually cannot develop effective policy

điều đầu tiên mà tôi nghĩ là mọi người cần phải hiểu là:

unless we really understand how the epidemic works.

And the first thing that I want to talk about,

con người đã đáp ứng dịch thế nào?

the first thing I think we need to understand is:

Như đã biết, AIDS là lây lan qua đường tình dục, và giết bạn.

how do people respond to the epidemic?

Vậy điều này có nghĩa là ở những nơi có nhiều ca nhiễm AIDS,

So AIDS is a sexually transmitted infection, and it kills you.

vấn đề tình dục thật sự rất quan trọng.

So this means that in a place with a lot of AIDS,

there's a really significant cost of sex.

Nếu bạn là một người đàn ông khỏe mạnh sống ở Botswana, nơi có tỷ lệ nhiễm HIV là 30%,

If you're an uninfected man living in Botswana, where the HIV rate is 30 percent,

nếu bạn có thêm một bạn tình trong năm nay -- một bạn tình lâu dài, bạn gái, hay tình nhân --

if you have one more partner this year -- a long-term partner, girlfriend, mistress --

khả năng bạn sẽ chết trong 10 năm tới tăng thêm 3%.

Đó là một ảnh hưởng rất to lớn.

your chance of dying in 10 years increases by three percentage points.

Và vì thế chắc hẳn mọi người đều nghĩ rằng chúng ta nên giảm quan hệ tình dục.

Và trong thực tế, ở nhóm nam đồng tính ở Mỹ,

That is a huge effect.

And so I think that we really feel like then people should have less sex.

đã có sự thay đổi thật sự về giảm quan hệ tình dục vào những năm 80.

And in fact among gay men in the US

Vì thế khi điều tra nhóm tiêu biểu đặc biệt có nguy cơ cao này, họ đã được hỏi,

we did see that kind of change in the 1980s.

So if we look in this particularly high-risk sample, they're being asked,

"Trong vòng 2 tháng qua, bạn có quan hệ không an toàn với nhiều hơn một bạn tình không?"

"Did you have more than one unprotected sexual partner in the last two months?"

Trong giai đoạn từ năm 1984 đến 1988, biểu đồ giảm từ 85% xuống còn 55%.

Over a period from '84 to '88, that share drops from about 85 percent to 55 percent.

Đó là một sự thay đổi vô cùng to lớn trong một khoảng thời gian ngắn như thế.

Nhưng chúng ta không thấy sự thay đổi đó ở Châu Phi.

Chúng ta không có số liệu tốt như ở Mỹ, nhưng các bạn có thể nhìn thấy ở đây

It's a huge change in a very short period of time.

biểu đồ cho thấy tỷ lệ nam độc thân quan hệ tình dục trước hôn nhân,

We didn't see anything like that in Africa.

So we don't have quite as good data, but you can see here

và nam đã kết hôn có quan hệ ngoài hôn nhân,

the share of single men having pre-marital sex,

và sự thay đổi từ đầu những năm 90 đến cuối những năm 90,

or married men having extra-marital sex,

và cuối những năm 90 đến đầu những năm 2000. Dịch AIDS ngày càng tệ hơn.

and how that changes from the early '90s to late '90s,

Con người có nhiều hiểu biết hơn về AIDS.

and late '90s to early 2000s. The epidemic is getting worse.

Nhưng chúng ta thấy hầu như không có gì thay đổi trong hành vi tình dục.

People are learning more things about it.

We see almost no change in sexual behavior.

Tỷ lệ thay đổi rất nhỏ bé -- 2% -- hầu như không đáng kể.

These are just tiny decreases -- two percentage points -- not significant.

Điều này có vẻ khó hiểu. Nhưng tôi phải nói rằng điều này không hề đáng ngạc nhiên,

This seems puzzling. But I'm going to argue that you shouldn't be surprised by this,

và để hiểu vấn đề này, bạn phải nghĩ về y tế

theo cách một nhà kinh tế học nhìn nhận -- như là một khoản đầu tư.

and that to understand this you need to think about health

Nếu bạn là một kỹ sư phần mềm và bạn đang thử nghĩ là

the way than an economist does -- as an investment.

có nên thêm một số chức năng mới vào chương trình không,

So if you're a software engineer and you're trying to think about

thì điều quan trọng là nó sẽ tốn bao nhiêu tiền.

Điều quan trọng cũng cần phải xem xét là sẽ có lợi ích gì.

Và một phần của lợi ích là

whether to add some new functionality to your program,

bạn dự đoán chương trình sẽ hoạt động trong bao lâu.

it's important to think about how much it costs.

Nếu phiên bản số 10 sẽ được phát hành tuần sau,

It's also important to think about what the benefit is.

thì chẳng ích gì khi thêm chức năng vào phiên bản số 9.

And one part of that benefit is how much longer

Nhưng các quyết định về sức khỏe của bạn cũng y hệt như thế.

you think this program is going to be active.

Mỗi lần bạn ăn một củ cà rốt thay cho 1 cái bánh quy,

If version 10 is coming out next week,

there's no point in adding more functionality into version nine.

mỗi lần bạn đi đến phòng tập gym thay vì đi xem phim,

đều là một khoản đầu tư đáng giá vào sứ khỏe của bạn.

But your health decisions are the same.

Nhưng bạn muốn đầu tư bao nhiêu còn tùy thuộc vào

Every time you have a carrot instead of a cookie,

bạn nghĩ mình sẽ sống thêm được bao lâu,

every time you go to the gym instead of going to the movies,

ngay cả khi bạn không đầu tư gì.

that's a costly investment in your health.

AIDS cũng giống y như thế. Phải đánh đổi gì đó để tránh được AIDS.

But how much you want to invest is going to depend

on how much longer you expect to live in the future,

Con người rất thích quan hệ tình dục.

even if you don't make those investments.

AIDS is the same kind of thing. It's costly to avoid AIDS.

Nhưng kiêng tình dục thì có lợi về mặt lâu dài.

People really like to have sex.

But, you know, it has a benefit in terms of future longevity.

Nhưng tuổi thọ ở Châu Phi, dù không mắc bệnh AIDS đi nữa, cũng rất rất thấp:

ở nhiều vùng chỉ thọ được 40 hay 50 tuổi.

But life expectancy in Africa, even without AIDS, is really, really low:

Tôi nghĩ rất có thể, nếu chúng ta nghĩ đến điều trực giác mách bảo, và nghĩ về thực tế đó,

40 or 50 years in a lot of places.

điều đó có lẽ đã giải thích tại sao lại có ít sự thay đổi trong hành vi.

Nhưng ta cũng cần phải kiểm nghiệm lại.

I think it's possible, if we think about that intuition, and think about that fact,

Một cách để kiểm tra là nhìn vào các vùng ở Châu Phi và xem:

that maybe that explains some of this low behavior change.

có phải những người có tuổi thọ cao hơn thì hành vi thay đổi nhiều hơn?

But we really need to test that.

Và cách tôi làm để kiểm tra điều đó là,

And a great way to test that is to look across areas in Africa and see:

tôi sẽ xem xét các vùng với mức độ nhiễm sốt rét khác nhau.

do people with more life expectancy change their sexual behavior more?

Vì sốt rét cũng là một dịch bệnh gây chết người.

And the way that I'm going to do that is,

Sốt rét là dịch bệnh đã giết rất nhiều người lớn và trẻ em ở Châu Phi.

I'm going to look across areas with different levels of malaria.

Vì thế những người sống ở khu vực có nhiều dịch sốt rét

So malaria is a disease that kills you.

It's a disease that kills a lot of adults in Africa, in addition to a lot of children.

sẽ có tuổi thọ thấp hơn những người sống ở những vùng có dịch thấp.

Vì thế, có một cách để kiểm tra xem chúng ta có thể lý giải

And so people who live in areas with a lot of malaria

các thay đổi trong hành vi là do ảnh hưởng bởi sự khác nhau về tuổi thọ

are going to have lower life expectancy than people who live in areas with limited malaria.

là hãy xem có sự thay đổi nhiều hơn trong hành vi

So one way to test to see whether we can explain

ở những nơi có ít dịch sốt rét hơn hay không.

some of this behavior change by differences in life expectancy

Và đó là những gì đồ thị này cho thấy.

is to look and see is there more behavior change

Đồ thị này cho thấy -- ở những khu vực có dịch sốt rét thấp, trung bình, và cao --

in areas where there's less malaria.

So that's what this figure shows you.

điều gig xảy ra với số lượng bạn tình khi bạn tăng tỷ lệ nhiễm HIV.

This shows you -- in areas with low malaria, medium malaria, high malaria --

Nếu nhìn vào đường đồ thị màu xanh dương,

là những khu vực có dịch sốt rét ở mức độ thấp, bạn có thể thấy là

what happens to the number of sexual partners as you increase HIV prevalence.

số lượng bạn tình giảm rất nhiều

If you look at the blue line,

khi tỷ lệ nhiễm HIV tăng lên.

the areas with low levels of malaria, you can see in those areas,

Ở những vùng có dịch sốt rét ở mức trung bình, số bạn tình giảm một chút --

actually, the number of sexual partners is decreasing a lot

nhưng không nhiều như đường màu xanh dương. Và ở những khu vực có dịch sốt rét ở mức cao --

as HIV prevalence goes up.

Areas with medium levels of malaria it decreases some --

số bạn tình có tăng một chút, nhưng cũng không đáng kể.

it doesn't decrease as much. And areas with high levels of malaria --

Điều này không chỉ thể hiện qua dịch sốt rét.

actually, it's increasing a little bit, although that's not significant.

Phụ nữ trẻ sống ở nơi có tỷ lệ tử vong bà mẹ cao

ít thay đổi hành vi hơn khi đáp ứng HIV

This is not just through malaria.

hơn những phụ nữ trẻ sống ở nơi có tỷ lệ tử vong bà mẹ thấp.

Young women who live in areas with high maternal mortality

change their behavior less in response to HIV

Có những nguy cơ khác, và họ đáp ứng ít hơn với những hiểm họa còn tồn tại.

than young women who live in areas with low maternal mortality.

Vì vậy bằng những nguy cơ đó, tôi nghĩ chúng thể hiện rất nhiều về cách con người hành xử.

There's another risk, and they respond less to this existing risk.

Nó nói với chúng ta nhiều điều về việc tại sao chúng ta nhìn những sự thay đổi giới hạn trong ứng xử ở châu Phi.

cũng như vài điều về chính sách.

So by itself, I think this tells a lot about how people behave.

kể cả khi bạn chỉ quan tâm về dịch AIDS ở châu Phi,

It tells us something about why we see limited behavior change in Africa.

nó vẫn là một ý tưởng tốt để đầu tư vào dịch sốt rét.

But it also tells us something about policy.

trong công cuộc chống chất lượng không khí xuống cấp.

Even if you only cared about AIDS in Africa,

và cải thiện những tỉ lệ tử vong.

Bởi vì nếu các bạn cải thiện những thứ này,

it might still be a good idea to invest in malaria,

in combating poor indoor air quality,

thì các bạn chính là những người đang phát động phòng chống dịch AIDS b

in improving maternal mortality rates.

Because if you improve those things,

Nhưng nó cũng nói với chúng ta về một trong những nhân tố chúng ta đã đề cập trước đó.

then people are going to have an incentive to avoid AIDS on their own.

Chiến dịch giáo dục, giống như việc mà tổng thống đang tập trung ngân sách của ông ấy để thực hiện,

But it also tells us something about one of these facts that we talked about before.

có lẽ sẽ không đủ, ít nhất không phải một mình ông ấy,

nếu mọi người không cố gắng phòng tránh AIDS bằng chính sức học,

Education campaigns, like the one that the president is focusing on in his funding,

kể cả khi họ biết tất cả về bệnh dịch,

họ vẫn không thay đổi hành vi của mình.

may not be enough, at least not alone.

Vì vậy, những thứ khác tôi nghĩ họ học ở đây rằng AIDS đang không tự chữa lành,

If people have no incentive to avoid AIDS on their own,

Mọi người không thay đổi hành vi của họ đủ

even if they know everything about the disease,

they still may not change their behavior.

để giảm sự phát triển của dịch bệnh.

So the other thing that I think we learn here is that AIDS is not going to fix itself.

Vậy nên, chúng ta cần phải nghĩ về chính sách,

và thể loại chính sách nào sẽ có hiệu quả.

People aren't changing their behavior enough

to decrease the growth in the epidemic.

Và, một cách tuyệt vời để học về chính quyền là nhìn những gì nó làm việc được trong quá khứ.

Lí do mà chúng tôi biết là chiến dịch ABC

So we're going to need to think about policy

and what kind of policies might be effective.

đã từng hiệu quả ở Uganda là chúng ta có dữ liệu chắc chắn về tỉ lệ qua thời kì khác nhau.

And a great way to learn about policy is to look at what worked in the past.

Ở Uganda, chúng ta thấy tỉ lệ đã đi xuống,

The reason that we know that the ABC campaign

Chúng tối biết họ đã phát động chiến dịch này. Đó là cách chúng ta học về cách chúng hoạt động.

was effective in Uganda is we have good data on prevalence over time.

Đó không chỉ là nơi chúng ta có những sự can thiệp,

In Uganda we see the prevalence went down.

những nơi khác đã thiwr, vậy tại sao chúng ta không nhìn những nơi đó

We know they had this campaign. That's how we learn about what works.

và xem chuyện gì đã xảy ra với những số liệu vậy ?

It's not the only place we had any interventions.

Không may là, hầu như không có thông tin tốt nào,

Other places have tried things, so why don't we look at those places

and see what happened to their prevalence?

về tỉ lệ lây nhiễm HIV ở dân số châu Phi cho đến năm 2003,

Vậy giờ nếu tôi hỏi các bạn, "Tại sao các bạn không đi và tìm giúp tôi

Unfortunately, there's almost no good data

on HIV prevalence in the general population in Africa until about 2003.

tỉ lệ ở Burkina Faso năm 1991? "

Bạn tìm được trên Google, bạn Google, và bạn thấy,

So if I asked you, "Why don't you go and find me

thực ra thì những người đã qua kiểm tra ở Burkina Faso năm 1991

the prevalence in Burkina Faso in 1991?"

là những bệnh nhân hoa liễu và những bà mẹ đang mang thai,

You get on Google, you Google, and you find,

tỉ lệ mà không phải đại diện cho một nhóm người,

actually the only people tested in Burkina Faso in 1991

Sau đó, nếu bạn tìm hiểu thêm, bạn thấy một tỉ lệ nhỏ hơn về thứ đang được tiến hành,

are STD patients and pregnant women,

bạn cảm thấy thực sự đây là một năm cực kì tốt,

which is not a terribly representative group of people.

bởi vì trong một vài năm chỉ một nhóm người được kiểm tra là người nghiện ma túy cấp IV.

Then if you poked a little more, you looked a little more at what was going on,

nhưng thậm chí tệ hơn, một vài năm chỉ có người nghiện ma túy cấp IV,

you'd find that actually that was a pretty good year,

một vài năm chỉ có phụ nữ mang thai,

Chúng ta không có cách nào tưởng tượng chuyện gì xảy ra qua ngần ấy thời gian.

because in some years the only people tested are IV drug users.

Chúng ta không có những bài kiểm tra liên tục,

But even worse -- some years it's only IV drug users,

some years it's only pregnant women.

Bây giờ vào một vài năm trước, chúng ta thực sự đã làm những cuộc kiểm tra tốt.

We have no way to figure out what happened over time.

We have no consistent testing.

ở Kenya, Zambia, và một số quốc gia khác.

Now in the last few years, we actually have done some good testing.

Có một vài cuộc khảo sát thử nghiệm trong dân cư.

Nhưng chúng bỏ xa chúng ta một khoảng kiến thức lớn.

In Kenya, in Zambia, and a bunch of countries,

Vì vậy, tôi có thể chia sẻ vứi bạn về tỉ lệ ở Kenya năm 2003,

there's been testing in random samples of the population.

nhưng, tôi không thể nói với bạn về bất cứ gì về năm 1993 hay 1983,

But this leaves us with a big gap in our knowledge.

So I can tell you what the prevalence was in Kenya in 2003,

Vì vậy đây là vấn đề chính quyền. Đó là một vấn đề trong cuộc nghiên cứu của tôi.

but I can't tell you anything about 1993 or 1983.

Và tôi bắt đầu nghĩ về cách chúng ta hình tượng,

So this is a problem for policy. It was a problem for my research.

khoảng tỉ lệ HIV mà châu Phi đang chiếm trong quá khứ.

And I started thinking about how else might we figure out

Và tôi nghĩ rằng câu trả lời là, chúng ta có thể nhìn về những số liệu tử vong

what the prevalence of HIV was in Africa in the past.

và chúng ta có thể dùng số liệu tử vong mà chúng thể hiện trong quá khứ.

And I think that the answer is, we can look at mortality data,

Để bắt đầu, chúng ta sẽ dựa trên sự thật

rằng AIDS là một loại triệu chứng cụ thể,

and we can use mortality data to figure out what the prevalence was in the past.

Nó giết mọi người trong thời kỳ sung mãn nhất của họ,

Không nhiều triệu chứng được lưu lại cụ thể. Và bạn có thể thấy ở đây --

To do this, we're going to have to rely on the fact

that AIDS is a very specific kind of disease.

đây là biểu đồ về tỉ lệ tử theo lứa tuổi ở Botswana và Ai Cập.

It kills people in the prime of their lives.

Botswana là nơi có nhiều bệnh nhân AIDS,

Not a lot of other diseases have that profile. And you can see here --

Ai Cập là nơi không có AIDS.

this is a graph of death rates by age in Botswana and Egypt.

Và bạn thấy có những tỉ lệ tử giống nhau giữa trẻ con và người già.

Botswana is a place with a lot of AIDS,

Điều đó được cho rằng có mức độ phát triển giống nhau,

Egypt is a place without a lot of AIDS.

Nhưng ở vùng giữa, từ 20 đến 45 tuổi,

And you see they have pretty similar death rates among young kids and old people.

That suggests it's pretty similar levels of development.

tỉ lệ tử ở Botswana thì nhiều nhiều hơn Ai Cập rất nhiều.

But in this middle region, between 20 and 45,

Nhưng kể từ khi nhiều triệu chứng khác giết mọi người,

the death rates in Botswana are much, much, much higher than in Egypt.

chúng ta thực sự có thể quy chụp tử vong do HIV.

But since there are very few other diseases that kill people,

Nhưng vì mọi nguofi chết trong năm nay bởi AIDS đã nhiễm bệnh từ nhiều năm trước,

we can really attribute that mortality to HIV.

chúng ta có thể sử dụng dữ liệu tử vong để hình dung tỉ lệ nhiễm HIV trong quá khứ.

But because people who died this year of AIDS got it a few years ago,

Vì vậy nó xuất hiện, nếu bạn dùng kĩ thuật này,

bạn thực sự ước tính được tỉ lệ rất chặt chẽ.

we can use this data on mortality to figure out what HIV prevalence was in the past.

về thứ bạn nhận được từ kiểm tra khảo sát trong cộng đồng dân cư,

So it turns out, if you use this technique,

actually your estimates of prevalence are very close

nhưng chúng rất, rất khác số liệu mà UNAIDS đã nói với chúng tôi.

to what we get from testing random samples in the population,

Đây là phác đồ về tỉ lệ phần trăm được ước tính bởi UNAIDS.

but they're very, very different than what UNAIDS tells us the prevalences are.

và tỉ lệ phần trăm dựa trên tỉ lệ tử.

cho giai đoạn những năm cuối của thập niên 1990 ở 9 nước châu Phi.

So this is a graph of prevalence estimated by UNAIDS,

Như bạn thấy, hầu hết không có ngoại lệ,

and prevalence based on the mortality data

for the years in the late 1990s in nine countries in Africa.

ước tính của UNAIDS cao hơn nhiều so với những người tử vong - dựa trên những ước tính đã có.

You can see, almost without exception,

UNAIDS nói với chúng tôi rằng tỉ lệ HIV ở Zambia là 20%

the UNAIDS estimates are much higher than the mortality-based estimates.

mà tỉ lệ tử ước tính được đề xuất chỉ khoảng 5%.

UNAIDS tell us that the HIV rate in Zambia is 20 percent,

Và có những sai khác không đáng kể trong tỉ lệ tử vong.

Vậy đây là một cách khác chúng ta có thể thấy.

and mortality estimates suggest it's only about 5 percent.

Các bạn có thể thấy rằng tỉ lệ cao như UNAIDS đã nói.

chúng ta phải thực sự nhìn 60 chết trong 10000 người.

And these are not trivial differences in mortality rates.

So this is another way to see this.

hơn 20 người người chết trên 10000 người trong nhóm tuổi này.

You can see that for the prevalence to be as high as UNAIDS says,

Tôi đang nói ít thôi trong một phút này,

we have to really see 60 deaths per 10,000

về cách chúng ta sử dụng thể loại thông tin nàyđể học thứ gì đó

rather than 20 deaths per 10,000 in this age group.

là đang giúp chúng ta nghĩ về thế giới

Nhưng chúng cũng nói chúng ta rằng một trong những nhân tố

I'm going to talk a little bit in a minute

about how we can use this kind of information to learn something

tôi đã đề cập ở đầu có thể không đúng

Nếu bạn nghĩ rằng 25 triệu người đã bị nhiễm,

that's going to help us think about the world.

But this also tells us that one of these facts

Nếu bạn nghĩ con số của UNAIDS quá cao

that I mentioned in the beginning may not be quite right.

có thể hơn 10 hay 15 triệu.

If you think that 25 million people are infected,

Đó không có nghĩa AIDS không phải là vấn đề. Đó là vấn đề cực kì lớn.

if you think that the UNAIDS numbers are much too high,

maybe that's more like 10 or 15 million.

Nhưng nó không thể hiện rằng những số liệu đó có lẽ vẫn là nhỏ

It doesn't mean that AIDS isn't a problem. It's a gigantic problem.

Điều tôi thực sự muốn làm, là tôi muốn dùng những số liệu mới này,

But it does suggest that that number might be a little big.

để cố gắng hình dung điều gì khiến dịch AIDS phát triển tăng hay giảm

Và như tôi nói ở đầu, tôi không nói các bạn về xuất khẩu

What I really want to do, is I want to use this new data

Khi tôi bắt đầu làm việc trong lãnh vực này,

to try to figure out what makes the HIV epidemic grow faster or slower.

Tôi không nghĩ tất cả đều là về kinh tế,

And I said in the beginning, I wasn't going to tell you about exports.

nhưng rút cục vẫn phải quay lại nó.

When I started working on these projects,

Vì vậy tôi đang nói về xuất khẩu và giá cả

I was not thinking at all about economics,

Và tôi muốn nói mối quan hệ giữa kinh tế và các hoạt động,

but eventually it kind of sucks you back in.

So I am going to talk about exports and prices.

cụ thể là kinh tế và việc lây nhiễm HIV.

And I want to talk about the relationship between economic activity,

Vậy nên rõ ràng, với tư cách là một nhà kinh tế, tôi khá quen thuộc

in particular export volume, and HIV infections.

với sự thật là phát triển, là sự mở của ngoại thương.

thực sự tốt cho những nước đang phát triển

So obviously, as an economist, I'm deeply familiar

Tốt cho những con người đang cải thiện cuộc sống.

Nhưng sự mở cửa và gắn kết, có cái giá của nó

with the fact that development, that openness to trade,

is really good for developing countries.

khi chúng ta nghĩ về triệu chứng, tôi không nghĩ đây là một bất ngờ.

It's good for improving people's lives.

Vào thứ 4, tôi đã học từ Laurie Garett,

chúng ta chắc chắn đều nhiễm bệnh cảm cúm

But openness and inter-connectedness, it comes with a cost

when we think about disease. I don't think this should be a surprise.

và tôi không cần lo lắng về điều đó

On Wednesday, I learned from Laurie Garrett

nếu chúng ta không liên lạc gì với châu Á.

that I'm definitely going to get the bird flu,

and I wouldn't be at all worried about that

và HIV thực sự lên hệ cụ thể với sựu chuyên chở.

Dịch bệnh này đã được phát tán tới Mỹ

if we never had any contact with Asia.

And HIV is actually particularly closely linked to transit.

bởi một người quản lí trên chuyến bay

đã nhiễm bệnh ở châu Phi và mang về Mỹ.

The epidemic was introduced to the US

Và đó là khỏi điểm cho việc vùng phát dịch bệnh ở Mỹ.

by actually one male steward on an airline flight,

Ở Châu Phi, những nhà dịch tễ học đã chú ý trong khoảng thiwfi gian rất dài

who got the disease in Africa and brought it back.

And that was the genesis of the entire epidemic in the US.

những tài xế xe tải và những người nhập cư dễ nhiễm hơn người khác.

In Africa, epidemiologists have noted for a long time

Những khu vực với rất nhiều hoạt động kinh tế --

với nhiều con đường, với nhiều khu thành thị

that truck drivers and migrants are more likely to be infected than other people.

những khu vực ấy có tỉ lệ cao hơn nơi khác.

Nhưng đó thực sự không có ý nghĩa gì

Areas with a lot of economic activity --

with a lot of roads, with a lot of urbanization --

nếu chúng ta xuất khẩu nhiều hơn, giao thương nhiều hơn, nghĩa là chúng ta đang gia tăng tỉ lệ nhiễm bệnh.

those areas have higher prevalence than others.

But that actually doesn't mean at all

Bằng việc dùng những dữ liệu mới này, dùng những thông tin về tỉ lệ thông qua thời gian,

that if we gave people more exports, more trade, that that would increase prevalence.

chúng ta thực sự xem xét chúng. Và vì vậy nó trông giống như --

By using this new data, using this information about prevalence over time,

may thay, tôi nghĩ - có vẻ như là 1 trường họp

mà mọi thứ có liên quan tích cực.

we can actually test that. And so it seems to be --

Càng nhiều xuất khẩu là càng nhiều dịch AIDS. Và ảnh hưởng thực sự lớn.

fortunately, I think -- it seems to be the case

that these things are positively related.

Vì vậy dữ liệu mà tôi có một đề nghị nếu các bạn định gấp đôi sản lượng xuất khẩu,

More exports means more AIDS. And that effect is really big.

sẽ tăng gấp 4 lần trường hợp nhiễm bệnh mới.

So the data that I have suggests that if you double export volume,

Vậy nên, đây là những gợi ý quan trọng cho việc dự đoán và cho chính quyền.

it will lead to a quadrupling of new HIV infections.

Từ một hướng nghĩ dự đoán, nếu chúng ta biết nơi thương mại có thể thay đổi,

So this has important implications both for forecasting and for policy.

ví dụ, vì sự phát triển của người Châu Phi và những cơ hội đóng phim

hoặc những chính sách khác khuyến khích giao thương,

From a forecasting perspective, if we know where trade is likely to change,

for example, because of the African Growth and Opportunities Act

Chúng ta thực sự có thể nghĩ về khu vực có thể phơi nhiễm nặng HIV

or other policies that encourage trade,

we can actually think about which areas are likely to be heavily infected with HIV.

Và chúng ta có thể đi và cố gắng có những phương pháp ngăn ngữa ưu tiên ở đó.

Tương tự vậy, khi chúng ta phát triển những chính sách để cố gắng khích lệ xuất khẩu,

And we can go and we can try to have pre-emptive preventive measures there.

Nếu chúng ta biết đó là với bên ngoài,

những lưu ý bổ sung sẽ diễn ra như khi chúng ta tăng lượng xuất khẩu hàng hóa.

Likewise, as we're developing policies to try to encourage exports,

chúng ta có thể nghĩ về những quyền lợi mà từng loại chính sách có.

if we know there's this externality --

Nhưng nó cũng nói chúng ta vài điều về một trong những thứ mà chúng ta nghĩ chúng ta biết.

this extra thing that's going to happen as we increase exports --

Mặc dù đó là trường hợp đói nghèo dẫn tới AIDS,

we can think about what the right kinds of policies are.

trong tình hình châu Phi đang nghèo đói và có rất nhiều nạn nhân AIDS.

But it also tells us something about one of these things that we think that we know.

Even though it is the case that poverty is linked to AIDS,

Thật sự là cần thiết khi cải thiện sự nghèo khó -- ít nhất là những bước tiến nhỏ.

khi tăng sản lượng xuất khẩu và cải thiện sự phát triển --

in the sense that Africa is poor and they have a lot of AIDS,

Không cần thiết trong trường hợp dẫn đến

it's not necessarily the case that improving poverty -- at least in the short run,

giảm thiểu tỉ lệ phơi nhiễm HIV.

Vậy nên qua đây tôi đã đề cập vài lần

that improving exports and improving development --

trường hợp đặc biệt ở Uganda, và sự thật là

it's not necessarily the case that that's going to lead

to a decline in HIV prevalence.

đó là quốc gia duy nhất ở vùng hạ Saharan châu Phi mà thành công trong việc phòng ngừa.

So throughout this talk I've mentioned a few times

Việc đó đã được báo rộng rãi.

the special case of Uganda, and the fact that

it's the only country in sub-Saharan Africa with successful prevention.

Đã được bắt chước ở Kenya, Tanzania, và Nam Phi cũng như nhiều nơi khác.

It's been widely heralded.

It's been replicated in Kenya, and Tanzania, and South Africa and many other places.

Nhưng bây giờ tôi thực sự muốn đặt ra câu hỏi

Bởi vì đó là đúng khi tỉ lệ giảm sút

But now I want to actually also question that.

ở Uganda tỏng thập niên 1990. Đúng khi họ có một chiến dịch giáo dục.

Because it is true that there was a decline in prevalence

in Uganda in the 1990s. It's true that they had an education campaign.

Nhưng thực sự có vài điều đã xảy ra ở Uganda thời điểm đó.

Giá cà phê giảm đột ngột.

But there was actually something else that happened in Uganda in this period.

Cà phê là nguồn xuất khẩu chính ở Uganda.

Lượng xuất khẩu của hị đi xuống rất nhiều trong những năm đầu thập niên 1990 -- và thực sự đường biểu đồ đã đi xuống.

There was a big decline in coffee prices.

Coffee is Uganda's major export.

thật sự, thật sự chặt chẽ với việc giảm thiểu người nhiễm HIV.

Their exports went down a lot in the early 1990s -- and actually that decline lines up

Vậy, bạn có thể thấy hai chuỗi sự kiện sau đây --

really, really closely with this decline in new HIV infections.

đường màu đen là giá trị xuất khẩu, đường màu đỏ là người mới bị nhiễm HIV.

bạn thấy rằng cả hai đều đang tăng lên.

So you can see that both of these series --

Bắt đầu từ năm 1987 chúng đi xuống đáng kể.

Và sau đó thực sự chạy vượt qua những đường khác.

the black line is export value, the red line is new HIV infections --

tăng một chút sau một thập kỷ

you can see they're both increasing.

Vì vậy nếu bạn kêt hợp trực giác trong số liệu này,

Starting about 1987 they're both going down a lot.

với một vài dữ liệu tôi đã nói trước đó,

And then actually they track each other

a little bit on the increase later in the decade.

ở khaorng giữa 25 và 50 %

So if you combine the intuition in this figure

của tỉ lệ phần trăm giảm sút ở Uganda

with some of the data that I talked about before,

it suggests that somewhere between 25 percent and 50 percent

thực sự đã xảy ra thậm chí không có bất kỳ chiến dịch giáo dục nào.

Nhưng điều đó quan trọng cho chính sách.

of the decline in prevalence in Uganda

Chúng tôi đang trả rất nhiều tiền để cố gắng mô phỏng theo chiến dịch này.

actually would have happened even without any education campaign.

Và nếu chỉ có 50% hiệu quả như chúng tôi mong đợi

thì sẽ có sự sắp xếp những thứ khác.

But that's enormously important for policy.

Có lẽ chúng tôi sẽ đầu tư nhiều tiền hơn vào thay vì

We're spending so much money to try to replicate this campaign.

And if it was only 50 percent as effective as we think that it was,

cố gắng thay đổi tỉ lệ vận chuyển bằng việc đổi xử với những triệu chứng theo giới tính.

then there are all sorts of other things

Cố gắng thay đổi chúng bằng việc khuyến khích cắt da quy đầu ở nam giới.

maybe we should be spending our money on instead.

Có rất nhiều thứ chúng tôi nghĩ để làm.

Trying to change transmission rates by treating other sexually transmitted diseases.

Và có thể chúng nói với chúng tôi rằng chúng tôi đáng lẽ nghĩ nhiều hơn về chúng.

Trying to change them by engaging in male circumcision.

There are tons of other things that we should think about doing.

Tôi hy vọng rằng trong 16 phut vừa qua tôi đã nói với các bạn những điều các bạn chưa biết về AIDS,

And maybe this tells us that we should be thinking more about those things.

và tôi hy vọng rằng Tôi đã giải đáp một chút thắc mắc của các bạn.

Một vài thứ các bạn có thể đã biết.

I hope that in the last 16 minutes I've told you something that you didn't know about AIDS,

Và tôi hy vọng rằng tôi đã thuyết phục được các bạn, có thể

rằng hiểu thêm về dịch bệnh rất quan trọng.

and I hope that I've gotten you questioning a little bit

để nghĩ về các chính sách.

some of the things that you did know.

Nhưng hơn thế, bạn biết, đó là những kiến thức hàn lâm.

And I hope that I've convinced you maybe

Và khi tôi rời khỏi đây, tôi sẽ quay trở lại,

that it's important to understand things about the epidemic

in order to think about policy.

và ngồi trong phòng làm việc nhỏ bé, cùng với máy tính của tôi, và những dữ liệu.

Và thứ lý thú nhất

But more than anything, you know, I'm an academic.

And when I leave here, I'm going to go back

là mỗi lần tôi nghĩ về công trình này, đều có rất nhiều thắc mắc,

and sit in my tiny office, and my computer, and my data.

Có nhiều thứ tôi nghĩ rằng tôi muốn làm.

Và chúng thật sự, thật sự tuyệt khi ở đây

And the thing that's most exciting about that

tôi chắc rằng những câu hỏi mà các bạn ở đay có

is every time I think about research, there are more questions.

và, rất khác so với những câu hỏi tôi tự đặt ra cho bản thân

There are more things that I think that I want to do.

Và tôi háo hức nghe xem chúng là gì.

And what's really, really great about being here

is I'm sure that the questions that you guys have

are very, very different than the questions that I think up myself.

And I can't wait to hear about what they are.

So thank you very much.