Chris Abani: On humanity | TED

Translator: Phuong Quach Reviewer: My Linh Le

Tôi vừa nghe một chuyện cười về Bond Emeruwa.

Tôi vừa ăn trưa với ông ấy xong,

và một phóng viên người Nigeria tới, chuyện dễ hiểu

I just heard the best joke about Bond Emeruwa.

nếu bạn từng xem một bộ phim James Bond --

I was having lunch with him just a few minutes ago,

phóng viên người Nigeria tới hỏi,

and a Nigerian journalist comes -- and this will only make sense

"Aha, chúng ta lại gặp nhau, ngài Bond!''

if you've ever watched a James Bond movie --

(Cười)

and a Nigerian journalist comes up to him and goes,

Thật tuyệt.

Tôi có một vài mẫu giấy nhỏ ở đây,

"Aha, we meet again, Mr. Bond!"

(Laughter)

chủ yếu vì tôi là người Nigeria và nếu bạn để tôi một mình,

It was great.

tôi sẽ nói liên tục trong vòng hai giờ.

So, I've got a little sheet of paper here,

Tôi chỉ muốn nói là: Chào buổi chiều, buổi tối tốt lành.

mostly because I'm Nigerian and if you leave me alone,

I'll talk for like two hours.

Những ngày qua thật là không thể tin nổi.

I just want to say good afternoon, good evening.

Khoảng thời gian khó khăn đã qua. Tôi muốn cảm ơn Emeka và Chris.

Nhưng, quan trọng nhất, những con người thầm lặng đằng sau TED

It's been an incredible few days.

It's downhill from now on. I wanted to thank Emeka and Chris.

mà bạn chỉ có thể thấy họ vụt qua quanh đây

But also, most importantly, all the invisible people behind TED

sắp xếp không gian để có cuộc nói chuyện đa dạng và thiết thực.

that you just see flitting around the whole place

Điều này thực sự đáng kinh ngạc.

that have made sort of this space for such a diverse and robust conversation.

Tôi từng nằm lẫn trong khán giả ở đây.

Tôi là một nhà văn, và tôi cũng đã xem mọi người trên màn chiếu

It's really amazing.

nhà khoa học và nhân viên ngân hàng, và tôi có chút cảm thấy

I've been in the audience.

I'm a writer, and I've been watching people with the slide shows

mình như là một rapper trong buổi lễ Bar mitzvah.

and scientists and bankers, and I've been feeling a bit

(Cười)

Tôi phải nói gì đây?

like a gangsta rapper at a bar mitzvah.

Hôm qua tôi có xem Jane (Goodall),

(Laughter)

tôi thấy rất hay và khi tôi xem

Like, what have I got to say about all this?

những thước phim đáng kinh ngạc về tinh tinh, tôi đã nghĩ,

And I was watching Jane [Goodall] yesterday,

''Tuyệt. Nếu bọn chúng biết nói, bạn biết đấy? Chúng sẽ nói gì nhỉ?''

and I thought it was really great, and I was watching

those incredible slides of the chimpanzees, and I thought,

Ý nghĩ đầu tiên của tôi: ''Đó là George Bush.''

"Wow. What if a chimpanzee could talk, you know? What would it say?"

Nhưng sau đó tôi nghĩ: "Tại sao lại xúc phạm những con tinh tinh?''

My first thought was, "Well, you know, there's George Bush."

Tôi đoán là mình dính thẻ xanh rồi.

But then I thought, "Why be rude to chimpanzees?"

(Cười)

Có rất nhiều câu chuyện kể về Châu Phi.

I guess there goes my green card.

Và gần đây tôi càng thấy rõ ràng rằng

(Laughter)

There's been a lot of talk about narrative in Africa.

chúng ta đang nói những câu chuyện tin tức về Châu Phi;

And what's become increasingly clear to me is that

không hẳn là về những người Châu Phi.

Quan trọng là nói lên điểm khác biệt, vì nếu tin tức cứ lan truyền,

we're talking about news stories about Africa;

40% người Mĩ không thể -- hoặc không thể trả nổi tiền bảo hiểm y tế

we're not really talking about African narratives.

And it's important to make a distinction, because if the news is anything to go by,

hoặc không có bảo hiểm y tế đầy đủ,

40 percent of Americans can't -- either can't afford health insurance

và có tống thống mà, dù cho vướng phải

sự phản đối của hàng triệu công dân -- thậm chí là Quốc Hội --

or have the most inadequate health insurance,

tiếp tục theo đuổi một cuộc chiến vô nghĩa.

and have a president who, despite the protest

Nếu tin tức lan đi,

of millions of his citizens -- even his own Congress --

nước Mĩ đã nói đúng về Zimbabwe thì sao?

continues to prosecute a senseless war.

Điều này không phải thật, phải không?

So if news is anything to go by,

the U.S. is right there with Zimbabwe, right?

Nói về chiến tranh, bạn gái tôi có áo thun đẹp

có hàng chữ "Ném bom vì hòa bình cũng giống như làm tình vì trinh tiết."

Which it isn't really, is it?

And talking about war, my girlfriend has this great t-shirt

Thật ngạc nhiên, phải không?

that says, "Bombing for peace is like fucking for virginity."

Sự thật là, tất cả những gì chúng ta biết về nước Mỹ,

It's amazing, isn't it?

The truth is, everything we know about America,

mọi thứ người Mỹ biết về chính họ,

không phải từ tin tức.

Tôi sống ở đây.

Tôi không về nhà vào cuối ngày và nghĩ,

everything Americans come to know about being American,

"Ồ, tôi cũng biết mình là ai,

isn't from the news.

bởi vì Thời báo Phố Wall nói rằng thị trường chứng khoán

I live there.

We don't go home at the end of the day and think,

đóng cửa nhiều lần thời điểm này."

"Well, I really know who I am now

Những gì ta biết về nguồn gốc của mình từ câu chuyện kể.

because the Wall Street Journal says that the Stock Exchange

Nó đến từ những quyển tiểu thuyết, phim ảnh, tạp chí thời trang.

closed at this many points."

Nó đến từ văn hóa chung.

What we know about how to be who we are comes from stories.

Nói cách khác, nó là tác nhân của trí tưởng tượng

It comes from the novels, the movies, the fashion magazines.

thật sự định hình chúng ta là ai. Và điều quan trọng để nhớ nó,

It comes from popular culture.

vì ở Châu Phi

In other words, it's the agents of our imagination

who really shape who we are. And this is important to remember,

những câu hỏi phức tạp chúng tôi muốn hỏi

because in Africa

ý nghĩa của chúng là gì cũng đã được hỏi

từ những bức vẽ trên đá của người San,

the complicated questions we want to ask about

qua thiên anh hùng ca Sundiata của Mali, cho tới văn học cận đại.

what all of this means has been asked

from the rock paintings of the San people,

Nếu bạn muốn biết về Châu Phi, hãy đọc văn học --

through the Sundiata epics of Mali, to modern contemporary literature.

không chỉ "Quê hương tan rã", vì chuyện sẽ giống như khi nói,

If you want to know about Africa, read our literature --

"Tôi từng đọc 'Cuốn theo chiều gió' nên tôi biết mọi thứ về nước Mĩ."

and not just "Things Fall Apart," because that would be like saying,

Điều đó rất quan trọng.

Có một bài thơ của Jack Gilbert tên là "Phương ngữ của trái tim bị lãng quên."

"I've read 'Gone with the Wind' and so I know everything about America."

Ông nói, "Khi bảng chữ của người Sumeria được dịch ra lần đầu tiên,

That's very important.

There's a poem by Jack Gilbert called "The Forgotten Dialect of the Heart."

mọi người cứ nghĩ chúng là kỉ lục kinh doanh.

He says, "When the Sumerian tablets were first translated,

Nhưng nếu chúng chỉ là thơ và thánh ca?

Tình yêu của tôi giống như 12 con dê của người Ethiopia

they were thought to be business records.

vẫn đang đứng dưới ánh nắng mặt trời.

But what if they were poems and psalms?

My love is like twelve Ethiopian goats

Máy ép thủy lực là những gì cơ thể tôi muốn nói đến cơ thể của bạn.

standing still in the morning light.

Hươu cao cổ là niềm hi vọng trong bóng tối."

Shiploads of thuja are what my body wants to say to your body.

Điều này quan trọng.

Nó quan trọng vì đọc nhầm thật sự là cơ hội

Giraffes are this desire in the dark."

dành cho sự phức tạp và thời cơ.

Kinh thánh Igbo đầu tiên được dịch sang tiếng Anh

This is important.

It's important because misreading is really the chance

vào những năm 1800, bởi cha xứ Crowther,

for complication and opportunity.

một người Yoruba.

The first Igbo Bible was translated from English

Quan trọng để hiểu rằng Igbo là ngôn ngữ có nhiều âm,

họ sẽ nói từ "igwe" và "igwe":

in about the 1800s by Bishop Crowther,

who was a Yoruba.

And it's important to know Igbo is a tonal language,

đánh vần giống nhau, một từ có nghĩa là "bầu trời" hay "thiên đường"

and so they'll say the word "igwe" and "igwe":

một từ có nghĩa là "xe đạp" hay "sắt".

same spelling, one means "sky" or "heaven,"

Nên quyển "Chúa trên thiên đường được các thiên thần vây quanh"

and one means "bicycle" or "iron."

được dịch là --

[Igbo].

So "God is in heaven surrounded by His angels"

Vì nhiều lí do, ở Cameroon, khi họ cố gắng

was translated as --

dịch kinh ra thổ ngữ cho người Cameroon,

[Igbo].

họ đã chọn bản Igbo.

Tôi không định đưa bạn bản dịch thổ ngữ;

And for some reason, in Cameroon, when they tried

tôi sẽ dịch sang tiếng Anh chuẩn.

to translate the Bible into Cameroonian patois,

Về cơ bản, phần kết là "Chúa trên chiếc xe đạp cùng các thiên thần."

they chose the Igbo version.

And I'm not going to give you the patois translation;

I'm going to make it standard English.

Basically, it ends up as "God is on a bicycle with his angels."

Điều này rất hay, vì ngôn ngữ là thứ phức tạp.

Chúng ta thường nghĩ ngôn ngữ phản ánh

This is good, because language complicates things.

thế giới ta sống, và tôi nhận ra điều đó không đúng.

Ngôn ngữ thật sự tạo nên thế giới chúng ta sống.

You know, we often think that language mirrors

the world in which we live, and I find that's not true.

Ngôn ngữ không phải; những thứ không có

The language actually makes the world in which we live.

giá trị có thể thay đổi; chúng ta gán cho chúng một giá trị.

Và ngôn ngữ không thể được hiểu trong sự trừu tượng của nó.

Language is not -- I mean, things don't have

Nó chỉ có thể được hiểu trong một câu chuyện,

any mutable value by themselves; we ascribe them a value.

và mọi thứ, tất cả nằm trong câu chuyện.

And language can't be understood in its abstraction.

Và quan trọng là phải nhớ điều đó,

It can only be understood in the context of story,

vì nếu không thì chúng ta trở thành phi lịch sử rồi.

and everything, all of this is story.

Chúng ta từng có nhiều cuộc diễu hành ý tưởng tuyệt vời ở đây.

And it's important to remember that,

because if we don't, then we become ahistorical.

Nhưng chúng không hề mới đối với Châu Phi.

Nigeria giành độc lập vào năm 1960.

We've had a lot of -- a parade of amazing ideas here.

Lần đầu tiên khả năng độc lập được đưa ra thảo luận

But these are not new to Africa.

Nigeria got its independence in 1960.

là vào năm 1922, sau cuộc nổi loạn thị trường của phụ nữ Aba.

The first time the possibility for independence was discussed

Vào năm 1967, giữa cuộc nội chiến Biafra - Nigeria,

was in 1922, following the Aba women's market riots.

bác sĩ Njoku-Obi phát minh ra vắc-xin chống dịch tả.

In 1967, in the middle of the Biafran-Nigerian Civil War,

Bạn biết đấy, chuyện đáng nhớ là

vì nói cách khác, kể từ 10 năm,

Dr. Njoku-Obi invented the Cholera vaccine.

chúng ta sẽ quay lại đây để kể chuyện này lần nữa.

So, you know, the thing is to remember that

Nên điều tôi muốn nói không hẳn là --

because otherwise, 10 years from now,

we'll be back here trying to tell this story again.

vấn đề không phải ở những chuyện được kể

So, what it says to me then is that it's not really --

hay chuyện nào được kể,

vấn đề nằm ở chỗ lòng nhân đạo

the problem isn't really the stories that are being told

mà chúng ta có ý định làm phức tạp câu chuyện lên,

or which stories are being told,

và đó thật sự là mấu chốt vấn đề.

the problem really is the terms of humanity

Để tôi kể bạn nghe chuyện đùa của người Nigeria.

that we're willing to bring to complicate every story,

Dù gì đó cũng chỉ là một chuyện đùa.

and that's really what it's all about.

Có Tom, Dick và Harry và họ đang làm việc tại công trường.

Let me tell you a Nigerian joke.

Tom mở hộp đồ ăn trưa và có cơm trong đó,

Well, it's just a joke, anyway.

So there's Tom, Dick and Harry and they're working construction.

và anh ta khoe khoang, "20 năm,

vợ tôi luôn làm cơm trưa cho tôi.

And Tom opens up his lunch box and there's rice in it,

Nếu ngày mai cô ấy tiếp tục, tôi sẽ

tự nhảy khỏi tòa nhà này để tự sát."

and he goes on this rant about, "Twenty years,

Và Dick và Harry lặp lại chuyện này.

my wife has been packing rice for lunch.

Hôm sau, Tom mở hộp cơm trưa, lại là cơm,

If she does it again tomorrow, I'm going to throw myself

nên anh ta nhảy lầu tự sát,

off this building and kill myself."

và Tom, Dick và Harry theo sau.

And Dick and Harry repeat this.

Cuộc điều tra bắt đầu, vợ của Tom và

The next day, Tom opens his lunchbox, there's rice,

vợ của Dick bị điên.

so he throws himself off and kills himself,

Họ ước họ đã không làm cơm hộp.

and Tom, Dick and Harry follow.

Nhưng vợ của Harry khá lúng túng, vì cô ấy nói, "Bạn biết đó,

And now the inquest -- you know, Tom's wife

Harry từng đem hộp cơm trưa của mình trong suốt 20 năm trời."

and Dick's wife are distraught.

They wished they'd not packed rice.

(Cười)

But Harry's wife is confused, because she said, "You know,

Harry had been packing his own lunch for 20 years."

Trò đùa vô hại, khi tôi được nghe lúc nhỏ ở Nigeria,

(Laughter)

được kể về Igbo, Yoruba và Hausa,

This seemingly innocent joke, when I heard it as a child in Nigeria,

mà từ Hausa tức là Harry.

Có vẻ lạ khi trò đùa bi kịch về Harry

was told about Igbo, Yoruba and Hausa,

trở thành hình thức để truyền bá sự thù ghét dân tộc thiểu số.

with the Hausa being Harry.

So what seems like an eccentric if tragic joke about Harry

Bố tôi được học ở Cork, tại đại học Cork, vào những năm 50s.

becomes a way to spread ethnic hatred.

Thật ra, mỗi lần tôi đọc về Ireland,

nhiều người khiến tôi hiểu nhầm và họ nói,

My father was educated in Cork, in the University of Cork, in the '50s.

"Ôi, đây là Chris O'Barney từ Cork."

Nhưng anh ta cũng ở Oxford vào những năm 50s,

In fact, every time I read in Ireland,

people get me all mistaken and they say,

tuy lớn lên từ nhỏ ở Nigeria,

"Oh, this is Chris O'Barney from Cork."

bố tôi từng nói với tôi, "Con không bao giờ được ăn hay uống

But he was also in Oxford in the '50s,

ở nhà của người Yoruba vì họ sẽ đầu độc con."

and yet growing up as a child in Nigeria,

my father used to say to me, "You must never eat or drink

Giờ tôi thấy hợp lí khi tôi nghĩ lại,

in a Yoruba person's house because they will poison you."

vì nếu bạn biết bố tôi,

bạn cũng sẽ muốn đầu độc ông ấy,

It makes sense now when I think about it,

because if you'd known my father,

you would've wanted to poison him too.

(Cười)

(Laughter)

Tôi được sinh ra vào năm 1966, thời buổi đầu

So I was born in 1966, at the beginning

của cuộc nội chiến Biafra-Nigeria, và nó kết thúc sau đó 3 năm.

of the Biafran-Nigerian Civil War, and the war ended after three years.

Rồi tôi lớn lên ở trường và chính phủ liên bang

không muốn chúng tôi được học lịch sử về chiến tranh,

And I was growing up in school and the federal government

vì họ nghĩ có lẽ nó sẽ khiến chúng tôi

didn't want us taught about the history of the war,

phát động một thế hệ mới nổi loạn.

because they thought it probably would make us

Tôi có một giáo viên rất sáng tạo, một người Hồi giáo Pakistan,

generate a new generation of rebels.

ông đã muốn dạy chúng tôi về chiến tranh.

So I had a very inventive teacher, a Pakistani Muslim,

Nên ông đã dạy chúng tôi lịch sử cuộc tàn sát người Do Thái,

who wanted to teach us about this.

So what he did was to teach us Jewish Holocaust history,

và quanh quẩn với sách và hình ảnh những người ở Auschwitz,

and so huddled around books with photographs of people in Auschwitz,

tôi đã học lịch sử buồn của dân tộc tôi

qua lịch sử buồn của dân tộc khác.

I learned the melancholic history of my people

Ý tôi là, bức tranh này -- đúng là bức tranh này.

through the melancholic history of another people.

Một người Hồi giáo Pakistan dạy lịch sử cuộc tàn sát người Do Thái

I mean, picture this -- really picture this.

cho trẻ em Igbo.

Câu chuyện có tác động mạnh.

A Pakistani Muslim teaching Jewish Holocaust history

Câu chuyện dễ dàng thay đổi và không thuộc về ai.

Và không có gì đáng ngạc nhiên

to young Igbo children.

khi tiểu thuyết đầu tiên của tôi khi tôi 16 tuổi là về Neo-Nazis

Story is powerful.

Story is fluid and it belongs to nobody.

tiếp quản Nigeria để thành lập Đệ Tứ Quốc Xã.

And it should come as no surprise

Chuyện hoàn toàn hợp lí.

that my first novel at 16 was about Neo-Nazis

Và họ đã định thổi phồng những mục tiêu chiến lược

taking over Nigeria to institute the Fourth Reich.

và kiểm soát toàn quốc, và họ đã thất bại

It makes perfect sense.

bởi James Bond người Nigeria tên là Coyote Williams,

And they were to blow up strategic targets

và thợ săn phát xít người Do Thái.

and take over the country, and they were foiled

by a Nigerian James Bond called Coyote Williams,

Và chuyện xảy ra khắp 4 lục địa.

Khi quyển sách được xuất bản, tôi được báo trước như là đáp án của Châu Phi

and a Jewish Nazi hunter.

tới Frederick Forsyth, một vinh dự vô cùng không đáng tin.

And it happened over four continents.

And when the book came out, I was heralded as Africa's answer

Nhưng quyển sách được phát hành lúc tôi bị tố cáo

to Frederick Forsyth, which is a dubious honor at best.

xây dựng kế hoạch chi tiết cho một nỗ lực đảo chính thất bại.

But also, the book was launched in time for me to be accused

Lúc tôi 18, tôi bị nhốt trong tù ở Nigeria.

of constructing the blueprint for a foiled coup attempt.

Tôi đã trưởng thành trong âm thầm, và quan trọng là

nói về đặc ân, vì chúng tôi không nói chuyện đó tại đây.

So at 18, I was bonded off to prison in Nigeria.

Nhiều người có được đặc quyền nào đó.

Tôi lớn lên -- người phục vụ, xe hơi, TV, tất cả mọi thứ.

I grew up very privileged, and it's important

to talk about privilege, because we don't talk about it here.

Câu chuyện về sự lớn lên ở Nigeria của tôi khác với câu chuyện

A lot of us are very privileged.

I grew up -- servants, cars, televisions, all that stuff.

tôi nghe được trong tù, và tôi không có ngôn từ nào để diễn tả.

My story of Nigeria growing up was very different from the story

Tôi hoàn toàn sửng sốt, và tuyệt vọng,

I encountered in prison, and I had no language for it.

và tiếp tục cố gắng tìm một ngôn ngữ mới,

I was completely terrified, completely broken,

một cách mới để hiểu hết mọi thứ.

and kept trying to find a new language,

6 tháng sau đó, không một lời giải thích,

họ thả tôi đi.

a new way to make sense of all of this.

Những người từng gặp tôi tại tiệc đứng biết

rằng đó là vì việc nuôi tôi rất tốn kém.

Six months after that, with no explanation,

(Cười)

they let me go.

Now for those of you who have seen me at the buffet tables know

that it was because it was costing them too much to feed me.

(Laughter)

Ý tôi là, tôi lớn lên với một đặc ân khác,

không chỉ riêng tôi, hàng triệu người Nigeria

lớn lên với sách và thư viện.

Thật ra, đêm trước chúng tôi đang nói về bằng cách nào

But I mean, I grew up with this incredible privilege,

and not just me -- millions of Nigerians

những tiểu thuyết ướt át của Harold Robbins

grew up with books and libraries.

có tác dụng giáo dục giới tính cho những cậu thanh niên cứng ở Châu Phi

In fact, we were talking last night about how all

hơn bất cứ chương trình giáo dục giới tính thông thường khác.

of the steamy novels of Harold Robbins

had done more for sex education of horny teenage boys in Africa

Tất cả chúng đã biến mất.

Chúng tôi đang lãng phí nguồn giá trị nhất

than any sex education programs ever had.

chúng tôi có ở châu lục này: nguồn giá trị

của trí tưởng tượng.

All of those are gone.

Trong bộ phim, "Có đôi khi vào tháng tư" (Sometimes in April) của Raoul Peck,

We are squandering the most valuable resource

we have on this continent: the valuable resource

Idris Elba đã sẵn sàng trong một cảnh giơ rựa lên

of the imagination.

In the film, "Sometimes in April" by Raoul Peck,

và đám đông đã ép buộc ông ta chém lên người bạn thân của ông

Idris Elba is poised in a scene with his machete raised,

đồng chí sĩ quan Rwandan, mặc dù là người Tutsi --

and he's being forced by a crowd to chop up his best friend --

do Fraser James đóng.

Và Fraser quì xuống, tay ôm chặt vòng ra phía sau lưng anh ấy,

fellow Rwandan Army officer, albeit a Tutsi --

và anh ta khóc.

played by Fraser James.

Anh ta khóc sụt sùi.

And Fraser's on his knees, arms tied behind his back,

Cảnh tượng thật tội nghiệp.

Và khi chúng tôi xem nó, chúng tôi thấy xấu hổ.

and he's crying.

He's sniveling.

It's a pitiful sight.

Chúng tôi muốn nói với Idris, "Chém anh ta đi.

And as we watch it, we are ashamed.

Làm anh ta im lặng đi."

Và khi Idris di chuyển, Fraser gào lên, "Dừng lại!

And we want to say to Idris, "Chop him up.

Shut him up."

Làm ơn dừng lại!"

Idris ngừng, sau đó lại đi tiếp,

And as Idris moves, Fraser screams, "Stop!

và Fraser nói, "Làm ơn đi!

Please stop!"

Làm ơn dừng lại!"

Idris pauses, then he moves again,

Không phải cái nhìn hốt hoảng trên mặt Fraser ngăn Idris hay chúng tôi;

and Fraser says, "Please!

Please stop!"

And it's not the look of horror and terror on Fraser's face that stops Idris or us;

mà chính là ánh mắt của Fraser.

Có người nói, "Đừng làm như vậy.

Và tôi sẽ không nói điều này để cứu bản thân mình,

it's the look in Fraser's eyes.

It's one that says, "Don't do this.

mặc dù làm vậy thì tốt với tôi. Tôi làm điều đó để cứu anh,

And I'm not saying this to save myself,

vì nếu anh làm vậy, anh sẽ thua."

although this would be nice. I'm doing it to save you,

Nỗi sợ là khi anh đang đứng trên ngưỡng của

because if you do this, you will be lost."

cái chết mà anh không thể thoát được, anh đang tự làm bẩn mình

và khóc, nhưng trong lúc đó,

To be so afraid that you're standing in the face

Fraser nói với Idris, "Nói với bạn gái tôi là tôi yêu cô ấy."

of a death you can't escape and that you're soiling yourself

Trong lúc đó, Fraser nói,

and crying, but to say in that moment,

as Fraser says to Idris, "Tell my girlfriend I love her."

"Tôi đã mất mát nhiều, nhưng không phải bạn... không phải bạn."

In that moment, Fraser says,

Đây là sự chuộc tội chúng tôi đều mong.

"I am lost already, but not you ... not you."

Chuyện kể về người Châu Phi ở phương Tây tăng lên

This is a redemption we can all aspire to.

Tôi thật sự không quan tâm nữa.

Tôi có hứng thú vào những câu chuyện kể về chính mình hơn --

African narratives in the West, they proliferate.

là một nhà văn, tôi phát hiện những tác giả người Châu Phi

I really don't care anymore.

I'm more interested in the stories we tell about ourselves --

lúc nào cũng là người phụ trách tính nhân đạo trên châu lục này.

how as a writer, I find that African writers

Câu hỏi là, làm thế nào để cân bằng những câu chuyện đẹp

have always been the curators of our humanity on this continent.

với những câu chuyện đau thương và tự chế giễu?

The question is, how do I balance narratives that are wonderful

Và đây là khó khăn tôi đang đối mặt.

with narratives of wounds and self-loathing?

Tôi đang cố vượt lên hùng biện chính trị

thành điều tra đạo đức.

And this is the difficulty that I face.

Tôi đang cần chúng ta cân bằng ý tưởng

I am trying to move beyond political rhetoric

của việc tổn thương triệt để với khái niệm

to a place of ethical questioning.

I am asking us to balance the idea

thay đổi triệt để những gì có thể xảy ra.

Là nhà hoạt động trẻ người Nigeria tầng lớp trung lưu,

of our complete vulnerability with the complete notion

tôi đã phát động bản thân tôi cùng thế hệ trẻ

of transformation of what is possible.

vào chiến dịch để ngăn cản chính phủ.

As a young middle-class Nigerian activist,

Và tôi đã hỏi hàng triệu người,

I launched myself along with a whole generation of us

không hề thắc mắc tôi có quyền làm điều đó không,

into the campaign to stop the government.

đứng lên chống lại chính phủ.

Tôi xem họ bị nhốt trong tù và khóc cay mắt.

And I asked millions of people,

Tôi đã biện minh, và tôi nói, "Đây là cái giá của cải cách.

without questioning my right to do so,

to go up against the government.

Tôi chưa từng bi tống giam sao?

And I watched them being locked up in prison and tear gassed.

Tôi chưa từng bị đánh sao?"

I justified it, and I said, "This is the cost of revolution.

Không lâu sau khi tôi bị tống giam một lần nữa,

Have I not myself been imprisoned?

tôi đã hiểu ý nghĩa thật sự của việc tra tấn,

Have I not myself been beaten?"

và lòng nhân đạo trong con người bị tước đi dễ dàng ra sao,

It wasn't until later, when I was imprisoned again,

lúc tôi tham gia chiến tranh,

that I understood the real meaning of torture,

cuộc chiến chính nghĩa.

and how easy your humanity can be taken from you,

Cho tôi xin lỗi.

for the time I was engaged in war,

Đôi lúc tôi có thể đứng trước thế giới --

righteous, righteous war.

và khi tôi nói điều này, việc thay đổi

Excuse me.

là một quá trình khó khăn và chậm chạp --

thỉnh thoảng tôi có thể đứng trước thế giới và nói,

Sometimes I can stand before the world --

and when I say this, transformation

"Tôi tên Chris Abani.

is a difficult and slow process --

Tôi là người 6 ngày, nhưng chỉ có vài lúc là vậy."

sometimes I can stand before the world and say,

Nhưng đây là điều tốt.

"My name is Chris Abani.

Chuyện không bao giờ là dễ dàng.

I have been human six days, but only sometimes."

Không có đáp án nào cả.

Khi tôi đang kể về Rachel từ Google Earth,

But this is a good thing.

tôi đã thử thách học trò ở Mĩ --

It's never going to be easy.

Tôi nói, "Ai không biết về Châu Phi, người đó là kẻ ngốc."

There are no answers.

As I was telling Rachel from Google Earth,

Tụi nhỏ nói, "Hãy kể tụi con nghe về Châu Phi đi thầy Abani."

that I had challenged my students in America --

Nên tôi đến Google Earth và nghiên cứu về Châu Phi.

I said, "You don't know anything about Africa, you're all idiots."

Và đây là sự thật, không phải sao?

And so they said, "Tell me about Africa, Professor Abani."

Không có người Châu Phi cơ bản,

So I went to Google Earth and learned about Africa.

và hầu hết chúng ta cũng ngốc như nhau

khi nói về châu lục chúng ta đang ở,

And the truth be told, this is it, isn't it?

tuy nhiên chúng tôi muốn báo cáo sâu chuyên đề này.

There are no essential Africans,

and most of us are as completely ignorant as everyone else

Tôi nghĩ nếu có thể thừa nhận chúng tôi đều đang cố gắng

about the continent we come from,

ước lượng sự thật về cộng đồng của chúng ta,

and yet we want to make profound statements about it.

nó sẽ khiến câu chuyện mang nhiều sắc thái

And I think if we can just admit that we're all trying

và đoạn hội thoại thú vị hơn.

to approximate the truth of our own communities,

Tôi muốn tin rằng chúng ta có thể không cần biết chuyện này,

it will make for a much more nuanced

and a much more interesting conversation.

chúng ta có thể vượt lên tất cả điều này.

Khi tôi lên 10, tôi đọc quyển "Một quốc gia khác" của James Baldwin,

I want to believe that we can be agnostic about this,

và quyển sách đó tác động đến tôi.

that we can rise above all of this.

Không phải vì tôi đã tiếp xúc với quan hệ đồng giới và tình yêu

When I was 10, I read James Baldwin's "Another Country,"

lần đầu tiên, nhưng mà vì cách James viết về nó

and that book broke me.

đã khiến tôi không thể tiếp thu thêm cái gì khác.

Not because I was encountering homosexual sex and love

"Đây," Jimmy nói.

for the first time, but because the way James wrote about it

"Đây là tình yêu, tất cả mọi thứ."

made it impossible for me to attach otherness to it.

Chuyện xảy ra trong "Một quốc gia khác"

sẽ khiến bạn khá ngạc nhiên đó.

"Here," Jimmy said.

"Here is love, all of it."

Ronald Gottesman, nói có 3 loại người trên thế giới:

The fact that it happens in "Another Country"

những người có thể tin tưởng và những người không thể tin được.

takes you quite by surprise.

(Cười)

My friend Ronald Gottesman says there are three kinds of people in the world:

those who can count, and those who can't.

Ông cũng nói nguyên nhân của mọi rắc rối

(Laughter)

là niềm tin vào bản sắc thiết yếu trong sáng:

tôn giáo, dân tộc, lịch sử, hệ tư tưởng.

He also says that the cause of all our trouble

is the belief in an essential, pure identity:

Tôi muốn để bạn đọc thơ của Yusef Komunyakaa

religious, ethnic, historical, ideological.

nói về việc thay đổi.

Nó có tên "Ode hướng về trống" (Ode to the Drum), và tôi sẽ cố đọc

I want to leave you with a poem by Yusef Komunyakaa

cách mà Yusef sẽ tự hào khi nghe nó được đọc lên.

that speaks to transformation.

It's called "Ode to the Drum," and I'll try and read it

"Linh dương, tôi đã giết cậu vì bộ da tinh tế của cậu,

the way Yusef would be proud to hear it read.

vì cách nó được đóng dễ dàng vào bảng

"Gazelle, I killed you for your skin's exquisite touch,

đổi nguyên liệu thô thành đống giấy thịt trắng.

for how easy it is to be nailed to a board

Tối qua tôi nghe con gái cầu nguyện muốn ăn thịt.

weathered raw as white butcher paper.

Đây không phải cơn giận khiến tôi ngừng nhịp tim cho tới lúc đỉnh điểm.

Last night I heard my daughter praying for the meat here at my feet.

Vài tuần trước, bạn đã làm tan vỡ trái tim tôi khi một phụ nữ

You know it wasn't anger that made me stop my heart till the hammer fell.

làm tôi vỡ vụn dưới sức nặng trong một bài hát,

Weeks ago, you broke me as a woman

trước khi cậu len vào đống cỏ yên ắng kia.

once shattered me into a song beneath her weight,

Và giờ tôi đang nheo mi, định hình xung quanh lồng ngực,

before you slouched into that grassy hush.

định hình giống 5 dây cung.

And now I'm tightening lashes, shaped in hide as if around a ribcage,

Ma quỷ không thể lọt vào trong cái trống của cơ thể.

Bạn từng nếm đủ gió, bụi và ánh sáng mặt trời.

shaped like five bowstrings.

Ghosts cannot slip back inside the body's drum.

Áp lực có thể khiến mọi thứ trở lại như cũ lần nữa.

You've been seasoned by wind, dusk and sunlight.

Móng đánh đàn brass đính vào gỗ mun,

mặt của bạn được khắc vào 5 lần.

Pressure can make everything whole again.

Tôi phải lái xe với khó khăn quanh ngọn đồi.

Brass nails tacked into the ebony wood,

Quanh thung lũng,

your face has been carved five times.

và dọc con sông nữa.

Không có rượu dừa, cá, muối hay quả bầu.

I have to drive trouble in the hills.

Trouble in the valley,

Kadoom. Kadoom. Kadoom.

and trouble by the river too.

There is no palm wine, fish, salt, or calabash.

Ka-doooom.

Giờ thì tôi đã phát lại bài hát cho các bạn.

Kadoom. Kadoom. Kadoom.

Ngẩng cao đầu và bước đi như một chú báo."

Ka-doooom.

Now I have beaten a song back into you.

Cảm ơn.

(Vỗ tay)

Rise and walk away like a panther."

Thank you.

(Applause)