How AI can save our humanity | Kai-Fu Lee

Translator: Huy Đỗ Reviewer: Nelson Dinh

I'm going to talk about how AI and mankind can coexist,

Tôi sẽ nói về cách mà trí tuệ nhân tạo (AI) và con người cùng tồn tại

but first, we have to rethink about our human values.

nhưng trước tiên, ta cần nhìn lại những giá trị của con người.

So let me first make a confession about my errors in my values.

Tôi xin thú nhận về những sai sót của mình.

It was 11 o'clock, December 16, 1991.

Vào lúc 11 giờ, ngày 16/12/1991,

lần đầu tiên trong cuộc đời, tôi sắp được làm cha.

I was about to become a father for the first time.

My wife, Shen-Ling, lay in the hospital bed

Vợ tôi, Shen-Ling, nằm trên giường bệnh

going through a very difficult 12-hour labor.

trải qua một cơn đau đẻ khó nhọc suốt 12 tiếng.

I sat by her bedside

Tôi ngồi cạnh giường vợ,

but looked anxiously at my watch,

nhưng luôn lo lắng nhìn đồng hồ,

and I knew something that she didn't.

nhận ra vài điều mà vợ tôi chưa biết.

I knew that if in one hour,

Tôi biết rằng nếu trong một tiếng nữa,

our child didn't come,

con chúng tôi chưa ra đời,

I was going to leave her there

tôi sẽ phải để cô ấy lại và trở lại làm việc,

and go back to work

and make a presentation about AI

thuyết trình về AI

to my boss, Apple's CEO.

cho sếp của tôi, CEO của Apple.

May mắn thay, con gái chúng tôi ra đời lúc 11h30 --

Fortunately, my daughter was born at 11:30 --

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

sparing me from doing the unthinkable,

ngăn tôi làm điều không thể tưởng tượng nổi,

and to this day, I am so sorry

và cho tới hôm nay, tôi thành thật xin lỗi

for letting my work ethic take precedence over love for my family.

vì đã đặt công việc lên trước tình yêu dành cho gia đình mình

(Applause)

(Vỗ tay)

Tuy nhiên, bài thuyết trình về Al của tôi vẫn diễn ra tốt đẹp.

My AI talk, however, went off brilliantly.

(Laughter)

(Cười)

Apple loved my work and decided to announce it

Apple thích sản phẩm của tôi và quyết định thông báo về nó

at TED1992,

ở TED1992,

26 years ago on this very stage.

26 năm trước, ngay tại sân khấu này.

I thought I had made one of the biggest, most important discoveries in AI,

Tôi nghĩ mình đã có một trong những khám phá lớn và quan trọng nhất về AI,

and so did the "Wall Street Journal" on the following day.

và báo "Wall Street Journal" cũng vậy vào hôm sau.

But as far as discoveries went,

Nhưng khi tiếp tục các khám phá,

it turned out,

hóa ra, tôi không phải là người tìm ra Ấn Độ hay châu Mỹ.

I didn't discover India, or America.

Perhaps I discovered a little island off of Portugal.

Mà có lẽ là một hòn đảo nhỏ ngoài khơi Bồ Đào Nha.

But the AI era of discovery continued,

Nhưng kỉ nguyên khám phá AI vẫn tiếp tục

and more scientists poured their souls into it.

và nhiều nhà khoa học đã dồn tâm huyết vào nó.

About 10 years ago, the grand AI discovery

10 năm trước, một khám phá vĩ đại về AI

was made by three North American scientists,

đã được thực hiện bởi ba nhà khoa học đến từ Bắc Mỹ,

and it's known as deep learning.

có tên là "deep learning".

Deep learning is a technology that can take a huge amount of data

"Deep learning" là công nghệ có thể lấy một lượng lớn dữ liệu

within one single domain

trong phạm vi từng vùng

and learn to predict or decide at superhuman accuracy.

và học cách tiên đoán hay quyết định siêu chính xác, vượt khả năng con người.

For example, if we show the deep learning network

Ví dụ, nếu cho mạng lưới "deep learning" thấy

a massive number of food photos,

một đống hình về đồ ăn,

it can recognize food

nó có thể nhận dạng món ăn ấy

such as hot dog or no hot dog.

có phải là hotdog hay không.

(Applause)

(Vỗ tay).

Or if we show it many pictures and videos and sensor data

Hoặc nếu cho nó thấy hình ảnh, video và dữ liệu cảm biến

from driving on the highway,

từ việc lái xe trên đường cao tốc,

it can actually drive a car as well as a human being

nó có thể lái xe như một con người

on the highway.

trên con đường đó.

And what if we showed this deep learning network

Và nếu cho mạng lưới "deep learning" này thấy

all the speeches made by President Trump?

tất cả những bài phát biểu của Tổng thống Trump?

Then this artificially intelligent President Trump,

Thì Tổng thống Trump AI này,

actually the network --

nói đúng hơn là mạng lưới này --

(Laughter)

(Cười)

can --

cũng có thể --

(Applause)

(Vỗ tay)

You like double oxymorons, huh?

Các bạn thích phép nghịch hợp đôi chứ?

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

Mạng lưới này, nếu được yêu cầu phát biểu về AI,

So this network, if given the request to make a speech about AI,

he, or it, might say --

anh ta, hoặc nó, sẽ nói --

(Ghi âm) Donald Trump: Thật tuyệt

(Recording) Donald Trump: It's a great thing

to build a better world with artificial intelligence.

khi dựng xây một thế giới tốt hơn với trí tuệ nhân tạo.

Kai-Fu Lee: And maybe in another language?

KaiFu Lee: Và có thể bằng một ngôn ngữ khác?

DT: (Speaking Chinese)

DT: (Nói tiếng Trung Quốc)

(Laughter)

(Cười)

KFL: You didn't know he knew Chinese, did you?

Bạn không biết Trump biết nói tiếng Trung phải không?

So deep learning has become the core in the era of AI discovery,

Nên "deep learning" trở thành cốt lõi của kỷ nguyên khám phá AI,

dẫn đầu bởi nước Mỹ.

and that's led by the US.

But we're now in the era of implementation,

Nhưng giờ, ta đang ở kỷ nguyên ứng dụng,

where what really matters is execution, product quality, speed and data.

khi mà sự thực hiện, chất lượng sản phẩm, tốc độ và dữ liệu mới là quan trọng.

And that's where China comes in.

Đó là lúc Trung Quốc nhập cuộc.

Chinese entrepreneurs,

Những nhà khởi nghiệp Trung Quốc,

who I fund as a venture capitalist,

mà tôi tài trợ như một nhà đầu tư mạo hiểm,

are incredible workers,

là những người tuyệt vời,

amazing work ethic.

với đạo đức làm việc đáng kinh ngạc.

My example in the delivery room is nothing compared to how hard people work in China.

Câu chuyện trong phòng sinh của tôi chưa là gì

so với sự chăm chỉ của các đồng nghiệp tại Trung Quốc.

As an example, one startup tried to claim work-life balance:

Ví dụ, một startup đã phát biểu về cân bằng công việc-cuộc sống:

"Come work for us because we are 996."

"Hãy đến làm việc cho chúng tôi vì chúng tôi là 996"

And what does that mean?

Nó có nghĩa là gì?

It means the work hours of 9am to 9pm, six days a week.

Nghĩa là làm việc từ 9h sáng đến 9h tối, 6 ngày một tuần.

That's contrasted with other startups that do 997.

Khác biệt với các startup khác làm 997.

And the Chinese product quality has consistently gone up

Và chất lượng sản phẩm của Trung Quốc không ngừng được cải thiện,

in the past decade,

suốt thập kỷ qua.

and that's because of a fiercely competitive environment.

Lý do nằm ở môi trường cạnh tranh khắc nghiệt

In Silicon Valley, entrepreneurs compete in a very gentlemanly fashion,

Ở Thung lũng Silicon, nhà khởi nghiệp cạnh tranh một cách nhã nhặn,

sort of like in old wars in which each side took turns

kiểu như thời chiến, hai bên thay phiên tấn công.

to fire at each other.

(Laughter)

(Cười)

But in the Chinese environment,

Nhưng trong môi trường Trung Quốc,

it's truly a gladiatorial fight to the death.

nó thật sự là một cuộc giáp lá cà sinh tử.

In such a brutal environment, entrepreneurs learn to grow very rapidly,

Trong môi trường khốc liệt như vậy,

những nhà khởi nghiệp phải liên tục phát triển,

Họ học cách cải thiện sản phẩm với tốc độ ánh sáng,

they learn to make their products better at lightning speed,

và trau dồi các mô hình kinh doanh

and they learn to hone their business models

until they're impregnable.

tới mức hoàn hảo nhất.

As a result, great Chinese products like WeChat and Weibo

Kết quả là, các sản phẩm Trung Quốc như WeChat và Weibo

are arguably better

được đánh giá cao hơn

than the equivalent American products from Facebook and Twitter.

các sản phẩm tương tự ở Mỹ từ Facebook và Twitter.

And the Chinese market embraces this change

Thị trường Trung Quốc ủng hộ sự thay đổi này

cũng như tăng tốc thay đổi và dịch chuyển mô hình.

and accelerated change and paradigm shifts.

As an example, if any of you go to China,

Ví dụ, nếu đến Trung Quốc,

you will see it's almost cashless and credit card-less,

bạn sẽ thấy chúng tôi không dùng tiền mặt cũng như thẻ tín dụng

because that thing that we all talk about, mobile payment,

vì điều mà mọi người nhắc tới, thanh toán qua điện thoại,

has become the reality in China.

đã trở thành hiện thực ở Trung Quốc.

In the last year,

Trong năm vừa qua,

18.8 trillion US dollars were transacted on mobile internet,

18,8 tỉ đô la Mỹ đã được giao dịch bằng phương thức di động

and that's because of very robust technologies

và điều đó có được là nhờ những công nghệ đột phá đằng sau.

built behind it.

It's even bigger than the China GDP.

Con số đó còn lớn hơn cả GDP toàn Trung Quốc.

And this technology, you can say, how can it be bigger than the GDP?

Và công nghệ này, làm sao nó lớn hơn được GDP?

Because it includes all transactions:

Vì nó bao gồm tất cả các loại giao dịch:

wholesale, channels, retail, online, offline,

bán buôn, bán lẻ, qua truyền hình, online, và offline,

going into a shopping mall or going into a farmers market like this.

thanh toán tại siêu thị hay ở chợ bằng cách này.

The technology is used by 700 million people

Công nghệ này được 700 triệu người sử dụng

để giao dịch, không chỉ để mua bán,

to pay each other, not just merchants,

so it's peer to peer,

mà là người với người,

and it's almost transaction-fee-free.

và nó gần như không tốn phí giao dịch.

And it's instantaneous,

Nó có hiệu quả tức thời,

and it's used everywhere.

và được sử dụng mọi nơi.

And finally, the China market is enormous.

Cuối cùng là thị trường Trung Quốc rất lớn.

This market is large,

Đó là một thị trường khổng lồ,

which helps give entrepreneurs more users, more revenue,

cho các nhà khởi nghiệp thêm người dùng, thêm lợi nhuận,

thêm nhiều sự đầu tư hơn, nhưng quan trọng nhất

more investment, but most importantly,

it gives the entrepreneurs a chance to collect a huge amount of data

là cho các nhà khởi nghiệp cơ hội thu thập lượng thông tin khổng lồ,

which becomes rocket fuel for the AI engine.

thúc đẩy quả tên lửa mang tên AI.

So as a result, the Chinese AI companies

Kết quả là, các công ty AI của Trung Quốc

have leaped ahead

đã nhảy vọt.

so that today, the most valuable companies

Nên giờ đây, những công ty có giá trị nhất

in computer vision, speech recognition,

về thị giác máy tính, nhận diện giọng nói,

speech synthesis, machine translation and drones

phân tích giọng nói, dịch tự động và máy bay không người lái

are all Chinese companies.

đều là các công ty Trung Quốc.

So with the US leading the era of discovery

Vì vậy, với Mỹ dẫn đầu kỷ nguyên khám phá

and China leading the era of implementation,

và Trung Quốc dẫn đầu kỷ nguyên thực hiện,

we are now in an amazing age

chúng ta đang có một giai đoạn tuyệt vời

where the dual engine of the two superpowers

nơi mà hai siêu cường

are working together

đang làm việc cùng nhau

to drive the fastest revolution in technology

để thúc đẩy cuộc cách mạnh nhanh chóng nhất về công nghệ

that we have ever seen as humans.

mà ta từng được chứng kiến.

And this will bring tremendous wealth,

Và điều này sẽ mang đến sự giàu sang

unprecedented wealth:

chưa từng có:

16 trillion dollars, according to PwC,

16 tỷ đô la, theo PwC,

in terms of added GDP to the worldwide GDP by 2030.

thêm vào GDP của thế giới vào năm 2030.

It will also bring immense challenges

Nó cũng mang tới vô số thách thức

in terms of potential job replacements.

từ việc thay thế nhân công.

Whereas in the Industrial Age

Trong khi ở thời đại Công Nghiệp

it created more jobs

nó tạo ra nhiều việc làm hơn

because craftsman jobs were being decomposed into jobs in the assembly line,

bởi việc chân tay được bẻ thành các việc nhỏ trong dây chuyền lắp ráp,

tạo ra nhiều việc làm hơn.

so more jobs were created.

But AI completely replaces the individual jobs

Nhưng AI giờ thay thế toàn bộ sức người

trong dây chuyền lắp ráp bằng robot.

in the assembly line with robots.

And it's not just in factories,

Và không chỉ trong nhà máy,

but truckers, drivers

mà còn cả lái xe.

and even jobs like telesales, customer service

Cả những việc như telesale, chăm sóc khách hàng

and hematologists as well as radiologists

và bác sỹ huyết học cũng như chẩn đoán hình ảnh

over the next 15 years

trong vòng 15 năm tới

are going to be gradually replaced

sẽ dần bị thay thế

by artificial intelligence.

bởi trí tuệ nhân tạo.

And only the creative jobs --

Và chỉ những công việc mang tính sáng tạo

(Laughter)

(Cười)

I have to make myself safe, right?

Tôi cũng phải tự bảo vệ chứ, đúng không?

Really, the creative jobs are the ones that are protected,

Chỉ những công việc sáng tạo mới được an toàn,

because AI can optimize but not create.

bởi AI chỉ tối ưu hóa chứ không tạo ra cái mới.

But what's more serious than the loss of jobs

Nhưng điều nghiêm trọng hơn mất việc

is the loss of meaning,

là mất đi ý nghĩa,

because the work ethic in the Industrial Age

bởi đạo đức làm việc trong thời đại Công Nghiệp

has brainwashed us into thinking that work is the reason we exist,

đã tẩy não khiến ta nghĩ rằng làm việc là lý do khiến ta tồn tại,

và công việc xác định ý nghĩa của cuộc đời ta.

that work defined the meaning of our lives.

And I was a prime and willing victim to that type of workaholic thinking.

Tôi từng là nạn nhân tự nguyện và dẫn đầu lối nghĩ nghiện công việc đó.

Tôi làm việc cực kỳ chăm chỉ.

I worked incredibly hard.

That's why I almost left my wife in the delivery room,

Nên tôi đã suýt bỏ vợ mình lại trong phòng sinh,

that's why I worked 996 alongside my entrepreneurs.

đó là lý do tôi làm việc 996 cùng với các nhà khởi nghiệp khác.

And that obsession that I had with work

Và nỗi ám ảnh công việc của tôi

ended abruptly a few years ago

đã kết thúc đột ngột vài năm trước

when I was diagnosed with fourth stage lymphoma.

khi mà tôi được chẩn đoán ung thư hạch giai đoạn bốn.

The PET scan here shows over 20 malignant tumors

Ảnh PET này cho thấy có tới 20 khối u ác tính

jumping out like fireballs,

đang nhảy múa như những quả cầu lửa,

melting away my ambition.

làm tan chảy tham vọng của tôi.

But more importantly,

Nhưng quan trọng hơn,

it helped me reexamine my life.

chúng giúp tôi nhìn lại cuộc đời mình.

Knowing that I may only have a few months to live

Việc biết mình có thể chỉ còn vài tháng để sống

caused me to see how foolish it was

giúp tôi nhận ra mình đã ngu ngốc thế nào

for me to base my entire self-worth

khi đặt toàn bộ giá trị của bản thân

on how hard I worked and the accomplishments from hard work.

lên việc chăm chỉ trong công việc và những thành quả từ sự chăm chỉ đó.

Những ưu tiên của tôi hoàn toàn sai thứ tự.

My priorities were completely out of order.

I neglected my family.

Tôi bỏ bê gia đình mình.

Bố tôi đã qua đời,

My father had passed away,

and I never had a chance to tell him I loved him.

và tôi không còn cơ hội để nói với ông rằng tôi yêu ông.

My mother had dementia and no longer recognized me,

Mẹ tôi bị mất trí nhớ và không còn nhận ra tôi nữa,

and my children had grown up.

và con tôi thì đã trưởng thành.

During my chemotherapy,

Trong thời gian hóa trị,

I read a book by Bronnie Ware

tôi đã đọc một quyển sách của Bronnie Ware

who talked about dying wishes and regrets of the people in the deathbed.

người từng nói về mong muốn và hối hận trước khi qua đời

Cô nói rằng khi đối mặt với cái chết,

She found that facing death,

nobody regretted that they didn't work hard enough in this life.

không ai hối hận vì đã không làm việc chăm chỉ.

They only regretted that they didn't spend enough time with their loved ones

Họ chỉ hối hận vì đã không có đủ thời gian cho những người thương yêu

and that they didn't spread their love.

và đã không thể hiện tình yêu của mình.

So I am fortunately today in remission.

Hôm nay, tôi may mắn vì bệnh đã thuyên giảm

(Applause)

(Vỗ tay)

So I can be back at TED again

Nên tôi có thể trở lại TED lần nữa

to share with you that I have changed my ways.

để chia sẻ với các bạn rằng tôi đã thay đổi.

I now only work 965 --

Bây giờ, tôi chỉ làm việc 965

occasionally 996, but usually 965.

đôi khi 996, nhưng thường là 965.

I moved closer to my mother,

Tôi chuyển đến sống gần mẹ,

my wife usually travels with me,

và đi du lịch cùng vợ,

and when my kids have vacation, if they don't come home, I go to them.

và khi các con tôi có kì nghỉ, nếu chúng không về nhà, tôi sẽ đến thăm.

So it's a new form of life

Một cách sống mới giúp tôi nhận ra

that helped me recognize

how important it is that love is for me,

tình yêu quan trọng với mình ra sao,

and facing death helped me change my life,

việc đối mặt với cái chết đã thay đổi cuộc đời tôi,

but it also helped me see a new way

nhưng cũng giúp tôi nhìn ra một điều mới

of how AI should impact mankind

về cách mà AI nên tác động lên loài người

and work and coexist with mankind,

cùng làm việc và tồn tại với con người.

that really, AI is taking away a lot of routine jobs,

Thực tế, AI đang cướp đi rất nhiều công việc thường ngày,

but routine jobs are not what we're about.

nhưng công việc thường ngày không phải là tất cả.

Why we exist is love.

Chúng ta tồn tại vì tình yêu.

When we hold our newborn baby,

Khi ta ôm đứa con mới sinh vào lòng,

love at first sight,

yêu từ cái nhìn đầu tiên,

or when we help someone in need,

hoặc khi ta giúp đỡ ai đó,

humans are uniquely able to give and receive love,

chỉ có con người mới có khả năng yêu và được yêu,

and that's what differentiates us from AI.

và đó là điều khiến ta khác với AI.

Despite what science fiction may portray,

Dù khoa học viễn tưởng có miêu tả thế nào đi nữa,

I can responsibly tell you that AI has no love.

tôi cũng vẫn nói rằng AI không có tình yêu.

When AlphaGo defeated the world champion Ke Jie,

Khi AlphaGo đánh bại nhà vô địch thế giới Ke Jie,

while Ke Jie was crying and loving the game of go,

trong khi Ke Jie khóc và yêu cờ vây,

AlphaGo felt no happiness from winning

AlphaGo không cảm thấy hạnh phúc khi chiến thắng

and certainly no desire to hug a loved one.

và chắc chắn không có khao khát được ôm lấy những người thương yêu.

Vậy làm thế nào để chúng ta, con người,

So how do we differentiate ourselves

as humans in the age of AI?

khác biệt với AI trong thời đại này?

We talked about the axis of creativity,

Ta đã nói về trục sáng tạo,

and certainly that is one possibility,

chắc chắn đó là một khả năng,

and now we introduce a new axis

giờ, là về một trục mới

that we can call compassion, love, or empathy.

mà ta gọi là tình yêu, sự đồng cảm và lòng trắc ẩn.

Those are things that AI cannot do.

Đó là những điều mà AI không thể làm được.

So as AI takes away the routine jobs,

Vậy nên khi AI lấy đi công việc thường ngày,

I like to think we can, we should and we must create jobs of compassion.

tôi nghĩ rằng ta có thể, nên và phải

tạo ra những công việc về lòng trắc ẩn.

You might ask how many of those there are,

Bạn có thể hỏi rằng có bao nhiêu công việc như vậy

but I would ask you:

Thì tôi cũng hỏi bạn:

Do you not think that we are going to need a lot of social workers

Bạn không nghĩ rằng sẽ cần một lượng lớn lao động xã hội

to help us make this transition?

để giúp ta chuyển đổi sao?

Do you not think we need a lot of compassionate caregivers

Bạn không nghĩ rằng cần các cá nhân với lòng trắc ẩn

to give more medical care to more people?

để chăm sóc y tế cho nhiều người hơn sao?

Do you not think we're going to need 10 times more teachers

Bạn không nghĩ rằng sẽ cần lượng giáo viên nhiều gấp mười lần

to help our children find their way

để giúp con trẻ tìm ra cách

to survive and thrive in this brave new world?

sống sót và phát triển trong thế giới hoàn toàn mới này sao?

And with all the newfound wealth,

Và với nguồn lực tài chính mới này,

should we not also make labors of love into careers

chẳng lẽ không nên biến lao động tình yêu trở thành một nghề

và để trợ giúp người cao tuổi

and let elderly accompaniment

or homeschooling become careers also?

hay dạy học tại nhà cũng trở thành một nghề hay sao?

(Applause)

(Vỗ tay)

This graph is surely not perfect,

Bức tranh này chắc chắn không hoàn hảo,

but it points at four ways that we can work with AI.

nhưng nó chỉ ra bốn cách mà ta có thể làm việc cùng AI.

AI will come and take away the routine jobs

AI sẽ tới và lấy đi công việc thường ngày

and in due time, we will be thankful.

và ta sẽ biết ơn chúng.

AI will become great tools for the creatives

AI sẽ trở thành công cụ tuyệt vời cho sự sáng tạo

so that scientists, artists, musicians and writers

để các nhà khoa học, nghệ sĩ, nhạc sĩ và nhà văn

can be even more creative.

có thể sáng tạo hơn nữa.

AI will work with humans as analytical tools

AI sẽ làm việc với con người như công cụ phân tích

that humans can wrap their warmth around

và con người có thể dùng chúng

for the high-compassion jobs.

cho những việc đòi hỏi lòng trắc ẩn.

And we can always differentiate ourselves

Và ta cũng muốn khác biệt

with the uniquely capable jobs

bằng công việc độc đáo

that are both compassionate and creative,

có cả tính sáng tạo lẫn lòng trắc ẩn,

using and leveraging our irreplaceable brains and hearts.

sử dụng và tận dụng bộ não, trái tim - thứ không thể thay thế được ở ta.

So there you have it:

Và đây, bức tranh

a blueprint of coexistence for humans and AI.

về sự tồn tại song hành giữa con người và AI.

AI is serendipity.

AI là một món quà.

It is here to liberate us from routine jobs,

Chúng ở đây để giải phóng ta khỏi công việc thường ngày,

and it is here to remind us what it is that makes us human.

và để nhắc nhớ ta về điều khiến ta là người.

So let us choose to embrace AI and to love one another.

Vậy nên, hãy trân trọng AI và yêu thương lẫn nhau

Thank you.

Xin cám ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)